KAPPIE
Trek er op uit naar het land van de stilte
tjC'jnheer de Burgemeester..
C tuen haringen
en een Jordaan
^•^N.ovTy-
e^V^'-'U.-
ÖRAPT, ee2i6N VAM U»T 06 <»CAPTe<?.Me6^
W
c?D*WvS—
1
(Tan Adriaansz. Leeghwater is in zijn tijd toch wel een verbazend
knappe man geweest. Misschien niet direct van neus en oren
(zijn stenen con erfeitsel in Midden-Beemster laat ruimte voor gis
singen) maar wie in de contreien van De Rijp zijn ogen de kost
geeft, ziet genoeg schoons, dat Rijper-Jan als kostelijk goed ons
achterliet. Leeghwater was een bouwer. Hij wrocht uit stenen en
hout wondere raadhuizen en uit golvend water haalde hij vette pol
ders. Als ge dan nog weet, dat deze zoon van Noordholland een goed
gedicht in elkaar wist te zetten, kunt ge U voorstellen, waarom de
Rijpers eigenlijk een tikkeltje trots zijn, dat Jan Leeghwater in vroe
ger eeuwen zijn voeten in de Rechtestraat zette. Of die defige straat
toen al die naam had, is ons onbekend, want een mens behoeft ten
slotte niet alles te weten, feit is, dat hij daaT toch maar een juweel
van een Waag annex raadhuis zette. En de enkeling, die op zomerse
dagen niet languit op het strand van huid ligt te verwisselen en die
de stilte zoekt van dit brok zuiver Holland tussen Schermer en
Beemster, die enkeling ziet met één oog hoe verstandig hij er aar
deed, eens te breken met de traditie van naar vermaarde uitgaans
centra te gaan. Hier, in dit plekje Holland, wint men pas nieuwe
krachten.
IJ i' scherpe beschouwing van de
Pijper Waag ziet men, dat
daar in de muur een wapen zit.
Een knalblauwe steen waarop
gouden haringen liggen. D:e ha-
rir^en hebben een gouden kroon
tje hoven de kop, waaruit valt te
concluderen, dat hier in De Rijp
leer rijke mensen hebben ge-
w ~nd. Mannen in fluweel, met
Küveren gespen oo de schoenen
e?' met kanten kragen, mannen,
cT" volk van allerlei slag re zee
o*" egen om haring bij tulten te
8' ~~pen.
Er staan geen walvissen, in d"'
W en, daar zijn die knapen te
g' at voor, maar oude pap eren
yv ij zen uit, dat de voorlopers van
ide Willem Barendsz-manncn in De
Rijp en Graft hebben gewoond.
Van De Rijp uit gingen die kerels
paar de nok van de aarde, met
een harpoen in hun harde knuis
ten. Rijpers die het kunnen we
ten, vertellen, dat er een walvis-
haven w a s en dat de. haringhaven
rog te zien is. En wie zin in
graven heeft, komt af en toe nog
een vracht zaagsel tegen. Zaagsel
van de scheepswerven Ja, dat
w~ de gouden tijd voor de rijke
R ?rs uit de Rechtestraat.
et voor de arme kerels en de
ir re vrouwtjes, die in de Jor-
idaan, de buurt van de gewone
man, met een scheef oog naar de
dikke reders keken. En als wij
een Rijper geloven mogen, is die
Rechtestraat in de ogen van de
Jordaners nóg een deftige straat
Bat gaat zo over van vader op
Eoen. van moeder op dochter.
Maar de glorie van De Rijp is
vcorby.Want toen de brand in
1654 tweederde van Leeghwater's
stad vermetigde, taande De Rijp,
En de zucht om het water te ver
jagen en er vette weiden uit te
puren, betekende het einde van de
walvisjacht, van de haringvangst.
Be zeeschepen verdwenen en er
kwamen boterbloemen.
Wat bleef was de rust, de glans
van oude gebouwen.
oIn het Perzische parlement
brak een vechtpartij uit naar
(tanlelding van het voorstel van
een der afgevaardigden, bij de be
handeling van een regeringswets
ontwerp, om aan vrouwen actief
kiesrecht te verlenen. De betrok
ken afgevaardigde werd ntamelijk
aangevallen door drie anderen,
die Mohammedaans priester zijn
geweest.
Het boerenjuweel
Wie één moment wil ronddolen
in de geschiedenis, wie een zon
nige dag wil benutten om in stilte
te genieten van Noordholland in
feesttooi moet er met de fiets op
uit gaan. Naar het land waar
Graft ligt te dromen, waar ook
zo'n pronkjuweel van een raad
huisje uit Leeghwater's handen
groeide. Want wie De Rijp bezoekt
mag Graft niet missen. De jonge
w"°rd van -,Het Wapen van Graft",
mag het dan een ouwe boel vin
den, de kerk mag er op instorten
staan, Graft is een boerenjuweel,
gevat in grazige weiden en hel-
dere plassen en sloten. De jas
mijn geurt er in de stille dorps
straat, er staan een paar geiten op
het gras rond de kerk en de wo
ning van ds. Kastein is een deft-g
ho's In het gemeentewapen van
Graft staat een koe onder een
boon,. Men had het daar vroeger
m'ssehicn niet zo hoog in het
hoefd als in De Rijp, waar de bur
gers twee gouden haringen maar
amper volloonde vonden om mee
te pronken
Onder brede bomen klepperen
nu wat kinderklompen, een beza
digd'man staat er zijn grasveld
je te maaien en in „Het Wapen
van Graft" staan de stoelen in
he' gelid om de tafel. In vroeger
jaren moet 't er niet altijd zo kalm
zijn geweest Er zijn daar bloedige
partijen gevochten. Kerels uit def
tig De Rijp en boerenjongens uit
Graft, die elkaar de plaats uit
sloegen. Oorlógen met stokken en
andere wapenen, als overtuigende
bewijzen van macht, gehanteerd
omdat een jonge vent naar een
struise meid u:t het andere dorp
had gekeken, of ter ere van de
kermis, of ook nergens om. Van
daag voetballen Rijpers en Graf-
ters in vriendschap met elkaar
voor d° kas yn de ouden van da
gen toch'en. De scherpe kanten
zijn er af.
Maar .Graft is toch altijd een
eind beneden de Rijper maat
gebleven. De Rijp heeft een
Jordaan, als Amsterdam, maar
frisser, zonder asfalt en drie-
hoog-achter en zonder zware
moeders, d e de trap niet af
kunnen. In de Rijper Jordaan
kunt ge de zon op de rozen
zien schijnen, daar kunt ge
Joseph Beumer met zijn 84
jaar voor het huisje zien zit
ten met ziin brede hand om
een stok fiekleimd.
u. ut Kan niet wijzen op een
Jan Leeghwater. Hoogstens op een
verleden als vissersdbrpje en op
het heden: de stille dorpsstraat, de
bloemen in de tuintjes, oh ja, op
het raadhuisje, maar óók op een
kerk waar de heren van Monu
mentenzorg nu toch wel eens een
duizend of wat aan mogen beste
den. Wie van dat andere landju
weel West-Graftdijk over het
landweggetje door de achterdeur
'in Graft komt ziet van verre een
groen torentje, dat moeite doet
boven de bomen uit te komen.
Oh, wat ziet dat er aardig uit, zo
van een paar honderd meter ge
zien. Maar ge moet er eens met de
neus bovenop gaan staan. Het dak
aan de Noordzij is een lawine van
'leiplaten. Wie de glazen ingooide,
wij weten 't niet, maar die kerk-
luïne, waar de goten bijhangen,
waar de gaten in het dak zitten,
die staat er als 'n grote vogelkooi.)
Ja, zeggen ze daar, dat Monumen
tenzorg er alles van
weet, maar de deuren
zijn in geen drie jaar
open geweest. Domi-
né en zijn kerkgan
gers passen er voor,
onder de preek het
dak op het hoofd te
krijgen.
Toch moet ge eens
naar Graft en De
Rijp. Als ge zin hebt
kunt ge er weg dui-
ken in de historie. En
Izo ge die glorie van
vroeger eeuwen niet
aan uw hoofd wilt
hebben, is er de rust,
die een stadsman on
wezenlijk voorkomt.
Dit kleine stukje
Holland, dit stamland
van talloze Zaan-
kanters, waar duizen
den op Nieuwjaars
dag zijn heengetrok
ken om geld te ont
vangen uit het fonds
Lakeman, deze grazi
ge parel moet ge gaan
bekijken. Als ge ge
noeg hebt van de
eeuwige vacantie-zee,
als ge even tot U
zelf wilt komen in
het land, dat eenmaal
de poort tot de Noord
pool was.
Doe het op een zon
nige dag en sta even
stil in twee vergeten
plaatsjes tussen Schermer en Beem
ster, waar Jan Leeghwater leefde
en werkte, waar hy het grijze land
zag opdoemen uit de restanten van
binnenzeeën. Rijd eens naar dal
land boven het stille Noordhol-
landsch Kanaal» waar de rietscho-
ven zich spiegelen in heldere slo
ten, waar de tyd niet zo snel voort
gaat, waar de eeuwen zich kris
talliseerden in hout en steen, won
deren van bouwkunst in een oud
land.
Dat zo dicht by huis ligt.
ooDe Tuj se gazant te Kopen
hagen heeft geprotesteerd tegen
publicatie in de Deense bladen
van een foto van een Deense pi
loot met een Turkse fez op het
hoofd en tapijten over de arm
als reclamen voor een loterij van
de luchtvaartmaatschanpij met
Turkse tanijter 0,0 nrijzen
ZATERDAG 16 JULI na 12 uur
Hilversum 1, 301 m - 12.00
Pianoduo; 12.33 Amusementsor
kest; 13.00 Ned. Strijdkrachten:
13.30 Operaklanken. 13.50 Film en
toneel; 14.10 Metropole-orkest:
15.00 Naar h et wonderland der
muziek; 15.30 Septet Johnny Om-
bach; 16.10 Mannenkoor; 16.30 De
schoonheid van het Gregoriaans;
17.00 Jeugduitzending. 18.00 Gram.
foonplaten; 18.30 Ned. Strijdkrach
ten: 19.00 Nieuws: 19.25 Pianospel
20.00 Nieuws; 20.20 Licthbaken;
21.00 Zomersproeten; 21.45 Kruis
plank-puzzle. 22.00 Promenade
orkest: 22.30 Wij luiden de Zon
dag in: 23.00 Nieuws.
Hilversum II, 415 m. - 12.00 Jan
Vogel: 12.33 Vincentino13.00 Nws
13.20 Orkest Malando: 14.00 AJC-
ultzending14.20 MarinJgrskapeL
14.50 Drentse streekuitzendine:
15:15 Omroepkomerorkest: 16.15
Amateurs zetten hun beste beentle
voor: 17.00 Top-Hits van 1949:
17.30 Om en nabij de twintig;
18.00 Nieuws. 18.15 Tour de France
18.30 Populaire liedjes en melo
dietjes: 19.00 Artistieke staalkaart
20.00 Nieuws; 20.15 Omroeporkest
20.45 Zomerreis door eigen land:
22.00 Stradiva-sextet; 22.25 Hoor
spel: 23.00 Nieuws.
ZONDAG 17 JULI 1949.
Hilversum I. 301 m - 8.00 Nieuws
8.30 Kapeldienst: 9.30 Nws. 10.00
Hoogmis: 11.40 Omroepkameror-
kest: 12.15 Apologie: 12.40 en 13.20
KRO-amusementsorkest: 14.00 U-
trechts Stedelijk orkest: 15.10 De
Gooise Kring bijeen. 16.10 Sport-
reportage; 16.25 Vespers: 17.00
Kerkdienst: 18.30 Ned. Strijdkrach
ten: 19.00 Massazang: 19.30 Nws.
19.30 In 't Boeckhuys; 20.12 Uit
en Thuis. 22.45 Avondgebed; 23.00
Nieuws; 23.15 Avondconcert.
Hilversum II, 415 m - 8.00 Nws.
8.30 Voor de tuin; 8.45 Barcarolle;
9.15 Men vraagt en wij draaien:
10.00 Zondagshalfuur; 10.30 Kerk
dienst: 12.00 Muzikaal progr.. 12
uur 40 Sandor Vidak, piano; 13.00
Nieuws: 13.20 Metropole-orkest:
14 05 Boekenhalfuur: 14.30 Kinder
koor: 15.C5 Pianomuziek. 15.35 Stu
dentenkoor; 16.00 Zigeunermuziek
16.30 Sportrevue: 17.00 Tussert
kerk en wereld: 17.30 Mannenkoor
18.00 Nieuws; 18.30 Wim lbo pre-
DE WEIDEBLOEMEN
Langs de sloten en op ruig*
plaatsen treffen wij een hoog op
schietende plant, die soms eeo
hoogte van twee meter kan be
reiken. Dat is het wilgen
roosje, dat met een tuil van ro3«i
bloempjes staat te bloeien. Laati
u zich niet verleiden ze af te
plukken, want u kunt er zeker
van zyn, dat ze de volgende mor
gen verlept in de vaas staan. En
het is toch zonde, deze mooie
bloem een zo kortstondig leven
te laten leiden, want zij is niet
geschapen om in de vuilnis
emmer te worden gegooid.
De eekhoorn
In de bossen zien wij als wij
goed opletten een bruine klim
men door het bladerdak der bo
men balanceren op zwiepend»
takken. Met behendige sprongen
zweeft hij als een drscusacrobaat
van de ene tak naar de andere.
De boswachters zien hem niet
graag in de houtgewassen ver
schijnen, want in het voorjaar
heeft hij een voorkeur voor de
jonge loten, die aan het geboomte
ontspruiten. Het zijn slimme rak
kers, die zich niet gauw laten
foppen en uiterst waakzaam te
werk gaan, maar hun nieuwsgie
righeid wordt hen soms wel eens
al te machtig, en oh wee wanneer
dan een jachtschut op de loer ligt,
Voor de winter leggen ze op ver
schillende plaatsen provisiekasten
aan van beukenootjés en hazel
nootjes. Natuurlijk hebben wij
wel eens kegels gevonden van de
6parren, die ze op handige wijze
van de zaadjes weten te ontdoen.
Als een aapje houden ze die tus-:
sen hun voorpootjes geklemd. Nu
ie vacanties aankomen, komen
jullie stellig eens in de duinen of
in de bossen. Let er dan eens od
of je ze te zien krijgt.
—oNa een heftig debat heefi
de Ierse Dall in tweede lezing met
74 tegen 64 stemmen een wetsont
werp houdende oprichting van 'n
Iers Nieuwsbureau, goedgekeurd.
De oppositie had verzocht het ont
werp in te trekken.
senteert; 19.00 Radiolympus. 20.00
We gaan met vacantie; 21.00 Ly
Gauty zingt: 21.45 Musicorda;
22.25 Mannenkoor; 23.00 Nieuws
MAANDAG 18 JULI, VOOR 12 U.
Hilversum I, 301 m. 7.00 en 8.00
Nieuws: 7.30 en 8.15 Gram.platen
9.15 Voor de zieken. 9.20 Muziek
bij het werk; 10.30 Morgendienst:
11.00 Gram.platen: 11.40 Zangre-
citaL
Hilversum II, 415 m - 7.00 en
8.00 Nieuws: 7.15 en 8.15 Gram.
platen; 9.00 Symphonisch concert
10.00 Morgenwijding: 10.15 Arbeids
vitaminen. 11.00 Op de uitkijk:
11.15 Orgelconcert.
en hei
Apeneiland
8 De maat keek een beetje wan
trouwend naar al die vreemde
spullen, die daar op het strand la
gen, maar toen Kapple er bij
kwam, was het raadsel gauw op
gelost Dat zijn filmcamara's en
andere instrumenten, besliste die
Nu weten we tenminste, dat die ne
gerjongen de waarheid heeft ver
teld En nu moeten we eens zien,
of we ergens een spoor van die
sensen kunnen vinden Kappie
keek nadenkend om zich heen Al
les zhg er even verlaten uit en het
was moeilijk om te beslissen, welke
karut ze nu uit moéten gaan Doch
Ineens klaarde het gezicht van
Kappie op Hij vfc-es op een hoge
palmboom en liep er haastig naar
toe Een pracht van een uitkijk
post! riep hij, terwijl hij begon te
klimmen De Maat scharrelde on
derwijl op het strand rond. doch in
eens werden zijn ogen groot van
verbazing en scbirik Hij liet zich
op de knieën vallen en riep heel
hard naar Kappie, die al bijna
boven in zijn boom zat Even later
lagen zij samen op het zand ge
knield en bekeken een paar vreem
de voetafdrukken in het zand
door
N. J. P SMITH
Harry, nieuwsgierig geworden
naar die pomp-affaire, waarover
mevr. Poort mans had gesproken
(was ook dat een zwendelzaakje?),
is heimelijk uit het bed gestapt om
de bewuste krant van het tafeltje
te pakken
47)
Met inspanning van alle krachten
fclukte het Harry het tafeltje met de
rieven. en kranten te bereiken, Dat is
nota bene een wandeling van een paar
meter en Ik moet eerlijk zeggen, dat ik
blij ben, te gaan zitten, bedacht hij. Als
de zuster my zo zag, zou ik wat te
horen krijgen! Harry luisterde even of
hy niemand hoorde aankomen, in welk
geval hy toch de macht niet zou heb
ben gehad, vlug in het béd terug te
komen.. Het beste doe ik even te blij
ven zittenik ben nu toch in
overtreding en als de zuster xiet, dat
ik het hele stapeltje kranten in bed
heb, neemt ze my die toch afHad ze
het niet over een krant van een jaar
geleden gehad?.... Als die dingen op
volgorde lagen, dan had hy het be-
doelde exemplaar gauw genoeg
Wacht eens de zuster had alles ruw
weg bij elkaar geschraapt Hy had
zich er nog aan geërgerd, omdat hij
netheid en orde gewoon was. Nu kon
de krant, die hy moest nalezen ha,
nu wist hy het weerhij moest wat
nalezen van een jaar geleden! bo
ven- óf onderaan liggen met die twee
zou hy dan maar beginnen
Met de twee kranten onder de arm
strompelde Harry langzaam naar bed
terug. Mensenlief hy was bly, dat
hy die reis er goed had afgebracht
als ik nu maar de goede heb.
Voorzichtig, om het papier met te la
ten ritselen, vouwde Harry de bovenste
krant open en op hetzelfde ogenblik
had hij wel een schreeuw willen geven:
daar stond een portret, zyn portret, bij
een artikel: „Tot heil van ons dorp",
door burgemeester J. L. Poortmans.
Doch dit was het niet, wat Harry byna
tot schreeuwen gebracht had. Toen hii
keek hoe lang het hell-van-het-dorp-stuk
wel was, zag h(j een cliché van zyn
handtekening er onderstaan::
Poortmans.. met forse kloeke letters.
Harry las het moois, dat de vroegere
burgemeester in de „Nieuwsbode" naar
aanleiding yin «op pompgnthuUing ga-
schreven had, niet. Hij keek met grote
ogen naar die naam, die daar als het
ware in de krant geschreven stond:
Poortmans.
„De handtekening van meneer", sta
melde hy. Wéér een moeilykheid over
wonnen een doodgewone, simpele
handtekening, die ik in twee keer oefe
nen net zo maak... Poortmans hij
nam de letters stuk voor stuk in zich
op, constateerde, dat hij nooit een P zo
zou maken... dat de twee o's meer op
e's leken en dat de kras onder de hand
tekening er nonchalant onder stond.
Hij maakte over het dek 'n schryfbe-
weging: zo de Pzó omhopsa, de
kras... Ik geloof, dat ik het geval ai
dóór heb. bedacht Harry, die in zijn
eerste banktyd, achter de balie, een stu
die van handtekeningen had moeten
maken. Morgen aan de zuster een bloc
note vragen. Zeker is, dat de Harrelaars
schrifteiyk een onherkenbare burge
meester terugkrijgen als ze daar ten
minste al zo ver zyn, dat ze schrijfma
chines gebruiken. Maar dan herinnerd*
hy zich, dat de brief van secretaris
Zilver getypt wasGeen geschreven
stuk zouden z© in het vervolg van Har
relaars burgervader onder de ogen kry*
gen!
Hy voelde zich dankbaar voor de
gegevens, die hij van mevrouw Poort
mans gekregen had, al was het dan ook
zeker niet haar bedoeling geweest, hem
enkel en alleen op de handtekening op
merkzaam te maken. De nonsens, dia
mijn dierbare voorganger tot heil van
ons dorp geschreven heeft, zal ik mor
gen wel eens lezen, vond Harry, terwyl
hij de krant zorgvuldig opvouwde en
onder zyn kussen schoof.
Harry lag nog even stil te mijmeren.
Wat het die handtekening, waar hy zich
ongerust over maakte?Kon hy
déhr nu niet van ln slaap komen?
Met e&n ruk keerde hy zich om. Niet
meer denkenniet meer denken!
Een paar minuten later was de nieu
we burgemeester in slaap.
(Wordt vervolgd.)
