AKKERTJES
„Eeuwig levende teekens"
De moord to Rsnswoude
DE LUCHTROOVERS VAN HOITIKA
GtOSS DANE
Radioprogramma
De tentoonstelling van
(Van onzen Haagschen correspondent)
„Wakker wordt wat eens geweten, verge
telheid vergaat", dit is 't motief van de ten
toonstelling „Euwig levende teekens", wel
ke Woensdagmiddag in het Haagsche Ste
delijke Museum geopend is. Het doel van
deze expositie, welke 26 z^len in beslag
neemt en tot midden December geopend
zal zijn, is meer bekendheid te geven aan
de groote verscheidenheid onzer volksche
zinnebeelden. Zij beoogt een overzichtelijk
beeld, te zijn van de symbolen welke in ons
rolk 'voortleven.
Eeuwige levende teekens.o dat zijn geen
willekeurige teekens, heden bedacht, mor
gen vergeten, overmorgen verdwenen. Dat
zijn niet teekens verzonnen door een enke
ling, doch teekens die in het Volk en uit
het Volk groeien en leven Deze teekens
worden geplaatst aan gevel en deur op
huisraad en wapenen. Een volk van Noma
den dat den dag niet mint en zijn wegen
naar de sterren dicht, zal nooit de uitdruk
king van zijn leefwijze in een zonneteeken
Vinden.
Anders een boerenvolk. Want de boer die
van de deur van zijn hofstede den zonneloop
van dag tót dag en van jaar tot jaar gade
slaat, die zijn werkjaar indeelt naar de zon
nestanden en het leven en sterven ziet als
een heilige orde, de boer zal de zon'en niet
de sterren de eerste plaats onder de zinne
teekens geven. Zoo is dus de aard van een
volk bepalend voor. de teekens -welke het
bezit. Of, zooals het keurig verzorgde uit
voerige prospectus van deze belangrijke
tentoonstelling het in de inleiding.uitdrukt:
De zinnebeelden zijn de uitbeleding van de
Volksche wereldbeschouwing.
De ontwerpers van deze tentoonstelliSfe,
welke is samengesteld door de Volksche
werkgemeenschap met medewerking van
het Departement van Volksvoorlichting en
Kunsten hebben niet een folkloristische ver
zameling willen bijeen brengen, zij hebben
niet beoogd de verzamelwoede van velen te
richten op nieuwe voorwerpen. Doch 'zij
hebben de zinneteekens, welke door qlle
eeuwen heen zijn blijven bestaan, weer naar
voren willen, brengen om den bezoekers te
laten voelen dat achter dezen rijken voor
raad het volk zelf in zijn geaardheid en in
zijn verhouding tot de wereld en alle din
gen in staat.
In de voorzaal van het museum ziet men
de veelheid der zinnebeelden vereend in een
soort topografie,- waarna men in de andere
zalen een behandeling volgt van elk teeken
afzonderlijk, zQoals wij dit kertnen op meu
bel en huisraad. Achtereenvolgens worden
getoond de beteekenis van de zon door.de
jaargetijden, het rad,kruis, het radkruis bij
feesten en gebruiken, het wervelrad en het
hakenkruis, de zonnespiraal en de ringenzon,
de zeester, de levensboom, de Irminzuil, het
hart, de twee vogels, de heilsknóop, het
paard, de zwanen, de haan, de adelaar, de
runen, waarna ons volk wordt uitgebeeld als
drager van de overlevering der zinnebeelden.
De tentoonstelling „Eeuwig levende teekens" in het Gemeente Museum te Den Haag is
door den stichter der Volksche Werkgemeenschap, den heer Veldmeyer geopend. Dr. T.
Goedewaagen, secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kun
sten (tweede van rechts) en de" heer Veldmeyer (derde van rechts) bezichtigen de
expositie. (Foto Stapf-Mol)
Waarom zoudtGenog hoofd
pijn hobben, als Ge in een
Kwartier er van af kunt zijnl
Neem 'n AKKERTJE het nieu
we merkwaardigè middel,
dat alle pijnen vUig verdrijft
en Uw lichaam niet schaadt.
"AKKERTJES" zijn de geluk
kige vinding van Apotheker
Dumont in den gemakkelijk
in te nemen ronden caehet-
vorm, veei nagemaakt en
/toch nog nooit geëvenaardI
Laat U niets anders aanpra
ten en let op 't AKKER-merk.
Tenslotte komen dan nog de sibbeteekens en
huismerken, de meesterteekens, het zinne
beeld aan de huisdeur en het zinnebeeld aan
den gevel.
Men vindt in al deze zalen een keur van
foto's en "verder aardewerk, wapens óf an
dere voorwerpen waarop de teekens 'voor
komen. De zeester ziet men het meest, deze
is overal terug 'te vinden vooral op het plat
teland, in de boerderijen, op emmers, rek
ken, op boenhokken en verder ook op sche
pen. Uit den achterhoek ziet men hier b.v.
vuurlepels met een levensboom, verder een
beddepan uit Gelderland. Een koekplank uit
Friesland toont een vrouw in wier schoor de
levensboom kiemt. JJij onze binnenschepen
treft men dén levensboom als roerkop nog
veeivuldig aan. Aan de huizen is behalve de
top van de voorgevel, vooral de huisdeur dé
gebruikelijke plaats voor het aanbrengen
van zinnebeelden. De levensboom in het bo
venlicht van de voordeur ziet men nog alge
meen bij oude stadshuizen.
De runen teekens, welke hier in groote ver
scheidenheid te zien zijn, waren oorspronke
lijk geen klankteekens zooals het hedendaag-
sche alphabet, maar zinneteekens, welke een
begrip verbeelden.
De organisatoren van deze tentoonstelling,
ir. H. J. van Houten en Dr. H. Ropohl heb
ben met medewerking o.a. van Ir. W. F.
van Heemskerck Düker, die 8 jaren besteed
heeft aan het fotografisch verzamelen van
het in ons land beschikbare, materiaal, een
zeer overzichtelijk beeld wéten te geven van
al'deze en dergelijke volkschezinnebeelden.
Politie vraagt Inlichtingen.
Werk van een krankzinnige?
Reeds de tweede moord ih deze
omgeving.
Van ontzetting is ieder vervuld over den
vreeselijken moord bij de grens tusschen de
gemeenten Renswoude en Ede, in de nabij
heid van'Ederveen, op de 17-jarige Gerritje
Elisabeth van Heerikhuize. Dit drama, waar
over nog steeds een dichte sluier hangt, moet
worden opgehelderd in het belang van de
openbare veiligheid.
Het drama heeft zich vermoedelijk
op klaarlichten dag afgespeeld, toen
het meisje, vorige week Donderdag
middag, terugkeerde van een bezoek
aan het postkantoor te Ederveen.
Niets kwaads vermoedende is het
kind toen per fiets naar huis terug
gekeerd, waarbij zij, nabij haar wo
ning, op den Slaperdijk, door een
onverlaat is aangevallen, die haar op
bestiale wijze heeft afgemaakt
Na vier uur Donderdagmiddag* werd het
meisje vermist en men ging in alle richtin
gen zoeken. Eerst den volgenden dag vond
de vader in de omgeving, niet ver yan den
rijksweg, de portemonnaie van zijn'dochter.
Van zijn vondst stelde hij den Ederveenschen
politieagent Nikkels in kennis, die terstond
met zijn politiehond het onderzoek verder
voortzette. Driehonderd meter van de vind
plaats van de portemonnaie werd de ontzet
tende ontdekking gedaan, dat het lijk van
het meisje verborgen lag in het kreupel
hout, dat den Slaperdijk omzoomt. Op dezen
zeer eenzamen landweg was het meisje neer
geslagen door een gewetenlóos individu, dat
zijn slachtoffer op vreeselijke wijze heeft be
werkt, door het messteken toe te brengen
in de hals en in de hartstreek. Het schijnt
haast het werk van een krankzinnige, die op
niets ontziende wijze om zich heen heeft ge
stoken.
Tegen dat individu moet de samenleving
worden beschermd en daarom wordt op al
len een beroep gedaan om de politie zoo
veel mogelijk in haar onderzoek te helpen.
Het rijwiel van het vermoorde meisje is tot
dusver niet gevonden.
In verband daarmede worden alle rijwiel
handelaren, houders van rijwielstallingen,
bij wie of waar na Donderdagmiddag 9 Oc-
tober, 4 uur, een damesrijwiel te koop of
voor stalling werd aangeboden en ook allen,
die na dien tijd door ondex'handschen aan
koop een rijwiel hebben verkregen of dat
hebben gevonden, verzocht na te gaan of dat
rijwiel aan het volgende signalement be
antwoordt: Damesrijwiël, merk „Edeva",
zwart gelakt, goud gebiesd, nikkelen stuur,
69. Wie bedoel Je?
vroeg Piet. Jou'natuur,
lijk. lastpost, zei
vliegenier, die intujr
schen ook naar boven
geklauterd wn« en juigj
op tijd kwam, om Piet
in bescherming te
men tegen de woeden
de ezeldrijvers. Als
niet oppast, stop ikije
in die leeggeloopen
zak! En bij tilde Piet
op en duwde zijn hoofd
in de scheur.
70. Smaakt het lekker?
Piet dacht, dat hij stik
te in die zak met be
nauwde wijnlucht,
maar gelukkig zette de
vliegenier hem weer op
zijn beenen. De kara
vaan ging nu weer
stap voor stap verder
en Piet wandelde met
zijn banden in zijn
zakken, achter den vlie
genier aan.
dito velgen, bijzonder kenmerk nikkelen
band over kettingkast, electrischa. lantaarn
gemerkt „V.N.S. Populair", zwart-lederen
tasch aan bagagedrager, jasbeschermer*on
der spatbord.
In dezelfde omgeving, n.1. op de Schans,
op een kwartier- afstand van de plaats van
dezen moord, eveneens aan den Slaperdijk,
is in April ook een moord gepleegd. Toen
vond men op een eenzame plek het lijk .van
een man. De dader van dien moord is nim
mer gevonden.
Het is dus zeer wel mogelijk, dat in deze
omgeving zich een moordenaar ophoudt.
Op de algemeene begraafplaats te Ede is
gistermiddag het stoffelijk overschot van het
slachtoffer, onder groote belangstelling ter
aarde besteld.
DOOR EEN PAARD GETRAPT.
En aan de gevolgen overleden.
De 16-jarige J. van Heijst Jbzn. uit Gilze
(Huiten) was Maandag j.1. in den stal een
In de Gotische zaal van gebouw Kneuterdijk 20 te Den Haag is Woensdag de tentoon
stelling „Der Soldat in Holland" door den Rijkscommissaris dr. Seyss Inquart geopend.
Een overzicht van de expositie. (Foto Stapf-Mol)
paard' aan het voeren, toen hij uitgleed
het bakje met inhoud liet vallen, Hieni
schrok het paard an. gaf den jongen
trap tegen bet hoc/fd. Zijn zuster, die
de buurt was, hoorde den harden klap
vond een oogeniblik* later haar broer m
een diepe hoofdwonde op den grond IJ|
gen. Nadat geneeskundige en geestell
bijstand was verleend, is de jongen mi
het R.K. ziekenhuis in Tilburg overp
bracht, waar hij gistermiddag is overleda
ZATERDACI 18 OCTOBER.
Hilversum I. 415,5 m.
6,45 Gramofoönmuzlek. 6.50 Ochtend(ryremastl«k,
Gramofoonmuzlek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 8.00 B,!U
Nieuwsberichten. 8.X5 Gramofoonmuzlek. 9.15 Voord
huisvrouw. 9.25 Gramofoonmuzlek. 10.00 Ernstige mini
(opn.). 12.00 Orgelconcert en zong. 12.40 Almanak,
B.N.O.: Nieuws- en economische berichten. 1.00
Kristel en zi)n orkest, soliste en gramofoonmuzteki
Voor het gezin. 2.20 Melodlsten en solist. 3.00 GraraOi
muziek. 3.20 Romancers. 3.50 Gramofoonmuziek,
.Bijbellezing. 4.20 Zang'met plano. 6.05 GramofooroMi
5.15 B.N.O.: Nieuws-, economische- en beursberichten. I
Gramofoonmuzlek. 5,35 Duitsehe taalcursus. 6,00 Om
foonmuzlek. 6.15 Hét kwartier van den arbeid.
TJtrechtsch Madrigaalkoor en gramofoonmuzlek.
Actueel halfuurtje. 7.30 Bonte avond. 9.00 Otto Hem
en zijn orkest. 9.45 B.N.O.: Nieuwsberichten. 10.00-
B.N.O.: Engelsche uitzending: Dutch News BeeE
Hilversum n. 301,5 ra.
6.458.00 Zie Hilversum I. 8.00 B.N.O.: Nleuwïl»
ten. 8.15 Gramofoonmuzlek. 10.00 Morgenwijding,
Lichte muziek (opn.). 12.00 Gramofoonmuzlek.
B.N.O.: Nieuws- en econoAlsche berichten. 1.00 Or
foonmuzlek. 1.10 Ensemble Bandl Balogh. 1.40 Voo
Jeugd. 2.00 Stedelijk orkest van Maastricht. 2.45 Caut^
„U en de muziek". 3.00 Stedelijk orkest van MaasttW
4.00 Amusements orkest, solist en KlaVer Trio. 4.45 T)
de binnenschippers. 5.15 B.N.O.: Nieuws-, economisch*
beursberichten. 5-30 Orgelconcert. 6.00 Cyclus: „In
nieuw licht bezien" (Voorbereid door de N-S.B,).
Klaas van Beeck en zijn orkest. 6.45 Voor den boet,
Actueel halfuurtje. 7.30 Planosoll. 7.45 Reportage.
Gi^mofoonmuzlek. 8.25 Nederlandseh Kamerorkest (oj
8.45 Causerie: ..Amsterdam als openluchtmuseum".
Gramofoonmuzlek. 9.45 B.N.O.: Nieuwsberichten. 1
Gramofoonmuzlek. 10.10—10.15 Avond wijding.
INTERESSANTE GREPEN:
Ernstige muziek. Een Interessant programma word!
17.30 uur Hilversum I verzorgd door Leon Combé (barlK
en Daniël Ruyneman, plano, waarin liederen en pir
werken ten gehoore worden gebracht. Het Stedelijk Otb
van Maastricht voert onder leiding van 'Henri Bert;
o.m. een symphonlsche elegie van Rudolf Mcngelberj
de „Tragédie de Salome" van Plorent Schmitt uit. T
14.00—16.00 uur Hilversum IX. Het Utrechtsch Madffc
Koor onder leiding van Jan Smit, concerteert van IJ»
19.00 uur. (Hilversum I). Als eerste uitvoering in Nii
land vermeldt het programma de Prologo en le scèn«r
de Madrigaalcomedie „Amflparnaso".
Lichte muze. Van 19.30—31.00 uur Hilversum wordli
bont programma uitgezonden, waarin o.a. „The Ramfclc
eenige graag gehoorde nummers uit vorige Jaren
brengen onder den titel „Zeg, weet Je nog wel?"
Voor de rijpere Jeugd. Van 13.40—14.00 uur Hllwn
n wordt vandaag begonnen met een nieuwe reeks ul
dingen onder den titel: „Dat zou Je ook wel willen
den". Voor de microfoon komt een man, die bioloog
tevens Journalist is.
Reportages. Van 19.4520.0(Uuur Hilversum II
een nieuwe serie reportages geopend „Sporen v»n
Verleden". In deze reportage, worden o.m. opgrsrt*
en oud stedenschoon besproken.
FEUIllETON
door v
AKSEL SANDEMOSE
Wc' mogen waarachtig niet klagen! Doch
Jen se n zag hem bestraffend aan en beweer
de, dat Nicoline een onchristelijk geluid had.
Rasmus moest liever dat beest doodschieten
dan al die coyottes, met welker huiden hjj
den heelen wagen bekleedde, zoodat het niet
te harden was van den stank. Maar Rasmus
antwoordde dat, als Jen9sen dan toch vrij
denker was, het hem niets moest kunnen
schelen, dat Nicoline zoo onchristelijk jankte.
En als de lucht van de wolvenhuiden hem
niet beviel, dan moest hg maar opkrassen.
Hadden ze hem gevraagd, mee te gaan? O
zoo! Dus draaide Jensen bij en was verder
geschikt. Maar hg zon op wraak dien
kwajongen met z'n grooten bek zou hg den
een of anderen dag z'n onbeschoftheid wel
betaald zetten. Jensen bleef; hij d&cht niet
aan heengaan. Tij was precies even trouw
en boosaardig als Nicoline. Je hatl den kost
voor het eten; maar ja, je verdiende je portie
royaal, wat dat betreft; als hij er niet bg
was, kwam er immers niets van de heele
aaak terecht. Eigenlijk rustte all§s op hem!
greep naar z'n borstzak, een gewoonte,
Ma kwam met een plotselingen gedachte
sprong tot de conclusie, dat het voor een
arm man niet makkelgk was, zich door de
wereld te slaan.
Rasmus citeerde: Water voor bloed en zaad
in overvloed, en muggen in dichte zwermen
over Egypte. Water is er hier nergens, dat
daarginu™ is zout. En de oogen van de meis
jes zitten dicht van de muggebeten; hallo
Jensen, jr vergat natuurlijk het wagensmeer
af te geven. Wat heb je noodig, dat mee om
te sjouwen? Geef op. Charles, je zult er nog
weer op uit moe«en om water te zoeken...
Charles sprong op z'n paard. Jensen mop
perde. 't Is te gek om alleen te loopen, zoo
als jg de zaak commanleert, zei hg. Rasmus
keerde zich met een ruk om. Je bent een
verduiveld blok aan het been, Jensen. Of we
kunnen niet behoorlijk opschieten door jouw
eksteroogen, of je kletst en stookt. Je bent
een geboren vrgdenker; hou verder je gezicht
begrepen! Zoo'n ellendige Laban! Dat sjouwt
mee en vreet z'n buik dik en rond. Hout zoe
ken? Nee, dank je wel. Vuur maken? Nee,-
dank je we!. Maar eten, en kwaadspreken,
da? kan Jensen... Woedend smeerde Rasmus
een handvol vet in het gezicht der kleinen,
maar maakte haar tooh aan het lachen.
Daarna braadde hg zorgvuldig een-haas aan
het spit, terwijl hij onder de hand Theodor
en Frederik vergastte op een geschiedenis
van een buitengewoon onsympathiek man,
die ergens in Montana leefde op den zak van
anderen. En een zuur, nijdig snult^als de vent
had; vooral als ze hem gedwongen hadden,
tegen z'n zin hout te halen, vertelde Rasmus,
toen Jensen kwam aanzetten met een arm
vol takken als een cwfjgeude bede om vergif
fenis. Maar met hout is het een eigenaardig
ding, leeraarde Rasmus verder; het spettert
en geeft rook, maar géén warmte, als het
zonder liefde gesprokkeld Is. Liefde? Geloo-
ven jullie, dat Jensen weet, wat liefde ls?
Bah!
Ond&nk is 's werelds loon, zei Jensen
bitter en haalde verder dien dag geen hout
meer.
Aanstonds zullen jullie Jensen zien eten
't Jonge, 't jonge, die kunst verstaat Jensen!
En ^rinken van de paar armzalige flesschen
water, die Charles ons brengt! Nietwaar
Jensen
Rasmus bleef Jensen in de maling nemen.
Maar deze reageerde precies als Nicoline. Die
stal, en als hg een eind hout achter zich aan
kreeg, kwispelde hjj of werd razend kwaad
aardig, al naar het uitkwam. Zoo lang het
onschuldig plagen was, liet hij de tanden zien
maar werd het ernst, dan schoof hjj voort op
z'n buik en sloeg met z'n staart. Slecht bloed,
zei Charles, als h(j het zag; maar zgn woor
den raakten op de een of andere geheimzin
nige manier Jensen meer dan Nicoline. Noch
Nicoline, noch Jensen kon Je meer kwgt ra
ken, als je ze een keer,mee had. Den hond
kon 'e doodschieten, maar 't beest was er
eigenlijk te mooi voor; en Jensen ving toch
altijd nog enkele muggebeten op dien liet
je waarachtig niet in 'ev^n terwille van de
schoonheid, had Rasmus eens gezegd. Dét
vergaf Jensen hem niet Hoewel hfi het niet
merite, als de muggen hem staken, kon hij
he' toch na dien dag niet meer uitstaan. Voor
hem waren de muggen één geworden met
Rasmus* minachting, als ze hem treiterend
om de ooren zoemden. En h(j haatte ze me'er
dan Rasmus.
Toen Charles met de flesschen water terug
kwam, was hf merkwaardig onrustig. Hij
schee geen oor te hebben voor het gepraat
der anderen, en middenin een gepeperde his
torie ->ver St. Peter en een vrijdenker, werd
Rasmus eensklaps ernstig, zweeg en zette
zich naast Charles.
Wqt is er? "roeg hfl.
Ik weet het niet, zei Charles. Maar er
gebeurt vannacht het een of ander.
Wat gebeurt er?
Charles schudde het hoofd.
Dat kan niemand weten. Maar de veld
muizen piepen en dè arenden blijven hoog in
de lucht. De prairiewolven huilen niet.
Ja... wat... mompelde Rasmus, het ge
beurt wel meer, dat die zich stil houden. Denk
je, dat er een prairiebrand op komst is?
Hun oogen vonden elkaar.
Ja, zei Charles.
Rasmus keek naar den wagen, waar de twee
kleine meisjes speelden, en maakte een be
weging van schrik.
God zjj ons genadig, Charles. En we heb
ben kinderen en dieren bg ons. Het heeft geen
nut te vluchten, wanneer we niet weten, in
welke richting...
Nee. We moeten blgven. Wg slaan er ons
misschien wel door, er is water. Maar#met de
dieren is het erger...
Diepe rimpels groefdeif zich in Rasmus1
voorhoofd.
We rijden den wagen het meer in, zei hij
pakken 'em vol nat gras en binden de beesten
eraan vast. De kippen en de kinderen zetten'
we binnenin den wagen en wfl kunnen wel op
de kanten zitten.
Charles klom een hoogte op.
Niets te zien, zei h(j hoofdschuddend,
maar let op de paarden... we moeten ze zoo
gauw mogelijk vast binden.
De paarden steigerden en sloegen achteruit.
Rasmus ving ze op en bond ze, samen met de
ossen, aan den wagen vEist.
Verwonderd keken Pedersen en Jensen toe
Die waren juist bezig, te gaari slapen.
Wat moet dat? vroeg Jensen.
O, antwoordde Rasmus luchtig, 't is all/en
maar, dat de duivel ons op de hielen zit, om
dat we een vrijdenker met ons meezeulen.
Jensen Vroeg niet verder. Pedersen waa i
gerust geworden; hij stond boven op den fl
gen en keek om zich heen. Ik zie niets,
hij.
Rasmus gunde zich geen tijd voor uitvoer!
uiteenzettingen. Hij begon de paarden voor»
spannen.
Voor we het weten komt er brand, t
moeten den wagen in het water rijden. Petó
sen, Jensen, Theodor en Frederik pluk gn
zooals je nog nooit van je leven gras gepl'J
hebt. Stop er den heelen wagen mee vol. 0J
alles in het water, wat niet weg kan raö
en er niet slechter van wordt.
Geen hunner had bgzonder veel lust In
opgélegde taak. Het scheen hun groote dwaal
heid toe. Wie zag nu rook of vuur?
De maan kwam op, rood als een zon,
ondergaat in den nevel van den zomeravorf
viermaal vergroot. Hier en daar huilde
wolf. Maar we zwegen meteen. Rasmus med
te het op. Brand of geen brand iets gl
er in alle gevallen gebeuren, wat het dan
mocht zijn...
Aan den oever van het meer hield hjj
Hij wilde wachten, tot er iets te zien zou
Even later stond Charles naast hem: i
brand komt uit het Westen. Het vuur besW
den heelen horizon van Noord tot Zuid.
op de beste paarden van heel Canada kun
er niet aan ontkomen.
De paarden wilden het water niet in,
min de ossen. Uit alle macht rukten ze
hun touwen. Terwijl Rasmus het vooi
verder dwong, dreef Charles met z'n 1W®
zweep 4 ossen aan. De kinderen huilden, i
kippen kakelden, dé ossen brulden als wa1-
zinig, terwijl Rasmus tierde, dat er
wolk van zwavel damp om hem stond. I
Wordt veh)0m
Hoofdredacteur: J. KEESMAN, Schagen
