Ikmaafifeï
n.-houandse
pers 1945
Sultan van Djokja is gematigd
optimistisch
Een genie!
Deense vrachtboot „Ivar" vergaan
NIEUWSv
5e JAARGANG Nr. 1725
Dinsdag 25 October 1949
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen ƒ0.30 per week 1.25 per
maand ƒ3.65 p. kwart, bfj vooruitbetaling
Advertentie» 14 ct. per mm., familleberich»
ten 18 ct Bij contract aanzienlijke korting.
Verantw redacteur. J. Zoooen Bureau, Rldderitraat hoek Oudegracht Tel IC 2200 S97I
Souvereiniteits-overdracht in de loop van dit
jaar noodzakelijk - Concentratie van Neder
landse troepen in de hoofdsteden bepleit
De Sultan van Djokja, die vorige
week zijn opzienbarende redevoering
hield in verband met militaire span
ningen op Oost-Java, heeft in zijn kwa
Uteit als Vice minister president op
nieuw een aantal belangwekkende uit
spraken gedaan.
Ten eerste over de Ronde-Tafelcon
ferentie. Hij verklaarde dat Hatta en
de andere gedelegeerden nimmer bui
ten hun mandaat zijn gegaan.
De Republikeinse delegatie houudt vast
aan de oorspronkelijke eis dat 1 Jan.
de officiële souvereiniteitsoverdracht
moeten hebben plaats gevonden. De
Sultan verwachtte, dat de Ronde-Ta
felconferentie 1 November zal fcljn
beëindigd. Dan zal tevens een basis
moeten zijn gevonden voor de samen
werking met de andere Indonesische
Staten en de vrijwillige samenwerking
me* Nederland.
Over de militaire situatie op Oost-
Java zeide de Sultan dat de moeilijk-
Op de tweesprong
Het is een knap mens die alle confe
renties en politieke schommelingen van
de dag volgt en het is even begrijpelijk
dat er ten aanzien van allerhande reso
luties. beschouwingen, voorstellen en
conferenties met reeksen commissies en
subcommissies een politieke onverschil
ligheid is gegroeid. Maar deze apatische
houding tegenover details en prestige
strubbelingen mag ons er niet van weer
houden de algemene politieke koers te
volgen, vast te stellen en te beoordelen.
Wat zien we thans in de wereld ge
beuren? Ten eerste dat de „wereld", we
bedoelen de West Europese op zeer vele
punten een gelijksoortige reactie ver
toont. Vrijwillig of gedwongen? Dit kan
ter discussie staan, feit is dat we inder
daad niet blijken te reageren zonder op
des buurmans wensen te letten.
De devaluatie-eensgezindheid is er het
beste bewijs voor geweest, want hier
kon moeilijk van een wens-eensgezind
heid worden gesproken, doch eerder van
een droeve noodzakelijkheid, we zittten
nu eenmaal blijkbaar allen in hetzelfde
schuitje.
En dat schuitje is thans op een twee
sprong gekomen. Namelijk, moeten we
doorgaan met een politiek, gericht op
welvaartsverhoging, geleide economie en
socialisatie, of versobering, vrijhandel
en crisis wetgeving. We maakten dit
reeds mee in de vooroorlogse jaren,
doch toen was het meer een binnenlands
vraagstuk, dat werd uitgevochten tussen
„aanpassing-aanhangers" en „plan van
de arbeid aanhangers", met als variatie
een paar honderd tussenvormen. Maar
het was een binnenlands front, dat
slechts zwak reageerde op de buiten
landse tendenzen.
Thans worden we gekoerst door het
buitenland. Frankrijk valt van de
ene regeringscrisis in de andere, het
staat op de tweesprong. Duitsland viel
uit elkaar, het moest kiezen tussen vrije
industrie ontplooiing of opruiming van
het Junkertum.
Engeland staat voor een nieuwe ver
kiezing, die reeds thans door Attlee
wordt beinvloed door... bezuinigingen
d.w.z. een verlaten van de socialisatie.
In België moest de socialist Spaak
plaats maken voor de Katholiek
Eyskens, terwijl in Nederland de minis-
ïerverdeling steeds meer rechtse ten
denzen vertoont.
De tweesprong in ons land kwam
tot uiting in de prijsverhogingen ene--
zijds, de verzwaring der militaire uit
gaven (ruim 30 procent van onze be
groting anderzijds. Zij dreigde een mo
ment haar gevaarlijke climax te berei
ken in een nieuwe ontlading in Indo-
sië. Wat wil Nederland? Wat „kunnen
we willen" in het raam van de buiten
landse constellatie?
De Marshall dollars worden misschien
afhankelijk van onze koers naar rechts,
naar vrijhandel, maar dit betekent even
eens afhankelijkheid van toestanden en
krachtmetingen op sociaal terrein, dit
verhindert sociale onafhankelijkheid ge
garandeerd door wettelijke besluiten
van de volksvertegenwoordiging.
Ons land is arm, zoals geheel West
Europa arm is. maar dat de afwenteling
van deze armoede moet culmineren in
«en massaversobering, in plaats van
tijdelijk grondig ingrijpen in „hogere
regionen", kunnen we toch maar moei
lijk verwerken, zelfs mèt Marshall
dollars.
B. J. W.
h^en, die hij nogmaals deels in tle-
naar voren bracht, slechts zon
den worden opgelost door terugtrek
king der Nederlandse troepen op de
hoofdsteden.
De Amerikaanse pers laat 'egenstrij
dige geluiden horen. De „Christian
Science Monitor" spreekt van „voort
gang der besprekingen" Het Republi
keinse kantoor te New-York is ech*cr
minder optimistisch. Dit spreekt van
voortdurende „kwade trouw der Ne
derlanders" en van een „vcrnie'igd
psychologische basis".
Duizenden republikeinse soldaten zou
den gevangen worden gehouden en de
verzorging der Republikeinse troepen,
dio deels krachtens overeenkomst op
Nederlandse schouders rust, zou in het
geheel niet of slechts ten dele worden
uitgevoerd.
Een correspondens van de New-
York Times schrijft, dat de Ronde-
Tafelconferentie in een sfeer van ver
trouwen is gekomen. Hij is van me
ning, dat de souvereiniteitsoverdracht
op 15 December zal kunnen plaats
hebben.
„De conferentie zal een succes zijn,
moet het ook wel zijn", aldus dit blad,
„omdat geen van beide partijen de
consequenties van een hernieuwde oor
Devaluatie van de
dollar?
John Taber, Republikeins lid van de
toewijzingscommissie van het Huis van
Afgevaardigden, heeft verklaard, dat de
Amerikaanse regering een devaluatie van
de dollar overweegt, zonder hieraan toe
te voegen op welke wijze deze maat
regel zou worden genomen-
Men zal zich herinneren, dat de Ame
rikaanse minister van financiën, Snyder,
vorige weck verklaard heeft, dat enkel
het Congres de goudprijs kan wijzigen en
dat de regering allerminst de bedoeling
heeft de dollar te devalueren.
De RTC is thans in haar eindstadium
gekomen en er bestaat goede hoop, dat
voor het einde van de maand volledige
overeenstemming zal zijn bereikt.
Opname in één der laatste zittingen
van de Centrale Commissie van de R.
T.C. Van links naar rechts Moh. Hatta
dr M. J. Prinsen. Hamid II. sultan van
Pontianak, mr F. E. J. van der Valk,
secretaris van de Nederlandse delegatie
mr J. H. van Maarseveen, minister van
Overzese Gebiedsdelen, dr J. H. van
Royen, lid van de Nederlandse delegatie
en mr D. U. Stikker, minister van Bui
tenlandse zaken.
logsvoering, die het resultaat van mis
lukking zou zijn. kan aanvaarden.".
(Dit zijn althans minder paniek
achtige geluiden dan vorige week
ons land verschrikten, hoewel er
nog geen blijvende toon van ver
zoening en overeenstemming uit
spreekt. Het gevaar van een derde
militaire actie schijnt echter voor
lopig niet te bestaan.)
Marshall-hulp afhankelijk
van vrij-handel?
Volgens de „New-York Times" zal
Paul Hoffman, de leider van de E-C.A.
31 October een rede houden voor de
raad van de organisatie voor Europese
Economische samenwerking, welke een
keerpunt in het Europese herstelpro
gramma zal betekennen.
De correspondent te Parijs van dit
blad voorspelt, dat Hoffman met na
druk zal verklaren, dat de voortzet
ting van de Marshallhulp gedurende
vier jaar minder zek^ zal worden, in
dien de deelnemende landen niet op
meer overtuigende wijze aantonen, dat
zi) de noodzakelijkheid van een vrijere
handel en van de onwisselbaarheid
der Europese valuta's inzien.
Een psycholoog in de Engelse
stad Derby, wiens hulp was in
geroepen door leraren omdat een
11-jarige schooljongen erg „las
tig" was, kwam tot de conclusie,
dat men hier met een „genie"
te doen had. Op een conferentie
verklaarde de heer Wheeler, de
zielkundige, tot de bevinding ge
komen te zijn, dat de jongen een
intelligentie-quotiënt had van
170, vergeleken met het gemid
delde van 100 voor volwassenen.
Hij moest de leraren mededelen,
aat het „moeilijke" kind een
„veel beter stel hersenen" had
dan zijzelf. Het kind werd las
tig en vervelend gevonden, om
dat hij zijn antwoorden eerder
klaar had dan zij, zo meende de
psycholoog. Wheeler wilde de
naam van de jongen niet noe
men, maar zei, dat hij op een
school voor middelbaar onder
wijs zat en er op hem gelet zou
worden. De psycholoog slaakte
tenslotte de verzuchting: „Ik
heb een genie ontdekt maar nie
mand weet er raad mee".
Verkiezingen op IJsland
Bij tussentijdse verkiezingen voor het
IJslandse parlement hebben de commu
nisten een van hun drie zetels voor het
district Reykjavik aan de Boerenpartij
verloren. Het was voor het eerst, dat
de Boerenpartaij een zetel in het district
van de hoofdstad verkreeg. De 4 Con
servatieven en een Sociaal-Democraat
werden allen herkozen. De zittingspc'io
de van het huidige parlement eindigt
over acht maanden.
Circuspubliek aan
gevaar ontsnapt
Het publiek, dat Zondagavond de
grote circustent van Jos Mullens in
Laren bevolkte, heeft niet vermoed,
aan welk groot gevaar het heeft
blootgestaan. Terwijl de clowns bin
nen hun grappen en grollen ver
kochten. stond buiten het voltallige
circusperioneel met de directeur in
de stromende regen aan de touwen
om 't gevaarte staande te houden.
Toen de tent echter ontruimd was,
V>n men de storm niet langer mees
ter blijven. Een krachtige windstoot
scheurde de enorme chapiteau van
boven naar beneden open. Het cir
cus, dat nog één maal in Bussum
zou optreden, ziet nu plotseling zijn
tournee beëindigd.
„Op mijn gelopen positie 53 graden 46 minuten Nooid
en 4 graden 49 minuten Oost stop help spoedig siop
reddingbooien radio-ontvanger defeci stop schip zinkende"
Het 2219 brutoTegisterton metende Deense vrachtschip „Ivar", bemand met
24 koppen, dat zonder lading op weg was van Hamburg naar Rotterdam, is
Maandagavond vroeg 20 mijl ten Noordwesten van Terschelling op een mijn ge
lopen. De motorreddingboot „Dorus Rijkers", die juist was teruggekeerd van
een tocht op de Waddenzee op zoek naar de Staverse Jol, die voor Oude-
schild op Texel werd gevonden en sind6 Zondagavond dienst had gedaan, voer
onmiddellijk weer uit.
Ook de sleepboot Holland van de re
derij Doeksen op Terschelling zette
koers naar het in nood verkerende
schip. Om acht uur kreeg de kustwacht-
post op de vuurtoren „Brandaris" weer
radiografisch contact met de „Ivar" die
met een noodzender werkte. Inmiddels
had de bemanning van het Deense schip
getracht een sloep met vijf man uit te
zetten.
Deze poging mislukte echter jammer
lijk, doordat de sloep bij het uitdraaien
uit de davids viel. De sleepboot Holland
die kort na half negen langszij kwam,
zag kans twee der opvarenden over te
ramen. Intussen werd een tweede sloep
overboord gezet, ditmaal met zeven man.
Deze' kwam goed in het water terecht
doch dreef later in de avond af.
De vermiste sloep van de „Ivar" is
ongeveer om acht uur Dinsdagmorgen
op het strand van Ameland aangekomen
De mannen bevinden zich lichamelijk
in een redelijke toestand en zijn onder
gebracht in hotel De Zwaan, waar zij
direct van droge kleren werden voorzien
Op een der afdelingen van de onder
neming Lubuk Dalam in Oost Sumatra
stortte een brug in, toen een autobus er
over reed die op weg was naar de on
derneming. waar een film zou wor Jen
gedraaid- 12 Inzittenden, waaronder 7
kinderen, _werden gedood, en 2 zwaar
gewoed.
\.van Dag ioi Dag J
Na bijna vijf jaar onderbre
king is de export van snijbloe-
de prijs van tweeduizend pd met 2 fi penny verhoogd, en De arbeiders in de Argen
sterling is toegekend aan Win 't was al zo duur. De Gro tijnse vleesconservenfabrieken
ston Churchill voor de twee ningse nutsspaarbank heeft hebben besloten met ingang
eerste delen van zijn memoi- besloten de rente aan inleg- van Dinsdagnacht te staken-
res. Als u nu weet. dat het gers met ingang van 1 Janua- Ook in andere takken van de
geheel uit 8 delen bestaat, ri met een kwart procent te levensmiddelenvoorziening, o.a
dan kan het nog aardig wat verhogen. Een partij Picas in de suikerindustrie en de
opleveren De Amerikaanse so's, die per vrachtauto van maalderijen dreigen stakingen
senaatscommissie voor atoom- Berlijn naar Wuppertal werd Medicamenten worden met de
men naar Duitsland begonnen, energie heeft aangedrongen op vervoerd voor een tentoon- dag schaarser doordat de ar-
De prijzen van diverse bloemen spoedige bouw van een radar stelling, is onderweg vermist beiders in de chemische be-
speciaal rozen liepen snel op- scherm tegen aanvallen met geraakt. Tengevolge van drijven sinds 8 October sta.
Ach ja, dunkel rote Rosen atoomwapenen. Dit scherm zou dijkbreuk is een gedeelte van ken Uitgaande van de sy-
schenk' ich dir schone Frau- - bestaan uit radarstations langs de stad Boulogne in Noord- nodale commissie der Her-
Een landbouwer in Lopik de grenzen. De kosten hiervan Frankrijk door de zee over- vormde jeugdraad, sectie jon-
werd verrast door een van worden geschat op 160-750-000 stroomd- Er is geen melding ge kerk, wordt er op Zater-
zijn schapen, die twee lamme dollar. Wie zal dat betalen? gemaakt van persoonlijke on- dag 12 en Zondag 13 Novem
ren wierp. In het voorjaar (q het begin van de maand gevallen. Vijfhonderd com ber a.s. in „De Pietersberg" te
werden er reeds drie lamme- December worden de handels- munisten hebben een bijeen- Oosterbeek bij Arnhem een
ren geboren. Het dierenrijk wil besprekingen geopend tussen komst van de nationalistische werk.weekend gehouden voor
voor de hier en daar twee- ons iand en Groot-Brittannië „Vaderlandse Unie" te Mun- alle provinciale vertegenwoor
maal bloeiende vruchtbomen VOOf <je njeuwe handelsover- chen verhinderd, door het cif digers en afgevaardigden van
niet onder doen. Een door eenkomst voor 1950. De cus waar de bijeenkomst zou de districtscommissie van de
de „Sunday Times" uitgeloof benzineprijs in Engeland is gehouden worden, te bezetten, jonge kerk.
en een warme maaltijd kregen.
Zij hebben sinds de explosie 24 zee
mijlen afgelegd en zijn in die tijd 5 sche
pen gepasseerd. Vanuit de sloep zijn
toen Iichtkogels afgeschoten, die vreemd
genoeg niet door de passerende schepen
zijn opgemerkt. De bemanning van de
sloep beweet nl dat zij op enige afstand
dezer schepen de mensen kon zien lopen,
zodat de sloep op zeer korte afstand
moet zijn gepasseerd. De „Ivar" zelf is
inmiddels tot aan de kust van Terschei
ling gesleept.
Wrak van vermiste
jol gevonden
De mo'.orreddingboot „Dorus Rijkers"
heeft Maandagmiddag dwars voor
Oudeschild (Texel) op de zg. Bollen
het wrak gevonden van de Staverse
jol, die sinds Zondagmiddag vermist
werd. Aangenomen wordt, dat de beide
opvarenden, de heren E. W, Beth,
apotheker en K. Kos, kassier van de
staatsloterij in Den Helder, verdronken
zijn. Hun lichamen zijn nog niet gevon
den. Vermoedelijk is de jol Zondagmid
dag op de zandplaat vastgelopen en
door de overkomende stortzeeën gezon
ken.
Nieuwe melkprijs
voor de boer
De minister van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening heeft de gemid
delde producentenprijs voor melk voor
de op 6 November 1949 aanvangende
nieuwe productie-periode vostgesteld op
17,75 cent per kg melk met 3.5 procent
vet. Ook in het nieuwe melkproductie
jaar zal er verschil zijn in de prijs ge
durende de winter en de zomerperiode.
De wintermelkprijs voor de boer zal
19,70 cent bedragen en de zomermelk-
prijs 16.70 cent per kg melk bij een
vetgehalte van 3,5 procent.
De gemiddelde prijs van 17,75 cent
per kg melk met 3,5 procent vet komt
overeen met een prijs van 16,75 cent
per kg melk met 3,3 procent vet Voor
bet thans eindigende melkproductiejaar
was de gemiddelde melkprijs 17,75 cent
per kg met 3,3 procent vet, zodat de
nieuwe prijs 1 cent lager is.
De vaststelling van de nieuwe melk
prijs voor de boer heeft geen betrekking
op de prijs voor de melk voor de con
sument.
weerbericht
Weersverwachting geldig tot
Woensdagavond:
STORM OP KOMST
Gedurende de nacht verder
toenemende wind uit Zuid
tot Zuid-West, aan de kust
tot storm, in het binnenland
tot harde wind. Morgen over
dag wind langzamerhand rui-
mend naar West, gedurende
lange tijd waaiend met storm
kracht, zwaar bewolkt met nu
en dan regen of regenbuien,
zachter des nachts- Morgen
binnendringen van koudere
lucht.
Vrijdag a.s. zai in aanwezigheid vafl
minister van de Brink te Lutterade de
synthesegasfabriek vao het Stikstofbin-
dnigsbedrijf van de Staatsmijnen in ge
bruik worden gesteld.
Een gedeelte van het interieur van
het conversiegebouw, waar grote con-
vertoren staan opgesteld. Zowel vaten
als leidingen zijn zwaar geisoleerd om
warmteverlies te voorkomen bij het pro'
ductieproces, dat met zeer hoge tempe
ratuur gaat.
Controle op voetbalpools
in Engeland
De Britse voetbalbond, de F-A-, heeft
gister bij de rijks-commissie, welke
belast is met het toezicht op de lote
rijen en "wed-instellingen in Engeland, er
op aangedrongen de voetbal-pools ge
heel uit handen van particuliere instel
lingen te nemen.
Dit voorstel heeft betrekking op. naar
schatting 10.000.000 mensen, ongeveer
een derde van het volwassen deel van
de bevolking van Groot-Brittannië, die
elke week voor een gemiddelde van 3
shilling op uitslagen van voetbalwedstHj
den verwedden.
De F.A., hoewel in principe tegen el
ke vorm van wedden op voetbalwed
strijden, is er van overtuigd, dat het
merendeel van het publiek niet sympa
thiek zou staan tegenover het eventuele
verl.it den van de pools en daarom stelt
z\] controle op de pools voor, onder de
volgende voorwaarden:
De organisatie moet niet op het ma
ken van winst zijn gebaseerd en even
tueel onder beheer staan van de directie
der t osterijen-
Dc prijzen moeten aantrekkelijk blij.
ven. maar toch „redelijk" en worden
van te voren vastgesteld.
Zweeds matroos verdronken
Een 30-jarige matroos uit Mahnö, va
der van 3 kinderen, die met het Zweedse
ss Magdalena in de haven van Zaan
dam aankwam, ging Zaterdagavond met
andere leden van de bemanning passa
gieren en verloor bij de terugkeer aar
het schip, terwijl hij in het hevige storm
weer en het duister de touwladder be
klom, zijn pet. Hij trachtte deze te grij
pen. verloor zijn evenwicht en kwam
in het water terecht Zijn kameraden
slaagden er niet in hem te redden, zodat
hij verdronk. Tot dusverre is men er
niet in geslaagd zijn stoffelijk overschot
te bergen.
