»m n<
K A P PI E VERLIEST DE KOERS
Wat overschakeling van bedrijfstechniek
Evolutie op de ijzeren weg
alzo met zich brengt
j Electriciteit contra stoom j
Het oversteken van voetgangers
A.N.W.B. propageert een nieuw systeem
Het Huis aan de Baai
•fFF*1
(Van onze verkeersmedewerker)
„4704 op spoor 3B staat veilig en moet vertrekken", luidt via de omroep
te'Amsterdam CS. de opdracht voor de machinist van de ledige tankwagen
trein. richting Amersfoort. Een korte stoot op de luchtfiuit als antwoord ..be
grepen", en meteen trekt de electrische Jumbo de goederentrein het station uit.
Fel lichten de vonken hi de avondnevel als de stroomafnemer een schakel-
punt passeert en grommend zoek* de electrische eus zijn weg door de wis-
selvelden. Bant de electrische tractie de romantiek uit de spoorwegwereld?
Och kom, zij „stroomlijnt" deze slechts
Geleidelijk aan, dringt de electrische
locomotief ook in het Nederlandse
spoorwegnet door en neemt daarbij de
taak van de oude, getrouwe, stoomma
chine over. Op verschillende kanten
van deze veelzijdige kwestie willen wij
wart nader ingaan, om, met een wat
„luchtiger" slot een reportage van
een rit per electrische Jumbo te ein
digen.
Pro- en contra van stoom-
en electrische beweegkracht
Als je zo op een druk uur een groot
station in Westelijk of Midden Neder
land binnengaat, valt het dadelijk op
hoezeer de stoomtrein reeds merkbaar
in de minderheid is. Verschillende ty
pen van electrische treinen nemen de
plaats van de stoomtractie in. Hoewel
voorshands zeker niet de stoomlocomo
tief van het spoorwegtoneel verdwijnt,
wordt haa: arbeidsterrein toch beperkt.
Dit brengt natuurlijk een ingrijpende
vereenvoudiging van he' stoombedrijf
mee: het aantal locomotiefsrrrten wordt
tot enige standdaardtyper. terugge
bracht. raachinedepots worden geslo
ten. personelen worden omgeschoold.
Dat de bedrijfsleiding van de N_S.
voornemens is. circa vijftig procent van
onze spoorwegen te electrificeren
waaronder het merendeel van de hoofd
verbindingen valt is echter minder
een streven naar een toepassen van
een moderner systeem voor tremver
voer. dan naar een bepaald exploitafóe
beleid met als uiteindelijk doel ver
mindering van personeel dat men
thans wenst te volgen.
Bevoegde spoorweglechnici zijn het
er namelijk niet over eens, dat elec
trisch bedrijf onder alle omstandigheden
voordeliger is dan stoomtractie. Nu is
dit drukke lijnen, zoals, onder meer
in de Zaanstreek, wèl het geval, maar
tussen Hogeveen en Beilen bijv. is nim
mer een vervoersomvang te verwach
ten als tussen Amsterdam en Alkmaar.
Waaruit we gemakkelijk kunnen aflei
den, dat de vervoersopbrencst voor de
Zaanstreeklijn veel gunstiger is dan
Voor het traject HogeveenBeilen. Dit
baanvak maakt evenwel deel uit van
de ontwerpen electrificering Holland—
Groningen: in dit interprovinciaal snel
Verkeer kan moderne stoomtractie eco
Oonrscher zijn, dan electrisch bedrijf.
Hoewel de tot dusver in Nederland
gebruikelijke locomotiefsystemen voor
*t oom tractie een ngunstige verhouding
fcissen verbruikte brandstoffen en gele
verd vermogen hebben, kunnen zij
daarentegen een grote hoeveelheid ener
gie binnen betrekkelijk kleine ruimte
bergen. Vóór de oorlog waren de ge
middelde kosten voor een stoomtrein
op de 'lijn A'dam C.S.Rotterdam DP
f 66.11 per 100 km. en voor een vol
electrische trein met gelijk aantal zit
plaatsen t 48.49 per 100 km. Echter
Zijn aanschaffingsprijs en afschrijving
voor electrische locomotieven hoger dan
voor stoommachines van gelijkwaardig
type. Tegenover het voordeel van een
voudlge stations en neveninrichtingen
bij electrisch bedrijf, als nadeel groter
kans op bedrijfsstoring bij uitvallen van
de stroomvoorziening. Een stoomtrein
die in de richting van aankomst terug
gaat, heeft hiervoor zes tot tien minu
ten nodig: een electrisch treinstel kan
reeds in drie minuten startklaar zijn
voor de reis in de tegenovergestelde
volt en ampèremeters te leven en gulzig
kappen hun naalden naar steeds meer
stroom, die in toenemende hoeveelheden
naar de verschillende apparaten vloeit
Een heel stel schakelweerstanden
zorgt er automatisch voor. dat het op
trekken piano aan geschiedt: anders zou
de locomotief de treinkoppelingen stuk
trekken. Bij het aanzetten wordt echter
nog een ander technisch stuntje gele
verd. Onze machine heeft namelijk de
neiging enigszins te gaan „steigeren";
weliswaar niet zo sterk, dat de loco
motief op haar achterste as gaat staan,
maar toch wel zoveel, dat de druk op
de voorste loopas vermindert, waardoor
deze kan doorslippen. Dit „steigeren"
vermijdt de bestuurder nu door met de
asdrukregelaar. op de voorste as de ver
eiste druk van achttien ton constan
te houden. Met al deze theorie zijn we
richting. Laten we nu na al deze uit
eenzettingen eens zien, hoe bet werken
op de electrische Jun.bo toe gaat.
De Jumbo fOOf
naar 't Zuiden
Goudgeel zonlicht straalt nog mild in
d_ klare herfstochtend op de imposan
te overkappingen van het Amsterdamse
Centraal Station. Langs het tweede per
ren Oost staat de exprestrein voor
Maastricht en Heerlen gereed. Te on
geveer elf uur klimmen wij „aan boord"
van de electrische locomotier nr. 1001,
die deze expres rijdt en mogen naast
zijn meester plaats nemen. Op de eerste
seconde van de vertrekminuut voelen
wij een lichte schok als de machine de
exprestrein aanzet. Meteen beginnen de
intussen het Amstelstation genaderd en
de meester zet de vijfhonderd ton zwa
re expresstrein net zo kalmpjes neer
als moeder de porceleinen koffiepot op
het glazen serveerblad. Sigaren gaan
rond, een keurig asbakje wordt op het
schakelbord geplant en in deze huiselij
ke sfeer starten we voor Utrecht. Al
spoedig wijst de snelheidsmeter 100 km.
en rustig wiegen de reizigers in de har
monicarijtuigen of aan hun twr/lfuurtje
In de reikA"atic\;agen over het pas
GAIL R D S E 1 L
een van de nieuwste en charmant
ste Amerikaanse filmsterren, een
ontdekking van de Paramount
tenteniager" Wllliam Meikle
john. Haar beste creatie tot op he
den was die avn Lanny Worth in
..De En?"! p-n landlef.
verzwaarde spoor. Bij Breukelen gaat
het wegens baanvernieuwing met een
matig gangetje op Maarssen aan, over
al langs de weg groeten de arbeiders
van het grondwerk en de electrificatle
hun collega op de electrische Jumbo.
Voorbij Maarssen komen we in het goe
de spoor en prettig trekt cfc trein op
naar 90 kin. per uur. Even voor
Utrecht beveelt onveilig sein tot stop
pen en binnen ongelooflijk korte tijd
staat de trein stil;het moet mogelijk
zijn bij het remmen op topsnelheid, bin
nen een afstand van 300 meter tot stil
stand te komen.
Na Utrecht wordt de reis via de
bruggenlijn naar Eindhoven interessan
ter; de hoge overbruggingen van Lek,
Waal en Maas worden spelenderwijze
genomen en af en toe laat hier de ma
chinlst de zware sirene loeien om de
brugwerkers voor de aanstormende ex
pres te waarschuwen. In Hedel moeten
we op een vertraagde tegenligger wach
ten en vertelt de meester onderhand
duizend en één dingen van zijn machi
ne nummer 1031. We bekijken hierbij
het belangwekkende interieur van de Jo
comotief met baar acht vijfhonderdvijf
»ig pk. sterke motoren, de ventilatoren,
die deze kolossen de nodige koeling ge
ven en de vele schakelaars, veiligheden
en koppelingen voor de stroomgelei
ding en ondergaan de eigenaardige sen
satie, hier met een zeer moderne ma
chine te worden geconfronteerd: met n
locomotief. die in vele gevallen het
oude, vertrouwde stoom paard gaat ver
vangen. Doch welke vervanging van "t
locomotiefpersoneel bij de |wa vj. re
diensten in het toenemend werktempo
meer dan ooit de gehele mens eist. te
meer daar hier de meester de assisten
tie van zijn leerling machinist ontbeert.
Want een „stoker" kent de electrische
Jumbo niet.....
DONDERDAG. 10 NOVEMBER
Hilversum I. 301 m 12,00 Roth
ensemble 12.38 Surinaamse
muziek 13,00 Nieuws 13,15
Musette orkest 14,00 Voor de
vrouw 15.00 Voor zieken en ge
zonden 16.00 Gev. programma
17.00 Jeugduitzending 18.00
Nieuws 1830 Strijdkrach' en
19.05 Muzlekcursus 20.00 Nws
20.15 Kamerorkest 21.00
Hoorspel 21.35 Zangrecital
22.30 Strijkorkest 23,00 Nieuws
Hilversum II. 415 m 12,00
Sinds enige tijd is de A N W B
doende in Nederland een nieuw
syg;eem van voetgangers over
s'eekplaatsen te introduceren.
Dat de voetgangers op hun
eigen baan het trottoir die
nen te blijven, spreekt vanzelf.
Een probleem blijft daarbij ulter
aard het oversteken vormen, een
probleem da; wel zeer urgent is
geworden.
Daarom is het zaak gebleken
dit overs.eken op enkele punten
te concentreren en deze punten
speciaal hiervoor in te rlch'len.
Oversteekplaatsen dienen zo ge
kozen te worden, dat zij logisch
Lunchconcert, 13,00 Nieuws
13.20 Kamermuziek 14,00 Pro
menade orkest 14,45 Voor de
vrouw 16,00 Bijbellezing
17,00 Voor de jeugd 17,30 N. H.
gezangen 18,00 Leger des Heils
18,30 Koperkwai* et 19,00 en
20.00 Nieuws 20.05 Studio ster
avond 22,15 Buitenl. overzicht
22,35 Gram. pl. 23.00 Nieuws
PROGRAMMA BI 12,00 Lichte
muziek 13.00 Nieuws 13.15
Operet emuziek 14.00 Klassieke
gr. pl. 15.00 Strijkensemble
15,30 Llch're klanken 17,00 Ba
tavia 19,00 Nieuws 20,00
Verzoekprogramma 21,00 Voor
de vrouw 22,00 Nieuws 22,15
Operafragmenten.
PROGRAMMA IV 12.00 Mil.
orkest 13J5 Dansmuziek
14,00 Lichte muziek 15.00 Voor
de vrouw 15,40 Tango orkest
16,30 Verzoekprogramma 17,10
Lich e orkesten 20,00 BBC ork.
21.00 Verzoekprogramma
21,30 Gloires de la muslque.
VRIJDAG, 11 NOVEMBER
vóór twaalf uur:
Hilversum I. 301 m 7.00 en 8.00
Nieuws en gr. pl. 9.00 Russisch
programma 10,30 Voor de
vrouw 10.45 Omroepkoor
11.25 Orgelspel.
Hilversum II. 415 m 7.00 én
8.00 Nieuws 7.18 Hoogmis
9.00 Voor de vrouw 10,00 Lich
"e gr. Dl. 11.00 Voor de zieken.
PROGRAMMA III 7,00. 8 00 en
9.00 Nieuws en gr. pl. 10.00
Pianomuziek 11.00 11 Novem
berprogramma.
PROGRAMMA IV 7 en 8.00
Nieuws en gr. pl. 10,10 Verzoek
programma 11,00 Orgelspel.
passen in de bestaande voetgan
gerss:romingen, dus op die pun
'ten, waar werkelijk behoefte tot
oversteken bestaat.
Op kruispunten Is de moeilijk
held veelal, dai het voor de voet
gangers zeer lastig U het velll
ge ogenblik te kiezen, speciaal
ook wanneer door de verkeers
lich'en ter plaatse periodiek sterk
geconcentreerde verkeerss'romen
ontstaan.
Een goede oplossing zou zijn het
Inschakelen van een z.g. „voet
gangers fase", waarbij het motor
verkeer uit alle richtingen even
wordt stilgezet, teneinde de voet
gangers gelegenheid tot overste
ken te geven.
Het is duidelijk, da-, ov -steek
plaatsen zodanig gem?v moe
ten zijn, dat zij op enige ind.
zowel voor het verkeer als voor
de voetgangers zichtbaar zijn.
In Engeland heef; men een spe
ciale studie gemaakt van de me
thode. welke bij het aanduiden
van voetgangers overs'eekplaat
sen het beste kan worden gevolgd
Men is daarbij tot het resultaat
gekomen, da: de z.g. „zebra aan
duidingen" verreweg de voorkeur
verdienen.
Deze bes'aan uh een aantal
witte strepen en de ruimten daar
tussen varieert van 30 tot 60 cm.
Speciaal op de dames oefende
de zebra s'repen een heilzame
aantrekkingskracht uit.
Aan de hand van dit onderzoek
heeft de ANWB thans dl: nieuwe
systeem zeer s;erk aanbevolen en
de zebra aanduidingen worden
dan ook door de bond krachtig
gepropageerd bij de bevoegde
autoriteiten.
Inmiddels is de gemsen'e Am
sterdam reeds tot het aanbrengen
van ..zebra" s'repen overgegaan.
HET BIER IS WEER BEST.
Zondagavond wérden twee per
sonen van 61 en 51 Jaar gearn
steerd te Sittard wegens openba
re dronkenschap en ter on'nuch
tering ingesloten. Maandagmor
gen om 8 uur werden deze ge
zworen kameraden, onfr- ~1
en wel op vrije voeten gc
O mhalf elf 's morgens, dus -tg
geen drie uur later, werd het ede
le tweetal weer ingesloten wegens
openbare dronkenschap.
10. Kappie bereikte via de sleep
kabel de baggermolen en hij trof
daar een vreemd, klein mannetje
aan, die me. een verrekijker be
zig was de hoizon af te zoeken.
„Wie ben jij!" brulde Kappie, en
hij sprong op de kleine man af,
en greep hem in zijn kraag. Ver
volgens 'ilde hij hem op. ..Nou!
Wie ben je, voor de drommel!"
vroeg hij nog eens.
.iaat me los! Ik ben Pi R!"
gilde Pi R met een pieps'em van
angst.
„Een verstekeling, hè?" zei
Kappie dreigend. „En dan nog
vuurpijlen afschieten! Wa- moet
da; betekenen?"
„Zo maar!" zei Pi R. vind
vuurpijlen zo leuk..en en ik ver
veelde me
„Kle'spraat!" riep Kappie. „Kier
zit meer achter! Spreek op! En
wat bë'.ekent datPi Ri Dat
is geen naam! Wat heb jij op je
geween?"
Kappie werd bij zijn ondervra
ging onderbroken door de gillen
de stem van de maat: ..Een schip
riep de maat. Een spookschip!
Daar! Hij zwaaide heftig met de'
kijker, die hij in zijn hand hield,
en z'n geziclr. zag paars van op
winding.
Andrew Mackenzie
inspecteur Brannigan, met Bob
Arlen bezig met het onderzoek in
de Londense chantage-affaire, ver
trouwt blijkbaar ook de jonge Car-
frew niet. Deze komt juist aanlo
pen. Brannigan staat op het punt
met Judith Taylor te gaan praten.
Die kan belangrijke diensten bewij
zen: gravin Carfrew bewegen tot
medewerking aan de opsporing van
de bende.
Ik wilde bij U eens komen infor
meren naar het resultaat van Uw on
derzoek, legde de jonge Carfrew uit
toen bij eenmaal gezeten was. Ik heb
u al verteld, geloof ik, dat myn moeder
heftig protesteerde toen ik een opmer
king over chantage maakte?
Brannigan, die in de deur was blijven
staan, knikte.
—Wat kunnen we doen? vroeg Car
frew min of meer hulpeloos.
Ik zal er wel iets op bedenken, zei
de inspecteur bedachtzaam.
Misschien was mijn idee, om te pro-
benen uit uw moeder iets los te krijgen
fout Ik geloof dat we een andere weg
moeten volgen.
Ik bood de jongeman nog een kop
thee aan. Toen Brannigan vertrokken
was, zaten we even in stilzwijgen tegen
over elkaar.
Je schijnt ergens over in te zitten,
m'n beste kerel, zei Carfrew tenslotte.
Helemaaal niet, verweerde ik me.
Gelukkig dan maar. Ik meende dat
je er een paar keer, dat ik met Judith
Taylor sprak, een beetje ontstemd uit
zag. Ik wist niet dat je belangstelling
voor dat meisje had. Je bent tenslotte
zoveel ouder dan zij.
Tot mijn eigen verwondering hoorde
ik mezelf de volgende, weinig geïnteres
seerde woorden uitspreken, alsof het
iemand, die mjj volkomen onverschillig
liet .betrof:
Ja, vanzelfsprekend ben ik veel
ouder. Ik vind haar een aardig meisje,
maar verder betekent ze niets voor
mij
De jongeman knikte me toe.
Prachtig, ouwe jongen. Want zie je,
als m me hebben wil, ben ik van plan,
met dat meisje te trouwen.
Het had me al eerder verbaasd, hoe
iemand, terwijl hij ten prooi Is aan he
vige emoties, uiterlijk zo volkomen
kalm kan blijven. Ik merkte, dat Bran
nigan weer in de kamer was gekomen.
Ik maakte de een of andere alledaagse
opmerking en daarna begeleidde ik
beide mannen tot aan het hek. Niette
genstaande m\jn uiterlijke kalmte, bons
de mijn hart en ik voelde, dat ik me
over zou kunnen geven aan een hevige
woede-uitbarsting. Ik wist, dat ik, wan
neer ik terug naar binnen ging, juf
frouw Clitherwood'i zwijgende medele
ven zou moeten ondergaan die
vrouw was bovenaards in haar intuïtie
voor wat mijn innerlijk betreft en
dat was meer dan ik zou kunnen ver
dragen. Aan het eind van de dorps
straat zag ik de figuur van dominee Jo-
siah Barlow in mijn richting ko
men wandelen, die binnen enkele mi
nuten zü dicht bij zou zijn, dat hij een
praatje zou beginnen. Ook zijn nabij
heid zou me te veel zijn. Eg zo besloot
ik mijn slechte stemming kwijt te ra
ken in een flinke wandeling en met
een stevige pas begon ik in de richting
van het Huis aan de Baai te lopen.
HOOFDSTUK XVI
Een fijne motregen begon te vallen,
toen ik door de velden liep. Terwijl ik
aan het wandelen was, gaf ik mijn oor
spronkelijk plan om naar het Huis aan
de Baai te gaan op. Ik besefte, dat ik
tegen de tijd, dat ik daar aankwam, in
een dergelijk humeur zou zijn, dat ik
niet een behoorlijk gesprek met wiè ook
zou kunnen voeren. En daarom leek het
mij verstandiger maar door te blijven
lopen, totdat mijn woede wat bekoeld
was.
Zelfs nu weet ik nog niet, hoeveel
kilometer ik die dag afgelegd heb. Ik
heb naderhand wel eens een kaart ter
hand genomen om daarop mijn route na
te gaan. Alles wat ik me herinner is,
dat ik maar voortsjouwde het land In,
in de hoop zó moe te worden, dat ik de
ontstemdheid, die ik in mijn binnenste
voelde, kwijt zou raken.
Wat mijn dokter van deze wandel
partij gezegd zou hebben, weet ik niet.
Het duurde niet lang. of mijn gekwetste
been begon mij te hinderen. Maar ik
schonk er geen aandacht aan. De hield
mijn wandelstok stevig in mijn hand
geklemd en vastberaden liep ik door,
langs modderige wegen en kleine dorp
jes, waar licht scheen door de vensters
en waar de mensen aan het theedrinken
waren. Het was al schemerdonker, toen
ik besloot eens even uit te blazen. Mijn
hele lichaam schreeuwde om rust en in
een met eikenhout betimmerd café'tje
dronk ik enige koppen thee. Nadat ik
vervolgens een pijp opgestoken had, be
gon ik me opgewekter te voelen, alhoe
wel de pijn in mijn been me aankon
digde, dat ik die nacht wel niet al te
best zou slapen. Ik had geen krachten
meer over om het hele eind terug te
lopen. Daarom nam de bus, die me
op ongeveer een haive kilometer af
stand van het Huls aan de Baai afzette.
Nog steeds besluiteloos wat het terug
gaan naar Rosé Cottage betrof, besloot
ik toch de kolonel nog met een bezoek
te gaan vereren.
Het regende nu behoorlijk. Ik hield
even stil op de verlaten landweg, me
afvragend, of hrft wel verstandig wrs
op zo'n afstand van huis, uit de bv«=
gaan. Een gure zeewind deed me diep
in mijn jaskraag duiken. Ik was nia*
zéker in weïke richting ik precies moe*
gaan. Er was niemand aanwezig aan
wie ik iets kon vragen om me te oriën
teren. Tenslotte besloot ik maar door te
lopen, totdat ik Iemand tegenkwam, die
me zou kunnen Inlichten.
Binnen vijf minuten hoorde ik voet
stappen naderbij komen. Ik wachtte tot
dat er een menselijke figuur zichtbaar
werd in de mist van regen Voordat ik
iets kon zeggen, zag ik dat de man. die
voor me stond, buiten zichzelf van angst
was. Het was een klein, bruinverbrand
buitenmannetje, waarschijnlijk een dag
loner. Hij kon eerst niets verstaanbaar!
uitbrengen. Na een poosje, toen hij ovef
zijn eerste schrik heen was. kon ik uil
hetgeen hij In zijn platte Essex dialed
vertelde, opmaken, dat hij even verder*
op een fantastische figuur gezien had
die hem een doodschrik op het lijf had
gejaagd.
Hoe zag ze er ui;? vro-2g ik.
Uit allerlei gemompel over spoken en
geesten, merkte ik op, dat de figuur, die
het doodsbenauwde mannetje had g»
zien, de bewuste maskerkap op had ge
had en bü de heg, die langs de weg
liep, zichtbaar was geweest.
Ik overreedde de man mij te verge
zellen tot de plek, waar hij deze ver<
schijning had gezien. Eerst wi'Jle hij niet
met me meegaan, maar na een poosje
wist ik hem ervan te oveitulgen, dat
we gezamenlijk minder bang behoefde*;
te zijn, dan wanneer hij, alleen verder
gaande, straks misschien opnieuw dezt
duistere figuur tegen '~ii komen.
(Wordt v***o'gd).
