Eén man vecht tegen heel Nederland DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER Keert de Zuiderzee terug? Een „Harderwijker vischboer" zegt het beter te weten dan alle ingenieurs en en professoren „Boerenbekoring' Als er nooden te lenigen vielen DENK OM DE EMELTEN 0VERHE1DSREM OP PRIJZEN Vrijdag 31 October 1941 Tweede blad K. DEN HERDER. i(Foto den Herder). (Van onzen eigen verslaggever). Harderwijk, 90 October. ran de merkwaardigste men- schen uit ons land woont te Har- derwijk. Dat is de heer^E. den Her der. Hij is een van de grooten van het sinds de Zuiderzeeinpoldermg leegbloe dende visschersstadje, door zijn vischcon- eervenfahriek, zijn voormalig raadslid maatschap en zijn functie van president- commissaris van de Holland-Veluwelijn, de maatschappij, welke 's zomers de wit te salonbooten het IJsselmeer opstuurt, AmsterdamHarderwij k-vice versa. Vol gens diverse leden van de Tweede Ka- mer-in-ruste echter is deze Harderwijker groote maar heel klein, hij is niet meer dan een Harderwijker vischboer, een kwakzalver en een goochelaar. En waarom? Omdat hij nu al' twintig jaar. lang op tornt tegen wat eerst Zuiderzeeplannen waren en thans in het oog van heel Nederland schoone werkelijkheid is ge worden, de Afsluitdijk en de droogleg- «tag. Omdat zijn lijfspreuk is: De Zuiderzee keert terug, alles wat is gebouwd, is ge doemd ten onder te gaan, de afsluitdijk kan het water niet keeren." In het oog van heel Nederland is een werk voor eeuwen gewrocht, behalve in lat van den heer E. den Herder! Hij is nu in zijn vijf en zestigste en heeft nog niets van zijn strijdlust ver loren. Alleen heeft hij onlangs verklaard er spijt van te hebben, dat hij zijn vijan den, de ingenieurs wel eens onheusch behandeld heeft Het zou overigens niet zoo verwonderlijk tJn, wanneer de heer E. den Herder den' rijdbijl wèl had begraven. De heeren in- enieurs hebben nu eenmaal altijd iets meer igehad met de plannen van den tfrooten apport van drie honderd en vijf o veertig bladzijden van den nog grooteren orentz en de degelijke dossiers van de de- elijke commissie Lovinik, dan met de iet- rat sensationeele soms kenbaar meer met at hart dan met het verstand geschreven Jven brochures des heeren den Herder, techts eenmaal zijn de waterbouwkundigen it hun ivoren toren neergedaald en hebben j zich in het openbaar met het geval den terder bezig gehouden. Toen, dat was in 930, is de eerstaanwezend ingenieur bij den ienst der Zuiderzeewerken, Ir. Thysse naar larderwijk getogen, heeft gepraat, heeft ezien én hééft gezwegen. Een paar maanden daarna echter gaf de uiderzeevereeniging een brochure uit van a hand van Mr. Jansma, secretaris van de uiderzeevereeniging en denzelfden heer hysse, In loyale concurrentie met den heer den Herder werd deze brochure tegen den pak-maar-weg-prijs van veertig cents be- Schikbaar gesteld. Dat tarief had de heer den Herder ook steeds ongeveer aangehou- en voor zijn geschriften: „De drooglegging de Zuiderzee een ramp", „Domme Gol- en", „Het Zuiderzeedratna", „Steenen spre- fin", „De zesde bazuinstoot", „De zevende azuinstoot", „Dr. Colijn en de Zuiderzee- lolder" en „De brug over de Zuiderzee." De ingenieur en de advocaat sloegen alle «gumenten van hun tegenstander in acht n veertig en een halve pagina dood, het togelijksch Bestuur van de Zuiderzeeveree- tiging, te weten Vier advocaten plus één ba- on deden dit vonnis in kracht van gewijd te ga.an door er in een voorwoord bij te ohrijven, dat over de actie den Herder nu Hes gezegd was wat er over te zeggen viel. tt een nawoord verzochten zij van vérdere lilettantische afbrekende critiek verschoond e blijven. Den heer den Herder is negen ellen down gegaan,maar bij de tiende tand hij weer op, voorzag de brochure Jansma—Thijsse van vele ezelsooren, krab- gelde bij elke regel twee regels afkeuring en eorg het geschrift toen in de rechterla van Sjn schrijftafel. In de linkerla van dit meubel werd echtèr stapel krantenknipsels en foto's van fei ten, die daarna gebeurden en op het Zui- cierzeevraagstuk betrekking hadden, steeds dikker en daartusschen liggen nu ook de bewijzen van drie overwinningen welke de Harderwijker industrieel met een gerust geweten in zijn .credit kan boeken. De eerste dateert van 1930, toen Amersfoort en de dienst der Zuiderzeewerken via de Geldersche vallei en Zuiderzee door middel van een dam en opruiming van de Oranje sluizen een nieuwe verbinding met den Bo- venrijn wilden maken. Amsterdam en Utrecht wilden verbetering van het bestaan de Merwedekanaal. Deze partij vond een pleitbezorger in Ir. Mussert, den tegenwoor- digen leider der N.S.B., toen nog in dienst van Waterstaat, doch tenslotte scheen Amersfoort het pleit toch te zullen winnen, Amsterdam ging en bloc overstag. Als een Mene Tekel verscheen te/ rechter tijd de bro chure „Domme Golven" en de schrijver de .heer E. den Herder werd door enkele voor aanstaande Amsterdammers, wien de schrik in de beenen was geslagen, ijlings naar Am sterdam geroepen. In de Industrieele club debatteerde hij tot diep in den nacht en Amsterdam... ging opnieuw overstag, koos dus weer de partij van Utrecht en Ir. Mus sert Het Geldersche Valleiplan ging van de baan. De Oranjesluizen bleven en zijn er nog. 's Heeren den Herder's tweede en derde overwinning dateeren van recenten datum. De voorgestelde ruilverkaveling van den polder Oldebroek waarbij verschillende dij ken zouden worden gesloopt, is dank zij zijn felle actie niet doorgegaan. In een raadsvergadering van de gemeente Harderwijk stelden B. en W. in April van dit jaar voor op een laag stuk grasland vlak aan zee een aantal arbeiderswoningen te bouwen. Opnieuw gaf de heer den Herder eenige stooten forto fortissimo op zijn nog steeds welklinkende bazuin en de mureii van dit Harderwijker B en Wsche Jericho bezweken. Er wordt niet gebouwd. De heer E. den Herder schreef toen heet van den naald zijn achtste brochure „De Zuiderzee", ontstaan uit; de worsteling der elementen, geboeid door menschenhand, vrij making aanstaande, indien 'niet bijtijds ver hinderd... Opnieuw voor den civielen prijs van veertig centen te koop. In het privékantoor van de vischconser- venfabriek E. den Herder en Zonen te Har-' derwijk hangt een heel groot'schilderij met een angstwekkend tafereel er op geschil derd, „Herderwiok in zwaore N.W. Sturm veur de ofeluuting der Zujerzee" staat er met kleine, „Vleuwaoter" met groote letters bo ven. In de kokende golven zijn een twintig Harderwijkers botters of daaromtrent op het punt te verdwijnen, een loodgrijze lucht hangt dreigend boven een zwarte zee. Een storm in 1894 door den heer E. den Herder (Pax-Holland-B. Leemker); Het grootste deel van het Donetzbeklcen is nu reeds bezet., Bijna ge heel het Europeesch Rusland was voor zijn metaal- en machine industrie op het Donetz gebied aangewezen. Na den val van Gharkow wordt de Donetzbek- ken langs de rivieren Don en Donez door de Duitschers omsingeld. De kaart geeft het rij ke gebied der zwarte aarde aan, waarvan het grootste gedeelte door de vereenigde Duitsohe troepen is veroverd. DE ECONOMISCHE EN STRATEGISCHE BETEEKENIS VAN DE OEKRAÏNE MET DE OMLIGGENDE GEBIEDEN. KAAM WjV ZUIDELIJKE Een smalle, slingerende weg, Wat huiekes langs een hooge heg, Een molen tusschen 't groene gras, Een bootje op een waterplas. Een praatje over d'onderdeur, Het boerenleven, klank en kleur! De koeien kopp'lend in de wei. Die geurt en groeit zoo blozend blij, Een boer in blauwe boezeroen Drié paarden die het ploegen dóen. Een vreedzaam, vriendTijk schilderij, Het boerenleven frank en vrij. Een koude, kille blauwe lucht, Een paartje, jong, bedeesd, beducht, Een joón in „t gnappe, sundegs pak" Een moidje in „heur mooiste jak"} Een stille straat, een klokketoon, Het boerenleven, vredig, schoon. Gré de Reus. zelf meegemaakt en met vaardig penseel af gemaald. „En dat is nog maar een Noordwester, expliceert hij, er kan nog veel meer gebeu ren, als Met dat „a 1 s" nu heeft de man van „De Zuiderzee keert terug" Uw verslaggever ve le uren nuttig bezig gehouden. Regel voor regel is de brochure Jansma-Thijssen on derstboven gekeerd en uit elkaar gerafeld. Vele „asjebliefts", „Hoe is ie's", „daar heb je 't nou meneer's" .gesecondeerd door boo- ze potloodprikken in de onschuldige land kaart van Europa zijn gebruikt om ons aan te toonen dat hier spreekt onze mentor de heeren ingenieurs de clou van de zaak bijna te pakken hebben, maar de hoofdzaak toch niet begrijpen, omdat 'de gèleerd'heid hen tot razernij heeft gebracht „Ik ben niet geleerd", zegt hij verder, „ik draaide bij meester op school meer stukjes dan dat ik leerde, toen ik dertien was ging ik met vader mee met de schuit de zee op, toen ik veertien jvös was i'k koopman. Wat ik weet is praktijk, wat ik doe doe ik als Nederlander, die van zijn land houdt. En JE DRAAGT JE GOED TE VUIL i WEEREEN NE AD KAPOT GEWASSCHEN niet zooals de ingenieurs beweren, omdat mijn vischmeelfabriek door de drooglegging kapot is gegaan en ik daarover altijd nog nijdig ben en onrust ben gaan stoken uit haat... Hoe deze herder de verdoolde schapen in Nederland weer in een veilige stal wil bren gen en op - welke feiten hij zijn theorie ba seert, zuilen" wij in feen slotartikel vertellen. COLLECTEN IN VROEGER DAGEN. Milddadigheid is geen eigenschap, die ons menschen van de twintigste eeuw alleen siert Onze voorouders deden niet voor ons onder, als het leniging van nooden betrof. Zij waren meestal aanstonds bereid te hel pen. De geschiedenis kent hiervan meer dan één voorbeeld. In die dagen kende men weliswaar nog geen „Winterhulp Neder land", doch armoede, gebrek en komimer waren evengoed bekend als thans. In vroeger eeuwen bepaalde de overheid burgemeesteren eener stad echter, tot welk een bedrag gecollecteerd .mocht worden. Er werd dus veelal een bepaalde limiet vast gesteld. Doch ook hierop bestonden uit zonderingen. waarbij zulk een limiet niet bekend was. In het algemeen stond voorop, dat, als er goed verdiend was, er ook met milde hand gegeven werd. Een algemeene inzame ling werd b.v. te Amsterdam, op laSt van de Staten van Holland, gehouden op den lOden September 1731 (door de geheele provincie), ten behoeve der uit Italië ver dreven Waldienzen. Deze collecte bracht alleen in de stad Amsterdam de kapitale som van f 132.606— op. Op het eiland Marken had1 een hevige brand gewoed. In Februari 1732 Werd den pastor loei, ds. Petrus de Bruyn, met den ouderling Pieter Jansz. toegestaan, te trach ten f 1500.bijeen te brengen. Heel vaak werd voor brand gecollecteerd, en mdtes- tentijds werd het bedrag, waarvoor toe stemming verleend was. bereikt Ten slotte maken wij %nog melding van een collecte, welke door oorlogsomstandig heden gehouden moest worden, n.1. die na den inval der Engelschen in Noord-Hol land. in 1799. Het uitvoerend bewind der Bataafsche republiek schreef toen tegen den 27sten December een collecte over het geheele land uit. Dat het Nederlandsche volk zijn verbon denheid toont doordat men elkanders lasten helpt dragen, is dus in 't, geheel' geen vondst van dezen tijd'. Het werk van Win terhulp Nederland kan dan ook be schouwd worden als een hervatting van het geen onze voorvaderen voor elkaar deden. Ieder lid van de gemeenschap wist zich in die gemeenschap geborgen, omdat, wan neer zulks noodig was. hulp werd geboden. Winterhulp zou dezen geest van ge meenschapszin zoo gaarne weer in ons volk bewust doen worden. Dat W.H.N. telkens weer ben beroep op den offerzin doet, vindt zijn oorzaak in het betreurenswaardige feit, dat duizenden landeenooten op hulp wachten en eerst van het allernoodigste voorzien kunnen worden als er werkelijk geofferd wordt. Men overwege dit terdege bij 't bepalen van zijn gift bij de op 31 October en 1 No vember a.s. te houden lijstencollecte. Onderzoek naar het voorkomen van deze dieren gewenscht. De Plantenziektenkundigen dienst! heeft aanwijzingen gekregen, dat het zeker niet onmogelijk is, dat de emelten in het vol gend jaar wel eens in belangrijke mate w>u- den kunnen optreden. Om ons nu, in-verband met de beschikbaarstelling van zemelen en vergif, te orienteeren, achten wij het van belang dat nu reeds een onderzoek wordt ingesteld naar het voorkomen van emelten, Dit kan geschieden door op die plaatsen, waar gewoonlijk emeltenschade optreedt, na te gaan hoeveel emelten thans in den grond aanwezig zijn per bepaalde oppervlakte. Hiertoe wordt op het weiland, dat als proefobject zal dienen op enkele plaatsen b.v. 510, een zode wan pl.m. 8 cm. dik en van 1 dm2. grootte uitgêstoken. Deze zode wordt dan uitgeplozen en het aantal aan- MAATREGELEN TEGEN HET ACHTERHOUDEN VAN ROOK. ARTIKELEN. Hoe nuttig het voor de huisvrouwen, is, de publicaties, waarbij de maximumprijzen voor groenten en fruit worden vastgesteld, te lezen.- ze uiit te knippen en te helpen er de hand aan te houden, is ons gebleken uit de bespreking met een vertegenwoordiger van den gemachtigde voor de prijzen. In de voorjaarsmaanden lukte het nog niet best met de groentenprijzenibeheer- sching. De langdurige koude was oorzaak, dat eerst in Juni de tuinbouwproducten aan de markt kwamen. De boonenoogst had ver volgens veel te lijden van de .droogte en daarna van het ruwe weer. Er ontstond een vacuum in den toevoer en zeker 34 35 pet. van de groentenproductie werd clandestien verhandeld tegen prijzen, welke ver uitgin gen boven de vastgestelde prijzen. Eerst nadat was overgegaan tot publicatie van de maximumprijzen die den consument in rekening mogen worden gebracht, ge lukte het. met medewerking van de huis vrouwen de groentehandelaren weder in het gareel te brengen. De prijzen bleken 40 tot 50 pet. te dalen toen de contróle werdi verscherpt, er kwam veel meer aanvoer op de veiling en zelfs de boonen kwamen voor de vastgestelde prijzen te voorschijn. De aandacht worde erop gevestigd, dat de miaximumprijzen voor de allerbeste kwa liteit groente en fruit gelden, en dat 75 pet. van hetgeen wordt aangebodien daaronder niet blijkt thuis te behooren. zoodat daar voor lagere prijzen dienen te worden bedon gen dan de in de publicaties weergegevene. De contróle hierop zal worden verbeterd. Getracht wordit een indeeling in drie soorten te verkrijgen, waardoor aan hetmisbruik, dat groenten en fruit van weliswaar goede, doch niet de allerbeste kwaliteit, voor te- hooge prijzen aan den man worden ge bracht, een eind kan komen, SIGAREN EN SIGARETTEN. Van dezelfde bevoegde zijde werd ons ver zekerd, dat sigaren en sigaretten nog gere geld iin -behoorlijke hoeveelheden worden vervaardigd, al schijnen ze niet bij den winkelier te komen, dioch in verkeerde ka nalen te geraken. Men hoopt door toepassing van het prijsvormingsbesluit. d.i. het voor schrift. behelzende dat men geen waren mag achterhouden «om ze later tegen hoogere prijzen t« verkoopèn. de sigaren en sigaret ten zij het dan in beperkte mate we der langs normale kanalen naar de gere gelde rookers te geleiden. Tevens zullen de grossiers worden verplicht, iedere week den stand van huin verkoop en van hun voor raad aan den gemachtigde voor de prijzen op te geven. LANDBOUWBLADEN. Inzake het niet langer verschijnen van landbouwbladen per 1 Nov. a,s. weet het 'Groninger Landbouwblad mede te deelen, dat de Friesche Maatschappij van Landbouw gedaan heeft gekregen, dat het Friesch Landbouwblad mag blijven verschijnen. In verband daarmede hoopt het Dag. Bestuur van de Groninger Mij. van Landbouw, dat ook van het Groninger Landbouwblad de verschijning zal worden toegestaan. wezige emelten geteld. Er blijkeir thans reeds vrij groote, maar ook nog kleine exem plaren aanwezig te zijn. Natuurlijk kan ieder landbouwer dit on derzoek voor zichzelf uitvoeren en de re sultaten aan den Plantenziektenkundigen dienst mededeelen, maar het zou mij nog aangenamer zijn, als ik van enkele land bouwers het verzoek kreeg om op hun land dat onderzoek in te stellen. Dergelijke pruts werkjes is de praktikus niet gewoon en daarom kan hij in de meeste gevallen beter hulp erbij hebben. Zoo is het b.v. ook niet onmogelijk, dat hij bij het tellen geen ver schil zal kunnen zien tusschen^de emelten en de aard rupsen, die soms even schadelijk kunnen optreden als de emelten. Het spreekt verder vanzelf, dat dit onder zoek in het belang van den landbouw in het algemeen is, omdat de bestrijding van emel ten onuitvoerbaar zou zijn als er volgend voorjaar geen zemelen of vergif beschikbaar zou zijn. Ik reken er daarom ook op, dat ik enkele opgaven zal ontvangen. Het onderzoek wordt (natuurlijk) gratis uitgevoerd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Dagblad voor Hollands Noorderkwartier | 1941 | | pagina 5