£)e C
Uttnaaiéer
N.-HOLLANDSE
1 'PERS 1945
Volksstemming in België brengt oplossing
Koningskwestie nog niet nader
Vakverenigingen roepen op tot krachtig verzet
Kabinetscrisis of Kamerontbinding
De uitslagen van de
arrondissementen
Laatste
nieuws
Auto over de kop
"Brand veroorzaakt grote schade
op de „Johanv. Oldenbarnevelt"
's Werelds zwaarste vliegramp:
79 doden bij Cardiff
Bootreizen van
7 dagen
op het IJselmeer
Wat nu Leopold?
|e JAARGANG NVMMCJt J29
MAANDAG JJ MAART 19.'.
CttfBT» Btiehttnf .De
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Atw
Abonnementen f 0.30 per week 1 IJS per
maand i 3.65 per kwart bjj vooruitbet
Advertenties 14 ct p. ma, familieberichten
18 cent Bij contract aanzienlijke korting
Veiantw. redacteuri J. r. Zoonea I Bureau. Ridderstraat, hoek Oudegracht TeL K 220&3971
Gisteren heeft het Belgische volk zich uitgesproken door middel van de Volksraadpleging over de al of niet
terugkeer van zijn Koning Leopold III. Het *Ja" en *ncen" dat reeds aanleiding gaf tot zoveel tweespalt en
strijd in alle lagen var. de bevolking. Schijnbaar In de beginne weinig belangstelling tonende, laaiden de
hartstochten op hoe meer dc dog van de stemming naderde. Daarom deed de regering een beroep op het volk
om tijdens de Volksraadpleging orde en rust te bewaren, en zich na bekendmaking van de nitslag van demon-
stratles te ontbonden, opdat Prins Regent Karei en Regering de resultaten in een atmosfeer van kalmte kunnen
bestuderen.
Een beroep dat zeker gedaan mocht worden wanneer men terugziet op de gebeurtenissen van de laatste
dagen.
Steeds meer nam de propaganda-campagne voor of tegen de Koning in hevigheid toe, terwijl het aantal
aanplakbiljetten wet ,,ja" en „ueeu" zieh zienderogen uitbreidde. Voor 'Je ramen der koningsgezindea ver
schenen steeds meer foto's van de Koning. Overal in den lande werden grote betogingen gehouden, die een
steeds rumoeriger karakter gingen dragen.
Overdag gaf het stadsbeeld van Brussel een rnstige en normale indruk maar onder deze oppcrvlakte >un
ru t woedde en gistte het en werden des nachts ware veldslagen tnssen voor- en tegenstanders geleverd.
Hierbij roerden zlcli vooral de studenten van de Vrije Universiteit, die voor het merendeel anti-koningsge
zind zijn.
Dé gevolgen van deze botsingen bleven beperkt tot bioednenzen terwijl bij deze ..ontmoetingen" de meer
vreedzame wapens als lachgas en stinkbommen worde gebruikt De plak ploegen maakten zieh van het mate
rlaal van hun tegenstanders meester, stookten er een soort kampvnnr van en voerden er Indianendaiisex
rondom nlt.
Prinses Josepliine Cluirlotte komt stemme».
Uit eerdere bezoeken weten wij. hoe enthousiast de Belgen zich uit
ten, wanneer Prinses Josephine Charlotte de 22-jarige dochter van Ko
ning Leopold naar haar land kwam.
Dat was ook nu het geval toen zi. Vrijdagavond per vliegtuig op liet
vliegveld bij Brussel arriveerde om Zondag baar stem als Belgisch bui*
geres uit te brengen.
Natuurlijk enige duizenden enthousiaste Belgen 3000 die het poli-
li ordon doorbraken en het vliegtuig omringden, waardoor het voor de
Prinses onmogelijk was dit te verlaten. Zelfs de brandweerauto's van
het vliegvel I vermochten niet het enthousiasme te blussen. Zij wei
den bestormd en gaven toen de strijd maar op. Alleen na een korte toe
spraak van de Minister van Binnenlandse Zaken, Albert de Vleeschaau-
wur werd er ruimte gemaakt. Vele bloemstukken had zij in ontvangst
te nemen en werd zij op haar weg naar Laeken door de bevolking har
telijk toegejuicht.
ERNSTIGE INCIDENTEN fE
BRUSSEL. BRANDENDE
PIJLEN REVOLVERSCHO-
TEN EN BONTOEN*.
Zaterdagavond aan de vooravond
van de Volksraadpleging heerste or
een onnatuurlijke rust in België
onnatuurlijk ook al, omdat in de
nacht van Vrijdag op Zaterdag te
Brussel de ernstigste incidenten
Kinds het begin van de campagne der
politieke partijen plaats vonden.
Er zijn evenwel geen slachtoffers
te betreuren.
Voor het hoofdkwartier van de So
cialistische partij te Brussel was op
een stellage een reusachtig aanplak
biljet aangebracht, waarhi er bij de
Belgen op aan werd gedrongen tegen
de terugkeer van Koning Leopold re
s.emmen. Vrijdagavond reed een met
mannen gevulde jeep, die werd be
geleid doro drie auto's, langs de stel
lage. Uit de jeep werden brandende
pijlen op het aanplakbiljet afgescno
ten. Een uur later vond een tweede
aanval plaats. Opnieuw reed een jeep
ditmaal met zes inzittenden, langs
het gebouw. Uit de jeep werden re
volverschoten op de ramen van het
Socialistische hoofdkwartier gelost,
waardoor ruiten werden verbrijzeld.
Nog later werden uit een snel voor
bijrijdende auto bommen van eigen
fabrikaat op het gebouw der Brussel
kg Socialistische partij geworpen. Er
is echter geen schade aangericht.
De Overheid heeft alle maatregelen
genomen om de orde Indien vereist,
met krachtige hand te kunnen hand
haven. Aan de politie zijn traangas-
bommen uitgereikt. In de kazernes
worden troepen gereed gehouden, om.
7.0 nodig onverwijld te kunnen ingrij
pen.
Vooraanstaande Belgische politici
waren bezorgd. De voorzitter van de
Christelijke (Katholieke) Volkspartij
Baron Frans van de Straten Waillet,
verklaarde: „de Volksraadpleging is
het ernstigste grondwettelijke vraag
stuk, waarvoor België ooit heeft ge
staan."
Een andere Belgische veteraan-po
liticus verklaarde: ,,de Volksraadple
ging dreigt ons land horizontaal en
verticaal te splijten. Namelijk hori
zontaal tussen Vlamingen en Walen
en verticaal tussen rechtse en linkse
partijen en tussen hogere en lagere
standen."
Verscheidene personen liepen Zon
dagmorgen, voor de opening van de
stembureaus, verwondingen op bij
ongeregeldheden in de Brusselse voor
s ;id Sehaerbeek. Anti-Leopoldisten
r eigen oF
zannRschSjn
- c 1 7- n <t at eujfc
enkele buien, voornamelijk in de Noord
westelijke helft van het land. Langs de
Wadden kust 3f en toe nog krachtige
overigens meeat matige westelijke <k>tN
Westelijke wind. Na een nacht met op
verschillende pla.itsen zware en bijna
overal lichte nachtvorst, overdag onge
veer dezelfde temperatuur als gister.
trachtten drie vrachtauto's volgela
den met Leopoldisten, tot stilstand te
brengen door een bekogeling met
flessen.
Een der eersten, die Zondagmorgen
hun stem uitbrachten was de 73-ja-
rige Koningin Ellsabeth, de moeder
van koning Leopold. die vrijwel on
opgemerkt het stemlokaal binnen
kwam.
Koning Leopold» dochter daarente
gen, de 22-jarige prlnsse Josephine
Charjotte, die even later in hetzelfde
lokaal haar stem uitbracht, ontving
een overdonderende ovatie.
Een koor van stemmen, die onaf
gebroken „Leopold, Leopold" riepen,
begeleidde haar op haar tocht naar
de stembus en hoog boven haar hoofd
schreef een vliegtuig „oui - ja" in
de lucht.
Koning Leopold kon zelf in zijn vil
la aan het Mèer van Geneve weinig
meer doen, dan rusteloos door zijn
kamer op en neer lopen, terwijl hij
op berichten uit Brussel wachtte.
De koning weigerde elk commen
taar. Journalisten en persfotografen
werden niet toegelaten. Hij heeft ech
ter reeds meegedeeld, dat hij op de
troon zal terugkeren, wanneer meer
dan 55 procent vande Beigen „ja"
siemt.
De Socialisten zijn echter van me
ning, datde koning niet zonder twee
derden meerderheid kan terugkeren
De uiteindelijke beslissing berust ech
ter bij het Parlement.
Algemeen is men er echter van over
tuigd. dat België aan de vooravond
van een golf van onrust staat, wta
ook het resultaat der Volksraadple
ging is.
Het onder socialistische leiding
staande Algemene Vakverbond heelt
de arbeiders opgeroepen zich „uit
alle macht" tegen de terugkeer van
de koning te verzetten.
Het Belgische kabinet zal heden
bijeenkomen en Dinsdag zal premier
Eyekens een onderhoud met de ko-
nign hebben.
Volgens de eerste schatting heeft
6 procent der Belgen niet aan de
stemplicht voldaan. Zij kunnen met
300 francs worden beboet.
Ook de vrouwen toonden grote be
langstelling voor de sfcearanhg. De non
eet)es waren reeds vroeg op het pad
SPAAK, BEZORGD OVER DE
TOEKOMST VAN BELG1E
Het eerste arrondissement waar
van de volledige uitslag bekend was.
was YPEREN, waar 54109 stemman
(76,12 procent) voor de koning wer
den uitgebracht en 16.981 stemmen
(23.88 procent) tegen de koning.
3011 stemmen waren blanco.
VERVIERS: aantal ja-stemmen fo-
taal 81.262 (59.71 procent) neen-stem
men 54.931 (40,3 pet.)
GENT: Blanco en ongeldig 9809,
jastemmen 224.874 (76.6 pet.) tegen
93.634 neenstemmen (29.4 pet.)
BRUGGE: Ja S3.623 (72.5 pet.) n=en
32.273 27.5 pet.) Blanco en ongeldig
8677.
TURNHOUT: ja 110 576 (84.41 pet.)
neen 20.430 (15.59 pet.) Blanco 3678.
ST. NIKLAAS: ja 84 055 (77.7 pet.)
neen 24.260 (22 3 pet.) Blanco 1833.
ANTWERPEN: Ja 297 863 (63.01 pet)
neen 174.837 (36.99 pet.) Blanco 12236
ROESSELARE: ja 96.196 (84.70 pet.)
neen 17.377 (15.30 pet.) Blanco 3572.
LEUVEN, ja 135.044 neen 46.066
blanco 7530.
DOORNIK: ja 62.661 (43.53 pet.) -
neen 81.275 (56.47 pet.) Blanco 4056.
ZINNIK (SOIGNIES): ja 34.875
(34.4 pet.) neen 66.512 (65.6 pet.)
Blanco 2566..
OUDENAERDE: Ja 46.607 (66.93 pet.
neen 23.522 (33.07 pet.) Blanco 2371.
DENDERMONDE: ja 72.223 (75.54
pet neen 23.3S3 (24.46 pet.) Blan
co 2150.
THUIN: Ja 34.529 (43 pet.) neen
45.717 (67 pet.) Blanco
KORTRIJK: ja 114.198 (70.23 pet.)
neen 48.411 (29.77 pet.) Blanco 5163.
TONGEREN: ja 101.783 <84.31 pet.)
neen 18.934 (16.69 pet.) Blanco
BRUSSEL: ja 387.913 (48.1 pet.) -
neei^ 117.400 (51.0 pet.) Blanco 26.773
AALST: ja 100.517 (68.63 pet.) neen
42.993 (29.36 pet.) Blanco 2924.
NAMEN: ja 64.106 (48.45 pet.) neen
•7.993 (51 55 pet.) Blanco 3401.
AARLEN: ja 46.296 (65 pet.) neen
24.152 (35 pet.) Blanco 2079.
HOEI-BORGWORMja 44.445 (41.8
pet.) neen 51.709 (58.2 pet.) Blanco
3132.
HASSELT: ja 97.240 (82 33 pet.)
neen 18.718 (17.67 pet.) Blanco 3504.
CHARLEROI: Ja 86.003 (32.93 pet.)
neen 175.163 (67.07 pet.) Blanco 7209
OSTENÜE. ja 82.652 (73 pet.)
neen 20.998 (27 pet.) Blanco 4615.
NI JVEL
neen 66.9
ja 40.315 (37.59 pet.) --
8 (62.41 pet.) Blanco 2843.
MECHELEN: ja 106.640 (69.94 pet.)
neen 45.744 (30.06 pet.) Blanco 3905.
NEUFCHATEAU. VIRTON: Ja 37.400
(60.8 pet neen 20.293 <39.2 pet.)
Blanco 1605.
DINANT: ja 51,261 (59.71 pet.) --
neen 34.558 (40.29 pet.) Blanco 2237.
LUIK: ja 119.160 <34.67 pet.) neen
224.550 (65.33 pet.) Blanco 9973.
BERGEN: Ja 49.243 <31.21 pet.)
neen 108.540 (68.79 pet.) Blanco 4467.
Koning Leopold van België heeft
bij de gister gehouden Volks
raadpleging 57.72% van de uit
gebrachte stemmen gekregen.
KABINET BIJEEN
Naar wij vernemen is het
Belgische kabinet bijeenge
komen ten einde de ontstane
situatie te bespreken. De Ka
tholieken stonden op het stand
punt dat de Koning nu onver
wijld moest terugkeren. De
liberalen waren het daarmee
niet eens. De mogelijkheid
moet niet uitgesloten worden
geacht dat het kabinet zal
aftreden. In dat geval wordt
de situatie zo. dat Kameront
binding bijna onvermijdelijk
wordt. Tenzij Leopold
Zaterdagmorgen geschiedde ter
hoogte vande Wasbekerlaan te Sas-
senheim een ernstig auto-ongeluk. - -
Een auto, komende uit de riehtiug
Amsterdam geraakte in de berm van
de weg en sloeg over de kop. De be
stuurder L. B. wonende te Amster
dam werd zeer ernstig gewond en
per ziekenauto naar het Binnengast
huis te Amsterdam vervoerd. De au
to werd zwaar beschadigd.
HOORN'
JONGETJE OVERLEDEN TENGE
VOLGE VAN AUTOPEDBOTSING
Het tienjarige zoontje van de fa
milie Entlus ie Hoorn is met zijn au
toped zo ongelukkig tegen een muur
gebotst dat hij een hersenbloeding op
liep, tengevolge waarvan hij is over
leden
Vertrek naar Indonesië is nog onzeker
Zaterdagmorgen is aan boord van
het bijna 20.000 ton metende mail
echip van de Stoomvaartmaatschap
pij „Nederland" ,Johan van Olden-
barnéveldt" een brand uitgebroken,
die zich aanvankelijk ernstig liet aan
zien.
Een wachtsman van de maatschap
pij, die dienst deed aan boord van
het schip, bemerkte het vuur spoedig
en waarschuwde de brandweer, voor
dat het vuur zich had verspreid. Om
streeks kwart voor drie snelden de
eerste brandweerauto's de Javakade
op fen om half vier werd het alarm
„middelbrand" gegeven. Een half uur
later uit voorzichtigheid gevolgd
door het alarm „grote brand." het
geen tot gevolg had, dat al het be
schikbare brandweermaterieel zich
op en om de ligplaats van het zee
kasteel concentreerde. Zes motorspui
ten, de drijvende spuit Jason, de nieu
we ijsbreker en (le drijvende spuit
Walvis, en de nodige materiaalwa
gens kwamen van alle kanten toe
snellen. Deze voorzorgsmaatregelen
bleken echter overbodig, al kostte
het grote moeite de brandhaard ie
ontdekken. Een geweldige rookontwlk
keling inde omgeving van de eetsalon
van de eerste klasse, bemoeilijkte
het werk in alle opzichten. Deze rook
ontwikkeling was zo sterk dat een
wachtsman van de maatschappij eu
drie brandweermannen in de loop
van de blussing bedwelmd geraakten
Zij werden door de verpleger van de
geneeskundige dienst behandeld.
Hun toestand is niet ernstig.
Pas tegen vijf uur gelukte het nauw
DE ERNSTVGSTE RAMP in de geschiedenis der luchtvaart
heeft gistermiddag nabij het vliegveld van Cardiff in Wales het
leven gekost aan negen-en-zeventig mensen. Het ongeluk ge
beurde met een AVROTudor V, Een toestel met een accomo
datic voor 72 passagiers, dat met een vüf-koppige bemanning en
78 passagiers aan boord alt Ierland naar Wales terugkeerde. De
inzittenden waren rugby-snpporters, die Zaterdag de wedstrijd
IerlandWales hadden bezocht.
De machine zou landen op het
vliegveld Landow, miste echter de
startbaan en trachtte daaran te stij
gen. Ooggetuigen zagen hoe het toe
stel in de lucht een slag over de kop
maakte en vlak bij het dorpje Sig-
gingston, 25 km van Cardiff, neer
stortte. Het vloog niet in brand en
vrijwel onmiddellijk nadat het op de
grond terecht was gekomen strom
pelden twee overlevenden naar een
nabijgelegen boerderij. Ambulances,
in totaal 60, waren zeer snel op de
plaats van de ramp aanwezig. Nog
zes mensen werden levend tussen de
brokstukken vandaan gehaa.'d, doch
vier van ben overleden spoedig.
Het toestel behoorde aan een char
ter-maatschappij en was voor de reis
naar Ierland gehuurd. Nog nooit zijn
zoveel mensen bij één vliegramp om
het leven gekomen. Het trieste re
cord stond op naam van een veron
gelukte Skymaster, waarin vorig
jaar bij Washington 55 mensen het
leven lieten.
keurig de plaats van de brandhaaiJ
te bepalen. Deze bleek zich te bevin
den in een van de hutten van het ci
viele personeel aan bakboordzijde. -
juist onder de brug, even boven de
waterlijn van het schip gelegen. Er
waren daar kapokmatrassen opgesla
gen, die door tot nu toe onbekende
oorzaak vlam hadden gevat en de
verstikkende rook veroorzaakten. De
ongeveer vijftien leden van de be
manning die zich aan boord van de
„Johan van Oldenbarneveldt" bevon
den, hadden door alle maatregelen
te nemen toen het alarm gegeven wos
voorkomen, dat het vunr „lucht"
kreeg en zich zou uitbreiden. Toon
eenmaal de vuurhaard was gevonden
bedwong de brandweer het gevaar
spoedig. Om 5.42 kon dan ook geseind
worden brand meester."
De schade die ontstaan is, kan oo
het ogenblik moeilijk worden bepaald
doch wordt in ieder geval op enkele
tienduizenden gnldens geraamd.
Er wordt onderzocht of spoedrepa
raties kunnen worden verricht, zodat
het schip toch, zoals het plan was,
Dinsdag a.s. naar Indonesië zal kun
nen vetrekken. Het zou passagiers
naar Djakarta brengen en op de thuis
reis 2400 soldaten repatriëren.
Het onderzoek naar de oorzaak is
in handen van de Rijkspolitie te wa
ter. Deze kon nog niet de oorzaak
van de brand mededelen
Deze zomer zullen buitenlandse en
binnenlandse toeristen met een luxe
kruiser, die een accomodatie heeft
voor 50 passagiers,, een tocht kunnen
maken van 7 dagen, die in de hoofd
stad begint, over het IJsselmeer en
de Waddenzee. Tal van plaatsen
(Enkhufeen, Texel- Stavoren e.a.)
worden aangedaan. Vandaar uit wor
den excursies gemaakt naar beziens
waardigheden (Alkmaarse kaas
markt. inpolderingswerkzaamheden,
Zuid-, Oost-polder, marken en Volen-
dam enz.). De kruiser, die de naam
Prinses Irene zal dragen, krijgt een
bemanning van 20 koppen. De toch
ten die eind April tot eind September
worden georganiseerd, zullen de
naam dragen van „See Holland Crui
ses". Het ligt iu de bedoeling na af
loop van het zomerseizoen naar de
Middellandse zee te vertrekken
daar van een der havens uit 14-daag-
se tochten te maken.
1-JET BELGISCHE VOLK beeft
A* zich
polc
zich uitgesproken. Koning Leo-
■d heeft ruim 57% van de uitge
brachte geldige stemmen op zich
verenigd.
Wie meent dat de Koningskwestie
i België daarmee is opgelost, vergist
zich. Een koning behoort zich niet
verkiezingscandidaat te laten de
graderen. Daar zit een bepaald ver
schil in met een republiek. Dan is
men gewend aan candidaten en stem
mingen. In België was de situatie ge
heel anders. Daar kon men niet kie
zen tussen verschillende personen.
Daar lag de kwestie in feite zo, dat
men moest oordelen over de houding
van de koning. Daar betekende de
uitspraak niet minder dan een votum
van vertrouwen of wantrouwen.
Nu zou men kunnen zeggen: De
koning heeft het gewonnen. Hij heeft
'absolute meerderheid behaald en
kan dus rustig zijn plaats inne
men.
Er zijn momenten, dat de meerder
heid, dat is de helft 1 een niet
voldoende is. We hebben het zelf
juist in ons land beleefd. Ter gele
genheid van de Indonesische kwestie
had men zich op het standpunt ge
steld, dat tweederde deel der Volks
vertegenwoordiging achter de rege
ring moest staan.
Er kan op een dergelijke maatre
gel kritiek worden uitgeoefend. We
hebben er zelt bezwaren tegen ge
opperd. Maar evenzeer is het juist,
dat een Hoofd van een Staat in be
paalde gevallen niet a's representa
tief kan optreden, als een groot deel
van het volk hem bepaald niet wil.
Deze situatie is in België ontstaan.
Om de toestanden juist te beoorde
len moet men er rekening mee hou
den, dat deze stemming een po itieke
stemming is geweest. De C.V.P. heeft
zich van Leopold meester gemaakt
en zelden is er een fanatieker pro
paganda gehouden met steun van de
Kerk. Bovendien is het een stemming
geweest die België in twee delen
heeft gesplitst. De tegenstelling tus
sen de Walen en de Vlamingen is
scherper geworden dan ze in jaren
is geweest.
Een oplossing is dus niet gevon
den. Leopo'd zelf had een meerder
heid van 55% voldoende geacht. De
Socialisten daarentegen eisen een
meerderheid van tweederde. Op
nieuw zal het Belgische Parlement
zich moeten uitspreken. En daarbij
zullen de Liberalen de ongenoeglijke
positie innemen, waarbij ze de wip
naar een bepaalde kant kunnen doen
ovors'aan.
Het is nog volkomen onduidelijk,
wat er zal gebeuren. Er is een mo
gelijkheid dat Leopold zal terugke
ren. Dan konden we in België wel
eens de toestand krijgen, die we in
Nederland jarenlang hebben gehad.
De toestand, waarin de Koning re
geert tegen een bepaa'd deel der be
volking. In ons land is het jaren lang
zo geweest, dat Oranje door de reac
tie werd misbruikt tegen de socia
listen. Gaat het in België de zelfde
kant op?
Deze hele kwestie was niet nodig
geweest. Het ging in België niet om
de vraag Monarchie of Republiek.
Het is slechts een bepaa'd doordrij
ven van de C.V.P. geweest die zich
tot elke prijs achter Leopold schaar
de. Heeft ook in België het conser
vatisme zich van de figuur van de
Koning willen meester maken'
Vragen die we nog niet kunnen be
antwoorden. Dat onze Zuiderburen
een rustige ontwikkeling op dit punt
tegemoet gaan. wagen we te betwij
felen. Tenzij Leopold de ogen onen
gaan. v. Z.
ali ^hhabn