Nieows- en Advertentieblad. Zaterdag 5 Juni. M1465. Vijftiende Jaargang. 1875. Uitgever: S. GILTJES. Zitting Gemeenteraad, Een woord tot de Kiezers. NIEUWSTIJDINGEN. HELDERSCHE Verschijnt DINSDAG- en VRI.1DAG-AOND. Abonnementsprijs voor 8 maanden Franco per oost Men abonneert zich in alle Boekwinkels, Postkantoren en Hulp-Postkantoren. Brieven franco. COURANT De prijs der Ad verten-tien van 14 regels is 40 Centen; elke regel meer 10 Centen. Periodieke herhalingen, alsmede aanvragen en aanbiedingen van dienstpersoneel 5 Cents per regel. Vóór des Dinsdags en Vrijdags middags 12 uur gelieve men de Advertentiën in te zenden. Ingezonden Stukken minstens éen dag vroeger. Op Woensdag 2 Juni 1875. Voorzitïer dc lieer Mr. K. J. C. Slakman Bosse, Burgemeester. Secretaris do heer L. Verhcy. Tegenwoordig 10 Leden. Afwezig de lieer Boom, met kennisgeving. .Do. Notulen der vorige vergadering worden ge-I lozen en goedgekeurd. 1) Regeling van het onderwijs op de gesubsidieerde bij:, school voor meer uitgebreid lager onderwijs. Worden gelezen dc adviesen van de plaatselijke schoolcommissie, van de commissie van middelbaar onderwijs en van den Schoolopziener, waarbij inj het concept tot regeling van. het onderwijs eenige. wijzigingen worden voorgesteld, die door B. en W. zijn overgenomen. Wat de kwestie aangaat, of de school ccnc' openbare gemeente instelling zal worden, of gesu b- sidieerde bijzondere school zal blijven, zijn de drie ingewonnen adviesen eenstemmig voor de bijz gesübs.' school. De Voorzitter wenscht alvorens verder te gaan deze aangelegenheid eerst in stemming te brengen,- en vraagt of men vooraf daarover het woord vcr-j langt. Ni ecnigc wisseling van gedachten tussclien dc' hoeren van Veen, Graat, van der Meulen, Hugen-i holtz, de Lange, Groen. Berghuijs en den Voor; zilter, wordt met 0 tegen 7 stemmen besloten dat de school zal blijven eene gesubsidieerde bijzond: school. Tegen stemden de lieeren Groen, de Lange. Berghuijs. van Veen. van der Meulen, LIugeniioltT' en Giltjes. Wordt gelezen het door B. cn W. gewijzigde ont werp tot regeling van het onderwijs, enz. Door den heer Jclgcrsma wordt voorgesteld de te verleenen subsidie van 2600. op f 3090. te brengen. Daar dit voorstel door geen der leden wordt ondersteund kan het niet in omvraag ge bracht worden. Het ontwerp wordt daarna met algemeene stem men aangenomen. De Voorzitter deelt mede. dat van dc sollicitan ten die zich hebben aangemeld, een viertal zullen worden uitgenoodigd. om naar hier over te komen tot nadere kennismaking en bespreking der condi tiën, om vervolgens daaruit eene keuze te doen. 2) Voordracht lid Plaatselijke Schoolcommissie Dubbeltal de lieeren: C. D. Ztir Miililen cn J. TinkelenbergEerstgenoemde wordt gekozen mi 9 stemmen. 6 stemmen zijn op den heer Tink lenherg uitgebracht, terwijl een briefje was in blanco. 3) Voordracht eervol ontslag en benoeming vader en moeder in hel Alg. Weeshuis. Eervol ontslag aan den tegenwoordige vader cn moeder D. van Proijen en cchtgenoote wordt verleend, ingaande 15 Juli a. s. en van de 22 echtparen die zich voor die betrekking hadden aangemeld, worden door B. en W. in overleg met Regenten en Regentessen voorgedragen, M. Mink cn echtgenootc, wonende te Alkmaar, die beiden op een leeftijd, zijn van ruim 40 jaren cn geen kinderen hebben. De voorgedragenen worden be noemd met 15 stemmen, een briefje was in blanco. 4) Mededeeling van stukken, a. Dat bij de verpachting van het ophalen van ascli en vuilnis twee inschrijvingsbiljetten zijn in gekomen, cn dat de pacht aan de hoogste inschrij ver was gegund, de heer Oudenhoven, die tot medepachter heeft de lieeren Swets en Blaauboer. b. Een brief van hot bestuur der Industrieschool met verzoek om meerder localiteit. B. en W. stellen voor de twee lokalen aan de kerkgracht tot een te maken, cn in te richten voor lijnteekencn cn dc wiskundige vakken, voorts hot onderwijs in de letterkundige vakken en hethand- teekencn over te brengen naar de bovenlokalen van de nieuw gebouwde school no. 7; wordt met alge meene stemmen goedgekeurd. c. De Voorzitter herinnert den leden die zitting hebben in het stembureau voor de verkiezing van leden der T woede Kamer, dat die stemming op 8 Juni in hot lokaal 't Centrum zal plaats hebben. d. Dat twee brieven zijn ingekomen, van de hulp onderwijzers II. W. Disper en P. G. Appelboom, die eervol ontslag vragen. Op voorstel van B. cn W. wordt aan dat verzoek voldaan De Voorzitter herinnert dat er nu vier vacatures zijn. waarvooreen oproeping van sollicitanten zal plaats hebben. Op de gewone rondvraag vragen de lieeren Berghuijs en van Veen het woord. Eerstgenoemde vraagt of er ook iets hekend is van een klacht tegen den hoofdonderwijzer te Huisduinen. De Voorzitter zegt, dat er niets hij hem van bekend is, doch dat hij een onderzoek zal instellen. De heer van Veen vraagt of er al iemand belast is met liet toezicht op de nieuwe regeling tan het ophalen van asch en vuilnis. De Voorzitter antwoordt, dat de verpachting eerst ingaat met 1 October en tegen dien tijd iemand zal benoemd worden. Daarna wordt de vergadering gesloten. Gij wordt weder geroepen tot liet gewichtig werk van de verkiezing der volksvertegenwoordiging. Twee plaatsen in dc 2e Kamer der Slaten-Gcnernal hebt ge te vervullen voor het hoofdkicsdisti iet Alk- r. Hebt ge reeds overwogen wie ge. zult af vaardigen, do dierste belangen van land en volk zult toevertrouwen, overwogen waarover uwe keuze zal beslissen, wat er op hol. spel staat? De vraag is ditmaal niet meer: zult gij een liberaal of een con servatief in de Kamer brengen de conservatieve partij verkeert in feitelijken slaat van ontbinding overal waar de anti-revolutionairen en catholieken hare leiding, haar speculceren op dc ontevredenheid van dezen en genen moede zijn en zelfstandig op treden maarwenscht gij een clericaal of een anti-clericaal, een voorstander der openbare, op het punt der godsdienst onzijdige school, of een voor stander van het door de kerkelijke partijen behcerscht, van dogmatische begrippen doortrokken en daardoor eenzijdig, voor de kinderharten ongeschikt maat schappelijk onderwijs. Een clericaal, die den staat wil regceren naar »de ordonnantiën Gods," welke hij tracht tc putten uit den letterlijk opgevat ten bijbel, of hem verkondigd worden door den mond van sterfelijke menschen, ol een anti-clericaal. die den bijbel beschouwt als een bron van stichting en vertroosting, geenszins als een staatkundig leerboek die den tegenwoordi- gen Staat niet aanziet voor een doemwaardig ge wrocht van omwentelingszucht, maar als een vrucht van vroegere toestanden, van strijd voor recht en vrijheid, van voortgaande ontwikkeling, en hem wil geregeerd zien naar wetten, welke door de behoeften der mensehelijke samenleving, door de eisChen van rechtvaardigheid en hel besef der waarde van elk individu zijn ontstaan. Een school wetman, die, het onderwijs in de gods dienst oj) prijs stellend, het overlaat aan de kerk genootschappen, cn eerbiediging van elke godsdien stige meening in de volksschool eischt, zoodanig, dat de jeugdige, harten door hunne vorming Lot maatschappelijke en christelijke deugden, ontvanki lijk worden gemaakt voor de daarin door ouders en godsdienstleeraars te prenten godsdienstige be grippen. of een anti-schoolwetman. die de open bare volksschool houdt voor een broeinest van on geloof, de onderwijzers voor godloochenaars: die slechts heil verwacht van seete-scholen. door welke de kinderen des lands van elkander gescheiden en van jongs aan met onverteerbare leerstukken bezig gehouden, in een geest van bekrompenheid en uit sluiting voor hun vorder lever, gevormd worden. Clericaal of anti-clericaal en in nauw verband daarmede, bestrijder of handhaver van de openbare school, dat is thans inderdaad de groote kwestie, waarbij alle andere alle partijschakeCringen weg vallen. Clericaal met Rome of met Dordt, met Rome, dat zich met een wetenschappelijk ontwik kelden staat van zaken niet vereenigen kan. of met Dordt, dat is met de oud-calvinistische predikanten partij, welke in ónze geschiedenis zooveel herinne ringen hat er hecrschziicht en geestelijken hoogmoed heeft achtergelaten, en in onzen tijd, onder anderen vorm herleefd, den tijdgeest zoekt te. weerstreven en daardoor den verloren invloed to herwinnen. Beiden, clericaleu cn anti-revolutionairen, begrij pen het maar al te goed: wie de jeugd, dc school heeft, beslist over de toekomst, en de vermeeste ring der school, de afbraak der staatsschool is dus het doel van huil pogen. Maar de geschiedenis heeft het ook geleerd, dat, waar dc kerk als machtheb bende het onderwijs beheert, het gedaan is met alle vrije ontwikkeling, met eene vruchtbare beoefening der wetenschappen. Do kerk toetst de ontdekkingen der wetenschap aan hare leer en dwingt hare be oefenaars hunne bevindingen te plooien naar hare leerbegrippen. Zij schuwt alles wat daarmede in strijd schijnt, haar gareel houdt allen vooruitgang tegen. Nu is niet het lager onderwijs' een zuivere beoe fening der wetenschappen, en in zoover schijnt de invloed der geestelijkheid op de lagere school niet zoo gevaarlijk. Maar waar het streven kennelijk "is om van deze school meester te worden, mag men aannemen, dal, gelukte de poging daartoe, nieuwe tegen het middelbaar en hoogcr onderwijs zouden ondernomen worden. De clericaleu zijn niet tevreden met eene gedeeltelijkezij eischen geheele onder werping: zij laten geen speelruimte aan eenige, van de hunne afwijkende meening, de drijvende ker kelijke partijen bewijzen het eiken dag, hoe zij alle lieden van kennis en zelfstandigheid uil de kerkbe sturen weren, om geholpen door het groot aantal der minder ontwikkelden onbepaald te heerschcn, onverschillig of zij daardoor groote schade toebrengen aan dc heilige zaak der godsdienst. Maar al ware het ook, dal de begeerlijkheid der clericale reactie zich niet verder uitstrekte dan tot dc lagere, school, en al bleof hare vermeestering daarvan zonder in vloed op de vlucht der wetenschap (wat niet denk baar is) het zou voor Nederland, voor dc zaak van vrijheid en beschaving, eene groote ramp zijn in dien het lager, voor het tneerendcel der bevolking- het eenigste maatschappelijk onderwijs, eene prooi der dweepzieke kerkelijke partijen wierd. Niet genoeg is het 'voor de ijvcraars dier partijen, dat zij de openbare school lasteren want ieder, die dergelijke school bezoèbt heeft, ot er zijne kin deren zendt, weet dht de daartegen gerichte be schuldigingen lasterlijk zijn en dal zij niet het gods dienstig geloot belaagt of verzwakt niet genoeg, dat huil de vrijheid gelaten is om bijzondere scholen, naar hun hegeeren ingericht, te vestigen, zij willen, dat dc Slaat hun oola te gemout zal komen in de uitgaven, die zij zich'voor deze, aan hun speciaal doel beantwoordende, {instellingen getroosten. Zij hebben voor zoodanige tegemoetkoming den naam uitgevonden van «restitutie." Geen gunstbe toon, geen gift, geen de voorwaarde van toezicht op dc wijze van besteding der verstrekte gelden met zich brengende •iihsidie. zeggen zij. maar restitutie van het ons wettig toekomende. Wij dragen bij, beweren zij, in de kosten der openbare school en moeten bovendien; onze bijzondere bekostigen door onze bijzondere school heeft de overheid minder leerlingen ten haren laste, wij winnen haar dus geld uit, dat zij ons dit bedrag reslituëere. liet is te betwijfelen, of eene school, die er volgens de wet zijn moetwel zooveel goedkooper wordt wanneer een zeker aantal leerlingen haar niet bezoektmaar afgezien hiervan, mag men vragenwilt gn dan dat wij, anti-clerii alan, die onze lasten voor de openbare school ojibifngen, ook de kosten helpen dragen voor de uwe, die wij verderfelijk achten? Bovendien, dc Staat bekostigt het onderwijs 't welk hij noodig acht voor zijn welzijn, tot vorming van wakkere Hink ontwikkelde, onafhankelijke Staats burgers. die het welvaren van land en volk kunnen bevorderen, die in staat zijn tot. eene verstandige cn riclitigc gebruikmaking en vervulling der hun toevertrouwde en opgelegde politieke rechten en plichten: en zou nu de Staat ook nog oen ander onderwijs, t welk hij voor zijn eigen kracht en voor spoed niet noodig maar schadelijk keurt, geldelijk moeten steunen, een onderwijs, uitgaande van ker kelijke richtingen, die tegen dn tegenwoordige Staatsinstellingen gekant zijn. die, de grondslagen ook van onzen Staat, onze grondwettige vrijheden, alles waarop wij als kinderen dor 19c eeuw prijs stellen, veroordeeld) en immer bedacht zijn om een meer met hare inzichten ovcrccnkomenden toestand in het leven te roepen. Waakzaamheid togen het drijven der clericalen, waakzaamheid voor het behoud der aangevochten openbare school, is de plicht van allen, die het wel nicenen met het vaderland, dat klein van omvang zijnen rang moet handhaven door de degelijke ont wikkeling, door den nietgekortwieklcn. maar krach tig sprekenden vrijhoidsgeest zijner bevolking. Thans inzonderheid, nuieen ministerie aan het Staatsropr geplaatst is. dat niet, uit dc meerderheid der natie, maar uit de geringe minderheid der conservatieven is voortgekomen cn, even als dezen, geen flinke eigen houding aanneemt, geen duidelijk omschreven programma toont ook vóór do verkiezingen gewei gerd heeft ronde verklaringen af te leggen, en zijne gedragslijn, ook ton opzichte dor onderwijskwestie, waarschijnlijk zal regelen naar den uitslag dier ver kiezingen. de clericale eischen afwijzend, indien de liberalen, die eischen tegemoetkomend, indien de clericalen de overhand behouden, al naar mate de belangen van minisloriiïele levensverlenging het schijnen meó tc brengen. Tegenover dit weifelend, den kat uit den boom kijkend bewind, past het allen voorstanders der openbare school zich nadrukkelijk voor hare hand having tc verklaren, door de afvaardiging van geen conservatieve halfheden, maar van flinke mannen, die hunne meening in de vertegenwoordiging doen gelden, die het ministerie, waar dit het goede schijnt te willen, steunend waar het aan schadelijke in vloeden het oor schijnt te Iconen, koerend, in hei rechte spoor houden, en het nlz.no tot eene meer besliste afwijzing van de vijanden der Staatsschool vermogen te popen. Zulke mannen beveelt dc Centrale Kiesvereeniginj u aan in hare beide candidaten. de lieeren iïlr. J. Ij. |>f% UKUlf KOPS üir. W. Vli DülC EtUV. wier loopbaan en werken, wier staatkundige ge voelens niemand onbekend kunnen zijn, wier groote kunde zelf door hunne tegenstanders erkend wordt, wier vaderlandsliefde" en onafhankelijkheid hoven allen twijfel vèrhót'ert zijn. Oprechte liberalen, zullen zij trachten Nederland op'den weg van vrijheid en ontwikkeling tc doen voortgaan, alle pogingen lot teruggang wederstaal), onze volksschool als een kostbaren schat tegen eiken aanval verdedigen Dit alles zou zeker reeds genoog zijn om de keuze der beide candidaten ten volle te rechtvaardigen. Het behoeft niet tot meerdere aanprijzing te strek ken. maar het mag niettemin herinnerd worden, dat heiden bekend zijn met. de belangen en behoef ten van ons kiesdistrict, speciaal wat de gewenschte spoorwegverbinding tusscheii de verschillende deelen onzer provincie betreft, en dat /.ij beter dan iemand anders iu staat 'zijn, die belangen ter sprake te brengen daar, waar de bevrediging er van kan worven worden. De Centrale Kiesvcreeniging mag zeker al bare geestverwanten, alle vrienden der Staatsschool op wekken om de verkiezing liarcr candidaten t.e helpen bevorderen, opdat er voor dit district een einde komen aan de zoo lang geduurd hebbende niet- vertegenwoordiging, aan de afvaardiging van twee personen van verschillende staatkundige l ichtingen, wier stemmen in de Kamer elkander vernietigen. Eene trouwe opkomst ter stembus is noodig om ons district twee kloeke eenstemmige afgevaardigden te verzekeren, die de liberale banier hoog houdend, onze Staatsschool helpen handhaven. Helder, Nieuvvediep, Willemsoordenz., •1- Juni 1875. Men schrijft ons van Texel. De echt genootc. van A. K., wonende aan den Burg, heeft, door 't innemen van arsenicum een einde aan haar leven gemaakt. Men wil zeggen, dat de vrouw zich veel schuldig maakte aan 't misbruik van sterken drank. De heer Dr. F. X. J. van Opdorp, is den 1 Juni te Brielle gekozen tot lid van den Gemeenteraad Te Middelburg is hel gerucht in omloop, dat in de volgende week te Middelburg zal houden - worden een algemeene vergadering der opgerichte vennootschap voor een maildienst van Vlissiugen op Engeland, onder voorzitter schap van Z. K. II. prins Hendrik, die daar voor derwaarts zou komen. Dagelijks verwacht men uit Amsterdam een der voor den dienst bestemde stoomschepen de "Stad Middelburg." In verband met dien dienst, trad Dinsdag jl. op den Staatsspoorweg een sneltrein in wer king van Middelburg 's morgens ten 7.25, en van Rotterdam 's namiddags ten 6.15 bre. welke o. a. van Middelburg tot Bergen op Zoom alleen Goes aandoet, hetgeen het traject na- geuoeg een hal f uur verkort In een veentje in de esch te Emmen, be- hooreude aan den heer II. F. Gosselaar, zijn dezer dagen door de aldaar bezig zijnde turf trekkers, twintig zilveren en éen gouden munt gevonden uit de Se eeuw na Christus, bene vens een bijl inet steel en een sandaal. Dinsdag jl. mochten de honden te Rot terdam weer óngeinuilband loopen. Reeds in den vroegen morgen waren ze. met palm en lint gelooid, naar buiten gekomen, oin zich in \olIe vrijheid/ aan 't menschdom te vertoonen. Ten gevolge van de aanhoudende droogte, hebben de tuinders, o. a. te Veur, duizende guldens schade aan het vroege bloemkoolgcwas, dat geheel mislukt is. In de Haarlemmermeer o. a. is bederf ontstaan in het koren, dat met verlies bedreigd wordt. Uit Zwolle meldt men van 1 Juni. Aan gezien in Holland veel tongblaar en klauwzeer onder bet vee wordt a^TigelrollVii en de long ziekte zich in het noorden des lands onrust barend voordoet, heeft de veehandel in deze streek een geduchte» teruggang ondergaan. Te Veen dam en Wildervank heeft zich een commissie gevormd, ten doel hebbende voor baar rekening in Noorwegen, tot proef, paarden te doen opkoopen. De verzending van aardbeziën prr spoor, uit Breda, heeft ren aanvang genomen. Een van de laatste, misschien wel de •.laatste onzer Inndgenootcii, die deelnamen aan •den vermaarden- zeeslag voor Algiers in 1817 niamelijk Willem van den Bok, gegageerd ma troos, is verleden week te 's Ilertogenhosch, in den lioogen ouderdom van 83 jaren, over leden hij bevond zich tijdens dien zeeslag als matroos aan boord bij baron van dc Capclle op liet fregat Mdam pus. Men schrijft van Amsterdam, 2 Juni. Dc proefrid langs den paardenspoorweg heeft heden, in tegenwoordigheid van de raadsleden met huil dames cn verdere genoodigden. plaat gehad en is uitstekt nd geslaagd. Morgen wordt de lijn voor het publiek opengesteld. Een exemplaar van den bijbel, gedrukt door Gutleiiberg, te Mainz, tusschen 1450 en 56, werd 11 herfst in de konsistoripkamcr der kerk te Klein Bautzen (Saksen) ontdekt. Het is deels op papier, deels op perkament gedrukt. In 1677 werd het aan de kerk geschonkeu en is nagenoeg 200 jaar lang voor een manuscript gehouden. Een Ëngelscliman heeft het thans voor nagenoeg f 5400:aangekocht. Besluiten Benoemingenenz. De scheepsklerken F. I). van Gcnderen en H. I1 M. van Altena dienende aan boord van Zr. Ms. wachtschip te Willemsoord, worden met den 1ln dezer op nonactiviteit gesteld. Stoomvaart-Berichten. 2 Juni. Het Ncd. Stoomschip Prins Hendrik, van hier naar Batavia, is 1 dezer ten 4 ure n. m. te Snez aangekomen en heeft ten 0 ure de reis voortgezet. Hei stoomschip Holland, Kapt. R. Berkelbaclt v. d. Sprenkel, van de stoomvaartm. Java, zal den 9 dezer vin het Nieuwcdiep naar Java vertrekken. Het stoomschip Voorwaarts, vertrekt van kier naar Batavia 10 Juni. •v A sa m a*. - Overste. //Hoe is 't Adjudant. «De kerel heeft den hals gebroken." Overste. «En het paard?" Adjudant. «Heeft met het minste letsel be- b ekom en." Overste. «Dan is de zaak nog al gelukkig afgeloopen." GEEN REGEL ZONDER UITZON DERINGEN. «Ik dacht dat gij geen sterke dranken ge- hruiktetzei iemand tot zijn buurman. «In den regel, neen! Maar ik maak daarop zoo dagelijks een paar kleine uitzonderingen." «Hoe ziet ge zoo bedroefd,'1 vroeg een man aan een vriend met wien hij toevallig van den 1 leider per spoor naar Alkmaar reisde. «Wel," gaT de ander ten antwoord, «ik vertrek met een zwaar pak op 't hart." «Stil," hernam de eerste, «want voor bagage moet extra betaald worden." «Jongen, jongen zei een vader tot zijn 20jarigen zoon, pas toch beter op. Heb je mij ooit zooveel kwaad zien doen op uw leeftijd." Als de dokter vertrekt weet hij niet altijd wat zijn patiënten mankeert, de dief echter wel. Wat is een politieagent? Ken door dc gemeente gesteld reinigings middel om de maatschappij van kwaad bloed te zuiveren. «Meld mij eens hoe 't met de koopman I). gaat, die bij u aan 't dorp woont," schreef een heer aan zijn vriend." Deze. meldde terugD woont hier niet meer Sommigen zeggen, hij is dood, anderen dat hij leeft. Ik geloof echter geen van beiden DAT SPREEKT «Zeg, Frits, wat zegt ge wel tegen je vrouw als je 's nachts wat laat l" huis komt «Ik zeg «goeden avond «Het verdere zegt mijne vrouw." EEN PRETTIGE DIALOOG. «liet huwelijk is het kerkhof der liefde," zeide een ongelukkige echtgenoot -En gij. man nen, zeide de niet minder ongelukkige vrouw, «zijt de doodgravers 1

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1875 | | pagina 1