HOLLANDS
Handel en wandel
in distributietijd
DAGBLAD VOOR
i— Verduister
HELDERSCHE COURANT VAN 1873
Droeve nasleep van den Elfstedentocht
Arbeidsdienst een gebiedende eisch
Kedactie en administratie
SCHAGEN Telef. 444 (2 Ujnen)
Redactie en administratie
DEN HELDER Telef. 2345 (2 Ujnen)
Uitgave:
N.V. Uitg. Mij. Hollands Noorderkwartier
86ste JAARGANG No. 11729
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1942
NEDERLAND BESTEELT ZICHZELF
„De Qoedkoope
sherry is op, meneer"
EEN REPORTAGE UIT DE PRAK-
TIJK VAN DEN DIENST VAN DE
PRIJSBEHEERSCHING.
(Van onzen eigen verslaggever.)
HET moet eens gebeurd zijn,
dat meneer Pas Getrouwd on
gemerkt een halye schoenzool
naar binnen werkte,-in de meening
dat het een biefstuk was, omdat
een biefstuk, door zijn teer bemin
nende en beminde echtgenoote ge
kookt, •toch ook gewoonlijk leer
was.. En daarom is het goed dat
er van die kook- en huishoudscho
len zijn gekomen tot nut. van het
vrouw- en vermaak van het'man-
dom, koninkrijken waar de braad
pan de-rijksappel, het strijkijzer de -
scepter is en de dagelijksche troon
"nde Slechts uit negen woorden he
iraat: „het hart .van den man gaat
door den maag".
Eén ding is jammer. De toekom
stige huisvrouwen, leeren er wel uit
hoeveel koolhydraten en hoeveel
vet en hoeveel eiwit het menu van
den dag dient te bestaan, ze leeren
óók, hoe een spruitje en een roode
kool er ui,t moeten zien, willen ze
lekker gaar gestoofd óp tafel kun
nen komen, 'maar...... ze leeren niet
het allervoornaamste: om het edele
vak der kokologie goed goed én
vooral zuinig te beoefenen: de krant
lezen.
'Wat heeft de krant nu met de
roode kool en de spuitjes te ma
ken? En waarom mag moeder de
vrouw zich niet, hpüden aan de bur
gerlijke stand, de feuilleton eh al
wat verder in het dagblad speciaal
domein der vrouw is?
Omdat tegenwoordig de groente
boer nog al eens bezig' is de spul
len in zijn winkel van den eenen
hoek naar den anderen te brengen,
juist als de vrouw om de roode
kool of de spruitjes korqt, het prijs
je dan natuurlijk óók toevallig
onder een kist terecht is geko
men, de groenteboer op het gebied
van prijzen erg vergeetachtig is, en
als alle menschen een paar centen
naar zich toe rekent. Dat kan hij
doen, omdat de vrouw ook niet pre
cies weet wat het allemaal kost..
Omdatze de krant niet leest,
waar het precies in staat. En als
ze liet wél gelezen heeft, het toch
niet durft -te 'zeggen omda.t, alzoo
spreekt de groenteboer met hart
voor zijn ouwe klanten, de groenten
zoo ffichaarsch is door nou ja je
Weetv wel, en hij alleen voor zijp
ouwe klanten, alléén voor de juf
frouw nou -toevallig buiten de vei
ling om een partijtje op den kop
heeft getikt. Dat natuurlijk een
paar centen meer moet kosten
1^ EDERLAND bpsteelt zich
zelf.. Het zijn de.huis
moeders die aan den groenten-
wagen een paar dubbeltjes te
veel betalen, het zijn de lieden
die buiten de deur eten en in
de restaurants, te weinig krij
gen voor hun dure bonnen; het
zijn de haastige reizigers, die
bij den banketbakker vlug een
paar gebakjes koopen en niet
zien, dat het gewicht van de
vier-taartjes-op-'n-bonnetje veel
te laag is; het zijn de huisva
ders die .moeizaam een zakje
brandstof naar huis sleepen
en voor het zwarte goud een
gulden minder hadden kunnen
uittellen.
Menschen die zichzelf beste
len4. dat zijn allen die de
waarschuwingen van .den
dienst van de prijsbeheerscraing
in den wind slaan, die daar
door den zwarten handel be
vorderen en vergeten dat tus-
schen Nederland en den hon
ger slechts de 'voedselvoorzie
ning staat.
Een onzer reporters '-vertelt
in eenige artikelen over den
dienst van de Prijsbeheer-
sclhing en haar werking.
DEN paar_ centen", venei t de
*-i controleur van de' inspectie
voor de prijsbeheersching, pen paar
centen, zegt U dat wel... Kijk—és
meneer een -en twintig centen meig
een roode kool van apder half kilo
kosten, ze vroegen er in Amster
dam tachtig voor, vier en twintig
centen is de prijs van de prei, een
gulden zei een grapjes van een.
groenteboer; vier en dertig centen
de spruitjes volgens het lijstje?
Ziet U ze maar te krijgen, negentig
centen maneer
„Wat zijn die groenteboeren 'dan
toch schooiers, mijnheer de contro
leur."
„Bekijk het ook eens van 'n an-
OOK oè Restaurants «oereN Zuinig Z<jn'.
(Polygoon LoomkeiJ
deren kant, meneer 'de verslaggever,
of liever; laat ik II den anderen
kant maar laten zien
„Ober twee sherry..."
„Kom bij U meneer..."
„Meteen afrekenen..."
„Blieft meneèr... eendertig alstu
blieft meneer..."
„En op jé .dagkaart staat vijf en
dertig cent per gl$s?"
„Jadaa dat was van die goed-
kóópe sherry .dat hebben we
al lang niet meer meneer
„O, nou hier heb je zeventig cen
ten, eeri dubbeltje voor jou, zoo is
't pas hoor
„Meneer maak. nou geen gek
heid wie koopt er vandaag de
dag voor zeven stuivers een glas
sherry
„Staat op je kpart .man, zet het
er dan niet op
„Nou ja, da's voor de contröle
maar daar kan je je toch niet aan
houvye
„Zoo, nou ik ben toevallig van de
controleman, roep je baas maar,
je bent zuur
E controleur heeft ons inder-
daad den anderen kant laten
zien, de keeren dat wij in het werk
van don dienst der prijs/berheer
sching werden ingewijd en in
een volgend artikel zuilen wij daar
van vertellen.
Na de sherryepisode, waarvan het
slot'zich gemakkelijk laat raden,
moesten we nog altijd het verhaal
hoor en van 'wie de ergste schooier
nu eigenlijk is.
Die groentepboer de grossier,
-de teler, ófhet publiek zelf
En dan begint de controleur af te
tellen:
De teler maakteeh redelijken, ner
een besten prijs voor zijn produc
ten. Hij raakt dlles kwijt, óók
blo&mkooltjes van een kinderviiistje
groot, de grossier niaakt gemiddeld
12 percent en de groen ten boer 30
percent winst, Renteverlies en be
derf speelt tegénwoordig een héél
kleine rol.
Als er niét veel aanvoer is op de
veiling en dat komt nogal eens
omdat de teler het vertikt, koopt
de grossier van hem buiten de-vei
ling o.m, tegen zooveel meer, de
groen tenboer, tegen zooveel meer
van den grossier en de huisvrouw
tegen zooveel meer van den groen-
tenboer.
Als de teler begint wel aan te
voeren en de grossier jaagt de prij
zen niet op, koopt de groenteboer
niet duurder en de huisvrouw ook
niet.
Draai het om: Als de huisvrouw
tegen den groenteboer zegt:,|Man ik
moet dat dure spul niet, is de aar
digheid er voor den grossier en den
teler ook af.
Wie is de grootste schooier?
Het is moeilijk te zeggen, maar
dat de huisvrouw moest beginnen,
met het te vertikken meer te beta
len dan ze moet, staat vast, Dan
was er veel gewonnen, dan zou de
dienst -van de prijsbeheersching
ook eens wat. meer on ander terrein
kunnen gaan snuffelen.
De Zeeuwsche kantkloster aan haar
knnstzinnigen arbeid op de tentoèn
stelling „Aihbacht en Sierkunst in
Beeld en Bedrijf' te Amsterdam.
(Pax-Holland-De Haan-m)
De situatie in Oost-Azië
Japanners vorderen
pp Sumatra
VAN KLEFFENS VRAAGT ON
MIDDELLIJK HULP VOOR
JAVA.
STOCKHOLM, 18 Febr. (D.N.B.) -
Volgens een United Press-bericiht
Uit Batavia in „Nya Dagljgt Alle-
handa" rukt de Japansche voorhoe--
de van het op Bumatra gelande le
ger van Palembang uit'op langs
de spoorlijn naar Telok Betong (ge
legen op de Zuidpunt van hét ei
land. Bed.)
Volgens hetzelfde bericht hebben
Japansche bombardemehtsvliegtui-
gen een aaptal aanvallen gedaan
op verschillende plaatsen op de
Kleine Soenda-eilanden.
Naar het A.N.P. uit Batavia meldt
zijn vele vluchtelingen uit Palem-
bang aldaar aangekomen.
Zij deden •aangrijpende verhalen
over de branden, welke in de olie-
installaties woedden.
Volgens de mededeeling van Eu-
ropeesche vluchtelingen bleven de
inheemschen nagenoeg onverstoor
baar onder de bezetting van Palem-
bang. 9
De ambtenaren van het binnen-
landsch bestuur in Palembang en
omliggende streken- zijn op hun
post gebleven.
Volgens Radio Mundial wijdt het
„Nieuws van den Dag van Neder-
landsch-Indië"een hoofdartikel
aan de Amerikaansohe hulp in den
Pacific. Daarin wordt o.a. geschre
ven: „Het geheele Amerikaansche
leger staat klaar om naar een tro
pisch front te worden gezonden.
Het lijkt echter onwaarschijnlijk
dat dit Java zal zijn.
De verovering van Sppiatra door
de Japanners wordt reeds als een
feit beschouwd, waarop met in ie
der geval moet rekenen.
Dinsdagavond heeft de minister
van buitenlandsche zaken der uit
geweken Nederlandsche regeering.
Van Kleffen, per radio het Ameri
kaansche volk om onmiddellijke
hulp. voor Java verzocht.
Volgens een. bericht uit Canberra,
heeft de Australische regeering me
degedeeld. dat met ingang van Za
terdag het radio-telefonische vér-
keer met de Vereen^gde Staten en
Nederlandsch-lndië gestaakt wordt
Duitschland strijdt voor Europa
Vijandelijke formatie afgesneden
en vernietigd
GROOTE HOEVEELHEDEN OORLOGSMATERIAAL
BUITGEMAAKT.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜH'RER, 18 Febr. In den
centralen sector van het Oostelijk front werd wederom een vijan
delijke formatie van haar verbindingen afgesneden en vernie
tigd. Talrijke gevangenen, 11 kanonnen, vele machinegeweren
en groote hoeveelheden ander oorlogsmateriaal vielen ons' in
handen. Meer dan *1000 dooden van den vijand werden op het
•slagveld geteld.
De luchtmacht bracht.ter ondersteuning van het leger vooral
in den centralen en den Noordel ijken sector van het Oostelijk
front sterke formaties gevechtsvliegtuigen, duikbommenwerpers,
en jachtvliegtuigen in den strijd. Zij dreef verscheidene vijan
delijke colonnes uiteen en vernietigde groote hoeveelheden rol
lend materiaal. Bij de gevechten van gisteren werden 28 vijan
delijke pantserwagens vernield en 51 vliegtuigen van den vijahd
neergeschoten.
Voor de Engelsche Oostkust beschadigden gevechtsvliegtuigen
overdag een klein koopvaardijschip. Andere luchtaanvallen wa
ren gericht tegen ravitailleringsinstallaties fn de haven Great
Yarmouth.
In Noord-Afrika verkenningsactie in het gebied ten Z.O. van
El Mekili. Tien Britsche pantserverkenningswagens werden bui
ten gevecht, gesteld. Formaties van de Duitsbhe eh 'de Italiaan-
sche luchtmacht bombardeerden Tabroek, alsmede een Britsch
vliegveld en vielen vijandelijke colonnes met bommen en boord-
wapens aan.
In de wateren rond Kreta werd een Britsche duikboot waar
schijnlijk tot zinken gebracht.
Enkele Britsche bommenwerpers ondernamen in den afgeloo-
pen nacht vruo'fitelooze storingsaanvallen op N.W. Duitsch ge
bied.
.J
Maan -Maan
op vanavond om onder
10.36 iq ff ft 23.54
23 Feb 18-59 UUr MMrt.
E.K. tot morgenochtend L.K.
3 Mrt. Q AQ 17 Mrfc.
v.m. o.4o uur n.m.
Ook boterbon 07 verlengd
In aansluiting op, ons bericht,
waarin wij gisteren den nieuwen
boterbon bekend maakten, deelen
wij nog mede, dat naast bon „08"
ook bon „07" van de boter- en de
vetkaart' tot 27 Febr. a.s. verlengd
Nieowe burgemeesters
's-GRAVENIIAGE, 18 Febr. Het
Rijkscommissariaat maakt bekend:
De Coram.-Gen. voor Bestuur en
Justitie heeft op grond van par. 3
der verordening 108/40 in Neder
land benoemd: den bedrijfsleider A.
J. M. Tendyck in Roermond tot
burgemeester van Haerlen en Bug-
genum en den landeigenaar P. J.
Bekker in Berg en Dal tot bur
gemeester van Oude Tonge.
Want de groentenhandel is niet
de eenige zondaar tegen de prij
zen, onder de slagers, de brandstof
fenhandelaren, de banketbakkers,
kortom in bijna alle branches van
distributiegoederen wordt ge
knoeid-
En steeds: omdat het publiek-zelf
niet meewerkt, omdat het doodsbe
nauwd is, als het zijn morkl open
doet, niets meer te krijgen, omdat
de eene leverancier- de andere waar
schuwt, omdat het zich als kooper
aan handen en voeten aan den ver-
kooper gebonden voelt.
vOmdat het gèk is, zegt de contro
leur.
„En'nu gaan we op stap, onder
weg vertel ik U zoo en en ander
van den, dienst zelf, dan zult U ook
wel zien, wat er nog noodig is om
het kwaad van de zichzelf beste
lende menschen uit te roeien.
(Wordt vervolgd).
Voorioopige interoeeriog
van Engelschen op Singapore
TOKIO, 18 Febr. (D.N.B.) Na
ontwapening ,van de Britsche strijd
krachten op Singapore, worden de
ze thans, naar vandaar gemeld
wordt naar de vesting Chiangi in
het Noordoosten van 't eiland ver
voerd, waar zij voosioopig geinter-
neèrd Avorden. Voor de gevangen
otficieren is voorloopig de ambts
woning van den vroegeren Brit-,
schen gouverneurTgeneraal in de
stad Singapore bestemd, terwijl al
le burgers, met inbegrip van vrou
wen en kinderen, in een-groot ho
tel zijn ondergebracht. Naar de Do
mei-correspondent uit Singapore
meldt, is de verhouding tusschen
de Britsche, Australische en Indi
sche treopen zeer slecht. Nog voor
de interneering hebben zij zich van
elkaar afgezonderd. Zelfs ontston
den er soms hevige conflicten, daar
de Engelschen hun vroegeren Au-
stralischen wapenbroeders verwe
ten, verantwoordelijk, te zijn voor
de ineenstorting, aangezien de voor
naamste reden voor de nederlaag
der geallieerden volgens hen gele
gen was in dén te vroegen aftocht
der Australiërs, toen de Japanners
hun eerste landingen verricht had-
den. De Australiërs, daarentegen
verwijten den Engelschen, dat de
Britsche strijdkrachten nooit recht
streeks aan het front'zijn opgesteld,
en dat zij zelf steeds in*de voorste
lindes hebben moeten strijden.
Tochtrijder uit Balk den rit
met den dood bekocht
VELE ANDEREN ZITTEN
NOG MET BEVROREN LE
DEMATEN.
Enkele wejten na het verrijden
van den Elfstedentocht loopen in
Friesland wonderlijke geruchten
"over ziekenhuizen, welke vol lig
gen met mannen, die van den
tocht ernstige gevolgen ondervin-
dén.
In een plaats in het/Noorden van
Friesland heeft, zooals in e$n. pro
vinciale courant is bekend gemaakt
één der tochtrijders zijn deelname
met den dood moeten bekoopen,
terwijl uit datzelfde dorp andere
deelnemers ledematen of gedeelten
daarvan zullen moeten verliezen.
Wij hebben de moeite genomen,
eens hier en daar ons licht op te
steken en dan valt het niet moeilijk
te constateeren,- dat er velen nu nog
met de gevolgen van den tocht zit
ten. Bevroren voeten, beenen, vin
gers, ooren komen veel voor en er
zijn wel eens gevallen bij, welke
zich niet best laten aanzien. Een ge
val, dat de dood ten gevolge had,
kwam ons ook nog ter oore. Twee
broers uit Balk, welke aan den
tocht deelnamen, hebben namelijk
bevroren b,eenen opgeloopen. De
Sene scheen al spoedig weer te her
stellen en kwam zelfs al weer op
straat. Maar plotseling kwam er
een inzinking en na nog in een zie
kenhuis te zijn opgenomen is de'
jongeman overleden. Ook zijn broer
ligt nog m het ziekenhuis.
Dit zijn zeer tragische gevallen,
welke niet zullen nalaten, dat ve
len den Elfstedentocht zullen gaan
beschouwen als iets „moordends".
-Reeds nü laten verschillenden zich
in dezen zin uit.
1 Daarom willen wij hier nitdrdk
kelijk verklaren, dat ,ons bij
informatie is gebleken, dat ge
vallen van bevroren ledematen
te wijten waren aan een beslist
onvoldoende kleeding. Er is
geen sprake van, dat de laatste
Elfstedentocht Is gehouden bij
een temperatuur, welke voor
deelnemers ihdirectv levensge
vaar opleverde. Ket tragische
geval te Balk b^voorbeeld ls te
wijten aan onvoldoende klee
ding, zooals ook de andere ge
vallen.
Het is te hopen, dat de Elfste
dentocht, welke ovérigens weer zoo
uitstekend slaagde, niet hesmet
wordt met de kwaadsprekerij, doch
dat men inziet, dat de droevige ge
volgen slechts aan onvoorzichtig
heid zijn te wijten. Het is reeds
jammer genoeg* dat de tocht dit
jaar zoo. een onprettigen nasleep
"heeft.
„lek dien" zij het devies
Rede van Mussert voor den
Nederlandschen Arbeidsdienst
'S-GRAVENHAGE, 18 Febr, In
de rijlc versierde zaal van Pulchri
Studio, sprak hedenmiddag Mus
sert, de leider der N.S.B., voor het
kader van den Nederlandschen Ar
beidsdienst. Aanwezig waren, be
halve het hooger en midden kader
van den Arbeidsdienst, zoowel voor
mannen als meisjes, o.m. een aan
tal functionarissen van het hoofd
kwartier der N.S.B.
Mussert begon zijn rede met in
het geheugen terug te, roepen den
tijd van meer dan tien jaar gele
den, den tijd bekend als het begin
van de ineenstorting der welvaart,
maar tevens als het hoogtepunt
van de geestelijke verwildering, den
tijd, die den opmarsch van het com
munisme voorbereidde.
Hoe ver het daarfnede reeds
stond blijkt uit het door de christe
lijke regeerders toegelaten anti
godsdienstige geschrijf van de Tri
bune, uit het gebeurde met de „Ze
ven Provinciën", uit- de wijze waar
op een man van formaat als gene
raal Snijders, ondanks zijn onver-
moeiden strijd tegen den geest des
tijds en de afbraak van alle geeste
lijke en moreele waarden over
boord werd gezet. In dezen tijd
waarin de leuzen opgeld deden:
„Liever, bloojan dan doojan", „Lie
ver lui dan moe", „Godsdienst is
opium voor het volk", „Proletariërs
hebben geen vaderland", werd" voor
het eerst het woord „Arbeids
dienst" temidden van het Neder
landsche volk geworpen als een ge
biedende. eisch voor de hernieu
wing va,n dat volk, n.1. op 14 Decem
ber 1931 in het program der N.S.B.
Zelf voortdurend naast zijn school
opleiding, geoefend in handenar
beid, heeft spreker grondige min
achting voor lapzwansen, ligt de
Arbeidsdienst, wiens eerste en
meest ijverige propagandist hij is,
hem zeer na aan het hart
Arbeidsdienst kweekt
de voor den arbeid.
lief-
Spreker behandelt de moeilijke
eerste schredep van den Arbeids
dienst, als Opbouwdienst aange
vangen met de resten van het vroe
gere Nederlandsche leger met dui
zenden die geen liefde hadden tot
den arbeid en wier gevoel voor de
volksgemeenschap totaal onvol
doende was, maar toch doorgezet
ondanks alle moeiten en teleurstel
lingen.
De leider, der N.S.B. zette vervol
gens de beteekenis -uiteen van
de revolutie, welke zich in
Europa voltrekt, niet, alleen
als reactie op de zgn. Fransche re
volutie maar als een nieuw tijdvak
in het leven der volkeren. Een tijd
vak waarin klassenstrijd en klas
sen waan worden uitgeroeid om te
komen tot de noodzakelijke volks
'eenheid een tijdvak, waarin elk
volk weer wordt erkend als werk
gemeenschap, gebaseerd op den ar
beid en "op het besef dat arheid de
grondslag is van 's menschen be
st&ain. Hoe reeds in het grijs verle
den bepaalde arheid, n.1. eentonige
en zeer zware arbeid, dien ^men
door slaven en later door hoorigen
kon (aten verrichten, werd be
sohouwd als koopwaar, en hoe na
de officieel© afschaffing van de sla
vernij een nieuwe vorm van sla
vernij ontstond doordat zij, die geen
kapitaal hadden, verplicht waren
hun arbeidskracht aan den meest
biedende te" verkoopen, op straffe
van aan den honger te worden prijs
gegeven. Maar de revolutie van»lie
den heeft mede ten doel de af
schaffing van deze slavernij, door
de eer van den arbeid te herstellen,
en een van de middelen daartoe ia
de Arbeidsdienst, waar het trotsche
devies: „lek dien" komt, ijl plaata
van het: Ik moet verdienen.
Voorts behandelde Mussert de
beteekenis van den Arbeids
dienst als scbakel in de opvoe
ding van den modernen jongen
mensch, niet alleen voor den
werklooze of voor de zonen van
Jan Boezeroen, met vrijstelling
van de vaderszoontjes, maar
voor het gansche volk.
Ten eerste door het bijbrengen
van orde tucht en discipline, door
de opvoeding tot netheid en frisch-
heiö, ten tweede door cïfe ontwikke
ling Van den eerbied voor den ar
beid, het uitdrijven van de luiheid,
de vrees voor het vuil maken van
de. handen, tenslotte door dé ont
wikkeling toJ, gemeenschaps-
mensch, tot 'sociaal vpelénd wezen,
tot zoon of dochter van ons volk,
waardoor men leert, zijn aangebo
ren egoïstische instincten in toom
te houden.
Het vinden van geschikte werk-
objecten voor den Arbeidsdienst
zal moeilijkheden geven. Men mag
daarbij den gewonen arbeid niet
beconcurreeren noch het natuur
schoon aantasten, te veel reeds is
dit laatste door een niets ontziende
kapitalistische wereld gebeurd.
Zeker zal de Arbeidsdienst nog
objecten kunnen vinden in land-
ontginning, en droogmaking, maar
meer nog in verhooging van na
tuur- en' stedenschoon, in behoud
van monumenten, waardoor tevens
de liefde tot den bodem en voor de
schoonheid van ons vaderland
wordt aangewakkerd.
(Zie vérvolg Pag. 2).