Waar DE FILM „leesbaar" wordt
Kunst als geneesmiddel
Waar reclame kenmerk, is
van de radio
De opvoedkundige waarde van voetbal
Geen radiobela»Uafl
(Van onze filmmedewerker.)
QVIR het algemeen beschouwt het publiek de film al* een aange
legenheid van flink in de verf gestoken sterren en regisseurs met
klinkende namen en al dan niet kunstzinnige adspiraties. Maar wat
•cu er terechtkomen van al die kleurige dromen, waarin we bijvoor-
heeld Danny Kaye op het witte doek plegen te zien zo de studio's van
Hollywood in de eerste plaats geen voortreffelijke technische uitrus
ting bezaten* Wat te beginnen zonder de camera's met hun ingewik
keld lenzenstelsel, zonder het enorme lampenpark van een enkele
opnamehall of de geluidsapparatuurdie de stemmen van de sterren
op de ftlmband vastlegt1 Het zou te ver voeren U in één reportage
mee te nemen naar de studio's, waar Uw filmamusement wordt ge-
©roduceerd, temeer waar ons land toch geen eigenlijke filmproductie
fy V1 yv"f .ttr doen 01129 Plaatsruimte te reserveren voor een
Mrfcf.iet Nederland wil kent. Wy doelen hier op de werkzaamheden
m as flimlab oratoria, waarover tot dusver geheel ten onrechte noa
•lechts zeer weinig is gepubliceerd. Wy hebben het genoegen gehad
ten speurtocht te mogen ondernemen door het bedrijf van de N V
Uaghe Film te Den Haag, waar een staf van uiterst kundige technici
TnJ2Z"iJ°hl. da' Cffrv Gablf f>anner Lana Turner niet
«(teen tn het Engels vertelt, hoeveel hy van haar houdt, doch dat
leze ontboezeming ons ook in Nederlandse ondertitels duidelijk wordt
gemaakt. -
DEN stille, grauwe straat ter-
zijde van een spoorwegviaduct,
len groot, massief gebouw met
ten voorgevel, die ons weinig stof
laat tot het koesteren van film-
illusies: het laboratorium van de.
N.V. Haghe Film, Nederland'si
oudste filmfabriek. Het tussen
station van een groot aantal films
op hun weg van de studio's naar
de bioscopen. Hier komen ze da-,
gelijks binnen, Jennifer Jones, Ja
mes Stewart, Joan Crawford, Wal-i
ter Pidgeon en hoe ze verder ook
mogen heten, verpakt in de grote,
ronde trommels, waarin men hun
films pleegt te verzenden; kers
vers uit de montagekamers van
Hollywood of Elstree en nog niet
beroerd door het alziend oog van
«le filmkeuring. Hun films komen
naar Haghe Film, omdat niet elke
bioscoopoezoeker in staat is de ge
sproken Engelse, Franse of Itali
aanse dialoog te volgen en een
Nederlandse vertaling van de door
de sterren gevoerde gesprekken
dus alleszins wenselijk is.
En hier stappen ook wij het la
boratorium binnen om eens te kij
ken hoe dat „titelenvan een film
100.000 metei
pee week
nu wel precies in zijn werk gaat.
Ons land kent verscheidene
mensen, aie films vertalen, doch
dit wil nog met zeggen, dat hun
werk voor ueze keuen slechts een
kwestie is van films Kijken en het
vervangen van John Wayne's
»bnut up!" door een kernacntige
Neuerlanase ultaruKking. Neen,
Siechts het essentiële van de dia
loog, dat, wat voor de gang van
hei vernaai van de grootste be
tenen is is, wordt in titels onder
het filmbeeld aangebracht Want
BiS alles werd vergald zou de
tinn wit zien van de titels!
Haghe Film krijgt van de verta
lers ue lijsten met de vertaalde
C.aioog, genummerde teksten, die
ane een plaatsje in de film moe-
tc.i hebben. B.V.: 1. „Hou je van
koKOsnoien?", 2. „Neen, geef mij
maar luiti-fruttil", enz. vanzelf
sprekend zijn de teksten zo kort
mogelijk gehouden, daar de dia
loog meest rad wordt gesproken en
hei publiek naar de bioscoop; komt
om iets te zien en niet om iets te
lezen.
in de filmfabriek belanden de
fiim en de vertaling allereerst op
zg. alluisiertaleL Dit is een
t i bioscoop-in-'t-klein, die met
oe «and wordt bediend en waar
op de film zowel voor- als achter
uit kan worden gedraaid. Door een
grote lens worat hét beeld waar
genomen, terwijl een kleine luid-
apreker het geluid weergeeft.
Laar de film op de afluistertafel
met zo snel loopt als in een nor
maal projectie-apparaat, vait het
geproduceerde geluid het best te1
vergelijken met dat van een gra-
moioonplaat, die met de vinger
wordt rondgedraaid. Het vereist
dus veel routine de buitenlandse
dialoog op deze manier te kunnen
volgen.
OLIVER SCHELDT
Op de afluistertafel wordt de
film „gespot", hetgeen betekent,
dat alle tekstep in de film een
plaats toegemeten krijgen in de
volgorde van het op de geluids
band gesproken woord. Een z.g.
lengtemeter geeft aan hoeveel
„voeten" (in cie betekenis van de
Engelse lengtemaat) Oliver Hardy
noaig heeft om zyn vriend Stan
uit te kafferen en hoeveel film
beeldjes dus dezelfde Nederlandse
titel zullen dragen. De maat wordt
op de Nederlandse titellijst aange
geven, opdat de man, die de titels
op de filmband aanbrengt, straks
zal weten, waar hij Oliver's
scheidwoorden precies moet neer-
planten.
Nu gaat de titellijst naar de
drukkery, waar de Nederlandse
teksten op kunstdrukpapier wor
den algearukt, zodat zij gecli
cheerd kunnen, worden. Daar eec
beeldje van een normaalfilm
slechts 22 mm. breed is, moeten de
geclicheerde titels uiterst klein zijn
en zij zyn na hun voltooiing dan
ook slecnls met behulp van een
loupe te lezen.
Daarna komen de cliché's op de
titelaldeling, waar zij met benulp
van speciale apparaten de titels in
witte letters op de filmband aan
brengen.
Aluus geschiedt het met de po
sitieve fiimcopieën, die het fiim-
laboratorium uitsluitend ter be
titeling krijgt toegezonden. Als
een lnm evenwel ais negatief in
ons land wordt geïmporteerd cd
dus ook ontwikkeld moet worden
voigt men een andere titeimetho-
de. De titels worden dan op kaar
ten gedruist en langs fotografiscne
weg op de filmband aangebracht
nog voor de copy is ontwikkeld.
Vanzelfsprekend is de vertaler dan
nog met in staat geweest de film
te zien en is hij uitsluitend vol
gens zyn gevoel en de reeds in de
buitenianase titellijsten aangege
ven lengtematen te werk gegaan^
NOG SlfcfcüS
„BERNADETTE"
DE HALVE met het titelen van
films houdt het filmlaborato
rium zich voorts nog bezig me. het
copieëren van reeus in rouiatie
zijnde films. Hierbij maakt men
gebruik van het nagatief, dat in
dertijd de eerste iiimcopy voor
Nederland opleverde. Bij ons be
zoek aan de lilmfabriek zagen wij,
hoe de bekende film „Het lied van
Bernadette" werd gecopieerd, daar
de vraag naar deze film zelfs thans
nog het vervaardigen van meer
exemplaren nodig maakte. Ook het
wekelijkse filmjournaal moet ge
regeld worden gecopieerd, opdat
alle grote theaters tegelijkertijd
het laatste nieuws op het witte
doek kunnen brengen. Bij bijzon
dere gelegenheden, zoals interna
tionale voetbalwedstrijden, die
men vaak de Woensdag na ae
wedstrijd reeds in de bioscoop kan
aanschouwen, werkt men i#g en
nacht door.
Wekelijks gaan er zo ongeveer
100.000 meter film ter bewerking
door de handen van de laboranten.
En als wij U dan nog vertellen,
dat de grote ontwikkelmachines
een capaciteit hebben van 1400
meter film per uur, zult U het met
ons eens zijn, dat, zo wij spreken
over het Nederlandse filmbedrijf,
dit onderdeel zeker niet op de
laatste plaats komt. Naast Haghe
Film hebben we ip Nederland on
der meer nog Ideaal Film en Pro-
filti, maar de fabriek, die wij tot
uitgangspunt van onze beschou
wing hebben genomen en die on
der directie staat van de bekende
filmpionier Willy Mullens Sr., gaat
in dit v/el zeer gespecialiseerde»
bedrijf aan de spits.
Filmstarren of zij, die daarvoor'
de nodige talenten denken te be
zitten, kunnen de prozaïsche fabriek
in die stille Haagse zijstraat beter
Een kijkje op de montage
afdeling van het filmlaboratorium
Na de ontwikkeling of het betite
len worden de films hier gereed
gemaakt voor de theaters.
links laten liggen, daar zij in dit
technisch paradijs geen emplooi
I zullen kunnen vinden. Deze we-
j reld van glanzend celluloid en.
rood en groen licht kent slechts*
bescheiden werkers, die nimmer
op de voorgrond treden, maar dia
in de wereld van de film net zo n
belangrijke taak vervullen als de
cameramen in de filmstudio! i
In Amerika kan men
rijk worden
J^EN der grootste Amerikaanse
radiostations, het Mutual Don
Lee Broadcasling System, ligt in
het hartje van Hollywood, de we
reldstad der filmproducenten. He!
was de eerste omroep van hel „Ver
re Westen" en zond zfl het on-
ier andere naam reeds uit op
13 April 1922. Maar zoals aan elk
radiostation In de V.S. worden ook
der programma's georganiseerd en
bekostigd door de „sponsors",
?rote firma's, die via de aether
:an waren adverteren en aanprij-
n. Kadiobelasting en vrijwillige
atributiën zyn in Noord-Amerika
nbekend
Een der populairste uitzendingen
„Wat is de naam van dit lied?"
I is een van de vele weggeef-
ogramma's. Kaarten om de uit-
iding in de studio bij te wonen
n altijd kosteloos verkrijgbaar,
f publiek wordt tevoren onder-
At wanneer het moet klappen,
-Ike slagzin het op welk tijdstip
izt roepen; de programmaleider
at de zaal rond en kiest drie
aannen en drie vrouwen uit. Daar-
a is het ongeveer tijd voor de uit
en ding.
Voor iedere deelnemer worden
ragmenten van drie liederen ge
peeld op een piano en uit deze
rie mag hij er een kiezen waarvan
ij de titel kent. Heeft hij deze
ele lied dan krijgt hij 30.plus
yeet hij de eerste regel, dan is de
«loning 15en zingt hij het
ele lied dan krijgt hij $30.plus
en fles shampoo van de adverte-
ende firma. Het publiek kiest
oor middel van applaus de besta
n op een na beste zanger, die geld
xtra krijgen. Men is niet al te
trikt en zowel de programmalei
er als het publiek zeggen het
iachtoffer vaak voor.
fhNLANGS bracht de „Daily
Express" het bericht, dat in
een Londens ziekenhuis de te
opereren patiënten die alleen
plaatselijk verdoofd moeten
"worden, een koptelefoon wordt
opgezet, die goede muziek
brengt, waardoor de nare klpAk31'
van het ontleedmes wordt over3»'
stemd, terwijl de geest van- de
patiënt tot rust wordt gebracht
Dit alles is niet nieuw. Het i^_
duidelijk, dat muziek van Bela
Bartok, Tsjaikowsky, Ravcl of
Nat Gonella niet alleen op ge
zonden maar zeker ook op zieken
verschillende reacties teweeg
kan brengen.
Naast de geneeskundige sti
mulering der klank kan ook de
beeldende kunst medewerken, zij
het dat de patiënt hierbij neer
actief is. Op het ogenblik wordt
naarstig studie gemaakt van de
„schildertherapie", die bij t.b.c.-
Iijders tot verrassende resulta
ten heeft geleid. Het is bekend,
dat patiënten, die psychisch
sterk zjjn en opgewekt hun ziek
te dragen, daarvan lichamelijk
de gunstige gevolgen ondervin
den, terwijl geestelijk minder
krachtigen veel en veel langer
eigenlijk onnodig het bed
moeten houden en soms, wan
neer alle vitaliteit verdwenep
blijkt, nooit genezen. Professor
dr. Heringa heeft hier nog eens
op gewezen, toen hij in het
I.C.C. - Vondelpark een tentoon
stelling opende, die onder de ti
tel „Kunst in het wit" werk te
zien geeft, dat patiënten tussen
de beddelakens hebben vervaar
digd. Nu is het woord „kunst"
als symbool van een cultureel
meesterschap niet geheel op zijn
plaats, maar het gebruik er van
is zeker verantwoord, wanneer
men bedenkt met welk een
overgave en in welk een om
standigheid het geëxposeerde
werd vervaardigd. Immers de
stof is niet het wezenselement
van het kunstschone, dat is da
idee van de maker- En deze vin
den wij op vaak verrassende
wijze terug in de kleibeeldjes,
de schetsen en schilderijen.
De geestelijke vader van de
schilderstherapie is de Engelse
schilder Adrian Hill geweest. Hij
ondervond zulk een genees
krachtige invloed van- het be
oefenen der kunst tijdens een
ziekte, dat hij na het herstel zijn
oude vak in ziekenhuizen en sa-
Amsterdamse
Peilingen
natoria ging propageren. Hill
begreep, dat deze kunstzinnige
bezigheid ook kon worden uitge
strekt tot hen, die in het gewone
leven geen kunstenaars waren
en hun eigen talenten ook nooit
hr.Ion b «neurd. De medici
waren op dit gebied aanvanke
lijk scepcisch. Zij erkenden de
stimulerende werking van
kunstbeoefening, maar vrees
den, dat d»t alleen voor Hill gold
omdat deze in zijn eigen vak
bleef. Bij proeven echter bleek
weldra duidelijk, dat het op
kunstzinnige wijze bezig-zijn
ook voor leken een psychisch
wekmiddel is, waarbij de pa
tiënt lichamelijk geneest, terwijl
de artsen bij het stellen hunner
diagnose's geholpen kunnen wor
den door onvermoede uitingen
van de zieken.
Ook in Nederland wordt het
nut van creatieve werkzaamheid
en dit ls méér dan verveling
verdrijven thans erkend als
een belangrijke mogelijkheid tot
genezing. De tentoonstelling^ in
het Vondelpark-paviljoen gaf
daar duidelijk blijk van. Naast
een Engelse inzending treffen de!
belangstellende toeschouwer In
zendingen uit het sanatorium
„Heyplaat" in Poortugaal, het
militaire hospitaal te Assen, het
Beatrixoord te Appelscha, het
Rotterdamse zeehospitium, het
studentensanatorium te Laren
enz. Het doet vreemd aan te le
zen, dat een meester in de rech
ten een allerkinderlijkst poppe-^
tje van katoen en stro heeft ge
maakt en dat een robuste zee-'
man van staal genezing zocht bij
de vervaardiging van een ge
knipte en geplakte circusclown.
Maar hier rekene men de uit
slag niet men telle het doel
alleen. Originaliteit is hier niet,
altijd te bespeuren de schil
derijen zijn vaak copieën t
maar wit mag men verlangen'
van iemand, die aan één plaats
gebonden is? Dat hij zich moet
beperken tot het uittekenen van
het nachtkastje of het boetseren
van de neus der verpleegzuster?
Zo ooit dan komt het hier op
het innerlijke aan.
De belangstelling voor de ex
pressieve kunstbeoefening ia
stijgende. Zij is dan ook vol be
tekenis, gelijk arbeid en sport
bijv. voor andere zieken. Ten
toonstellingen als deze zijn van
belang, omdat zij een breder pu
bliek in de gelegenheid stellen
kennis te nemen van een pro
ject, dat kan bijdragen tot her
stel óf als het niet anders kan
tot geduld in hel lijden van hen,
die getroffen zijn door de mon
sterachtige ziekte, die tbc. heet.
F O
*jyat malle voetballen" is vele
Zondagen de klacht van een
moeder, die een of meer van haar
spruiten b(j het middageten mist.
En het is begrijpelijk, dat voet
ballen en alles wat daarbij hoort
soms een gelukkig hiernamaals
I Wordt toegewenst, vooral als ook
'vader in dit opzicht niet brand
schoon isOm de ouders nu
eens duidelijk te maken, dat voet
ballen ook bijdraagt tot de ka
raktervorming van hun kinderen,
.had de jeugdcommissie van W.S.V.
te Wormer Zaterdagavond de heer
Cassee uitgenodigd.
Spreker ving zijn causerie als
volgt aan: Een mens moet ont
spanning hebben. Jullie, Jongens,
hebt dit geheel vrijwillig gezocht
in het voetbalspel. De voetbal
sport telt in ons land ruim 300.000
beoefenaars. Zij neemt dus in Ne
derland een grote plaats in met
'haar voor-, doch ook nadelen. Het
ils goed. dat men een sport zo goed
mogelijk beoefent, teneinde de
beste resultaten te kunnen berei
ken. Voetballen moet echter lief
hebberij blijven en nooit hoofd
taak worden. Bedenk daarom, dat
W.S.V.-initiatief.
ÖudaKt van jeugdige
vMttaiteKS &ijeen
ook uw tegenstanders en de
scheidsrechter het voor hun ple
zier doen. Onsportief is het dus
als vijanden tegen elkaar te staan
of critiek op de scheidsrechter uit
te oefenen. Onsportief is het, uw
medespelers tijdens het spel ver
wijten te maken of egoïstisch te
spelen. Het is geen kunst om bij
voorspoed vrolijk te zijn, doch
men toont zijn goede karakter,
wanneer men ook bij tegenspoed
zijn goede humeur weet te be
waren. Het doel moet niet zijn
„een ster" te worden. Al verliezen
we nog tien keer van België, dit
heeft geen invloed op het maat
schappelijk leven. De maatschappij
wordt beter gediend door mensen
met karakter. De voetbalsport nu
kan bijdragen tot het aanleren
van sportiviteit d.i. het tonen van
da besta karaktereigenschappen
in de mens. In onze plezieruiting
moeten we elf kameraden zijn.
We moeten trouw blijven aan onze
club, afbericht zenden bij verhin
dering en men moet op jullie kun
nen rekenen, wanneer er iets op
te knappen is. Wanneer sport in
vloed krijgt op je karakter, dan
heeft ze pas waarde. Niet alleen
op het voetbalveld, doch ook thuis
en op straat moeten we sportiel
zyn Vader en moeder moeten
kunnen zien, dat de opvoeding
thuis wordt aangevuld op het
voetbalveld. Niet door het stuk
gooien van straatlantaarns, doen
door het helpen van oude mensen
toon je je sportiviteit op straat
Wat zal het 1 bestuur en de jeugd
commissie, die stille werkers, een
voldoening geven, wanneer dit
bereikt wordt. Dan pas worden wij
de mensen, waaraan de huidige
maatschappij zo'n grote behoefte
heeft. Ban de geldgedachte uit de
sport. Het gaat er maar om, dat
je bij het eind van je leven kunt
zeggen: „Ik ben een goed mens
geweest." Dan pas ben je ge
slaagd. De sport kan je helpen d«t
doel te bereiken, aldus de heer
Wie wo. v
koningin
Het meest bezochte programma'
l echter „Koningin voor een dag".!
ïen staat uren lang in de rij om;
hiervoor een kaart te bemachtigen.!
Iedere vrouw mag een wens schrij-'
ven op haar ticket. Elke wensj
wordt gelezen door een commissie,,
die hier tenslotte vijf vragen uit
kiest om aan het publiek voorge
legd te worden. Bovendien stelt zij'
ongeveer vijftien juryleden aan.
Iedere deelneemster wordt onder
vraagd wat haar familie aangaat
en natuurlijk over haar wens.
Men verlangt de meest uiteenlo
pende dingen: huwelijksreizen, val-
te gebitten, kledingstukken, etc. etc.
De jury kiest op haar beurt tww»
personen uit de vijf. Hierbij vraagt
men zich af door welke gevoe en»
deze vrouwen zich laten leiden. Fa
milies, die werkelijk dringend be
hoefte hebben aan hulp, zien ïe
kans hun neus voorbijgaan. Meec*-
il is de winnares iemand, die iets
*eks heeft gevraagd, bv. een he-
n-o.uum met twee pantalons,
puouex «uwm door
niiddei var» applaus naar konirigm-
voor-een-dag. Deze ziet niet alleen
haar wens vervuld, zij ontvangt
bovendien een ijskast, tafelzilver,
een wasmachine, kleren, een tocht
door Hollywood, ontmoetingen met!
filmsterren etc. Soms mag zij zelf»
reizen naar Europa of enig ander
werelddeel. Zij krijgt een roodflu
welen mantel, een kroon en een
irote bos rode roz.-n; in één woord
•ij is voor één dag koningin.
Zo won mrs. Jessie Bertany, een
loodgietersvrouw in Chicago, deze
week totaal 27.700 dollar aan prij
zen in een radio-prijsvraag, waar
bij men uit zes gegevens een film
moest kunnen thuisbrengen. Zij zal
nu o m. een reis naar Ierland kun-
r.en maken, een nieuwe auto, eer»
-namanten ring van 3.000 dollar,
-en uitzet van 1.500 dollar, een
voorraad conserven voor twee jaar
en twee rasechte setters kunnen
kopen.
Ook per telefoon
Behalve bij deze weggeefpro-
-ramma's kan men van alles win
nen per telefoon. De hele week
door heeft men kans (misschien 1
op de 100 millioen)om opgebeld
■e worden via een radio-uitzending.
,<Stekeitjet"
Sinterklaas
Het loopt toeer tegen Sinter
klaas en ik heb het onaangena
me gevoel, dat dit heerlijk*
feest teder jaar ingewikkelder
en duurder wordt. Ja, voortl
duurder. Myn zoon zet nu ai
von 1 October af iedere avond
zijn schoen bij de kachel onder
het motto: je kuut nooit welen.
Ruim een maand hebben wij
rustig gedaan of onze neus f
bloedde, maar deze houding is
nooit tot S December vol te
houden. Moet je het teleurge
stelde muit van die jongen
zien als hy weer niets heejt
ontdekt en Fritsje, het buur-
jongetje, 's morgens met een
volle mond aan de deur komt
vertellen, dat hij een chocolade
muis in z'n schoen heef: ge
vonden. Dan barst m'n zoon in
huilen uit en snapt hij gewoon
met hoe Sint nu zo onbillijk
kan zijn, want hij mn zoon
weet zeker, dat Fritsje precies
hetzelfde kattekwaad heeft uit
gehaald. Aangezien de goec.e
man uit Spanje altijd eerlijk en
nooit onbillijk is, moeten ook
wij het schoeisel van ons kroost
gaan bedenken. Kleinigheidjes
natuurlijk, vandaag een suike
ren beestje morgen een
stukje taai. Ai t dit is met
vol te houden, .en tenmin
ste Sinterklaas aureool van
vriend aller kinderen niet van
het hoofd wil rukken. Want
twee dagen later s.aat Jaapje,
een andere vriend, met een
triomfantelijk gezicht aan de
deur. Die dook op één ochtend
een doos bonbons en een mond
orgel uit z'n schoen op. Derge
lijke cadeaux staan in geen
verhouding tot taai en suiker
beest, dusWordt het op die
manier duur of niet?
Ingewikkelder wordt hel ook,
vooral na de j^.o in enkele
kranten van Fan. duf op een
witte schimmel m het Vondel
park. JLn training om op 5 De
cember als Sinterklaas op ie
treden", siond er onder. Vraag
niet wat voor krankzinnige
leugens aan de kinderen heb
moeten vertellen om hen het
geloof in de Sint te laten be
houden. Ik weet niet eens of
ik wel volkomen geslaagd ben.
Toen ik m'n zoon er onder
stopte fluisterde hy„Hinderl
niks hoor pappa, of hij nou
Sinterklaas of Sinter Huf heet,
als ik maar wat krijg
Als ik die Huf in m n hanaen
krijg is-ie nog niet jarig. Hij is
de vergrotende trap van z'n
eigen naameen Hufter.
Criticaster
Abonneeit U op dit blad
