Ikmaaidei'
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
0e C
Buitenlandse bedrijven in Hongarije
overgenomen door de staat
Koffierantsoen 125 gram
per zes weken
Rapport over de ramp
van de „Franeker"
Overwerk
Drs* Bos deed goed werk
maar houdt .57, maand
Scholen krijgen
industrieles
5.' T*iwrang No. 1782
- g i X 4 V> - - - y
Vrijdag 30 December 1949
Uitgave Stichting JDe Vrije Alkmaarder":
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar
Abonnementen f 0.30 per week f 1.25 per
maand f3.65 per kwart bij vooruitbetaling
Advertenties H et per Mm., familieberichten
18 cents. Bij contract aanzienlijke korting
Verantw. redacteur: J. v. Zoonen I Bureau: Ridderstraat, hoek Oudegracht TeL K 2200-3971
Zig-zag over de wereld
PRESIDENT SU KARN O en zijn
echtgenote hebben Woensdag na
dat de H.V.K., de heer Lovink, het
Paleis had verlaten en naar Ne
derland was vertrokkenhet Pa
leis aan het Koningsplein thans
Gambir betrokken
|N Boedapest is gisteren een regeringsverordening gepubliceerd, op
grond waarvan alle ondernemingen met meer dan tien werkers in
Hongarije genationaliseerd worden. Het regeringsbesluit verme'dt o.m.
de volgende buitenlandse ondernemingen: Standard Electric Compa-
ny, Vacuum Oil, Philips, radio Brown Boveri, de Brits-Hongaarse jute
industrie, Shell, en verscheidene textielfabrieken. De nieuwe, drasti
sche nationalisatie is Woensdag zonder voorafgaande publicatie mee
gedeeld aan vakverenigingsleiders en de leiding der betrokken bedrij
ven. Het besluit garandeert schadeloosstelling aan alle eigenaren. Zy
moeten binnen 90 dagen de activa opgeven.
De directeur van Economische Zaken heeft verklaard, dat buiten
landse eigenaren van induttriële bedreven in Hongarije hun belangen
bobben gebruikt om „organisaties voor spionnage en sabotage op te
richten''. Naar schatting vallen 1500 maatschappijen te Boedapest cn
omgeving onder de bepalingen van het nationalisatie-besluit, waaron
der fabrieken, c*n»*-kerijen, foto-technische laboratoria, scheepvaart- en
riviertransportbedrijven, grote garages, restaurants die meer dan tien
kellners in dienst hebben, grote juweliersbedrijven en kledingmaga
zijnen. 1
WaarisGrotewohl?
I commissans van ponue te
Keulen heett meegeaeeld, clai
^ontnuümg van net huiuige adres
van mevr. Martha Groiewohl, ae
vrouw van ae uostaunse premier
Zeer ernstige gevingen Kon heo-
ben.'' Hy oeveswgue ae berichten,
dat mevrouw Gruiewohl ongeveer
een weeK Dij vrienden heeic ver
toeid, maar wiiaegeen veruere
byzonaerneden meaeaelen. tirote-
wonl zelf wordt in een ziekennuis
in oost-Eerlijn wegens ïniiuenza
verpleegd. Daarna zal hy een lan
ge reis voor herstel ondernemen.
f a r ij s Vertegenwoordigers
van Jürankryk en Vietnam heuoen
Donüeruag te Saigon een overeen
komst gerekend, waaruoor het in
Jaaart gesioten verurag van kracht
worat. Vietnam woiut tnans een
onainankeiyxe staat m üe Franse
unie.
C h i n a De regering van India
heelt het bewind van Mao Tse
Tueng ernend. Engeland zal ver
moeueiijk weidra voigen.
Ver. S.taten: Volgens berich
ten heelt het raketvnegiuig X 1
in de siratosieer een snemeid be
reikt van 3zuu km. per uur. Des-
kVikrfgfcrj -«cluei, uit wcl niogciyk,
maar zij vinden een dergenjüe
viugge uitbreiaing wel erg snel
gegaan.
Manilla: De aardbeving, die
zich gisteren op de cnmppynen
voordeed en Manilla twee en hal
ve minuut deed schudden, was ae
hevigste, die het lana sinds 1937
beeit geirotlen. De schaae te Ma
nilla is desondanks gering, behal
ve aan het gebouw van üe Insuiar
Liie Company. Hevige schokken,
die uit gebieden in Noord-Luzon
werden gemeld, hebben geen scha
de aangericht.
Duitsland: Het communis
tische blad „Neue Volkszeitung"
heeft van zijn partij een repriman
de gekregen omdat de gelukwens
aan Stalin verkort was opgeno
men.
EXTRA TREINEN OP
NIEUWJAARSDAG
Streek. Op Nieuwjaarsdag lopen
er weer enkele extra treinen. Hier
volgen de tijden van aankomst en
vertrek.
AmsterdamAlkmaar: Amster
dam CS v. 1910; Hembrug stopt;
Zaandam v. 19.21; Koog-Bloem-
wijk stopt; Koog-Zaandijk stopt;
Wormerveer v. 19.30; Krommeniè-
A. v. 19-33; Uitgeest v, 19.39; Cas-
tricum stopt 19.43; Heiloo stopt
19.49; Alkmaar a. 19.54.
AlkmaarAmsterdam CS: Alk
maar v. 20.04; Heiloo v. 20.10; Cas-
tricum v. 2017; Uitgeest v. 20.22;
Krommenie-A. 20.28; Wormerveer
v. 20.31; Koog-Zaandijk 20.35,
Koog-Bloem wijk stopt; Zaand.arn
v. 20.41; Amsterdam CS a. 20.51.
W. VOGT BLIJFT BIJ
A.V.R.O.
Het algemeen bestuur dei' Avro
heeft in zijn vergadering van g's-
teren, die zes uur duurde, de ont
slagaanvrage van de directeur, de
neer W. Vogt, niet aanvaard^-Het
heeft de gerezen verschillen met
het dagelijks bestuur besproken en
bijgelegd en in aansluiting daarop
heeft het zijn volledig vertrouwen
uitgesproken in het beleid van de
directeur en hem verzocht aan tc
blyven. De heer Vogt heeft aan dit
verzoek voldaan.
Margarineprijs niet
verhoogd
Naar wy vernemen, ligt het
niet in de bedoeling van de re
gering, de margarineprijs op 1 Ja
nuari te verhogen.
De loonsverhoging
Tussen de textiel werkgevers
federatie en de bedrijfsunie van
textielarbeiders is overeenstem
ming verkregen over de toepassing
der vergunninY van het College
van Rijksbemiddelaars om binnen
bepaalde grenzen tot een loonsver
hoging over te gaan.
De organisaties van beroepsver
voer op de weg zullen in gemeen
schappelijk overleg treden.
Vertrek „Oranje" vervroegd
Het vertrek van dé „Oranje'1 ui'
Amsterdam naar Indonesië is ver
vroegd tot Donderdag 12 Januati,
DEVIEZENBESPARING
Goede surrogaat in de
handel
T)E regering ziet zich naar het
ministerie van Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening
mededeelt genoodzaakt, in ver
band met de zeer hoge prijzen van
koffie op de wereldmarkt, veran
dering te brengen in de koffie-
voorziening- Tengevolge van de
krappe wereldvoorraden is de
prijs van koffie tot een zodanig
niveau gestegen, dat indien Neder
land in staat en bereid zou zijn
deze hoge prijs op de wereld
markt te betalen, de koffieconsu-
mentenprijs in ons land nagenoeg
verdubbeld zal moeten worden en
8.25 a 8.50 per kilo zal moeten
bedragen. De noodzaak tot zuinig
beheer van de deviezen heeft de
regering doen besluiten voorlopig
koffie niet meer in die gebieden
aan te kopen, zodat de koffievoor-
ziening van de Nederlandse be
volking moet worden beperkt.
Gedacht is aan de invoering van
een nationale melange van surro
gaat en echte koffie. Hiertegen
zijn evenwel vele bezwaren. Con
trole op de samenstelling van de
melange is bijvoorbeeld onuit
voerbaar, terwijl een bezwaar van
huishoudelijke aard is, dat zij, die
de voorkeur geven aan echte kof
fie zij het dan, dat zij zich hier
bij beperkingen dienen op te leg
gen van het originele product
verstoken zouden blijven.
De regering heeft daarom be
sloten de voorraden koffie nor
maal te blijven distribueren, doch
met een vermindering van het
rantsoen, dat voortaan per zes
weken 125 gram zal bedragen. De
eerstvolgende koffiebon, die op 26
Januari zal worden aangewezen,
zal dus recht geven op 125 gram
koffie. Deze bon zal dienen voor
een periode van zes weken. Op
deze wijze kan de rantsoenering
nog geruime tijd worden voort
gezet.
De prijs van de aldus gedistri
bueerde koffie zal niet hoger zijn,
dan de thans geldende prijs, doch
naarmate de voorraden „goedkope
koffie" uitgeput raken, zal een
geringe prijsstijging onvermijde
lijk zijn.
Daarnaast zal koffiesurrogaat
van goede kwaliteit vrij in
de handel in ruime mate verkrijg
baar zijn. Iedereen zal dus desge
wenst, zij het beperkt, deze koffie
kunnen drinken, eventueel aange
vuld met surrogaat. Het is te be
treuren, dat de vermindering van
het rantsoen het karakter heeft
van een onaangename surprise bij
de jaarwisseling, aldus de rege
ring, maar het is belangrijker, dat
een tijdige aankondiging van de
komende vermindering de consu
ment reeds thans in staat kan stel
len een begin te maken met een
zuinig verbruik van de op de lo
pende bon verkregen koffie.
In hst paleis aan het Koningsplein te Batavia had Dinsdagmiddag de on
dertekening plaats van het protocol van de bewindsoverdracht door de
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, de heer A. H. J. Lovink, en de
sultan van Djokja. Aan de tafel van links naar rechts: Anak Agung, mi
nister van Binnenlandse Zaken, de sultan van Djokja, de heer Lovink en
drWahab. Staande de heren J. van Boetzelaer en Van Ravesteyn.
„Vermoedelijke oorzaken"
K.L.M. ziet enige
onjuistheden
Verschenen is een resumé van
het rapport over het op 12 Juli jl.
aan de K.L.M. „Constellation"
Franeker in de omgeving van
Bcmbay overkomen ongeluk,
waarbij o.m. dertien Amerikaanse
journalisten omkwamen. Dit re
sumé, uitgegeven door het bureau
van de directeur-generaal der
Burgerluchtvaart in India, telt
ruim een-en-twintig getypte pa
gina's.
Onder het hoofdstuk „vermoede
lijke oorzaken" vermeldt het resu-
nn>, dat het ongeluk het gevolg was
van 'het feit, dat het vliegtuig bo
men raakte, die op een door wolken
bedekte heuvel groeiden. Er was
slecht zicht toen en de piloot poogde
hét vliegveld tijdens slecht weer te
naderen.
Onder het opschrift „directe oor
zaak" wordt vervolgens gezegd: „De
piloot maakte een fout in de beoor
deling, terwijl hij trachtte te lan
den, door een cirkelbeweging uit te
voeren, die het vliegtuig terugvoer
de in de wolken, inplaats van te
vragen naar instructies om te
wachten met landen of om uit te
wijken nadat hy door zicht waar
neming de boven het vliegveld
heersende weers-omstandigheden
gewaar werd." Onder het opschrift
„indirecte oorzaken" wordt daarna
o.m. gezegd:
Onbekendheid van de piloot en
de bemanning met de omgeving van
Bombay en het zich vermoedelijk
niet bewust zijn van de zijdè van
de piloot van de werkelijke hoogte
der heuvels. Als een andere oorzaak
wordt genoemd:
Het verzuim van de piloot om de
Oostelijke wind
Weersverwachting, geldig tot
Zaterdagavond.
Op vele plaatsen mist, overi
gens enkele wolkenvelden. Over
wegend droog weer. Zwakke tot
matige Oostelijke wind. Van
nacht temperatuur plaatselijk iets
beneden het vriespunt, morgen
overdag dezelfde of iets lagere
temperaturen dan vandaag.
instrumenten ter regeling der mo
toren en ter besturing van het
vliegtuig te stellen teneinde een ge
schikte stijgingsgraad te verkrijgen.
De K.L.M. heeft in de publicatie
van dit rapport aanleiding gezien
tot het afleggen van een verklaring,
dat zfj het niet eens kon zijn met de
vermoedelijke oorzaken. Het hoofd
vliegbedrijf, de heer Sntslaar, zei
hieromtrent: „De kunde en ervaring
van de gezagvoerder van de „Fra
neker". de heer Van der Vaart, dat
weet ik uit eigen ervaring, waren
zeker zo groot, dat hij in staat was
op de juiste wijze rekening te hou
den met omstandigheden als in
Bcmbay."
In antwoord op vragen zeide de
heer-Snirilaar, dat de K.L.M. geen
'redèn ziet om de - gevolgde werk
wijze te veranderen. Er is misschien
hier of daar iets aangevuld, maar
een principieel andere werkwijze is
niet gevolgd.
De KL.M. aanvaardt de conclu
sies onder het voorbehoud der „ver
moedelijke oorzaken".
T)E regering heeft laten door
schemeren, dat zy overweegt
overwerk en andere productieve
arbeid, die in vrije tijd geschiedt,
belastingvrij te makea Hiermede
breekt eindelijk ook in overheids
kringen de gedachte baan, dat op
voering van arbeidsproductiviteit
slechts mogelijk is, wanneer de
beloning hiervoor in redelijk
evenwicht komt te staan tot de
verrichte arbeid. Van de zijde der
werkgevers is deze gedachte reeds
dikwijls naar voren gebracht. De
ze categorie kent de stimulans
hiervan uit eigen ervaring. Tal
van zelfstandigen zijn door noeste
arbeid tot een hoger -nkomens-
niveau gekomen. Wanneer de be
lasting echter de room van de
melk schept, heeft harder werken
voor egoïstisch ingestelde mensen
geen aantrekkelijke perspectieven
meer. En wie van ons is gespeend
van dit egoïsme?
tr. Beeling verlaat Fokker
Naar wij vernemen is de nood
zakelijk gebleken reorganisatie van
het constructie-bureau van de Fok*
kerfabrleken voor ir. M. Beeling
aanleiding geweest zijn functie van
directeu.-hoofdinstructeur per 1
Januari 1950 neer te leggen en de
Fpkkerfabrieken te verlaten.
Zonder visum naar
Britse gebieden
Houders van een geldig Neder
lands paspoort behoeven van 1 Ja
nuari af geen visum meer voor de
toelating in de hieronder vermelde
gebieden. De toelating in sommige
van deze gebieden is echter afhan
kelijk gesteld van bijzondere voor
waarden (zoals retourpassagebiljet).
Reizigers dienen derhalve, alvorens
te vertrekken, bij een Brits consu
lair ambtenaar inlichtingen in te
vinnen. Noord- en Zuid-Rhodesia,
Aden, Bahamas, Barbados, Basoe-
toland, Bechoeanaland, Bermuda,
Brits Guiana, Brits Honduras, Broe-
nei, Cyprus, Falkland eilanden, Ma-
le.se federatie, Fidji» Jamaica,
Kenya, Antigua, St. Kitts Nevis,
Montscrrat. Maagden eiland, Mau
ritius, Noord-Borneo, St. Helena,
Seychellen, Siërra Leone, Singapo
re, Swaziland, Tanganyika, Trini-
dad, Oeganda. Gilbert en Ellice
eilanden, Britse Salomon eilanden,
Dominica, Grenada, St Lucia. St.
Vincent, Zanzibar.
Super-strikt geheim.
iiOEWEL de Officier van Justitie
bij de Economische politie
rechter te Den Haag na een lang
durige geheime zitting tot de over
tuiging was gekomen, dat drs W.
Bos, eertijds secretaris van dc
Haagse burgemeester mr. Visser,
inderdaad belangrijk werk voor
de inlichtingendienst heeft ge
daan, persisteerde hij bij zijn eis
tot 5'/2 maand gevangenisstraf we
gens gepleegde deviezen-overtre
dingen. Naar oordeel van de offi
cier kan drs. Bos niet aantonen,
dat door hem in Zwitserland op
genomen geld van de politieke dc
linquent B. inderdaad voor inlich
tingen werd besteed. De getuigen
verhoren waren zó geheim, dat
zelfs de deurwaarder en de par
ketwachter de zittingszaal moes
ten verlaten.
Tot de zeven getuigen behoor
den vooraanstaande figuren uit de
Een dronken Thor
De gemeentelijke opera van
Cottbus (Sow jet-zóne) heeft
een voorstelling van Lortzings
„der Wildschütz" moeten afbre
ken, omdat de tenor, die de rol
van Thor vervult, zó dronken
was, dat hij zijn rol niet kon
zingen. In het costuum van
deze Noorse godheid kwam de
tenor zwaaiend het toneel op
en begon zijn eerste aria in hik-
staccato's ten gehore te bren
gen. Weldra kon hij niet meer
verder zingen, plofte op een
bank op het toneel neer en lag
onmiddellijk zwaar te snurken.
Het publiek joelde en floot ea
wilde waar voor zijn geld. Daar
de rol niet dubbel bezet was,
liet de directeur het scherm
zakken en de voorstelling sta
ken. De tenor werd op staande
voet ontslagen én kreeg een re
kening overgelegd van alle te
rugbetaalde plaatskaarten.
De heer A. H. J. Lovink, de
laatste Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon, die gisteren op
Schiphol arriveerde, zei het volste
vertrouwen te hebben in de toe
komst van Indonesië, ook ten aan
zien van de samenwerking met Ne
derland Rijdt niet met stads-
lampen op de auto in de mist,
zegt de K.NA..C., doet dit met ge
dimde koplampen en maakt zo mo
gelijk gebruik van een naar rechts
gerichte koplamp Wie langs
een weg rode wimpels ziet hangen
moet weten, dat dit de waarschu
wing van de Wegenwacht voor
gladde wegen is. Blijf echter ook
zonder die wimpels voorzichtig.
van Tandjong-Priok op weg naar
Den Helder, waar hij 30 Januari
wordt, verwacht En de Water
man komt daar ook vandaan. Het
schip vertrok 24 December, met
aan boord 1465 passagiers Nog
meer! De Grote Beer wordt om
streeks 10 Januari in Amsterdam
verwacht In Londen werd de
bijbel van Paul Kruger geveild
voor 155 pond sterling Gisteren
werd op Schiphol de nieuwe
Noord-Zuidbaan in gebruik geno
men Felix Mendelssohn. de le
vende droom van Hawaiian-mu-
ziekfans, komt naar ons land met
zijn serenaders. Van 1 tot 15 Ja
nuari. Felix is directe afstamming
van de componist Felix Mendels
sohn Bartholdy Onder de kop
„Deze foto was Parijs te erg" pu
bliceerde de Londense „Dai'y
Mail" gisteren een foto Van de
25-jarige Franse actrice Helene
Bellanger, bij haar optreden in
haar eerste film. Helene schijnt
Een wiskundige te Massaehusetts een minimum aan textiel te heb-
heeft een apparaat geconstrueerd, ben gebruikt. Rare methode van
waarmee blinde doofstommen in I die Daily Mail Volgens geruch-
hun jeugd kunnen leren spelen I ten heeft Koning Leopold en
De torpedoboot jager Van Galen is van zijn villa's in Belgie verkocht
De boot, waarmee Stanley in
dertijd de rivier de Congo afvoer,
is te Brussel aangekomen, waar
zy in een der zalen van het ko
loniale museum tentoongesteld zal
worden De Oostenrijker Karl
Urbamtsch had veel last van maag.
pijn. Om de pijn te verdrijven be
dronk hij zich. Onder invloed van
de drank opereerde hij zichzelf
met een snoeimes, Hij is aan de
gevolgen overleden Het tijde
lijk paleis van de 16-jarige Japan
se kroonprins is Woensdag door
brand verwoest De Weners lus
ten geen olifantenvlees. De slagers
hebben een voorraad van duizend
kilo, afkomstig van een beroemde
dansende circusolifant, d;e vorige
weèk moest worden doodgeschoten
maar zij blijven er mee zitten
De sjah van Perzië wordt morgen
uit. Amerika op Sclvphol ver
wacht Wisjinsky gaf het drie
jarig zoontje van McNeil, de'En
gelse vertegenwoordiger te Lake
Success, een Russische vertaling
van werken van de Schotse schrij
ver Stevenson ten geschenke.
In Denemarken heeft, een kip drie
ling-eieren gelegd. Slechts een van
de drie eieren had een schaal doch
alle drie waren met elkander
door een soort koord verbonden
De enige vrouwelijke minister in
Zweden, Karin Koek, heeft haar
ontslag aangaboden daar haar de
partement van bevoorrading in
verband met de vrijwel algehele
beëindiging van de distributie
wordt opgeheven. Mevr. Sablon,
de oudste inwoonster van Frank
rijk, overleed op 107-jarige leef
tijd. De Nederlandse suikerfa
brieken verwerkten drie milliard
kilo bieten. In Velsen zullen
nieuwe machines worden geplaatst
ten behoeve van de Noordholland
se electriciteitsvoorziening. Hol
land Festival zal in het seizoen
1950 het Bloemendaalse openlucht
theater in gebruik nemen. De
Bredase rechtbank deed vrijspraak
in twee zaken betreffende „prik
kellectuur". Doordat Winston
Churchlll, die met zijn echtgenote
een vacantie van veertien dagen
op Madeira gaat doorbrenger.
Donderdag te laat in Southamptnn
arriveerde, bleef het schip twin'ig
minuten wachten. Doen ze ook
niet voor Telex Tikker. Die moet
zich altijd haasten.
inlichtingendienst alsook de secre
taris-generaal van Binnenlandse
Zaken!
Tegen een andere verdachte, de
Rotterdammer Van der Kooy alias
Pleysier werd drie maanden ge-
eist.
De vereniging Nederlands Fabri
kaat heeft in het kader van het
streven om de „Nijverheidsgezind
heid" te bevorderen figuren uit de
industriële wereld bereid gevonden
op scholen lezingen te houden over
de bedrijven waar zij werkzaam
zijn. Op deze wijze zal de vereni
ging een nader contact pogen te
leggen tussen de locale industrie en
het locale onderwijs. Dit plan is bij
de bestuurderen van vele gemeen
ten en bij de industrie in goede
aarde gevallen. Reeds hebben zich
meer dan 125 „industriële sprekers"
tot medewerking bereid verklaard.
Het ligt voor de hand, dat nog meer
gemeenten bij deze actie zullen
worden ingeschakeld. De opzet van
„Nederlands Fabrikaat" sluit aan
bij een bepaalde passage uit dc w-
dustrialisatie-nota van de minister
van Economische Zaken, waarin
deze het dringend noodzakelijk oor
deelde, dat de jeugd in een zo
vroeg mogelijk stadium van het
onderwijs wordt bekend gemaakt
met het zo uitgebreide en vaak nog
zo onbekende terrein van de tech
niek.
K uppie:
„Wat een soffe
met die koffie."
(pag 1)
