kmaadei
N.HOLLANDSE
PERS 1945
Proces Willy Lages, triest verhaal van
fusilleringen en Joden-deportaties
VRIJDAG 22 JUU 1949
Atlantisch verdrag
goedgekeurd
Negentienjarige ging met
„Dora" aan de Haal
5DE JAARGANG N" 1594
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaerier";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen ƒ0.30 per week IJl per
maand ƒ3.63 p. kwart. vooruitbetaling
Advertentiea 14 ct- per mm., familieberich
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting.
Verantw. redacteur. J. Zooaea Bureau, Rtddentraat hoek Oudegraeht Tri. K MOO J97I
De Amerikaanse senaat heeft
na een debat- van 13 dagen het
'Atlantisch Verdrag bij hoofdelijke
stemming met 82 tegen 13 stem
men goedgekeurd. Onmiddellijk
voor de eindstemming over het
Pact heeft de Senaat drie Repu
blikeinse amendementen, die de
militaire verplichtingen der Ver.
S'aten tegenover de andere le
den van Let verdrag wilden be
perken, verworpen. Hiermee heb
ben de Verenigde Staten het At
lantisch Pact geratificeerd, omdat
het volgens de Amerikaanse
grondwet niet nodig is, dat bet
Huis van Afgevaardigden een
verdrag goedkeurt. Het aantal
s.emmen voor het Pact Is 18 bo
ven de vereiste tweederde meer
derheid, die 64 s emmen be
draagt. Alle senatoren (96) na
men aan de stemming deel met
uitzondering van de democrati
sche sena or Ellender, die in het
buitenland verblijft.
Het eerste Republikeinse amen
dement, dat bepaalde, dat goed
keuring van het Verdrag de Ver
enigde Staten niet au.omatisch
bou verplichten tot militaire hulp
verlening aan de andere onder
tekenaars, is dcor de Senaat bij
proefstemming verworpen.
He. tweede amendement, waar
bij de Ver. Staten zich niet zouden
verplichten andere leden bij te
staan, de veiligheid in het Atlan
tische gebied te handhaven en te
hers.ellen, werd met 84 tegen 11
stemmen verworpen.
Het derde Republikeinse amen
dement dat het Congres wilde ont
heffen van de verplichting onder
de termen van he; Verdrag oor
log te verklaren, werd met 87 te
gen 8 s-emmen van de hand ge
wezen.
Voordat de Senaat rot stemming
overging, hadden verscheidene spr
hét woord gevoerd. De democra
tische senatoren vielen de Republl
kelnse amendementen op krachti
ge wijze aan. De democratische
senator Neely, drukte zich 't kern
ach igs; uit. Hij verklaarde, dat
de Republikeinse amendementen
Indien deze werden aangenomen
het Pact zouden maken zo slap als
soep. die van de schim van een
Stervende kip ls afge rokken.
President Truman heeft eerder op
de dag op een persconferen.ie ver
klaard. dat hij zijn program voor
Amerikaanse militaire hulpverle
ning aan de leden van het Atlan
tisch Verdrag en aan zekere lan
den zodra dit gereed is ter goed
keuring aan het Congres zal voor
leggen.
Senator MacMahon, voorzitter van
de Congrescommissie voor a: oom
energie heef: meegedeeld, dat rati
fica ie van het Verdrag de Ver.
S a en niet de verplichting zal op
leggen het fabricagegeheim van
de atoombom met één of alle At
lantische landen te delen.
Ik vroeg hun of ze soms met moorden, stelen, plunderen
en brandstichting de oorlog wilden winnen
In een modieuze citroen-gele mantel met een zwart hoedje
betrad gistermorgen een jonge, donkere vrouw met bruine ogen
de rechtszaal van het Amsterdams Bijzonder Gerechtshof- Zij
was de 31-jarige Trijntje Stam, weduwe van de landbouwer D;
de Boer, die op 11 October 1944 in zijn boerderij in N. Z.
Sthermer met twee andere illegale werkers werd gefusilleerd.
De boerderij was een opslagplaats van „gedropte" wapenen,
die echter vlak voor de huiszoeking alle waren weggebracht.
De vrouw verloor op die avond met haar man haar hele bezit.
Slechts mocht zij behouden haar baby van een half jaar en *n
kind van 2 Jaar, want nadat Lages en consorten op het erf
-waren neergestreken, de man gefusilleerd hadden, de boerderij
ln der haast van de meest waardevolle inboedel hadden ont
daan en daarna in vlammen hadden doen opgaan, stond zij
als machteloze vrouw op de rokende puinhopen van wat een
uur tevoren nog haar welvarend boerenerf was geweest.
Trijntje Stam was de eerste ge
tuige die op deze derde dag van
het proces tegen de voormalige
chef van de Amsterdamse Sicher
heitspolizei, riminalrat Willy Lages
werd gehoord Naarmate het pro
ces vordert stijgt blijkbaar de pu
blieke belangstelling, want gister
morgen was de tribune eivol
De moffen onderwierpen ons aan
een kruisverhoor, vertelde de
vrouw Ze wilden weten waar de
munitie was Mijn man bleef ont
als alleen een mof dat doen kan
Achter de getuige zat Lages in 't
verdachtenbankje Hij knipperde
bij die opmerking met z'n ogen,
terwijl een lichte glimlacji om zijn
lippen speelde
President van Hamel pauseerde
een moment, keek de vroiiw voor 't
getuigenhek door zijn brilleglazen
aan en besloot toen het verhoor
met de volgende zin, die hij niet
zonder zichtbare ontroering wist
te beëindigen: U zult- bij bot Hof
Een verduiveld flinke, Hollandse
vrouw
Himmler zelf afkomstig was. Ge
tuige, die met Asscher, vele be
sprekingen met Lages, Aus der
Fuenten, burgemeester Voute en
Dahmen vor. Buchholz van het
bureau Joodse zaken had gevoerd
vertelde hoe jonge joden, die in
het vóór-oorlogse joodse kamp in
Wieringermeer verblijf hielden
om zo spoedig mogelijk naar Pa
lestina te gaan, op bevel van La
ges naar Amsterdam moesten ko
men. De Joodse raad zorgde er
voor, dat zij allen werden onder
gebracht. In Juli 1941 verzocht
Lages via een ondergeschikte aan
de getuige hem de lijs'en met na
men en adressen te geven, om
dat hij (Lages) „het voornemen
koesterde de Jongens terug te
brengen naar hun eigen kamp in
Wleringen".
Prof. Cohen riep het bestuur
van het kamp bijeen. Men ge
loofde Lages en verstrekte hem
de lijsten. Enige tijd later wer
den alle Jongens, maar ook de
zonen van hun Amsterdamse
gastheren. 300 ln to'aal, gearres
teerd. overgebracht naar een
kamp I Schoorl en daarna
doorgezonden naar Mauthausen
Zij zijn daar zonder ui'zonde-
rlng omgekomen en wel binnen
I .zeer korte tijd. De berlth'en
daarover sijpelden door naar
Amsterdam door toedoen van
niet-joodse chauffeurs. die
heen en weer naar Dui'sland
reden.
Lages zeide, zich verwerend,
dat deze zaak een uitvloeisel was
van een spritgstof-aanslag in de
Schubertstraat. Uit Den Haag
kreeg hij de opdracht als repre
saille een aantal Joodse Jongens
te laten arreseren. Maar dit had
hij niet gedaan. Hij moest ze
naar een lager brengen. Dat zij
var daaruit naar Mauthausen
waren gezonden, was zijn werk
niet geweest.
Lages maakte tenslotte de op
merking, dat prof. Cohen in de
war was. want datt hij vat het
begin af aan over deportatie
Kamp Schoorl had gesproken en
niet over kamp Wieringen. Hij
praatte hierover, alsof naar zijt
indruk het geen verschil maak'e
of de jongens nu naar hun eigen
kamp lt Wieringermeer. dan wel
naar het kamp Schoorl werden
gebracht.
VLIEGTUIG IN ENGELAND
NEERGESTORT.
Een vlieg.uig, naar men meent
een Amerikaans vliegend fort, is
te Walton Salts, bij Wisbech (Cam
birdgeshire), neergestort. Wrak-
s ukken werden gevonden, die
meer dan een halve mijl van el
kaar lagen.
Twaalf inzittenden van het vlieg
tuig redden zich per parachute.
Een man brak een been.
Woensdagmiddag omstreeks drie unr
la ie 2-jarige Marietje Steenman spe
lenderwijs in een sloot in het tuinen*
feomplex van de „Vrije Tuinder" aan de
Amstelveenseweg te Amsterdam ge
makt en verdronken. Haar moeder was
bü kennissen op bezoek en had het
kindje laten spelen.
kennen dat te weten, maar het
hielp niet Ze stuurden mij naar
bulten Lages sprak me daar aan
en vroeg hoe oud mijn kinderen
waren -
Toen twijfelde hij even en stuur
de me bits weg Ondertussen waren
ze de boel naar bulten aan het
slepen Alles wat ze gebruiken kon
den namen ze mee: t' vee, de in
maak. de auto's, het fornuis, de
sieraden, enkele meueblen kleren
en daarna staken ze het huls in
brand
Hebt u er nooit iets van terugge
zien?
Niets
Hebben ze u een bewijs van inbe
slagneming verstrekt?
Neen, ik heb niets gekregen
Waarom denkt u, dat Lages u
liet gaan?
Ik geloof voor de kinderen Als lk
die niet had gehad, dan hadden ze
mil misschien ook gefusilleerd
Wat is er toen verder geeburd?
Hebt u toen niet nog ruzie gemaakt
met een van die Duitsers?
Ja. ik durfde op dX moment al
les Tlt rammelde er één door elkaar
en heb hem uitgescV>]den
Wat hetb u dan gezegd?
Ik vroeg of dat nou hun doel was
of ze met moorden, plunderen, ste
len en brandstichting de oorlog
w'lden winnen
Hebt u uw man toen nog gezien?
Ja. lk vond hem met de twee an
deren dood op de grond
Was hij doodgeschoten?
Ja. ik zag een grote wond in zijn
hals
Trad Lages behoorlijk tegen u
op?
Hij behandelde me met mlnach
ting
Hoe sprak hij u aan?
U weet wel. president, precies zo
de indruk nalatenvan een ver
duiveld flinke, Hollandse vrouw
De zitting werd daarna voortge
zet met de behandeling der Joden
deportaties
DE JODENDEPORTATIES
Vóór de president begon met de
ondervraging van de 66-jarige
prof. dr. David Cohen, ex-voorzit
ter van de Joodse raad, als inlei
ding tot de behandeling der Jo
dendeportaties. maakte hij de
volgende algemene opmerking:
„Er zal nu in deze zaal wel
eens over Joden worden gespro
ken. Dat geschiedt uitsluitend,
omdat het de kortste wijze van
uitdrukken is en ik stel er prijs
op daaraan toe te voegen, dat
wij daarmede onze Joodse Neder
landse landgenoten bedoelen".
Prof. Cohen weidde op verzoek
van het Hof allereerst uit over
voor het merendeel nu overbe
kende maatregelen van de Jo
dendeportaties. Hij zeide daarbij
onder meer, dat de vergassing
van de ongel ukkigen in Ausch-
witz „volstrekt geheim ge
houden werd. speciaal tegenover
de Joodse raad". Op de vraag wie
de lijsten samenstelde van de
Joodse landgenoten, die gedepor
teerd moes'en worden, antwoord
<?-> de getuige, dat dit in leder ge
val door de Duitsers geschiedde,
o.m. door de Zentralstelle en wel
aan de hand van gegevens uit 't
bevolkingsregister. De lijsten wer
den wel tevoren toegestuurd aan
de Joodse Raad. die dan sommige
namen er af mocht schrappen.
De joodse raad had uitsluitend te
doen met de Zentralstellen (Aus
der Fuenten) en de SIcherheitspo
lizei (Lages).
Volgens getuige was de invoe
ring van het premiestelsel voor 't
aanbrengen van Joden van Lages
uitgegaan. De advocaat-flstaal
zei echter, dat dat stelsel van
H. M. Koningin Juliana heeft Donderdagmiddag de nieuwe zen
der van de Wereldomroep te Lopik in gebruik gesteld.
De vorstin tijdens het uitspreken van Haar rede.
Het Bijzonder Gerechtshof te
Utrecht veroordeelde Quispel. des
tijds planohandelaar te Utrecht
en tijdens de bezetting staflelder
van de nationale jeugdstorm, tot
vijftien Jaar gevangenisstraf met
aftrek en ontzetting uit de burger
rechten voor het leven De procu
reur fiscaal had 20 jaar geëist
DR VAN ROYEN WEER NAAF
DJOGJA
Naar verluidt zullen dr van
Royen en enige leden van de Ne
derlandse delegatie a s Zondag *n
tweede bezoek aan Djogja brengen
voor het houden van eindbespre
kingen over de order tot ht staken
van ht vuren Zij zullen worden ver
gezeld door leden van de UNCI
VOETBAL OF GEEN VOETBAL
DAT IS DE KESTIE
Er zijn plannen om de gemeen
ten Giessendam en Hardinxveld
samen te voegen Indien dit door
gaat zullen vreemde gevolgen mo
gelijk zijn
De raad van deze nieuwe gemeen
te zal waarschijnlijk overwegend
rchts georiënteerd zijn.terwijl
thans de meerderheid van Hardinx
veld's raad links is en die van Gies
sendam sterk rechts
In het bestuursebleid van beide
gemeenten komt dit sterk tot
uiting
Hardinxveld heeft een voetbal
veld .waarop 's Zondags wordt ge
speeld en de café's zijn geopend
In Giessendam heerst er Zondags
rust in de cafêzalen en sportbcöeïe
nlng vindt er niet plaats Een groot
deel van de Hardinxvelds^ bevol
king voelt er uiteraard weinig voor
om aan de beperkende bepalingen
van een rechtse raad onderworpen
te worden
Voetbal of geen voetbal, dat Is
straks de zaak ln de nieuwe ge
meente Als zij er komt
Verborgen in een kreekje...
Aan de Prins Hendrikkade te
Rotterdam werd vorige week een
sleepboot gestolen, genaamd Dora,
die eigendom Is van de heer J van
R, wonende aan de Maaskade
Daar dit de tweede sleepbootdief
stal ls binnen enige maanden, rees
bij de politie het vermoeden, dat
men te doen had met de dader van
de eerste diefstal die ln Mei ge
pleegd was Deze boot werd uit de
Zalmhaven gestolen
De dader werd toen ln België
gearresteerd doch de onderhande
llngen over zijn uitlevering had
den geen resultaat
Aangezien de motor van de Dora
op een bepaalde manier aangesla
gen moest worden, vermoedde men
met dezelfde man te doen te heb
ben omdat hij op de Dora werk
zaam geweest was
Aanvankelijk waren alle naspo
ringen vruchteloos, totdat de poli
tie er lucht van kreeg, dat de man
te SHedrecht zou zijn
De recherche van de rivierpolitie
die per auto naar SHedrecht ging,
had succes
Nauwelijks was zij te SHedrecht
of men zag de vermoedelijke da
der lopen De man werd gearre
steerd en na het verhoor kwam aan
het licht, dat hij de sleepboot ver
Zielig
De 69 Jarige W G uit de Vinken
dwarsstraat te Rotterdam had door
moeizaam sparen een bedrag van
230 gulden vergaard, dat hij be
stemd had voor de aankoop van 'n
gehoorapparaat en zo mogelijk
voor een invalidenwagentje daar
hij doof en invalide is Dinsdag
avond kwam hij tot de teleurstel
lende ontdekking .dat zijn spaar
duitjes verdwenen waren
Een door de politie ingesteld on
derzoek bracht geen klaarheid in
deze diefstal De vrouw van deze
man vertoeft in een ziekenhuis
borgen hield in een k»r*»kje «n de
omgeving van SHedrecht
De stuurhut was reeds gesloopt
en hij had al besprekingen ge
voerd met een scheepswerf, met de
bedoeling te zijner tij'd weer met de
sleepboot naar België te gaan De
daedr, de 19 jarige J G van der H
is opgesloten door de rivierpolitie
Zeven landen ratificeerden
tot dusver Atlantisch Pact
De parlementen van zeven lan
den hebben thans het Atlantisch
pact, dat door twaalf landen on
dertekend Is, geratificeerd. Het
zijn Amerika, Engeland, Canada.
België Noorwegen, Luxemburg en
IJsland.
In Italië en Nederland hebben
de Tweede Kamers reeds hun goed
keuring aan de raticifcatie ge
hecht doch moeten de Eerste Ka
mers nog beslissen. Naar men ver
wacht zal de Franse Natoinale
Vergadering het pact gedurende
komend weekeinde bekrachtigen.
Het Deense parlement heeft de re
gering geautoriseerd 't pact bij de
ondertekening te ratficeren, zou
der s:emming in de volksvertegen
woordiging. Toch moet de formele
ratificatieverklaring nog afgelegd
worden. De Portugese Nationale
vergadering zal binnenkort stem
men.
MEER SCHAPENVLEES OP DE
VLEESBON.
Varkenskluiven zonder bon.
Het Centraal Distributiekantoor
deelt rpede, dat met ingang van
heden op de vleesbonnen per
rantsoen (is 100 gram vlees) in
plaats van 100 gram vers schapen
vlees. 150 gram vers schapenvlees
verkrijgbaar zal zijn. Voorts wordt
eveneens met ingang van heden
de rantsoenering van varkensklui
ven en staart van runderen en kal
veren beëindigd.
Mensonterend
OPNIEUW heeft een Dotteer «e
woorden doen klinken: Ieh Mn xax
schuldig En opnieuw heeft om
volk gehuiverd bij het hoTen van
wat deze man ten laste werd g«
legd Fussilades. deportaties, giïber
tannemoorden, brandstichtingen,
mishandelingen
Het is goed, dat door dit proces
opnieuw de aandacht van ons
wordt gevestigd op de gruwelijke
periode, die we achter or hebben
Een mens is zo licht geneigd te
vergeten En een ding Is er dat we
nooit mogen vergeten: Deze mens
onterende misdaden werden be
gaan, konden alleen worden be
gaan door mensen, die de democra
tie hebben vermoord, onder het
mom. dat ze een nieuwe orde wil
den scheppen
Want we komen er niet. met de
ze misdaden op rekening van de
oorlog te schriiven Zo eenvoudig is
de zaak niet Reeds voor de oorlog
vonden gruwelen plaats In Duits
land, die ons de haren te be-gen
deden rijzen Er was een groep in
ons volk. die met de Duitsers de
kreet aanhief van Het is niet waar
Gruwelpropaganda En er was een
andere groep, een veel grotere die
bij het lezen van Langhoffs Veen
soldaten of Glaesers Laatste man
In burger of andere lectuur, die
door Duitse emigranten werd ge
schreven, zei: Het »al wp] zo erg
niet zijn
Déze laatste groep was de ge
vaarlijksto Het waren de lauwen,
die desnoods het systeem wel had
den willen aanvaarden, er in leder
geval zich niet tegen zouden heb
ben verzet Hnpriiik hebben deze
Heden door de harde lessen, die we
tijdens de bezetting hebben onder
gaan en die eerst nu volledig we
reldkundlg worden, Iets geleerd
Wat hebben we ons niet menig
maal geërgerd, als door deze lau
wen het argument naar voren
werd gebracht, dat ln Italië tij
dens de heerschappij van Mussoli
nl de treinen toch maar op Üid re
den en dat Hitier epToch maar in
geslaagd was ln Duitsland orde te
scheppen Tot welke prijs? Niet
alleen het Italiaanse en het D,,; se
volk moeten nu de volle prils
len voor het verraad aan de demo
oratie De gehele werrid be*api' er
aan mee
Dit verraad aan de ---cxajïe
bestond niet alleen ln het afschaf
fen van de volksvertegenwro-di
gineen en het e- voor 'n -'-"'s
stellen van schijnpariempv>*er. n>r.
openbare mening kon zich nie*
meer vrij lat™ v.^-pri pi-,
pon*-!*"" '">"6
legd De radio kon slechts uitbral
len. wat vadertje staat goed vond
En aan het hoofd van vadertje
staat stonden Immers de mensen,
die door middel van de dicta'uur
op corrupte wijze omhoog wa'-en
getuimeld en voor wie geen mn-aal
meer bestond
Het verraad aan de democratie
bestond uit het ontkennen van de
waarde van de menselijke persoon
Hjkheid en het loochenen van de
eerbied daarvoor We hebben in de
persoon van Willy Lages een ty
Disch voorbeeld, waartoe de mens
kan komen als de remmen zijn weg
gevallen Moge het lezen van de
rechtbankverslagen niet alleen 'n
gevoel van walging bij ons oproe
pen Mogen we allen, stuk voor stuk
er bewuste strijders voor de demo
cratie door worden, omdat alleen
een democratische samenleving 'n
waarborg kan geven, dat daden als
we hebben meegemaakt in de ach
ter ons liggende jaren, niet in de
doofpot terecht komen v Z
„GALERIES MODERNES" BEBOET
De tuchtrechter voor prijzen te Am
sterdam, mr. J. A. Bletz. uitspraak
doende, veroordeelde de „Galeries Mo
de mes" tot een geldgoete van f 52.ï>50
met-verbeurdverklaring van *1® 'n be
slag genomen goederen voor oen geza
menlijke waarde van ca. f 20.000.
Van 19 Mei j.1. af heeft de tuchtrech
ter gedurende 10 zittingen onderzocht
in hoeverre het genoemde bedrijf schul
dig is aan ongeoorloofde prijsopdrijving.
Ambtenaren van de prijsbeheersing heb
ben in September van het vorige jaar
een onderzoek ingesteld. Daarbij zou
zijn vast komen te staan dat over ee«
tijdvak van bijna twee jaar enige ton
nen exra-winst werden gemaakt.
weerbericht1
ZWAKKE WIND EN VRIJ WARM
Minder warme nach: met hier
en daar tijdelijk nevel of mist.
Overigens droog weer en op de
meeste plaatsen perioden van zon
neschijn, echter met een kans op
enkele verspreid optredende buien
Zwakke wind en dezelfde of iets
hogere temperaturen dan van
daag.