Ikmaaidei'
DE INDUSTRIE KAN VRIJ
GAAN BOUWEN
De 5 procent
De zeventigste verjaardag van
maarschalk Stalin
Dr. Drecs i geen noodlottig uurt
wel aangrijpend
Stakingen
Gas
Se ïVARCANG Nr. 1775
Woensdag 21 December 1949
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder":
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar
Abonnementen f 0.30 per week f 1.25 per
maand f 3.65 per kwart bij vooruitbetaling
Adrertentles 14 et. per Mm., familieberichten
18 cents. Bij contract aanzienlijke korting
Veiantw. redacteur: J. v. Zoonea I Bureau: Ridderstraat, hoek Oudegracht TeL K 2200-3971
Per 1 Januari a~s.:
Werkjes tot f2000 kan een ieder
-onuer meer laten uitvoeren
Üe Tweede Kamer is Dinsdag in de middag- en avondzitting gereed
j.»kom en m*t de begroting van Wederopbouw en Volkshuisves
ting, die zhs. werd goedgekeurd. Minister mr. dr. J. in 't Veld, de
•preker* beartw oord end, deelde mede, dat hij voornemens is met iu-
janf vin 1 Januari a.s. verdergaande bevoegdheden aan de gemeen-
teber.urar. te geven. Na 1 Januari zal de bouw zonder rijkssteun vrij
zij"- ook zullen werkjes tot f 2000 vrijkomen. Industriële projecten,
-a.'i VM'staat, dat de uitvoering ervvi zal bijdragen tot verho
ging df r ird jstritle productie, zullen niet langer worden opgehou
den. Zij. di». ae beslissiig te nemen hebben, krijgen vrijheid de ver
gunning '4 verlenen V7il een indus'rieel bouwen zonder steun van
Let 7li;V. da i **n hli zijn gang gaan. De minister achtte voor 1953
een bouwca?«citc:t van f 1700 millioen nodig. Daarin zit f 660 millioen
voor woninjnouwdat betekent 55 000 woningen.
Te:. ct:e d-Me :nr. dr In 't Veld mede, dat de huurverhoging
pas ral inr.ari. nl de belastingverlaging. De regering maakt er dus
geen baast mee. at; e«t ook dat uitstel hier geen afstel betekent
GEEN G5ENS NAAR
BOVEN
Naar het ANP verneemt, ls er
thans volledige overeenstem
ming tussen de departementale
Loou. rn prijzencommissie en de
Stichting van de Arbeid ten aan
zien van üe te voeren loon- en
prijspcUtibli in de naaste toekomst.
De definitieve beslissing over wij
zigingen in de lonen zal zeer waar
schijnlijk in de loop van Donder-
da? a_s. gepubliceerd worden, na
dat de ministerraad in zijn verga
dering van Donderdagochtend de
nieuwe maatregelen nog aan een
laatste beoordeling zal hebben on
derworpen.
Naar ,J3e Volkskrant" meent te
weten is er geen verschil van me
ning over de gevraagde loonsverho
ging van 5% per 1 Januari a.s. met
een minimum van twee gulden per
tüéek, noch ook over de verhoging
van de ouderdomsuïtkenng en de
kinderbijslag met eenzelfde percen
tage. De regering voelt echter meer
voor het geven van een algemene
vergunning voor deze loonsverho
ging dan voor een voorschrift, waar
in deze bindend wordt verklaard,
hei College van Rijksbemiddelaars
tou dan wel de bevoegdheid krijgen
in te grijpen, dódr waar de doorvoe
ring van de loonsverhoging aanlei-
dirn tot moeilijkheden geeft.
vast schijnt te staan, dat de rege
ring geen grens naar boven zal vast
stellen, zodat alle trekkers van in
komens zullen profiteren van de
maatregel, die Donderdag waar
schijnlijk definitief zijn beslag zal
krijgen.
NAAR NATIONAAL
PENSIOEN
Minister Joekes heeft in zijn
Memorie van Antwoord meege
deeld, dat hij met voldoening er
kennis van-heeft genomen, dat vele
leden instemmen met zijn streven
om te komen tot een verplichte
cuac-rdomsverzekering voor de ge
hele bevolking voor zoveel moge
lijk. De voorbereidingen hiertoe
zijn in een zo ver gevorderd sta-
d.um, dat de laatste hand zal kun
nen worden gelegd aan een desbe
treffend wetsontwerp, zodra een
daartoe werkzame commissie ge
reed is met de laatste nauwkeuri
ge kostenberekeningen. Het spreekt
vanzelf, dat de regering zich pas
dan definitief over de nieuw te
treffen regeling zal kunnen uitspre
ken, wanneer zij zich nauwkeurig
rekenschap zal hebben kunnen ge
ven van de lasten, die hiermede
gemoeid zijn. In grote lijnen is het
d- bedoeling te streven naar een
verzekeringsregeling, die uitzicht
biedt op een z.g. bodempensioen
Aangezien de Noodwet Drees
Ouderdomsvoorziening op 1 Octo-
ber 1950 afloopt, ligt het voor de
hand, dat de minister de grootst
mogelijke spoed betracht om het in
voorbereiding zijnde wetsontwerp
dat inderdaad in de plaats zal moe
ten treden van de Noodwet Ouder
domsvoorziening, te voltooien.
Timmermans wordt
beroepsvoetballer
Contract getekend
met Franse club
Theo Timmerman.,, linksbinnen
van ADO, zal half Januari als be
roepsvoetballer naar Frankrijk
vertrekken. Hij heeft een contract
getekend voor de tweede-klasser
Nimes. Timmermans is vorige
week met zijn verloofde naar Ni-
mes geweest, de besprekingen
leidden tof overeenstemming en de
ADO-man «trainde die dag met
Nimes mee. Zonsag speelde hij
echter weer met ADO tegen KFC
in Koog aan de Zu&n mee.
Gisteren heeft Timmermans een
ondernoud gehad met de heer
Brunt, secretaris-penningmeester
van de KNVB^
Herziening broodprijs
gevraagd
De Nederlandse Bakkerij-Stich
ting heeft zich namens de werkge
vers. en werknemersorganisaties
in het bakersbedrijf gewend tot de
daartoe bevoegde instanties met het
verzoek de prijzen voor" volksbrood
naar de huidige kosten, - alsmede
naar de binnenkort nog ie ver
wachten kostenstijgingen.
Gedenkplaaf oprichter
Oorlogsgravenstichting
Donderdag zal op het bureau der
Oorlogsgravenstichting te 's Gra-
venhage een gedenkplaat worden
onthuld, ter nagedachtenis van de
oprichter der stichting, de res. luit-
-kolonel dr. A. van Anrooy.
GROTEWOHL MET
VACANTIE
Volgens mededelingen van presi
dent Wilhelm Pieck heeft premier
Grotewohl het Sowjet-ziekenhuis
te Karlshorst verlaten. Hij krijgt
thans, ter algeheel herstel, een
vacantie van onbepaalde duur.
Veilinghouders van machines
protesteren
De organisatie van makelaars
van de vakgroep tussenpersonen in
machines zal een request indienen
bij de Tweede Kamer, waarin zij
betoogt, dat de verhoging van re
gistratierechten van 1% tot 3% voor
haar tak van handel volkomen on
aanvaardbaar is, daar hierdoor een
noodlijdend beroep zal ontstaan
met dalende inkomsten voor het
rijk en dupering van de Neder
landse industrie, waartoe haar
cliëntenkring behoort.
DE VIERLING UIT ZWOLLE OP DE LAGERE SCHOOL. Met aan
dacht volgen de kinderen de lesse n op school en ook thuis worden
de sommen gerepeteerd. V.Ln. r. Rina, Han, Dorothee
Elly Ktffers.
Waardering en verguizing
DE zeventigste verjaardag van In Joego-Slavië wordt Stalin's
monrcnhaiir Rioiin h^ft rtp hiiw verjaardag genegeerd In Tsjecho-
Mistig
Weersverwachting geldig iot
Donderdcgavond.
Gedurende dc avond en nacht:
tijdelijke opklaringen met op
vele «plaatsen vorming van ne
vel of mist en weinig wind.
Temperatuur om het vriespunt.
Morgen toenemende bewol
king, maar overwegend droog
weer en langzaam verdwijnen
van de rog aanwezige nevel of
mist. Mauge, aan de kust vrij
krachtige wind. Iets kouder.
maarschalk Stalin heeft de blik
der wereld weer eens op deze fi
guur gevestigd. De Russische
„Prawda" noemt hem „vader der
arbeiders" en bladen in Oost-Euro-
pese landen haasten zich nog mooi
ere praedicaten te vinden. In lan
den, waar de Russische invloed
niet bestaat, erkent de pers Sta
lin's verdiensten als volksaanvoer
der, rnaar zij zegt daarbij, dat bij
zijn macht te veel heeft gekocht
met bloed van anderen.
Rusland viert dit feest vanzelf
sprekend met grote luister. Een mil
lioen portretten van Stalin zijn uit
gegeven, een half millioen exem
plaren van zijn biographie gedrukt.
Muziekuitgevers hebebn in speciale
edities 40 liederen over Stalin ge
publiceerd en in alle schouwbur
gen worden speciale voorstellingen
gegeven. Het voornaamste geschenk
van zijn eigen volk is de belofte,
de productierecords te slaan. Bo
vendien rollen reeds dagen lang
treinladingen geschenken ter waar
de van millioenen guldens door
Oost-Europa naar Moskou. De aard
der geschenken varieert van zeep voorkomen, en vormt hij een te-
tot auto's, van zijden sokken tot I g^nwicht tegen het katholieke hei-
paarden. lig jaar.
verjaardag genegeerd In Tsjecho-
Slowakije daarentegen wordt van
de viering veel wrek gemaakt. In
de meeste steden wordt de eerste
steen vboi een Stalin-monument
gelegd. Nieuwe zilverstukken met
de beeltenis van Stalin en nieu
we Stalin-postzegels en bankbil
jetten worden uitgegeven. Unter
den Linden, de voornaamste laan
van Oitst-Berlijn, is één zee van
rode vlaggen en vaandels.
De „Times" en de „Manchester
Guardian" schrijven over het
„half-religieuze" karakter der vie
ring van Stalin's verjaardag. De
„Times" vergelijkt Stalin met de
Romeinse keizer Augustus, „die
zich in de verafgelegen provincies
als een god liet vereren, omdat bij
geloofde, dat deze verering de
geesten uithief boven de werke
lijkheid van wapenen en recht en
zo de zaak der eenheid van het
keizerrijk diende" Volgens de
„Manchester Guardian" vult deze
verjaardag het hiaat op, dat ont
staan is doordat Kerstmis niet op
de Sowjet-Russische kalender mag
Eerste Kamer:
's-Gravenhage, 20 December.
JVadat in de Eerste Kamer alle fracties aan het woord waren ge
weest over de souvereiniteitsoverdracht, heeft minister-president
dr. Drees Dinsdagavond verklaard dat de regering, goedkeuring
vragend voor dit ontwerp, geen goedkeuring verlangt voor haar
beleid. Internationale druk in het verleden heeft geen invloed gehad
op de doelstellingen van ons beleid, wel op de snelheid van verwer
kelijking, alus spr. „Hij, die denkt, dat wij tegen die druk niet zijn
opgetreden, vergist zich deerlik. Men heeft gevraagd naar de in
Djogja gevonden documenten. Welnu, een der gevonden documenten
was een ernstige waarschuwing van de Amerikaanse regering aan die
der Republiek tegen het contract-Fox. Wij moeten dit uur niet een
noodlottig uur noemen, want de toekomst kan uiterst vruchtbaar zijn",
zei dr. Drees. „Wel is het een aangrijpend uur, waarin wij een histori
sche beslissing moeten nemen".
Om elf uur vanmorgen begon de Senaat met de replieken. Men ver
wacht nog vandaag de eindstemming. Het wordt in de wandelgangen
zeker geacht, dat de Kamer het ontwerp met meerderheid van stem
men zal aanvaarden.
Sultan Hamid
Commissaris?
Niet Moh. Rum maar sultan Hamid
II van West-Borneo schijnt candi-
daat te zijn voor de belangrijke
post van Hoge Commissaris in Ne
derland. Tevens verluidt in Indo
nesië dat Sjahrir zal worden ge
polst voor de portefeuille van Bui
tenlandse Zaken,
De legering van de Ver. Staten
van Indonesië heeft een program
ma van zeven punten bekend ge
maakt:
1. Vorming van een federale
strijdmacht en bevordering van een
zo spoedig* mogelijke terugkeer
van troepen naar Nederland, 2.
Handhaving orde en rust, 3. Ver
kiezingen volgens de Grondwet, 4.
Verbetering van de welvaart, 5.
Verbetering van het onderwijs voor
de massa. 6. Vreedzame regeling
van de kwestie van Nieuw Guinea.
7. Organisatie van de buitenlandse
betrekkingen.
Het plan bestaat op de dag der
souvereiniteitsoverdracht een ge
zamenlijk défilé te houden van
Nederlandse troepen en de T.N.I.
VAN SCHUNDEL BRAK
EEN KUITBEEN
De rechtshalf van SW en van
het Nederlands elftal, Jan van
Schijndel, blijkt Zondag in de wed
strijd SVVRCH een kuitbeen te
hebben gebroken. Hij ls voor min
stens zes weken uitgeschakeld en
zal ook voor het Nederlands elftal,
dat op 22 Februari in Newcastle
tegen Engeland B speelt, niet be
schikbaar zijn.
Driehonderd Parijse jongens
hebben zich reeds laten inschrij
ven voor de eerste Franse zeep
kisten-op-w^elen-race, die in Juli
1950 zal worden gehouden. Men
verwacht er om die tijd enig?
duizenden uit geheel Frankrijk,
die met hun zelfgebouwde wagen
tje over een hellend parcours van
300 meter zullen rijden. De eers.e
prijs is een echte automobiel (een
loeönieuwe) en een bedrag van
200.000 francs op de spaarbank!
Theologisch candidaat A, Ver-
gunst, uit Leiden, kon uitzoeken.
Hij ontving 28 beroepen van Ge-
rof. gemeenten (zelfs twee pit
Amerika), Hij gaat naar Zeist.
In Tilburg sloeg een 49-jarige ar
beider zijn hospita met een hamer
op het hoofd, tengevolge waarvan
de vrouw overleed, Rudi Herz-
berger, een Duitser, die zich tot
wereldburger nummer een uitriep,
heeft zeker weinig om handen. Hij
organiseert schoonheidswedstrij
den voor kinderen. Alle Duitse
steden worden door hem bezocht
om de mooiste kinderen op te
zoeken. Clark Gable, wiens
derde vrouw zeven jaar geleden
het leven verloor, is deze week
getrouwd met lady Ashley, de we
duwe van Douglas Fairbanks Sr.,
voor wie dit eveneens het vierde
huwelijk is. Er komen zelden ko
peren bruiloften voor in Holly
wood De leeuweniemster
May Kovar Schaeffer werd in Ca-
lifornië voor de ogen van haar
zoon en haar dochter door een
leeuw in de kooi gedood. Ser
vice! In de trams en bussen van
Washington zal radio te beluiste
ren zijn* Weer wat anders! Een ze
kere dokter Witzel te Wiesbaden
verklaart een middel te hebben
gevonden om het geslacht van een
gewenst kind te bepalen In Nor-
mandië staan nu nog appelbomen
in volle bloei en de aardbeien
rijpen in de winterzon Luit.-
kol. Wijkhuizen te Den Haag,
viert vandaag zijn 60-jarig jub -
lcum bij het Leger des Heils.
Bij Tully, in Australië, werd c
iongen die in ondiep water
zee waadde, door een langarmi.
vis aangevallen en gedood. Zo
dodelijke ongevallen: op de He
rengracht te Amsterdam viel een
man met het hoofd onder een auto-
wiel. In Rotterdam frerd een las
ser op een scheepswerf dodelijk
gewond toen hjj werd gegrepen
door een rijdende kraan. In dezelf
de stad viel een 17-jarige fietser
met het hoofd op een trottoir.
Met dodelijk gevolg. Ook in Leiden
een dodelijk ongeluk, toen een
automobilist tegen een tram reed»
Bij Gouda kwamen een 65-jarige
automobilist en een 61-jarige wiel
rijder om het leven. Tragische
lijst. De Grote Beer is op de
thuisreis. Op 17 December vertrok
het schip met militairen aan
boord uit Tandjong Priok. Vrij
dag vertrekt de „Johan v. Olden-
barnevelt" uit Amsterdam met
aan boord 400 passagiers, hoofd
zakelijk vrouwen en kinderen,
naar Batavia. Twee Alkmaarse
jongens, Fred van de Eerenbeemt
(17 jaar) en Jan Groot (15 jaar)
leerlingen van een vakschool,
werden in Antwerpen door de po
rtie aangehouden toen zij aan-
alten maakten op een bank de
cht door te brengen. Zij wilden
aar het Franse Vreemdelingcn-
cgioen. de snotneuzen. Ze woi-
De samenwerking tussen het Ne
derlandse en Republikeinse leger
is ook .n Oost-Java volledig. Van
Nederlandse zijde wordt de mili
taire hulp in zodanig tempo ver
strekt, dat de T.NI. het nauwelijks
kan bijhouden, aldus generaal-ma-
joor Scheffelaar.
Xïet Internationale Arbeidsbureau
te Genève heef-, een bereke
ning gemaakt van het aantal ar
beidsdagen, dat door stakingen on
productief verloren ging in de vijf
oorlogsjaren en in de eerste drie
jaar na de bevrijding. Daaruit
blijkt, dat gemiddeld in de na-oor-
logse tijd in de gehele wereld zes
maal zoveel werd gestaakt als tij
dens de oorlog. Toch zijn de ver
liezen op hhet totaal van de ar
beid nog niet verschhrikkelijk
groot, zij bedroegan nl. ongeveer
een halve arbeids lag per jaar per
arbeider in de oorlogsjaren tegen
bijna drie in de na-oorlogse perio
de. De cijfers aan verloren ar
beidsdagen per 1000 arbeiders wa
ren voor de landen, waar de mees
te stakingen voorkwamen, de vol
gende
1940—44
108
1945—47
3685
2899
1563
1477
1062
Zweden
Ver. Staten
Australië 922
Canada 313
Denemarken 47
Ierland 288
India 337
Eng. en Schotland 179
Nieuw-Zeeland 135
Nederland komt
zelfs niet voor, zodat we mogen
aannemen, dat het aantal verloren
dagen te verwaarlozen is.
601
228
228
in het lijstje
den spoedig thuis verwacht.
Post voor de thuisvarende „Grote
Beer" moet 22 December op de
bus zijn. Tegen de vroegere
hoofdredacteur van het blad De
Misthoorn," J. Nijs uit Apeldoorn,
werd negen jaar geëist. Hij blaast
nu uit, maar niet op een mist
hoorn Wist U dat Urk een
dichteres tussen haar dijken had?
De naam van de dorpspoeëte is
Mariap van Urk. Ze zal binnen
kort worden gehuldigd, deze moe
der van een groot gezin, omdat zij
25 jaar goede gedichten maakt.
De regering heeft het plan het
Brits militair kerkhof in Bruns-
sum aan Engeland ten geschenke
te geven. Een Engelse wiskun
dige, Booth genaamd, heeft een
vertaal- en reken-machine uitge
vonden, die 12 talen kent en zeer
zware wiskundige vraagstukken
kan oplossen. De machine zai
10 000 pond kosten. Op een toet
senbord als van een schrijfmachi
ne zou men bijvoorbeeld een En
gelse tekst kunnen tikken, die na
enkele seconden naar keuze in het
Russisch, Hongaars en welke an
dere taal men maar wil op een
bandje uit de machine rolt. Het
verstand staat er bij stil!
Jn het algemeen denkt men, dat
de mogelijkheid van indus
trievestiging en uitbreiding
hoofdzakelijk wordt bepaald door
de beschikbaarheid van steenkool
en electrische stroom en vergeet
men vaak, dat gas van niet minder
grote betekenis is. In ons artikel
over de industrialisatie in Fries
land hebben wij daarover reed»
iets gezegd, maar daarmee was het
onderwerp lang niet uitgeput Ga*
zal nL in de komende jaren van
toenemende betekenis worden
voor de Nederlandse nijverheid.
Tot nu toe is ons land bij andere
industrielanden ver achter geble
ven, wat het gebruik van gaf
voor industriële doeleinden be
treft. In het Ruhrgebied wordt
bijv. niet minder dan 90% van het
totale gasverbruik door de in
dustrie afgenomen en in Amerika
o. Bij ons is dit minder, dan
o. Wij leven nog teveel bij da
gedachte, dat gas alleen maar
waarde heeft voor huishoudelijk
gebruik en dat de industriële
waarde ervan niet meer dan bij
komstig is. De cijfers uit het bui
tenland bewijzen echter, dat d.t
in het geheel niet het geval is
Trouwens, in Limburg en Brabant,
waar de staatsmijnen gas in over
vloed leveren, neemt de industrie
reeds 50% van de gasproductie af1
Tengevolge van de onderschat
ting van de betekenis van het ga»
heeft men in ons land sinds jaren
te weinig gedaan aan de moder-
nisering en uitbreiding van de gas»
industrie. Tegelijkertijd is hoofd
zakelijk door toeneming van de
bevolking de vraag naar gas 70%
groter geworden, zodat de groten
deels verouderde fabrieken zich
tot het uiterste moeten inspannen
en toch vaak slechts gas van on
voldoende kwaliteit afleveren.
Men is nu voornemens niet üe
plaatselijke fabrieken te gaan ver
beteren, doch de gas voorziening te
gaan behandelen als een nationale
aangelegenheid, waartoe op enke-'
le punten van ons land zeer gro
te en zeer moderne gascentraie»
zullen verrijzen. In de eerste
plaats komt daarvoor. Rotter
dam in aanmerking. De Duitse
kolen kunnen goedkoop naar het
Rotterdamse havengebied worden
vervoerd, terwijl de geproduceer
de cokes op dezelfde plaats :a
zeeschepen kan worden ver
scheept. Cokes is nl. onmisbaar
voor de staalindustrie en daar
om een goed uitvoerartikel Tege
lijk krijgt hierdoor het Rotter
damse industriegebied een ruime
voorziening met gas. Een tweede
hoofdpunt vormen de hoogoven-
bedrijven bij V e 1 s e n, van
waaruit het gas geleid kan wor
den naar de industrieën van Vel-
sen-IJmuiden, Amsterdam en de
Zaanstreek. In het Oosten van het
land rekent men er op, dat het
aardgas uit Drente een grote
productie zal bereiken, misschien
zelfs zo groot, dat behalve de
Noordelijke provincies ook Noord
holland gedeeltelijk met aardgas
zal kunnen worden voorzien. Zoal»
wij eerder schreven is dit aardgas
van de grootste betekenis voor de
industrialisatie van het Noorden
van Nederland. De vierde centra
le komt bij Beek in Limburg,
waar de nieuwe cokesfabrieken
van de mijn Emm^II in 1952 be
drijfsklaar zullen zijn. Tenslotte
zal het vijfde bedrijf in Zeeuws-
Vlaanderen komen te staan, au-
nex aan de stikstofindustrie ter
plaatse. Behalve Zeeland, dat door
een buisleiding onder de Schelde
door het gas aangevoerd zal krij
gen, zal wellicht ook aan de Ant
werpse industrieën gas kunnen
worden geleverd -
Voor dit plan zou in de komen
de tien jaar 300 millioen gulden
worden besteed, waardoor de gas
productie, die thans 1900 millioen
M3 bedraagt, vergroot zal kunnen
worden tot 2800 millioen M3.
Waarschijnlijk zal ook nog een
hoeveelheid gas uit Duitsland wor
den betrokken via een pijpleiding
van Hamborn naar Arnhem. Deze
leiding zal waarschijnlijk reeds in
1950, althans gedeeltelijk, worden
aangelegd.
Geleidelijk zullen de 130 plaat
selijke gasfabrieken, zoal niet ver
dwijnen, dan toch in eenvoudige
gasdistributiebedrijven worden
veranderd- Zij zullen hun gas van
elders krijgen en alleen voor de
plaatselijke voorziening zorgen
(vervolg op pag. 3)
Kappie:
Belastingman
netje binnen.
buurvrouwtje
buiten!"
(Tweede Kamer
pag. 1)