T
f
NOORD-HOLLAND
jr-f-i 1'
Weerbare mannen I Nieuwe Duitse successen in Hongarije
Geldige bonnen
147e JAARGANG No. 11 DAGBLAD VOOR Zaterdag 27 Jan. 1945
Spoorweg mannen door
te rijden redt U
hongerend Nederland
In Nederland levendige
activiteit van stoottroepen
Hevige strijd om Heinsberg
Koning Faroek als Mekka-
ganger
Berlijn over aanstaande
conferentie van Drie
j#*
hoofdredacteur
h. m. c. schroder.
Tijdelijke redactiebureaux
N.v. „de arbeiders
pers" hekelveld 15,
amsterdam-c.
tel. 38811, toestel 58.
Uitgave Dagblad voor
Noord-Holland N.V.
Alkmaar Voordam C 9.
Bureaux te Alkmaar, Den
Helder, Schagen, Hoorn,
Beverwijk, Koog a.d. Zaan.
Losse nummers 7 cent.
Ia zijn voor de radio gehouden rede
heeft de Rijkscommissaris onder meer
gesproken over de actiè voor ae arbeids
inzet. Na allereerst een uiteenzetting te
hebben gegeven waarom de Duitse over
heid tot deze actie moest overgaan (men
zie ons blad van 9 Januari j.l.t waaroij
di. Seyss-Inquart alle redenen opsomde,
die aan deze arbeidsinzet ten grondslag
liggen), merkte de Rijksminister o.m. op,
dat
Als gevolg daarvan mag zich toch nie
mand in Nederland verwonderen, waaneer
de bezettende macht streeft, de
hierbij in aap.mêrkuis 'Komende weerbare
mannen uit dé gebieden, die misschien 111
het oorlogsgebeuren betrokken kunnen wor
den, weg te voeren.
Dat dit langs de weg van een tewerk
stelling geschiedt, is eveneens volkenrech
telijk te verantwoorden, want de inwoners
van een bezet gebied kunnen voor alle werk
zaamheden gebruikt worden, die geen
rechtstreekse oorlogshandelingen vormen.
Dit onderscheid tussen indirecte en recht
streekse oorlogshandelingen, dat een zo
danig gebruik volkenrechtelijk gerechtvaar
digd doet schijnen, is overigens van de
Engelsen afkomstig. De tewerkstelling heeft
echter voor de op deze wijze uit delen van
het Nederlandse gebied weggehaalde man
nen in zoverre een voordeel, dat het ge
bruiken voor de tewerkstel!iing den daar
voor getroffenen een zekere persoonlijke
vrijheid van beweging in het nieuwe ar
beidsgebied en hun gezinsleden sociale
voordelen biedt.
Wat verlangen wij van de Nederlanders?
Dat de 1740-jarige weerbaren, d.w.z. de in
het volle bezit van hun krachten zijnde
mannen, werken en wel onder voorwaarden,
die thans in het Duitse Rijk meer of min
der zonder onderscheid voor alle Duitsers
bestaan.
Nu zult ge wijzen op bijzonderheden bij
de uitvoering van deze maatregelen. Gij
kunt gerust van ons verwachten, dat ons
de wijze van deze uitvoering geenszins wel
kom is, integendeel, zij drukt ons. Het is
ongetwijfeld niet gemakkelijk maatregelen
uit te voeren, zoals zij bij het vervoer af
en toe zich openbaren, b.v. het vervoer dei-
arbeidskrachten in meer of minder volge
stopte vaartuigen, waarbij de mannen bij
een transport soms urenlang in deze toe
stand moesten blijven.
De bijzondere moeilijkheden vloeien dan
ook niet voort uit het plan, de hier in
aanmerking komende personen voor een
tewerkstelling te gebruiken, want hetzelf
de geschiedt in nog grotere mate sedert
jaren in het Duitse Rijk, doch uit het feit,
dat ae Nederlanders zich tegen het uitvoe
ren van deze maatregelen verzetten Hier
door ontstaat de noodzakelijkheid van een
bijzondere geheimhouding en deze maakt
weder een passende voorbereiding en voor
zorg onmogelijk. Hierdoor ontstaat de nood
zakelijkheid van de snelste uitvoering en
het snelste wegvoeren en hierdoor ontstaan
wederom al die moeilijkheden, die voort
vloeien uit de overbelasting van de ter be
schikking staande transportmiddelen. Had
den wij geen rekening te houden met deze
tegenwerking, dan konden wij delen der op
geroepen mannen op bepaalde tijden bij
eenbrengen en ze met alle passende voor
bereidingen op transport stellen. En wie
twijfelt er aan, of moeilijkheden b.v. bij
het bestuur, die, ofschoon de nodige vrij
stellingen in vitale bedrijven in voldoende
mate gegeven worden, door het wegvoeren
der jongere lichtingen wellicht nu en dan
ontstaan, door het improvisatietalent der
Nederlanders betrekkelijk gemakkelijk ge
compenseerd zouden worden, wanneer zij,
de noodtoestand erkennende, de handen
uit de mouwen zouden steken?
Tot zover de Rijkscommissaris.
De actie voor de aiheidsinzet is inmid
dels op gang gekomen en tal van weer
bare mannen verlaten ons land om in
Duitsland te werk gesteld te worden. Merk
waardig is echter, dat het percentage
handarbeiders onder deze weerbare man
nen verre dat van de hoofdarbeiders over
treft. Of om duidelijker te zijn, elke razzia
brengt dagelijks honderden mannen te
saam, doch slechts enkelen daarvan be
horen tot de z.g. intellectuelen, d.w.z. de
niet handarbeiders. Het gros wordt ge
vormd door den handarbeider.
En hiertegen is het, dat wij met kracht
protesteren.
Elk weldenkend mens zal kunnen, neen,
moeten inzien, dat de Duitse overheid met
deze arbeidsinzet zich terecht van tevoren
dékt tegen een niet denkbeeldig gevaar,
hetgeen volkenrechtelijk ook volkomen ver
antwoord is. Maar het gaat echter niet
aan, dat de Nederlandse arbeider en zijn
gezin alleen de zwaarte van deze maat
regel moet dragen, want niet enkel de
Nederlandse arbeiders, doch ook de Neder
landse intellectuelen, de gegoede midden
stand, de kapitaalkrachtige werkers en de
kapitaalkrachtige nietsnutters tellen in
hun rijen vele weerbare mannen, die even
eens onder de huidige maatregelen behoren
te vallen en krachtens de primarie be-
d o e 1 i n g dier maatregelen, n.l. het
neutraliseren der weerbare mannen juist
Uit het HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER maakt het opperbevel van de
weermacht op 25 Januari bekend:
In Hongarije zijn onze aanvaisfor-
maties tussen het Velencze-meer en de
Donau door sterke vijandelijke gren
dels van pantserafweergeschu'i gebro
ken en tot voorbij de Vali-sector door
gedrongen. Duitse en Hongaarse for
maties trokken aanvallend op door het
westelijke deel van het Vertesgebergte
en namen het industriegebied van
Alsoegalla en Felsoegalla in. Nachte
lijke aanvallen van de bolsjewieken op
het westelijke deel van Boedapest ble
ven zonder resultaat.
Posen in Duitse handen
In de slag tussen de Karpathen en de
Weichsel heeft de hardnekkige tegenstand
van onze troepen den vijand zware ver
liezen gekost. Alleen binnen het bestek van
één legergroep werden volgens onvolledige
berichten tussen 12 en 23 Januari door
troepen van het leger, luchtdoelartillerie
en vliegende formaties van de luchtmacht
1356 tanks vernietigd. Ten zuiden van de
Weichsel en aan de randen van het Opper-
Silezische industriegebied werden sterke,
door slagvliegers ondersteunde, aanvaren
van de bolsjewieken bloedig afgeslagen of
opgevangen. Tussen Gleiwitz en Brieg pro
beert de vijand de Oder over te steken.
Het gelukte hem, na zware gevechten,
Oppeln in te nemen. De overzetpogingen
over de rivier werden echter in hoofdzaak
in een tegenaanval uiteengeslagen. Om
enkele inmiddels ingekrompen bruggen
hoofden wordt nog gestreden. Van het
Zuidoosten uit zijn vijandelijke aanvals-
spitsen Breslau dichter genaderd. Ten
oosten van de stad zijn alle aanvallen van
den vijand mislukt. Een bij Steinau over
de Oder gezette Sowjetrussische gevechts-
en in de eerste plaats er onder moeten
vallen.
Natuurlijk gaat het deze categorie men
sen door de betere omstandigheden waarin
zij verkeren, makkelijker af zich schuil te
houden dan den doorsnee arbeider, doch 't
zou een aanfluiting zijn van elk rechts
gevoel, als deze lieden daardoor de maat
regelen, die de Duitse autoriteiten nemen,
blijvend zouden kunnen ontduiken.
et is tooh zo, dat vandaag de dag de
met weinig aardse goederen bedeelde mens
er op uittrekt, ver van honk, om zichzelf
en zijn gezin aan eten te helpen. De met
meer aardse goederen bedeelden laten het
voor zich en hun gezinnen halen op die
enkele uitzonderingen na, die de regel be
vestigen.
En het zijn juist deze trekkers om den
brode, waaronder vele weerbare mannen,
die bij de razzia's in dorp en stad op de
onverwachtste momenten zich plotseling
tegenover de feiten van de dag geplaatst
zien en, om het eens zeer populair te zeg
gen, dan „de sigaar zijn".
Persoonlijk heb ik enige tijd temidden
van deze argeloze opgepikten verkeerd en
gij kunt er van verzekerd zijn, dat wij het
met z'n allen volkomen met den Rijkscom
missaris eens zijn, daar, waar hij in z'n
rede zegt, dat hem de wijze van uitvoeren
van de betrokken maatregel geenszins wel
kom is, integendeel hem drukt.
Doch wat ons opgepikten het meest
drukte, waren niet de min of meer onpret
tige dingen, die aan een dergelijk gebeuren
kleven, doch het feit, dat slechts een be
paalde categorie weerbare mannen de las
ten dragen van de lusten der Nederlandse
emigrantenlriiek en deze lasten niet op de
schouders van alle weerbare mannen die
gemist kunnen worden terecht komen.
Dit bleek ook duidelijk uit de gesprek
ken. Zelfs een intellectuele anti-man, mede
firmant van een bekend bedrijf, merkte
schuchter op, „dat er zo weinig nette men
sen onder ons gezelschap waren". Op mijji
min of meer verbaasd kijken verduidelijkte
hij zijn gezegde met de woorden: „Ik be
doel, dat 't bijna allemaal ai-beiders zijn,
die gepakt zijn."
Wij brengen dit verschijnsel onder de
aandacht der autoriteiten, niet omdat wij
zo verheugd zijn over de genomen maat
regel en niet omdat wij het zo ontzettend
prettig vinden, dat onze mannelijke volks
genoten naar Duitsland worden gebracht,
doch omdat wij van mening zijn, dat de
betekenis van weerbare mannen maar voor
één uitleg vatbaar is en betrekking heeft
op allen en niet op een deel. SCFR.
Sjoebasjitsj en Tito
Volgens de „Daily Telegraph" treffen
de leden der door koning Peter afgezette
regering-Sjoebasjitsj voorbereidingen om
naar Belgrado te reizen om daar de over
eenkomst met Tito zonder toestemming
van den Koning uit te voeren.
groep met 30 tanks werd, na het stuk
schieten van 24 gevechtswagens, verdreven.
Posen en Thcrn werden, in weerwil van
sterke bolsjewistische aanvallen, behouden.
In Bromberg woeden hevige straatge
vechten.
In Oost-Pruisen probeert de vijand
zijn penetratie in de richting van Elbir.g
naar de flanken uit te breiden. Hier zijn
verbitterde gevechten aan de gang. Ten
oosten daarvan werd ons verdedigings
front naar de Masurische meren tussen
Ortelsburg, Loetzen en Angerburg terug
genomen en versterkt. Tussen Allenburg
en het Koerische Haf hebben onae dap
pere divisies herhaalde vijandelijke
doorbraakpogingen verijdeld.
Het front in Koerland
Aan het front in Koerland zette de
vijand na het aanvoeren van nieuwe
strijdkrachten zijn sterke, door tanks
ondersteunde aanvallen, wederom met het
zwaartepunt ten zuidoosten van Libau
voort. Zij werden in hoofdzaak afgesla
gen, enige penetraties werden afgegren
deld. In deze zware afweergeveehten wer
den 52 tanks stukgeschoten. Slagvliegers
mengden zich op de zwaartepunten van
de winterslag in de gevechten te land. Zij
stelden alleen in het gebied van de Oder
24 tanks buiten gevecht en vernietigden
360 motorvoertuigen, alsmede talrijke
stukken geschut.
Activiteit in Nederland
In Nederland was de activiteit van
stoottroepen aan weerszijden de laat
ste tijd bijzonder levendig. In het
Roerbruggenhoofd ten zuidoosten van
Roermond wordt hevig gevochten om
Heinsberg.
Aan het front tussen Elsenbom en de
Sauer ondernamen de Amerikanen sterke
aanvallen, vooral ten oostg van Houffa-
lize, waar zij slaagden een viij kleine
penetratie te bereiken. In het gebied van
Vianüen bleven zij in ons afweervuur
steken. Ten zuiden van Reichshofen in
de Elzas hebben onze troepen in de aanval
een bruggenhoofd over de Moder ge
vormd en tegenaanvallen die de vijand
tot 18 maal toe herhaalde, bloedig afge
slagen. Ten zuidoosten van Rappoltswei-
ler duren de op- en neergaande plaatse
lijke gevechten voort. De tot de ooste
lijke oever van de lil doorgedrongen
vijand werd weer verdreven en verloor
daarbij 16 tanks en 2 gepantserde v er
kenningswagens. De uit Mülhausen aan
vallende vijand kon slechts enige geringe
penetraties bereiken.
De Anglo-Amerikaanse activiteit in de
lucht beperkte zich gisteren overdag tot
aanvallen met jachtvliegtuigen, vooral in
het westelijke rijksgebied.
Groot-Londen lag ook gisteren onder
onze lange-afstandsbeschaeting."
Hevige gevechten in Gleiwitz
Terwijl elders in de verdeöigingsring
van het Opper-Silezische industriegebied
alle Sowjetrussische aanvallen met zeer
zware verliezen voor den aanvaller ineen
stortten, is de toestand in het noorden van
het industriegebied gisteren verscherpt.
Aan een grote bolsjewistische gevechts
groep is het n.l. gelukt, tot het noordelijke
deel van Gleiwitz door te stoten, waar
hevige gevechten om de huizen zijn ont-
brand. In tegenaanvallen werd: het groot
ste deel van deze doorgedrongen gevechts
groep vernietigd.
In Koerland zijn de bolsjewieken, na
krachtige artillerievoorbereiding over een
breed front, met zwaartepunt zuidoostelijk
van Libau, alsmede ten zuiden van
Frauenburg en ten noordwesten van Dob-
len, met talrijke divisies infanterie en
tankformaties tot de aanval overgegaan.
De Duitse troepen hebben alle aanvallen
afgeslagen en alleen op d'e eerste dag van
de slag 101 Sowjetrussische strijdwagens
vernietigd.
In het westelijke deel van de provincies
Oost-Pruisen drongen sterke Sowjetrus
sische strijdkrachten verder naar het noor
den en konden oprukken' tot het gebied
tussen Mohrungen en Elbing, waar een
buitengewoon verbitterde strijd aan de
gang is. In het oostelijke deel der provin
cie hebben de Duitse troepen zich naar de
Masoerische meren gedistancieerd. Na fel
le straatgevechten werd Intérburg prijsge
geven. Pogingen der bolsjewieken, de Pre-
gel over te steken, werden verijdeld.
In een kort bericht uit Londen wordt
medegedeeld, dat koning Faroek van
Egypte eerlang een bezoek zal brengen
aan Saoedië-Arabië. De koning, zoo zegt
het bericht, „zal zijn volgende Vrijdags
gebed in Medina verrichten".
Dit bericht vormt de grote sensatie niet
alleen in de Arabische, doch in de gehele
Mohammedaanse wereld. Behalve haar
godsdienstige betekenis krijgt deze Hed-
sjas-reis van den Egyptischen koning een
politieke zin door zijn ontmoeting met
koning Ibn Saoed van Saoedië-Arabië.
(Plaatselijke wijzigingen voorbehouden)
Voor de provincie Noord-Holland zijn de
volgende bonnen aangewezen:
Brood: 306, 307 4 rants, brood; A 351 2
rants, brood of bloem; B 351 3 rants, brood
of bloem of 250 gr. kindermeel of voedings
suiker. (Geldig tot en met 10 Februari.)
Aardappelen: *305 één kilo aardappelen.
(Geldig tot en met 3 Februari.)
Geldig of verlengd tot en met 3 Februari:
302 100 gr. kaas; E 01 (inlegvel) 1041. melk;
D01 (inlegvel)'600 gr. taptemelkpoeder of
6 1. taptemelk; C 01 (inlegvel) 200 gr.
taptemelkpoeder of 2 1. taptemelk; 278,
R 02 360 gr. of 4 dl. spijsolie; *R 04 125 gr.
boter; *R05 250 gr. suiker; 257 624 gr. kof-
fiesurrogaat; 258 1 rants, vervangsmidde-
len; 45 tabak 45 gr. scheerz. (tot 12 Mei);
222 24 rants, vleeswaren; 235, 241 Ij rants,
vlees; 247 lj rants, vlees (voor Amsterdam
vleeswaren of kaas)256 lj rants, vlees
(voor Amsterdam 125 gr. havermout)
*244, 248, 255, 300 1 kg. aardappelen; *243
250 gr. peulvruchten; 294, R 13 90 gr. of 1
dl. spijsolie; 206, R 26 150 gr. versnaperin
gen of boterhamstrooiselR 03 300 gr kin-
dérdrankpoeder; tot 17 Februari: 227, 226,
R 29, R 07, C 402 (inlegvel) 1 rents, ren-
heidstoiletzeep; C 412 (inlegvel) zeepverv.
wasmiddelen of waspoeder; 259 2 rants,
eenheidstoiletzeep, zeepverv. wasmiddelen
of waspoeder.
De met een gemerkte nummers zijn
bonnen, welke reeds vóór een daarvoor be
paalde datum bij de winkeliers zijn inge-
levei-d
Nieuwe aardappelenbon
In de week van 4 t.m. 10 Februari zul
len de bonnen 308 recht geven op het
kopen van 1 kg. aardappeien. Deze bon
nen moeten, voorzoverre niet van de Cen
trale Keuken gebruik zal worden gemaakt,
vóór Donderdag. 1 Februari a.s. worden
ingeleverd bij den aardappelhandelaar,
desverlangd tegen ontvangstbewijs
In Berlijnse politieke kringen acht men
op grond van ontvangen inlichtingen een
deelneming van De Gaulle aan de a.s.
ontmoeting tussen Stalin, Churchill en
Roosevelt onwaarschijnlijk. Men brengt
ook het intussen gemelde aftreden van
den Gaullistischen minister van Buiten
landse Zaken, Bidault, in verband.
Dat de conferentie vlak voor de deur
staat, zou men in Berlijn willen opmaken
uit het feit, dat de per-sberichten in En
geland en de Ver. Staten weer door de
censuur teruggehoud enworden. De vraag,
waar de conferentie zal worden gehouden,
dus Moskou, Teheran of zelfs Londen,
wordt in Berlijnse politieke kringen on
beantwoord gelaten.
Als politiek buitengewoon interessant en
belangrijk wordt in verband met de a.s.
conferentie melding gemaakt van het
feit, dat het oorspronkelijke Anglo-Ame
rikaanse petroleumpact thans overeen
komstig de wensen van de Amerikaanse
petroïeumconcems, doch ook overeenkom
stig de wensen van Moskou veranderd is
en wel in dier voege, dat de Sowjet-Unie
voortaan haar deel zal krijgen van de
petroleumproductie der wereld.
Naar het „Interinf-Bureau" uit Genève
meldt, wordt het raden en gissen over de
plaats waar de conferentie gehouden zal
worden in diplomatieke kringen op het
Iberische schiereiland voortgezet. Van En
gelse zijde in Lissabon wordt de opvat
ting tegengesproken, zo meldt Reuter.dat
Moskou reeds definitief als plaats van bij
eenkomst gekozen zou zijn. Afgezien van
psychologische en prestige-redenen, als
gevolg waarvan de Engelsen en Amerika
nen deze keer aan een andere plaats de
voorkeur zouden geven, schijnen bepaal
de herinneringen aan hun jongste ver
blijf in de Sowjet-Russische hoofdstad een
woordje mee te spreken bij hun antipa
thie tegen Moskou. In ieder geval laten
Britse diplomaten doorschemeren, dat bij
de overvloed van netelige problemen, die
op de agenda staan, de gedachtewisseling
tussen de Engelse en Amerikaanse diplo
maten zeer uitgebreid zal zijn. Een onge
dwongen bespreking is echter in verband
met de Sowjet-contrölemogelijkheden
vooral in dit jaargetij nu de grimmige
koude volkomen ongestoorde besprekin
gen buiten de vertrekken, die den Engel
sen en Amerikanen ter beschikking staan,
alleen met zeer veel moeite te improvi
seren. Het onbehaaglijke gevoel, dat
iedere stap door de Sowjets gecontroleerd,
resp. gehoord kan worden, is, naar men in
dezelfde Britse kringen meent, een niet
onbelangrijke factor bij de keuze van de
plaats, waar Churchill, Roosevelt en hun
gevolg Stalin en zijn staf willen ontmoe-
ten.
Nieuwe Japanse successen
De Japanse luchtmacht heeft in de
wateren oostelijk van Formosa in de
strijd met een vijnadelijk eskader vier
oorlogsschep" - aaronder een slagschip,
zwaar beschadigd.