Zaterdag 14 Mei 1949
Tweede blad Flevo-Bode
EEN BEZOEK AAN DE BELGISCHE
VLASINDUSTRIE.
Op initiatief van de Heer T. Doornbos en onder diens
deskundige leiding, werd voor een aantal vlastelers uit de
Wieringermeer, gedeeltelijk vergezeld van hun echtgeno
ten, en enkele anderen die met de teelt van vlas te maken
hebben, een driedaagse trip naar de Belgische vlasindustrie
georganiseerd. Aangezien het leerzame gedeelte van deze
trip voor meerderen van belang kan zijn, hebben we
gemeend hiervan een verslag weer te geven.
De reis werd gemaakt in een
der fraaie bussen van de NACO
op 25 April om 7 uur werd vanuit
Middenmeer gestart. Hoewel het
buiig weer was, zou dit de reis
weinig beïnvloeden, aangezien het
grootste deel van de eerste dag in
de bus zou worden doorgebracht.
Door de bollenstreek waar even
te Lisse werd gepauzeerd, werd
via Maastunnel en Moerdijkbrug
naar de grens gereden, en deze
bij Wernhout gepasseerd. Dank
zij de goede voorbereiding had
alles hier een zeer vlot verloop en
kon spoedig de tocht wordeTÏ
voortgezet. Over Antwerpen en
Gent werd gereden naar
Kortrijk, het centrum
van de Belgische vlas-
industrie,
waarvan de bezichtiging het
hoofddoel van de reis mocht wor
den genoemd.
Als eerste werd de vla^serij van
Lambrecht Lievens, te Wielsbeke,
bezichtigd. Hier kon men zien hoe
het vlas, uit verschillende streken
aangevoerd, in enorme loodsen
werd opgeslagen, om van hieruit
te worden verwerkt. Dat de kwa
liteitsverschillen enorm groot
kunnen zijn, kon goed op het oog
worden waargenomen, doch te
vens de verschillen in hardheid
worden gevoeld. De beste partijen
vlas, dus van goede kleur en vol
doende zachtheid, worden in deze
loodsen geheel met de hand nage
zocht en alles, wat geen le soort
kan worden genoemd of door
weersinvloeden was gebleekt,
wordt verwijderd. Dat hiermee
heel veel nawerk is gemoeid, be
hoeft geen betoog en het streven
van de teler dient er dan ook
worden gemaakt. Het uitgangs
materiaal moet dan echter ook
reeds van prima hoedanigheid
zijn, omdat anders de extra on
kosten niet worden gedekt.
Tijdens
het nadrogen
op het veld is men geheel afhan
kelijk van de weersomstandighe
den. Het meest gewenst is droog,
niet te scherp, zonnig weer. Iedere
bos wordt op het veld in tweeën
gesplitst en iedere helft aan de
voet uiteengezet, zodat dit als een
torentje blijft staan. Na enige da
gen, afhankelijk van het weer,
wordt ieder bosje gekeerd, d.w.z.
wordt het binnenste vlas buiten
gezet. Ook dit werk moet met de
hand worden uitgevoerd. Na het
drogen is het vlas voor
het zwingelen
gereed. In een moderne zwingel-
machine wordt het vlas door een
achtereenvolgende reeks van be
werkingen van het houtige deel
ontdaan en blijft het lint over.
Door een aantal mensen wordt
het vlas in een dunne laag regel
matig in de machine gevoerd,
waar het achtereenvolgens wordt
gewalst en uitgeslagen. Aan het
eind van de machine komt het
lint te voorschijn en wordt hier
door een tweetal vakmensen met
de hand geschikt en nageplozen.
De minder goede kwaliteiten zijn
hierna voor de spinnerijen gereed.
De betere soorten echter worden
nog met de hand nagezwengeld,
teneinde het laatste stukje bast
te doen verdwijnen. Hiertoe wordt
het lint tegen een ronddraaiend
wiel, voorzien van houten latten,
gehouden, die de vaste stukjes,
die nog in het lint zijn achterge
speciaal op te zijn gericht hetbleven, verwijdert. Indien het lint
vlas na de pluk zodanig te ver- i £e droog is en hierdoor enigszins
zorgen dat verkleuring, zowel doordor aanvoelt, wordt het in een
zon als regen, tot een minimum' ruimte, voorzien van een aarden
wordt beperkt, waardoor^ het pro- deel, op de gewenste vochtigheid
j i gebracht. De onder de zwingelma
duet zeer in waarde zal toenemen,
aangezien het nalezen, wat niet
machinaal kan geschieden, hier
door tot een minimum wordt ge
reduceerd.
Na het sorteren wordt het vlas
met touw gebonden, teneinde te
voorkomen dat tijdens de hierop
volgende bewerking
„het roten",
de bossen uit elkaar gaan.
Hierna werd het vlas in de
rootputten gebracht. Dit zijn bo
vengrondse bassins van steen of
beton, waarin het vlas rechtstan
dig wordt opgetast, totdat deze
geheel zijn gevuld, in een put van
4 x 5 m oppervlakte en plm. 2.5 m.
hoog, kon plm. 3.5 a 4 ton vlas
worden geroot. De opening in de
zijkant wordt hierna waterdicht
afgesloten en hierin water uit de
rivier de Leye gepompt. Dit water
wordt door de stoomketel der fa-
brieksinstallatie vooraf verwarmd
tot plm. 20 22° C. Tijdens het
roten wordt de temperatuur opge
voerd tot plm. 35° C. Dit verwar
men heeft ten doel het rootproces
te bespoedigen. Hierdoor is men
er in geslaagd dit proces in 35
dagen te voltooien, afhankelijk
van de kwaliteit van het te roten
product, iets waarvoor vroeger,
volgens de oude methode in de
rivier, weken nodig waren, daar
men geheel afhankelijk was van
de temperatuur van dit water.
Vaak wordt het rootwater na 1 a
2 dagen afgetapt en de put op
nieuw gevuld met vers, doch ver
warmd water. Tijdens dit roten,
wat een microbiologisch proces
kan worden genoemd, wordt de
z.g.n. lijmstof of kleefstof tussen
bast en vezel losgeweekt en kan
men vrij gemakkelijk de bast uit
het lint verwijderen. Het tijdstip
van beëindiging van het rootpro
ces' vereist routine en moet nauw
keurig worden bepaald.
Vervolgens laat men het water
afvloeien en wordt het vlas op het
veld te drogen gezet. Teneinde de
kwaliteit van het zeer goede vlas
nog op te voeren, worden deze
soorten wel tweemaal geroot,
waardoor een nog betere kleur
kan worden verkregen. Het gehele
streven van de vlassers is er op
gericht het eindproduct van dé
beste partijen vlas op te voeren
en hieraan worden kosten noch
moeite gespaard. Dit is mogelijk
door de goede prijzen welke voor
de eerste kwaliteit lint
chine aanwezige z.g.n. „lokken'
worden over een zeef gevoerd,
teneinde de houtdeeltjes zoveel
mogelijk te verwijderen. Hierna
worden deze lokken met de hand
nagezwengeld en kan hiervan nog
een lagere kwaliteit lint worden
gemaakt, hetgeen voor de fabri
cage van grof linnen kan worden
gebruikt. Ook het restant de
z.g.n. „scheven" weet de vlasser
nog nuttig te besteden door deze
als brandstof in de ketels te ge
bruiken. In sommige vlasserijen
o.a., in de moderne fabriek van
Gebr. De Smedt te Bissegem,
wordt met de stoomketels alleen
het rootwater verwarmd en de
machineriem electrisch aangedre- j
ven. Ook zijn er echter, v.aar te- j
vens een kracht-installatie aan- j
wezig is,die met stoom wordt ge
voed en des nachts een dynamo
drijft voor opwekking van electri-
sche energie.
Gedurende het laatste deel van
de eerste dag heeft een der vlas
sers uit Kuurne,
de Heer M. Withoek,
als gids gefungeerd. Deze gaf als
zijn mening te kennen op een
desbetreffende vraag dat het ras
Formosa zeer werd gewaardeerd.
Ook Percello uit v.Wieringermeer
had een goede indruk gemaakt,
doch de uit Groningen aange
voerde Percello was minder zacht
geweest dan de Formosa. Ook de
Ierse blauwbloeiers Liral Crown
en Liral Prince werden als goede
vlassers genoemd, doch voor de
Wieringermeer vermoedelijk min
der geslaagd.
Wat het oogsten betreft, werd
opgemerkt dat hieraan de nodige
zorg moet worden besteed. Tegen
gebruik van de brede trekmachi-
nes Vlaanderen en Normandië
werden geen bezwaren geopperd,
doch het risico na het trekken
bij afwezigheid van onvoldoende
of ondeskundig personeel werd te
groot geacht. Hierom meende de
Heer Withoek aan de kleine ma
chines met bindapparaat de voor
keur te moeten geven.
Wat de prijzen betreft, werd
opgemerkt dat voor partijen gere
peld vlas van goede kwaliteit, die
met zorg waren behandeld, fran
co schip, plm. 2021 ct. p. kg. kon
worden verkregen, ondanks de
moeilijkheden, die zich voordoen
bij de export van het lint.
Te Ieperen werd het enorme
oorlogsmonument voor de geval
len strijders van de oorlog 1914
1918 bezichtigd. Op dit enorme
bouwwerk staan alle namen ge
beiteld van de geallieerde militai
ren die in de strijd aldaar zijn
gebleven.
Aan het einde van de eerste dag
werd door de
secretaris van het Alge
meen Belgisch Vlasver-
bond, de Heer Delbeke,
een causerie gehouden over de
vlasindustrie aldaar. Het totaai
aantal vlasserijen, groot en klein,
werd geschat op 2000—3000, met
een totale verwerkingscapaciteit
van plm. 100000 ha vlas per jaar.
Deze oppervlakte kan niet in het
land zelf worden geteeld en is
men dus aangewezen op het bui
tenland. Vroeger was men hier
voor vooral op Noord-Frankrijk
georiënteerd, doch sinds de oorlog
is hierin wijziging gekomen, door-
HET KINDERHOEKJE.
ECHTE VRIENDEN.
Frank speelde met zijn vriendje
Nico op 't strand. Ze hadden een
grote berg gemaakt met een brede
dam er omheen. Als straks de
vloed kwam opzetten, zou het
water lekker niet bij hen kunnen
komen, dan zouden zij hoog en
droog staan op hun berg.
Druk waren de jongens aan 't
werk, tot Frank opeens vroeg
,,Zeg jó, waar is Loekie „Weet
ik niet," antwoordde Nico, „ze was
net nog hier." De beide jongens
keken in 't rond, het was erg druk
op 't strand, maar nergens zagen
ze het kleine zusje van Frank. Die
Keek erg benauwd, waar zou dat kleine ding zijn Hij had moeder
zo beloofd, goed op zijn zusje te zulien passen Hij had slecht woord
gehouden Maar wat nu „Ik ga zoeken," zei Frank, „jammer, dat
ik je niet verder kan helpen, maar ik moet eerst Loekie vinden,
daar zit niets anders op. Jij blijft zeker hier Nico antwoordde
niet direct. Hij wou de berg niet in de steek laten, maar.ook
zijn vriendje niet. „Nee, ik blijf niet, ik ga je helpen zoeken," zei
Nico flink.
„Fijn jó, reuze aardig van je." En de jongens gingen ieder een
kant uit.
Wel een uur later kwam Frank terug, zónder Loekie. Het huilen
stond hem nader dan het lachen. Kwam Nico daar Ja Alleen
Nee, nee met Loekie
„Frankie, Frankie," het kleine ding holde naar haar broertje en
wat deed die grote Frank Hij tilde haar op en kuste zijn lieve
zusje. Gelukkig, ze was terug
Even later zat Loekie boven op de berg en bij haar stonden de
twee jongens te kijken naar het water, dat nu net om de dam
spoelde. Frank was erg blij, dat Loekie terug was, maar ook, omdat
hij wist, dat Nico een vriend, een echte vriend van hem was.
DE VERTELFEE.
dat Frankrijk tracht het aldaar
geteelde product zelf te verwer
ken. Nieuwe gebieden zijn toen
gevonden in Groningen en Wie- 1
ringermeer, terwijl ook uit de
N.O.P. reeds een vrij groot kwan
tum kan worden betrokken. In
grote lijnen werd verder het ge
hele verwerkingsproces beschre
ven, zoals reeds in het boven
staande is uiteengezet. Vooral
werd door spreker nadruk gelegd
op het feit dat vlas een artikel is
waaraan zorg moet worden be
steed. Dit is het ene nodige om
een goed product te telen en te
bewerken. Zorg vanaf het zaaibea
tot aan het eindproduct. Men
dient reeds bij het opmaken van
het bouwplan hiermede rekening
te houden en niet zich afvragen
of op een bepaald perceel vlas zal
willen groeien, doch op welk per
ceel de omstandigheden hiervoor
het meest ideaal zijn. De teler en
de vlasser moeten samen trachten
het eindproduct zo goed mogelijk
te doen zijn. Ook de tussenschakel,
de commissionair, speelt hierbij
een belangrijke rol en ten deze
werden aan het adres van onze
UIT ONS
HANDELSCENTRUM.
KWEEK EN NOG EENS
KWEEK.
De April- en Meimaand lenen
zich bij uitstek voor het inzaaien
van de volkstuintjes achter de
huizen in ons dorp.
Als het alleen bij inzaaien bleef,
zou het wel gaan, maar de meeste
zweetdruppels vallen bij het
„rooien" van kweek, dat in grote
hoeveelheden aanwezig is.
We zagen zelfs een amateurtui-
nier, die een gat gegraven had
van minstens 2 meter diep, waar
in de kweekpollen begraven moes
ten worden.
Wij veronderstellen echter, dat
hij nog wel enkele slapeloze nach
ten zal hebben, daar zijn naasts
buren pertinent beweerden, dat
het kweek binnen een maand weer
aan de oppervlakte zou komen,
ondanks de grondlaag van 2 me
ter 1
Wederopbouw.
De Kanaalweg is weer bewoond
en nu is het wachten op het ge
reedkomen van de Poststraat. Het
geduld van de a.s. bewoners wordt
wel op de proef gesteld nu is
alles klaar, maar.de keukens
zijn nog niet aangekomen. Hoe
lang het zal duren, voor de wo
ningen betrokken kunnen worden,
weet niemand „afwachten is het
parool."
De Breestraat is, op het laatste
blok na, onder de pannen, terwijl
het glas is ingezet. Wij zijn
nieuwsgierig, wanneer de a.s* be
woners deze woningen zullen be
trekken. Het schijnt, dat de opti
misten gelijk krijgen, wat betreft
het enorme tempo, dat aannemer
Bot weet te ontwikkelen bij de
kunnen bouw in de Kerkstraat. De funde
ringen zijn nagenoeg gestort en
de eerste profielen heeft men ge
steld voor de metselaar. Als de
materiaalaanvoer niet stagneert,
zullen we hier eens kunnen zien.
wat aannemers kunnen verrichten
in een kort tijdsbestek.
Niet alleen aannemer Bot-, maar
ook de Firma Wassink van Gar
deren schijnt haast te willen ma
ken met de dorpsbouw. Eerstens
is hij zelf verhuisd van een keu
rige noodwoning naar de defini
tieve woning aan de voorzijde der
Brugstraat, en ten tweede zien wij
ook dagelijks vorderingen van de
bouw der Kerk met pastorie.
Het woonhuis voor de Heer
Ridder is onder de kap, terwijl
aannemer Kingma niet achter
bleef, door zijn nieuwe woning
aan de Brugstraat te betrekken,
en het steunhout onder het. tank
station van Gebr. de Boo te ver
wijderen, zodat we ook over de
brug van vorderingen kunnen
spreken.
Een dames kapper
Onze dames zijn graag mooi,
evenals in andere dorpen van ons
land. Nog steeds echter moesten
zij manlief, naast de kosten voor
het permanenten, ook vragen om
busgeld, daar wij hier van een
dameskapper verstoken zijn. Wij
mannen kunnen het bij Zwart
wel afwij hebben genoeg aan
mes en schaar. Onze dames daar
entegen verlangen meer ondu-
leren, permanenten, blonderen
enz. enz Nu gaat door het dorp
een voor de dames verheugend
gerucht, dat een dameskapper
zich binnenkort zal vestigen
Eerst in een noodwoning, straks
in een deftige, naar de eisen des
tijds ingerichte salon.
Bevestiging of ontkenning van
dit gerucht konden wij tot heden
niet krijgen, dus is het niet on
mogelijk dat ons huishoudbudget
een regelmatig terugkerende uit-
gavepost meer zal moeten verwer
ken.
Middenstand.
Venema heeft enkele weken
geleden zijn zaak heropend en het
valt ons op, dat dit stukje Brug
straat vooral op Zaterdag gezelli
ger is geworden. De lokkende eta
lage houdt menigeen even staan
de en als alle kijkers kopers zijn,
mag Gouke (even familiair mag
toch wel niet klagen.
We zien ai verlangend uit naar
de volgende heropening, of het nu
Bosker of de Tijdgeest is maakt
niet uit een dorp zonder winkels
geeft geen gezelligheid
Van alles wat
Angstige Havenstraatbewoners
kijken dikwijls naar de onderzijde
van de Middenmeerbrug. Veel
kinderen spelen juist onder deze
brug een gevaarlijk spelletje en
men hoopt, dat er eens een prik
keldraadafzetting onder de brug
aangebracht zal worden, opdat
onze jeugd deze plaats niet meer
zal kunnen betreden, in het be
lang van eigen veiligheid.
De trottoirs hebben een goede
beurt gehad vooral de Brugstraat
met haar vele uitritten ziet er nu
weer keurig verzorgd uit. En wat
zegt U van de nieuwe bestrating
om de Essopomp van garage
Klare
De gemeente heeft zich wat
dorpsverfraaiïng betreft, niet on
betuigd gelatende vele beton
nen paaltjes, die men om grasga
zons in de Brugstraat heeft aan
gebracht geven het geheel een
gezellige aanblik.
Het Staatsbosbeheer heeft ook
eer van zijn werk gehad want nu
heesters en bomen gaan uitlopen,
is de kale polder en wel speciaal
ons dorp, voor de bewoners en
polderbezoekers veranderd in een
leuk en warm aandoend plaatsje.
MERCURIUS.
Mei 1949.
leider zeer waarderende woorden
gesproken, in verband met zijn
kennis, eerlijkheid en zorg voor
het product. Er is reeds gewezen
op het streven van de vlasser om
van de betere partijen een meer
waardig product af te leveren door
hieraan veel extra zorg te beste
den. Dit wordt mogelijk gemaakt
door het grote prijsverschil. Van
de superkwaliteit kunnen echter
slechts enkele balen per jaar wor
den gefabriceerd. Het uitgangsma
teriaal moet aan echter ook aan
de hoogste eisen voldoen. Hiertoe
werden genoemd o.a. normale
lengte, regelmatige stengeldikte,
soepelheid, een zeer regelmatige
en witgele kleur. Tevens moer de
behandeling vakkundig zijn uitge
voerd. Ook de bemesting moet met
zorg worden gekozen.
Aan het slot werd nog medege
deeld dat de Belgische vlasindus
trie zich thans in een moeilijke
positie bevindt, met het oog op
de belemmerde export. Voorheen
werd 80% van het lint geëxpor
teerd. De moeilijkheden worden
nog vergroot door het feit dat de
inlandse oogst twee jaren achter
een als mislukt kan worden be
schouwd, waardoor vele vlassers
hun kasgeld zagen'verdwijnen.
Bij de discussie bleek dat in het
algemeen de Belgische vlasser lie
ver het product koopt dan voor
eigen risico in het buitenland uit
zaait. Dat men toch hiertoe over
gaat. wordt veroorzaakt door het
feit dat men anders bevreesd is te
weinig product te vinden om de
industrie gaande te houden.
Na in Kortrijk te hebben gelo
geerd, werd de volgende morgen
nog een tweetal vlasserijbedrijven
bezichtigd. Door omstandigheden
kon de volgende bewerking, het
spinnen van het lint, niet in
ogenschouw worden genomen,
doch werd een katoenweverij be
zocht.
Opvallend was gedurende het
eerste deel van de reis, dus in
West-België, het groot aantal uit
hangborden met in het Nederlands
gestelde opschriften, welke zelfs
beter waren dan menig uithang
bord in ons land. Zo is de Ford-
vertegenwoordiger geen „official
dealer" doch „officiéél verdeler"
en de kapper wijst zijn klanten
op de blijvende haargolf en geen
permanent wave. In Oost-België
spreekt men echter alleen Frans
tot vrijwel aan de Nederlandse
grens.
De tweede nacht werd in Namen
gelogeerd en de volgende dag de
terugtocht door de Ardennen en
het Maasdal ondernomen. In Cel
les, tussen Namen en Dinant.
werd de historische plek bezocht
waar het Kerstoffensief van Von
Rundstedt op 24 December 1944
gestuit werd.
Ondanks de spanning die heers
te. voornamelijk onder het vrou
welijk deel van het gezelschap,
tijdens het oponthoud bij de Ne
derlandse grens, keerden allen
zeer voldaan terug van deze zeer
leerzame tocht, waarop tevens zeer
van het natuurschoon is genoten.
E. O.