FLORENCE NIGHTiNGALE WELDOENSTER DER MENSHEID Het Huis aan de Baai ir-'W Florence Nightingale 1820 - 1910 Andrew Mackenzie Bob Arlen is met de geheimzin,' uige dominee aangekomen bij het Huis aan de Baai. Een zonderlinge figuur, blijkbaar een butler, opent, nadat de bezoekers enige minuten hebben staan wachten, plotseling de deur. 12) De kolonel is thuis, heren. Geeft u mij uw hoeden en jassen maar, zei de man met een diepe stem, waarin ik het accent van Londcn's East End meende te ontdekken. We werden in een grote sombere kamer binnen gelaten. Er was geen licht aangestoken en het vuur brandde slechts matig, zodat de kamer er spookachtig uitzag. Ik kon tenauwer- nood twee figuren onderscheiden, die tegenover elkaar bij de haard zaten. Grote genade, Roberts, het is hier donker als in het graf, blafte een ver toornde stem. Maak onmiddellijk wat licht. Ergens achter me hoorde ik een kl!k en opeens straalde het licht vanuit een grote kroon. De man, die zo toornig ge sproken had, was nu duidelijk zicht baar en bleek een lange, militair-uit ziende figuur te zijn, volgens het standaardtype van de gemiddelde offi cier, met een rood-verweerd gezicht en een klein snorretje. Maar mijn blik ging voornamelijk in de richting van de vrouw, die tegenover hem zat. Ze was iemand van middelbare leeftijd. Haar kleding was ouderwets en ze droeg een groot medaillon, maar deze dingen trokken niet speciaal mijn aandacht. Wat dit wel deed, was haar gezicht, dat een heerszuchtige uitdrukking had en lange trekken, zoals de gezichten uit de tijd van Koningin Elizabeth. Heur haar was vuurood. In haar jeugd moést ze knap geweest zijn, doch nu was haar gezicht vertrokken en gerimpeld ten gevolge van de pijnen, die ze leed. Ze stak mij haar hand toe en toen ik die drukte, voelde ik haar vingers om mijn hand als een stalen klauw. De dominee stelde mij voor. Toen ik mijn blik weer op de kolonel richtte, zag ik, dat hij een kleurloze uitgave van zijn zuster was. Hoewel hij zeer kor daat en nogal lawaaierig optrad, miste hij de rustige zelfverzekerdheid van de vrouw, die tegenover hem zat U hebt het stempel van de militair, merkte de kolonel op. Ik werd ook nog opgeroepen in het begin van de oorlog voor een maand of twee, maar de dok ters hebben me weer afgekeurd. Die ellendige kerels! Ik ben mijn gezond heid kwijt geraakt destijds in Indië. En nu moet ik hier bij die afschuwelijke moerassen mijn leven slijten, wanneer ik tenminste niet voor zaken in de stad ben. Ik ben nu een ambteloos burger, legde ik uit, en ik ben hierheen geko men om mijn gezondheid terug te vin den. De dominee stelde me voor u een bezoek te brengen. Ik vind het buitengewoon prettig u hier te ontvangen. Dit gat ligt nogal in een uithoek. Maar op onze eigen manier hebben we het hier toch wel goed. Gelukkig hebben we voldoende personeel. Enfin dat is mijn specialiteit. Roberts is hier al Ik weet zeker, James, dat meneer Arle»j geen belangstelling heeft in al lerlei zakenverhalen van je. Vraag Roberts, of hij thee wil brengen. Dit was de eerste keer, dat Edith Simpkins haar stem liet horen. Deze was diep en melodieus. Ik wist instinc tief, dat ze nooit veel sprak. En ik wist ook, dat ze eraan gewoon was gehoor zaamd te worden. Voelt u zich de laatste dagen wat beter, juffrouw Simpkins? vroeg de dominee haar op zyn minzame manier. U zult me toch niet willen vertellen, dat u niet meer buiten bent geweest, sinds ik u de vorige week opzocht! Ik wandel heel weinig, zoals u weet, dominee Barlow, tengevolge van mijn pijnlijk been. De dokters zeggen, dat mijn been waarschijnlijk nooit meer beter zal worden. Tenzij ik met de auto uitga, ben ik dus min of meer aan huis gebonden, ofschoon ik vaak genoeg naar Londen ga. Roberts bracht de thee binnen. De kolonel, die in zijn stoel had zitten draaien, sinds zijn zuster hem onder broken had, keek zichtbaar opgewekter. Probeer de toast, m'n beste kerel. Als deze niet go^d is, dan zal ik die schurk van een Roberts in de keuken andere laten halen. Ik heb er enige jaren voor nodig gehad om mijn be diende in Indië te leren, hoe hij mijn toast moest maken. Alstublieft, domi nee, hier is wat voor u. Terwijl de kolonel voortbabbelde, speelde zijn zuster met een stukje toast. Ik voelde, dat we voor haar niet be stonden. Ze vulde onze lege koppen en trad automatisch op als gastvrouw, maar het leek alsof er een gordijn neergelaten was tussen ons en haar. Vreemd genoeg was de dominee <n stilzwijgen vervallen. Zelfs zijn norma le minzame dominee's-praatje werd niet gehoord. Ik veronderstelde, dat hij er de voorkeur aan gaf als toeschouwer het spel, dat In deze sombere kamer gespeeld werd, gade te slaan. Ik had de zonderlinge sensatie, dat dit vertrek veranderd was in een to neel. Gewone mensen speelden de rol len, die ze zichzelf hadden toegewezen. Er was de kolonel In zijn rol van een voudig, wat luidruchtige militair; Edith Simpkins in de rol van invalide, die echter tegelijkertijd fin staat was tot snel en afdoend handelen; de dominee in de rol van een gewone, vriepdelijka dorps-zieleherder; en tenslotte ik elf als de loslopende figuur, die in deze af gelegen plaats zijn herstel van krach ten wilde vinden. Ik kreeg de indruk, dat de kolonel de enige was, die n werkelijkheid ook maar enigszins ge leek op degene, die hij voorstelde 'e zijn. Maar dat kwam misschien, dat het type van de gepensionnetv ia oudere officier hem zo precies paste. Ik had veel te maken gehad met men sen van zijn soort gedurende de afge lopen zes jaren. Ze waren allen cd de zelfde manier luidruchtig, opschep g en gewichtig geweest. Het vuur t in zijn zuster gloeide, was verfcor^n achter een masker van de pijn-lijlende ipvArde. En het was mij helaa? nog niet mogelijk geweest te ontdekken, wat er omging achter het minzame uiterlijk van de dominee (Wordt vervolgd). /N AFWACHTING van hei nieuwe transport. „LIEF ZIJN ZE, zo klein" zeg gen de verpleegsters, „maar ze eisen veel zorg en tijd". zieken tot een prlvéllefhebberij van enkelingen maakte, of nog er ger tot het uitbuiten van zieken door kwaadwillende elementen Met nadruk heeft zij gepleit voor goede salariëring van verpleeg eters, die slechts dan ln staat zijn hun beroep naar behoren uit t* oefenen, zich te kleden volgens hy glënische voorschriften en een zelfstandige positie In de maat schappij te bekleden Dat het En geland van destijds en ln mindere mate het Engeland van thans niet bereid was de gelijkstelling van man en vrouw daadwerkelijk tot in elk onderdeel van het maat schappelijk leven door te voeren, begreep zij spoedig en dat de auto riteiten evenmin grote belangstel llng voor hervormingen koesterde, is duidelijk Het toeval kwam haar te hulp De Krimoorlog, die van 1854 tot 1856 woedde, bracht schandalige toestanden aan het licht! Het bleek, dat de gewonde Engelse sol daten vrijwel geen verzorging ge noten geen dekking of voedsel ontvingen, werden ondergebracht waar cholera en peSt heersten, kortom in een positie verkeerden, die voor elke gewonde soldaat vrij wel zeker de dood betekende Toen door dagbladcorresponden ten de nadruk op dit schandaal werd gelegd, moest de Engelse re gering onder druk der publieke opinie maatregelen 'treffen en wist niets beters te doen dan Flo rence Nightingale met uitgebreide volmachten naar de Krim te zen den, teneinde althans enigermate t leed dat deze machtsoorlcg ver oorzaakte te lenigen Florene Nightingale leverde enor me prestaties onder moeilijke om standigheden en werd. ondanks de stille tegenwerking der militaire leiding en de openlijke hoon der conservatieve bladen, die fel tegen de feministen ageerden tot de ge vierde vrouw van Engeland Een ander gevolg van haar optreden was de oprichting van het Interna tionale Rode Kruis ln 1864 door Henrl Dunant Tot zover de geschiedenis van Florence Nightingale ln het seml officiële leven, tot zover tevens de waardering die haar niet onthou den kon worden Maar wel heeft men sedert ja ren vergeten te vermelden dat de ze vrouw als pionierster naar de Krim vertrok, niet met het doel hier haar levensbestemming te vinden, doch gedreven door de be wonderenswaardige motieven van practische aard De rest van haar lang en welbesteed leven wijdde Florence Nightingale aan het or ganiseren van verpleegsterscursus sen, het propageren reglsmen te" uc «,ij te ge.* ui acnterstelhng van de vrouw op elk terrein Eiste gelijk held van loon bij gelijke arbeid, eiste algemeen vrouwenkiesrecht, kortom eiste de sociale en politie ke gelijkstelling van de vrouw; zij was in praktijk de tegenspeelster van die kringen die haar hebben omhangen met het aureool der menslievendheid, maar haar eisen zijn doodgezwegen En het is merkwaardig hoe thans haar pro gram nog actualiteit bzit; hoe bijv in Nederland het verpleegsters schandaal de onvoldoende belo ning, heeft geleid tot het sluiten van sanatoria, tot het leegstaan van bedden ln ziekenhuizen, hoe bij het Rode Kruis in Nazi Duits land een oorlogsmisdadiger de voorzittershamer hanteerde, hoe ln Nederland de krijgsgevangen en politieke gevangenen werden verwaarloosd Het ideaal van Flo rence Nightingale bezit nog dezelf de ac ualiteit als voor 100 jaar, en het is het ideaal geworden van de vooruitstrevende wereld HET IS EEN HEEL WERK om een pa tiënt te dragen zonder te stoten of te schok ken, maar op de duur wil het toch wel lukm ken. Wie Florence Nightingale zegt wordt geacht suggesties te krijgen van opofferende vrouwelijkheid, onbaatzuchtige naas tenliefde, Roode Kruis -pionierster en wat dies meer door historici over deze veelbetekenende vrouw naar voren Is gebracht; wat niet aan de oppervlakte kwam is de felheid waarmede zij te keer qing tegen maatschappelijke en conser vatieve vooroordelen; hoe onvermoeibaar zij streed voor ge lijke rechten van man en vrouw. Florence Nightingale Is afkomstig uit Engelse landadelkringen, opge groeid in een milieu van doelloze 19e eeuwse burgerlijkheid, waar 't Jongemeisjesideaal beperkt bleef tot het „goede" huwelijk en het be grip „werk" en „loon" als minder waardig gold; waar het „sociaal" voelen niet uitkwam boven het goedwillende, doch naamloze libe ralisme van haar vader die haar echter niet verhinderde kennis te nemen van maatschappelijk vraagstukken, noch zich verzette tegen haar „onmeisjesachtig" inte resse voor de problemen die met ziekenverpleging verband hielden SCHRIKT NIBT, het is maar een kunstbeen waar de verpleeg sters het verbinden op leren moeten... De grote fabel, die rondom Flo rence Nightingale geweven is, hangt samen met het feit. dat haar betekenis als maatschappe lijk hervormster niet langer kon worden doodgezwegen; zij trok omstreeks 1850 scherp te velde tegen de heersende wantoestan den ln ziekenhuizen en verpleegin richtingen, waar de zieken, zwak zinnigen en andere ongelukkigen eenvoudig waren overgelaten aan hun lot, waar de eenvoudigste hy giëne ontbrak, waar de kraam vrouwensterfte nog groter was dan in het „huiselijke Engeland", alhoewel daar zelfs vroedvrouwen vrijwel ontbraken Overigens boek te zij aanvankelijk weinig re sultaat Het feit, dat zij haar me dlsche kennis uiteraard bulten on derwijsinrichtingen moest opdoen, brak met haar adellijke familie en slechts zeer weinig steun onder vond van de autoriteiten, maakte het Florence Nightingale moeilijk haar grote idealen ozk maar enl germate ln praktijk te brengen Het vooruitstrevende denkbeeld dat zij Ingang trachtte te doen vinden was vakopleiding voor ver pleegsters tegen vastgesteld loon; dwz een radicale afrekening met het begrip liefdadigheid en mens lievendheid, die het verplegen van

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1949 | | pagina 3