NEDERLAND EN ORANJE De achtergrond van de September - plechtigheid in vet (eden en heden NU 50 JAAR GELEDEN MOEDER DES VADERLANDS! TWEEDE BLAD FLEVOBODE. Zaterdag 28 Augustus No. 81. STAATSVORM. Voor de Franse revolutie (1789) kon men zich in Europa een land zonder koning nauwe lijks indenken. Daarna ver ving de republikeinse staats vorm in vele rijken de mo narchale, hetgeen zelden of nooit op vreedzame wijze geschiedde. In Nederland was het an dersom. Ons land, dat in de periode van het onbestreden absolutisme een republiek werd en meer dan twee eeu wen bleef, verkoos na het afsluiten der Napoleon-aera de monarchie met geestdrift en in roerende eensgezind heid. Dit wonder was moge lijk omdat zijn geschiedenis vervlochten was met het Huis van zijn eerste dienaar van Staat in de Republiek der Verenigde Zeven Provin ciën, het Huis van Oranje- Nassau, dat de republiek eeuwenlang zijn z.g. stad houders had geschonken. Die traditie op zich zelf zou zeker niet voldoende zijn geweest om een critisch denkend volk als het Ne derlandse, dat scherp op de persoon van zijn regeerders let, tot een ongekende nieu wigheid te verleiden, reeds hierom al niet, omdat het Nederlandse wezen altijd democratisch was aangelegd, of misschien beter gezegd, steeds meegroeide met de groei van het begrip demo cratie in de loop der eeu wen. De grote stoot tot Ne derlands omzwaai werd ge geven door de reactie op een episode van leed en wee, zoals onze geschiedenis er meer gekend had en waar uit steeds redding was ge bracht door een prins uit het Huis van Cranje-Nas- sau. Tijdens de misère der Franse overheersing erken den de z.g. Oranjeklanten die met smart de laatste stadhouder hadden zien verjagen door Frans ge weld, dat het oude staats bestel versleten was geweest en hun opposanten de Pa triotten, hadden door scha en schande geleerd, dat in naam van Vrijheid, Gelijk heid en Broederschap slechts Napoleon's glorie was ge diend. En zo wilden tenslot te a^en de zoon van de in ballingschap gestorven stad houder Willem V terug heb ben. Het oude stadhouder schap oplappen Dat ging niet meer en Willem I sprak 1 het verlossende woord „Gij kunt mij terugkrijgen als souverein, maar slechts als constitutioneel verst." Die conditie stelde hij in de re- 1 actionnaire tijd, vlak na de val van Napoleon hij had geleerd van de revolutie hij had zijn tijd begrepen. Hij zette te Scheveningen voet aan wal als Souverein Vorst, niet als Koning. Die titel, meer dan gebillijkt door de vereniging met België, verwierf hij korte tijd later, toen Napoleon na zijn vlucht uit Elba, Europa weer in vuur en vlam zette Zo werd het prinselijk Huis van Oranje-Nassau het Konink lijk Huis der Nederlanden, zonder enige oppositie der natie. Dat zulks zo glad en van zelf verliep, lag waarlijk niet aan decielheid van een volk, dat zich door politieke con stellaties een bepaalde staatsvorm laat opleggen. De diepere oorzaak is te noemen een in de Neder landers steeds in het hart levend axioma „Oranje is I het symbool van onze een heid en kracht." Buitenlan- ders zullen deze tot een inituïtie gewerden overtui- I ging niet kunnen begrijpen zonder enige kennis van de 1 historische band tussen Ne derland en de dynastie wel- I ke band reeds dateert van I het midden der 16e eeuw nog I altijd gesymboliseerd in de grote figuur van „Willem de j Zwijger". Vele Oranjevorsten kwamen nog na hem, tot. aan de Franse tijd. Na Napoleons nederlaag werden de Oranjes terugge- roepen naar Nederland. WILLEM I 1813—1840. Deze kwam na de histori sche landing in Schevenin gen als souverein vorst in vanaf 6 September 1898 zel^^erre herkenbaar aan haar lander weer dat Oranje het standig. v WILHELMINA 1898—1948. Wij kunnen de komst van koningin Emma in ons land als een grote zege beschou wen. Aan haar vaders klei ne hof was zij eenvoudig, streng, zorgvuldig en veelzij dig opgevoed. Als 21-jarige bruid was zij al een ernsti ge, hoogst ontwikkelde vrouw met veel gevoel voor kunst en wetenschap en sociale aangelegenheden. Binnen kerte tijd verwierf zij een weduwkapje niet gauw ver-) symbool geten. Zij ontviel ons land in 1934. Het is hier te lande een ongeschreven wet, dat het privé leven van het Konings huis nauwgezet wordt geëer biedigd. Het familieleven van het kleine gezin van twee Koninklijke vrouwen werd niet aan de openbaar heid prijs gegeven. Het volk zag slechts de resultaten van de uitstekende opvoe ding, die de Koningin ge noot, en de ontplooiing van Haar hart, karakter en in- De inhuldigingsplechtigheid van i LM. Koningin W: helmin.: o/> 6Sepi. 1S9S in de Nieuwe Kerk te Amsterdam ons land en hij verwierf ook grondige kennis van onze het Koningschap van België, i taal, letteren en geschiede- Deze vereniging was nis en van de moderne recht- slechts van korte duur. de staat met het annexe parie tegenstand van de Belgische mentaire stelsel. Zo kon zij gewesten, resulterend in hun uiteindelijke afscheiding, betekende voor de koning een bittere tegenslag. Te leurgesteld in zijn politiek deed hij in 1840 afstand van de <regering ten behoeve van zijn zoon. WILLEM II 1840—1849. Deze Willem n, een bril- liant vorst, wie de roem be haald op het slagveld van Quatre-Bras omstraalde, be zat een grote populariteit. In zijn korte regering kreeg in het revolutiejaar 1843 een grondwetsherziening haar beslag, die het koningschap ïn Nederland een andere in houd gaf door de instelling der ministeriële verantwoor delijkheid en de koninklijke onschendbaarheid. WILLEM III 1849—1890. Ook tijdens de regering van zijn zoon Willem III ontwikkelde de staatsvorm hier te lande zich steeds meer in democratische 'rich ting. Hoewel uit het huwelijk van de koning met Sophie van Würtemburg drie zoons waren geboren, overleefde de koning hen allen, en het begon er op te lijken dat de Oranje - dynastie zou uit sterven, toen Willem als 63-jarige besloot tot een tweede huwelijk met prinses Adelheid Emma van Waldeck Pyrmont (1879). Deze vorstin schonk de oude koning en het land de 31eAugustus 1880 een dochter. Wilhelmina was tien jaar oud toen Haar va der stierf en Zij het Koningschap aanvaardde, tot 1898 onder regentschap van Koningin Emma en de dynastie in politiek beifro gen tijden behoeden voor subjectieve meningsuitingen en haar raadgevers wisten dat zij hun adviezen volko men beheersen moesten als zij deze de Koningin-Regen tes voorlegden. Zij stal onmiddellijk het hart der onderdanen, die bekoord werdén door haar innemende en toch karak tervolle persoonlijkheid, en vooral ook door haar hoge opvattingen van het moe derschap. De Nederlanders zullen de geliefde figuur van Koningin Emma, van tellect. Het is moeilijk de levenden te prijzen, maar wij mogen het oordeel over nemen van een Amerikaan se gezant„Koningin Wil helmina valt op door een natuurlijke beschroomdheid, die oppervlakkig kan lijken op terughoudendheid. Maar dat is onjuist. Zij is rechtuit en oprecht, toegewijd aan Haar plicht en zeer scherp zinnig in de vervulling er van een van de bekwaam ste en verstandigste gekroon de hoofden van Europa en in alle opzichten een goede regeerstcr van het zeer de mocratische Nederland." Men weet dat het Staats hoofd volledig boven de par tijen staat, en in de laatste •oorlog besefte iedere Neder- Nederlands eenheid is. Nu in 1948 heeft de Ko ningin ons land reeds 50 jaar geregeerd. Dat is een lange tijd, die gekenmerkt is door grote en wereld schokkende gebeurtenissen. In het kader van Haar grondwettige plichten ver vulde de Koningin Haar taak met grote activiteit. Daar naast toonde Zij zich een voorvechtster bij de alcohol- bestrijding, een hartstoch telijke strijdster voor de volksgezondheid en voor de godsdienst. Met constitutio neel beleid werkte Zij mee aan de oplossing van het vraagstuk der verhouding tussen kapitaal en arbeid. Haar toenmaals evenwich tig land werd uitverkoren voor de vredesconferentie van 1898 99 en 1907. op initiatief van Tsaar Nicc- laas II belegd en voor de zetel van het Permanente Hof van Internationale Justitie. Zo verrees te Den Haag in Augustus 1913 het Vredespaleis, waarop een cynische grappenmaker een jaar later het bord.ie „Te Huur" spijkerde. De Koning in is eens genoemd „The only man on a throne." Zulks naar aanleiding van haar korda te daad in September 1900 toen Zij de oude president van Transvaal „Oom Paul Krüger" de Nederl. krui ser Gelderland ter beschik king stelde om hem het ver laten van zijn overwonnen vaderland mogelijk te ma ken. Ook ontving Zij hem openlijk en officieel aan Haar Hof, terwijl de Staats hoofden van landen, waar luidruchtig gejuicht was voor de vrijheidsstrijd der Zuid-Afrikaners, niet thuis gaven. Nadat het land met geest drift. in 1913. het Eeuwfeest van het herstel van Neder lands onafhankelijkheid had gevoerd, braken zware jaren voor de Koningin aan. Haar eerste reactie op het uitbre ken van de eerste wereld oorlog was, dat Zij zich voor de raadgevers van de Kroon I dag en nacht ter beschikking hield met terzijdestelling van alle plichtplegingen. De sol- daten van 19141918 herin- j neren zich Haar talloze in specties in weer en wind, dikwijls te paard, de Marine Haar tocht op een onderzee- j boot. Haar initiatieven tot j hulpverlening en weldadig heid en tot religieuze bezin- I ning verdubbelden. Zij be taalde Haar tol voer Haar vermoeiende reizen na hei bezoek van door watersnoot geteisterde gebieden in 1911 werd Zij ziek. Ook maakt Zij het treinongeluk in Jun 1917 bij Houten mede ei hielp de 26 gewonden, zei een dronk water weigeren voor de slachtoffers gelaaf waren. j Hoeveel bedachtzaamheil kostte Haar verder het uilf zetten van de juiste koe toen de Duitse Keizer en Kroonprins na hun verlord oorlog over onze greJ| vluchtten. De gemoederd der geallieerden waren vel hit, maar Zij verloor de bi zinning niet, haar opgele» als Hoofd van een neutrar land, en weigerde de uiti vering van de vluchteling^ En ook, na de oorlog in ons vaderland de ril niet onmiddellijk weergf keerd. In de Novemberdag! van 1918 scheen, door de f| tie van een kleine grcl revolutionairen een ogfl blik de troon in gevaar. li resultaat van deze woelf was echter een spontjj manifestatie van trouw de Haagse Maliebaan, w| de mensen de paarden de landauer der Konini| die zich met Haar 9-j£ dochtertje onder de merl te had begeven, afspan en zelf Haar rijtuig vo< f trokken. Toen wist de ningin Haar troon gered, door regimenten solda I maar docr de wil van I volk. Ook de economische c van 1929 drukte zwaar het land. De Koningin het initiatief tot de opi ting van het Nationaal siscomité, dat de eerste trachtte te lenigen, ontbrak Zij ooit op het rein van rampen of waar Haar hulp of bel stelling nodig waren. Uiteraard ging de rc heid van fascisten en onaal socialisten niet langs Haar hee: het kan geen vreugde geweest Koningin te zi de jaren tussen de eers tweede wereldoorlog. Haar leven is er altij van ijzeren plichtbet ting geweest, van stage zaamheid het zou tr< loos zijn geweest zonde bezit van Haar fleurig tertje. Zo komen wij op gezinsleven. In Januari 1901 huw Koningin Hertog Hf van MecklenburgSch die zich steeds goed aangepast aan de mo positie van prins-gema was zeer geïnteresseer sociale aangelegenbede gaf een groot deel var tijd aan het Neder Rode Kruis, waarvan 1 voorzitterschap beklee Het duurde lang vo 'huwelijk der Koningin gend werd met een In 1902 ondervond 2 bittere teleurstelling, een ernstige typhus aan de rand van het had gebracht, vervloc hoop op een voorsj zwangerschap. Het voelde innig mee m koninklijke familie. 3 deren kunnen zich tekening in één der b ste Nederlandse weel herinneren Het s van het Palcis het lx het bordje „Besme ziekte, Febris typhoid daarvoor de Doodsen de Nederlandse Maai hem smeekt„Ik bic hier voorbij." Het geb« verhoord. Eind 1908 vernam tie dat er een prir prinsesje op komst 1 30e April 1909 ded saluutschoten den kond, dat een prinsc ren was. Zij kreeg de Juliana, Louise, Emr ria, Wilhelmina. 1 Naast Haar vele1* zaamheden als Land- toonde de Koningin goed moeder, die z en aandacht besteer. de opvoeding var dochter. Van het regerii7* der Koningin in d*- Harer ballingschap n. wij slechts de hooin aanstippen. z (Vervolg 1" ommezijde

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Flevo-bode: nieuwsblad voor Wieringen-Wieringermeer | 1948 | | pagina 3