HELDERSCHE COURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Eerste Blad.
Aardrijkskunde
Het Eiland Texel
BEECHAM'S PILLEN
No. 4309
ZATERDAG 9 MEI 1914
42e JAARGANG
Abonnement per 3 mnd. 65 et, franco per post 90 ct., Buitenland f 1.90
Zondagsblad 37£ 45 0.75
Modeblad 65 75 1.00
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ct
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advertentiën van 1 tot 4 regels (bij vooruitbet) 30 cent Elke regel meer 6 ct
Ingezonden mededeelingen van 1 tot 4 regels 75 cent Elke regel meer 15 cent
Advertentiën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°jo hooger berekend.
Broote letters en cliché's naar plaatsruimte. - Bewljs-exemplaar 2} cent
Het eerstvolgend nummer
van ons blad verschijnt
Dinsdagmiddag.
BINNENLAND.
De staking te Zaandam.
Het schijnt, dat de staking in het
houtbedrijf zich zal uitbreiden, meldt
de „Tel."
Donderdagmiddag te 12 uur werd
een schuit hout van de firma Middel
hoven vervoerd naar een in aanbouw
zijnd huis in de Oostzijde. Een der
firmanten zelf bestuurde de schuit,
doch was niet in de gelegenheid deze
te lossen, zoodat de aannemer van
het werk, een vertegenwoordiger van
de firma Kakes, dit den timmerlieden
gelastte.
Dezen weigerden en motiveerden
hun weigering door zich te beroepen
op een besluit van een dezer dagen
door hun organisatie gehouden ver
gadering, waarby het den georgani-
seerden verboden werd, werk te ver
richten, dat feitelijk door de stakende
schuitenlossers behoorde te geschie
den. Het hout is daarop door twee
zoons der flrmante naar de werf
vervoerd.
Niet zoozeer naar aanleiding van
deze kwestie alleen, doch ook ter
bepaling van hun houding in toe
komstige gevallen, hebben de timmer
liedenpatroons voor Vrijdag een ver
gadering uitgeschreven.
Moordaanslag.
Donderdagmiddag half twee is een
moordaanslag gepleegd op de 21-ja-
rige modiste Lena de Zeeuw, inwo
nende bij den heer De Boer in de
Gouvemestraat 20b, te Rotterdam.
De aanslag werd vermoedelijk ge
pleegd door een getrouwd man te
Klaaswaal. Deze had een liefdesbe
trekking aangeknoopt met mej. De
Z., die toen zy vernam, dat hij ge
trouwd was, hem niet meer wilde
ontvangen. Donderdagmiddag begaf
hy zich naar de woning van mej.
De Z. en ging, daar de deur open
stond, de woning binnen. De dader
haalde een revolver te voorschijn en
loste twee schoten op mej. De Z.,
die zoowel in de borst als in den rug
ernstig werd gewond. De man ging
op de vlucht.
Malversatie.
De ontslagen directeur der gemeen te-
reiniging van Deventer, thans te
Apeldoorn woonachtig, is wegens
malversatiën in zijn beheer gevanke
lijk naar Zutphen overgebracht.
Da voortvluchtige kassiersbediende.
Voor de arr.-rechtbank te Breda
stonden Donderdag terecht:
1. Sebastiaan Bordes, kantoorbe
diende, beklaagd dat hij, terwijl hy
als kantoorbediende in dienst was
bij de firma Van Mierlo Zoon te
Breda en hem op 22 Januari 1914
aldaar door of vanwege de firma was
opgedragen drie brieven met gelds
waardige papieren te brengen op het
postkantoor te Breda en af te geven
aan het loket voor aangeteekende
stukken en aldaar te laten aantee-
kenen, opzettelijk zich op gemelden
datum te Breda die drie blieven met
hun inhond wederrechtelijk heeft
toegeëigend.
2. P. D. Rockx, opzichter-teekenaar,
wononde te Breda, beklaagd op 22
Januari 1914 in den trein tusschen
Breda en Roosendaal in het arron
dissement Breda opzettelijk van
Sebastiaan Bordes een bedrag van
omstreeks twaalfduizend negenhon
derd gulden in Nedoriandsch bank
papier ten geschenke te hebben aan
genomen, dit, terwijl hij wist en
begreep, dat Bordes dat bankpapier
door misdrijf had verkregen.
Uit verklaring van get. Van Mierlo,
kassier te Breda, bleek, dat Bordes
ruim vier jaar aldaar tot tevreden
heid van zijn chefe in dienst was en
het volle vertrouwen genoot. Op
22 Januari moest hy de bewuste
brieven posten, niet volgens speciaal
gegeven opdracht, doch als door-
loopende order. Hy had dien avond
gevraagd de requ's eerst den volgen
den dag te mogen brengen, wat hem
was toegestaan.
Bordes erkende naar Rockx ge
gaan te zijn en met hem in de rich
ting van Parys te zijn gespoord. In
den trein schonk hij Rockx f12.900
als deel van den buit. Rockx was
vroeger te Parys geweest en had
daarvan verteld aan Bordes, hetgeen
bij dezoD den lust had opgewekt ook
daarheen te gaan.
Bordes bekende volmondig en was
diep onder den indruk van de ernstige
woorden van den president.
Het O. M., waargenomen door mr.
F. C o u v e e, bracht hulde aan den
hoofdcommissaris van politie te Til
burg, den heer Soentjes, en ging de
motieven na der daad: zucht naar
weelde en verkeerde neigingen; be
rispte het misbruik maken van het
vertrouwen, dat de firma van Mierlo
stelde in haar bediende; laakte de
houding van Rockx, die de mooie rol
wilde gaan spelen, toen hij zag dat
er toch geen uitweg was; merkte
met voldoening het berouw van
Bordes op en eischte wegens ver
duistering voor Bordes twee jaren
gevangenisstraf, voor Rockx gelijke
straf wegens heling.
Mr. dr. M. Tyderaan Mzn., te
Breda, achtte niet bewezen, dat Bordes
opdracht kreeg genoemde brieven
weg te brengen, zooals in de dag
vaarding vermeld stond en vroeg
daarom primair vrijspraak. Pleiter
achtte Bordes beïnvloed door Rockx,
en de gelegenheid tot het plegen dei-
daad was hem zoo gemakkelijk ge
maakt, omdat hij de reiju's eerst den
volgenden dag behoefde in te leveren.
Hij drong aan op een lichte straf.
Mr. M. H. Hartog uit Bergen
op Zoom achtte niet bewezen, dat
Rockx de mooie rol heeft willen
spelen; noemde het feit een onbe
zonnenheid en de grootte der som
een verzachtende omstandigheid. Ze
waren verblind. Ook deze verdediger
drong op lichtere straf aan.
Uitspraak 20 Mei.
Nogal kra«.
Dat een mevrouw het mei hare
dienstbode niet kan vinden en dat
de laatste niet altijd sympathiseert
met de eerste, is niets buitengewoons,
doch dat dit de oorzaak is, dat een
mevrouw te Dordrecht in 4 jaron
tijds.43 dienstboden „versleten
heeft" is, zegt de „Dordt. Ct." terecht,
nogal kras.
UIT MEXICO.
Vluchtelingen.
Dinsdag zijn te New-Orleans met
het s.s. „Monterey" 632 vluchtelingen
uit Mexico gearriveerd. Daaronder
waren honderden Amerikanen.
By aankomst van het schip ontplooide
een hunner de Engelsche vlag. Hierop
volgde een luid gejuich van de Ame
rikanen voor „Union Jack", waarna
de kreet „naar den bliksem met
Bryan" weerklonk. De vluchtelingen
waren buiten zichzelf over de nala
tigheid der Amerikaansche regeering
om haar burgers in den vreemde te
beschermen. Er waren lieden uit
allerlei oorden van Mexico; en zij
hadden de afschuwelijkste dingen
zien gebeuren of zelf ondergaan. De
vluchtelingen zijn vast besloten het
groote publiek in de Unie voor te
lichten over wat er voor vreeselijks
gebeurt in Mexico.
Zoo werd verhaald van de familie
Gourd. De vader, Richard Gourd,
was een Amerikaanse!» heerenboer
in de buurt van Tampico. Mexicanen
hadden 's nachts de hoeve overvallen,
Gourd aan ziin handen aan een
boomtak opgehangen, en de drie
dochters van den man verkracht.
Toen waren allen vermoord.
Hard, een chemicus uit Mexico
(stad), had bevel van de regeering
gekregen, rookloos kruit te maken
voor de Mexicaansche troepen. Hij
weigerde en werd toen met dood-
van
door P. DEUZEMAN,
Hoofd der School te De Cocksdorp op Texel
en Leeraar Middelbaar Onderwijs
In Aardrijkskunde.
In 1914 herzien door:
J. Daalder Dz. en W. Mets Tz.
5).
"Wij herinneren slechts aan de land
verhuizing, die vóór eenige jaren van
Texel naar Amerika plaats had en
welke nu slechts by uitzondering
meer voorkomt. Met moeite won men
hier het brood en hoopte dit in het
verre Westen gemakkelijker te zullen
verkrijgen. En nu de conclusie.
Wij constateeren thans, dat in oude
tijden aan de tweede voorwaarde
mede niet voldaan werd, zooals uit't
bovenstaande mocht blijken. Hier
mede wordt aan de meening van
meergemelden schrijver op nieuw een
gevoelige schok toegebracht.
't Is natuurlijk, dat Texel, toen ons
land in den loop der tijden meer al
gemeen bevolkt werd, ook bewoners
tot zich trok. In zeer oude tijden
toch waren de streken ten oosten
en zuidoosten van Texel bewoond,
zoo als bleek na inpolderingen, b.v.
die vandeWieringerwaard en Waard
en Groet, welke eenmaal in het gebied
schieten bedreigd, waarop hy de
vlucht nam. Hard's fabriek werd
door troepen vernield. De soldaten
begaven zich thans naar de woning
van Hard waar zij drie vrouwen
aantroffen die werden geschoffeerd.
Deze en dergelijke verhalen waren
in de Ver. Staten nog niet bekend
geworden, omdat te Vera Cruz de
telegraaflijnen het werk niet afkun
nen, en er in Mexico (stad), oen zeer
strenge censuur wordt geoefend.
De New-Yorksche bladen drukken
verhalen van de vluchtelingen te
New-Orleans in extenso af, en basee-
ren er beschouwingen op, die strekken
tot afkeuring van de Wilson-politiek
„van waakzaam wachten."
Uit de Pers.
Da Kamerzetel van Katwijk.
Aan de „Nieuwe Crt." wordt uit
Leiden bericht, dat onder een groep
anti-revolutionairen te Katwijk sterk
wordt geijverd voor een candidatuur
van mr. P. E. Briét, die by de perio
dieke Kamerverkiezingen candidaat
was voor Leiden en Gorinchem.
De „Leidsche Courant" bepleit het
goed recht der R. Katholieken, om
ditmaal een R. K. candidaat te stellen
en wel uit tweeörlei oogpunteerstens
omdat Katwijk volgens de pas door
„De Standaard" gepubliceerde cijfers
overwegend R. Kath. is en de R.
Katholieken volgens het stelsel van
Evenredige Vertegenwoordiging op
meer zetels recht hebben, dan zij tot
dusver bezetten, en tweede, omdat
er nog genoeg R. K. zijn, die het ambt
van lid der Tweede Kamer uitstekend
zouden kunnen vervullen.
De driestarschryver in „De Stan
daard" laat zich als volgt hooren:
„Het liep in Arnhem dan toch zoo-
s voorzien was. Er is toch weer
een vacature voor de Tweede Kamer
gemaakt. Gemaakt in Katwijk. En
alzoo toch weer een vacature, waarin
de onderlinge verhouding van de
partijen Rechts niel conform de kleur
van het Kamerlid was.
Was dit nu noodig?
Beschikt nu de Christ. Hist. Party
niet over uitnemende candidaten voor
de Eerste Kamer buiten haar Tweede
Kamerclub? Waartoe, zouden we
zeggen, nu dezen twistappel weer
opgeworpen
Niet dat we ook maar iets tegen
den gekozene als persoon of politiek
man hadden. Steeds hebben we den
heer Van Wassenaer gewaardeerd.
Eu ook in de Eerste Kalmer zal hy
zeer goed op zyn plaats zijn.
Doch hierover gaat liet niet.
Zulk oen vacature, als nu in Kat
wijk kwam, zou niet de minste be.
denking hebben opgeleverd, zoo 't een
district had gegolden, waarvan aan
wijsbaar was, dat de Christ. Hist.
kiezers er een besliste meerderheid
hadden.
De bedenking die nu rijst, spruit
alleen daaruit voort, dat dit juist
niet het geval is.
Toch zullen we, als redactie, ook
onzerzijds doen wat in ons vermogen
is, om de zaak tot een goed einde
te brengen, en we twijfelen geen
oogenblik, of ook van Antirevolutio
naire zijde zal èn het Centraal èn
het Provinciaal èn het Districts-
Comité doen wat doenlijk is om
ongerief te voorkomen.
Maar instaan voor den gewenschten
uitslag kunnen we natuurlijk niet.
Het is een gemaakte, geen van
zelf ontstane vacature. En juist daarin
schuilt het gevaar."
De heer Snoeck Henkemans heeft
aan het bestuur der Chr.-Hist. Kies-
vereeniging te Katwijk medegedeeld,
dat hy alleen een candidatuur zal
aanvaarden wanneer dr. De Visser,
daarvoor gevraagd, mocht bedanken.
overleden. Ik bedoel dr. P. H. Eykman,
die teBad-Nauhei m genezing zocht voor
eene haltaandoening en er op 51-
jarigen leeftyd stierf. Hij was iemand
van strong-wetenschappelijke vor
ming. De Groningsche Universiteit
had hem, arts, nog pas het doctoraal-
honoris causa verleend. Hij, Eykman,
was iemand van hoog-gaande, zich
ver-uitstrekkende idealen met de
eischen de soms zoo belemmerende,
ontnuchterende der werkelijkheid
hield hy weinig rekening. Nieuw
systeem op het gebied der genees
kunde wilde hij in toepassing brengen.
Eykman wist belangstelling te vinden,
alsook kapitaal om ze te verwezen
lijken. Hij stichtte zijn „Natura Sanat".
(De natuur geneest) in de heerlijke
Scheveningsche Boschjes, bij de re
sidentie. Hij gaf er zich met hart en
ziel aan. Na enkele jaren ging de
stichting te-gronde.
Hy, dr. Eykman, was de ziel van
het fantastisch-grootsche plan om
Den Haag te maken tot de wereld
stad; centrum, middenpunt van de
beweging, internationalisme ge
noemd. De Musschenberg, het
uitgestrekte duinterrein nabij de
Hofstad, zou voor dat wereld
centrum voorloopig genoeg ruimte
bieden Dr. Eykman trok naar
Amerika, besprak er met And re w
Carnegie zijn grootsche plannen,
kwam terug in Patria. De kleine, snug-
ger-pientere Yankee, de milliardair,
had natuurlijk al-lang gemerkt, dat
de brave, geleerde dr. Eykman be
hoorde tot het onsterfelijke geslacht
van de don Quichotte'sHij, An-
drew,had den Nederlandschen medicus
met den langen, gryzenden baard en de
jeugdige enthusiaste, donkere oogen
allerhoffelijkst op zijn jacht terugge
leid, misschien had dr. Eykman ge
dacht, dat mr. Androw in de gauwig
heid zyn chèques-boekje voor den dag
zou halen en hem .vragen: „Please
Beste vrind, hoeveel hebje
noodig? Vjjf raillioen, tien, meer
nog Spreek maar op 1"
Vulpenhouder gereed... 't Liep
DE WEEK.
7 Mei.
Hij is geweest een idealist met
onverwoestbaar vertrouwen in z'n
idealen, de man, die in de kracht
der jaren in de afgeloopen week is
van het Holland-Zuiderzee-veen lagen.
Na het droogmaleu dier polders toch
werden er slooten doorgegraven. Men
zag toen, dat de ondergrond uit laag-
veen bestond. In dit laagveen vond
men, op ongeveer 1 Meter diepte
beneden den beganen grond, doods
beenderen bovendiende overblijfselen
van een put en een ouden weg van
steen.0
Waren deze streken vroeg, zeer
vroeg bewoond, dan zal dit ook met
Texel wel het geval zyn geweest.
Doch aan te nemen, dat Texel reeds
bewoond werd, toen alleen de Hooge-
berg droog lag, zooals enkelen doen,
gaat te ver en is strijdig met den
gewonen aardrijks- en geschiedkun
digen loop der dingen.
HOOFDSTUK VH.
Landaanwinning.
(POLDEES.)
In de vroegste tyden moest het
land beschermd worden tegen het
geweld van het water. In later tyden
maakte men ook veroveringen: er
had landaanwinning plaats; er werden
polders ingedijkt. Die inpoldering is
van vrij ouden datum, doch kon,
van wege de gebrekkige hulpmid
delen, eerst op grootere schaal plaats
hebben, nadat in den loop der 15e
eeuw de watermolens waren uitge-
O Zl« Paludanus.
Ook het groote, grootsche Mus-
schenberg-plan is versmolten als 't
gebeurt met een sneeuwman, die
blootgesteld is aan de onbarmhartige
stralen van zomerzon
Arme sneeuwman
Hij verdwijnt eer "gij 't weet!...
Wy hebben behoefte, vind ik,
aan idealisten met onverwoestbare
idealen gelijk dr. P. H. Eykman was.
"n óók vind ik, dat 't in zeker
opzicht een groote en hooge eer is
om te worden genoemd „de don
Quichotte van deze dagen"
Wij hebben geen schrijvers als
Cervantes meer, moed hebbend om
romans te wijden aan „ridders van
de droevige figuur", uittrekkend om
te vechten tegen windmolens, die ze
aanzien voor vijanden, bedreigend
hunne heerlijke idealen
Wy leven in „nuchtere dagen",
gelijk minister Bertling, van Finan
cien, op den historischen datum van
5 Mei 1914 een beroep deed op ons
nuchter verstand" om te verwerpen
de amendementen tot het zwaarder
belasten van het inkomen, volgens
den wensch der vrijz.-democraten in
de Tweede Kamer, - dan het aan
hangig ontwerp-Inkomstcnbelasting
wil gedoogen.
Op dien 5en Mei 1914 heeft -
volgens de verzekering harer vijanden,
de Vrijzinnige Concentratie eön
deuk, een barst gekregen. Gelijk 't
vroeger met de Coalitie, de toen-
machtige, geschiedde.
Links was verdeeld. Slechts enkele
Unie-liberalen gingen met de vrij
zinnig-democraten mee. En het be
drag der Inkomstenbelasting, in
art. 33, het hart der wet neergelegd,
werd bepaald zooals de Regeering
't wenschte.
Zwartkijkers, alarmisten, jobs-
tijding-liefhebbers spraken van een
„dies ater", - een zwarte, onheil
spellende dag, - voor Links.
Zou 't waar zijn?
Een idealist als wijlen dr. Eykman
zou geglimlacht hebben. „Geen nood,
hoor!" zou hij hebben uitgeroepen.
Maar dit zij erkend, in het
Parlement zocht ik op dien 5en Mei
vruchteloos zulk-een.
Ingekomen was de tijding, dat
baron Otto van Wassenaer, de Kat-
wijksche afgevaardigde, in de vaca
ture-Schim melpenninck v. d.Oye tot
senator was verkozen. Het bericht-
zelf schokte de hooge vergadering
niet zoozeer als het vooruitzicht van
mogelijk politiek geharrewar in Kat
wijk. Ook diiar eischt de Katholieke
fractie haar recht. Gelijk zy 't, -
met goeden uitslag, deed voor liet
presidium van ons Hoogerhuis, thans
onder de hoede van den joviaal-pret-
tigen, gemoedelijken, zeer-railitairen
en gansch niet in politiekerij door-
kneeden baron Van Voorst, den
generaal met de zware grauwe piek-
knevels en het warme hart
Onze Katholieke medeburgers ko
men voor hunne rechten en aan
spraken op. De benoeming van den
uiterst bekwamen rar. dr. Struycken
tot Staatsraad zal hen zeer zeker
bevredigen.
Trouwens, tot zéér ver buiten
de Katholieke sfeer is de faam van
prof. Struycken's uitnemendheid ver
breid.
Hier hebben wij dus geen geharre
war en gehakkevit te duchten
Wèl te Katwijk Of zal baron
Van Wassenaer voor het senatorschap
bedanken, daarmèe dr. De Visser's
ideaal om in het Parlement terug
te keeren in rook doend vervliegen?
Wij moeton 't afwachten.
't Zijn alle dingen, waarvan iemand
als wijlen mijn brave en warmbloedige
idealist Eykinan liefst verre bleef.
In de wilde hartstochtelijke, de
zuidelyk-onstuimige ovaties, Willem
Mengelberg te Rome gebracht,
daarin zou hij zich van harte ver
heugd hebben. In zulk eene zonnige
atmosfeer leefde hij op
En oene tijding als dat onze
Koningin hulde heeft gebracht aan
het kranig optreden onzer officieren
in Albaniö, deze zou hem ver
kwikt hebben. Ook de hulde, gebracht
aan een noesten, grooten werker dei-
Wetenschap als de chemicus prof.
Franchemont, thans zijn veertigjarig
jubileum vierend als Leidsch hoog
leeraar in de scheikunde, ze zou
hem hebben verheugd en verkwikt.
Maar het sombere van verdeeld
heid, die de krachten versnippert en
verzwakt; en die zoo vaak door
ijdelheid en andere dryfveeren van
klein-kaliber wordt bestuurd en ge
prikkeld, 't werkt op het gemoed
van vurige, eerlijk-enthusiaste ide
alisten als de ellendige nachtvorsten,
de geniepige, die in de jongste dagen
met vernielende, verwoestende macht
sloopten zooveel wat heerlijk her
levend natuur aan jongen wasdom
had geschapen
Mr. Antonio.
Langs de straat.
De méts.
Het oostelijk en het westelijk elftal
stonden tegenover elkander, strijd
lustig, getraind, krachtig.
Nu weet ik zeer goed. dat ze niet
au grand complet waren, de beide
elftallendat aan het oostelijk elftal
de keeper, do links- en rechtsbinnen
en do middenvoor ontbraken, en dat
de overige functies vervuld werden
door eon peenharig, elfjarig jongetje
met de knie door de broek, maar wat
maken dergelijke kleinigheden uit?
Het westelijk elftal was iets minder
incompleet en telde drie vertegen
woordigers; de oudste zestien jaar
of daaromtrent, de jongste tien of elf.
Ook hun uitrusti ng wasergdoorluchtig,
maar zij hadden op het oogenblik
waarop dit verhaal aanvangt, slechts
oog en oor voor hun spel, zooals goede
spelers betaamt. Hun bal bestond uit
een half kwartaal uitgelezen Vliegende
Blaadjes, (prijs 25 cent; voor oude
Helderscho. Couranten wordt de prijs
iets hooger), onder hoogen druk ver-
eenigd tot een vies, onooglijk propje,
dat, kletsnat en gehavend, een zekere
veerkracht had gekregen, die het
spelen ermee tot een even groot genot
maakte als met een goeden leoren bal
van H.F.C.
vonden, die het overtollige water uit
liet omdijkte gebied moesten weg
voeren.
Een polder is een omkaaid of om-
dykt stuk lands, dat binnen dien dijk
in den regel een eigen waterstand
(peil) bezit. Bij veel polders heeft men
een zomerpeil en een wiuterpeil
(waterstand in den zomer en iu den
winter). By kleinere polders ontbreken
die soms. Er zijn twee soorten van
polderszee polders en binnenpolders.
De eerste zyn aan de zee ontrukt;
de tweede zijn vroegere meren of uit-
geveende plassen (droogmakerijen).
Texel heeft alleen zeepolders. De
oudste polders op dit eiland liggen,
uit den aard der zaak, het meest bin
nenwaarts. De bodem der Texelsche
polders is voor een goed deel een
produkt der zee (zeeklei, Eierland,'t
Ontstaan dier zeeklei is bij de behan
deling van den bodem verklaard.
Vóórdeinpolderingen plaats hadden
was Texel veel kleiner dan thans.
Eene oppervlakte van meer dan 5500
Hektare (bunder) heeft men door in
poldering aangewonnen. Daar Texel
ruim 18000 Hektare groot is, beslaat
het poldergebied eene oppervlakte,
die bijna gelijk is aan x/s der grootte
van het gehoele eiland of circa 1/B
van het oppervlak van het oorspron
kelijke eiland('). Dit moge dienen als
Van de 30 gomeensoliappelijke polder
alleen het Noorden hieronder begrepen.
bewijs van den moed, den onderne
mingsgeest en de volharding van
onze voorzaten.
De reus onder de Texelsche polders
is Eierland, dat 3189 Hektare beslaat
en dus grooter oppervlak inneemt
dan al de andere polders samen. Over
't algemeen liggen onze polders laag,
wat trouwens in den aard der zaak
ligt. De bodem ligt meestal even boven
of beneden de oppervlakte der zee
of daarmee gelijk. Alle polders ont
lasten hun water in de Zuiderzee.
Een eigenaardig kenmerk der polders
is het stelsel van rechte wegen en
rechte vaarten of slooten, zooals in
den Prins Hendrikpolder, Het Noor
den, Eierland en Waal en Burg dui
delijk is waar te nemen.
Veeteelt is over 't algemeen het
middel van bestaan; in Eierland is
dit de landbouw naast veeteelt. In 't
algemeen is de bodem der Texelsche
polders vrij vruchtbaar; eene uitzon
dering maken echter het westelijk
deel van Eierland, dat zandig en de
Prins-Hendrikpolder, waar de zooge
naamde „polderroofbouw" in toepas
sing is gebracht. Door betere water-
loozing en 't gebruiken van kunst
meststoffen, is weer een bevredigende
toestand ontstaan.
Bij enkele onzer polders deed zich
het verschijnsel voor, dat ze, na droog
legging, opnieuw overstroomden of
verdronken (Waal en Burg, Prins-
Het oostelijk en westelijk elftal,
tezamen vier spelers sterk, speelden
een méts. Midden in het drukke gedoe
van do dagstraat, in de beslommerin
gen van het alledaagsche leven, was
het aantal supporters niet groot
nochtans ontbrak niet de onvermij
delijke slagersjongen met de fiets, de
loopjongen, die alles deed behalve
loopen en een paar anderen, die nooit
ontbreken waar wat te beleven is.
De stand was, als zijnde het spel
ts begonnen, 0-0.
De vertegenwoordiger van het ooste
lijk elftal, die zich geheel alleen te
verdedigen had tegenover de drie
westelijken, was niettemin vol goeden
moed. Een dergelijk optimisme als
van dezen jeugdigen voetballer-met-
de-knie-door-de-broek een minstens
even praktische dracht als de fraaiste
voetbalbroek kan wezen is een
prettig verschijnsel in onze heden-
daagsche maatschappij.
Na den aftrap en nadat de slagers
jongen zeer gedienstig het zijne er
toe bijgedragen had om de bal, die
een slippertje gemaakt had, in liet
rechte spoor te brengen, was het
weldra duidelijk, dat het westelijke
elftal, als zijnde het sterkste, de
leiding zou nemen. Wel weerde het
oostelijke elftal zich tot het uiterste,
maar hij zou het niet kunnen houden
tegen de anderen.
Op dit oogenblik passeerde een
dienstmeisje. Het was een dienst
meisje zooals zelfs oude, getrouwde
keeren ze met genoegen zien. Netjes
en proper in de kleuren, en met een
gezichtje... een gezichtje, om te stelen.
Heb ik u al verteld, dat onder de
westelijken een zestienjarige was? Hij
was juist door de periode heen van
den baard in de keel, begon al met
iederen dag in den spiegel te kijken
teneinde het juiste oogeublik te con
stateeren waarop hij voor het eerst
zou mouten worden geschoren, en
wis reeds aan de lange broek.
Het logische gevolg van een en
ander was, dat hij het dienstmeisje
bewonderend aankeek.
Nu is daar opzichzelf niets tegen.
Zelfs zouden wij er toe kunnen komen
het prijzenswaardig in genoemden
jongeling te vinden, in zoover, dat de
bowondering voor gratie, lieftallig
heid, properheid en wat dies meer
zij, oen zeldzaam voorkomende eigen
schap is.
Maar er zijn grenzen en de mensch
moet by al wat hij doet, de rede doen
zegevieren boven het gevoel.
Onze westelijke keeper vergat helaas
zijn spelvoor hem bestonden slechts
de lieftalligheid, dc gratie en schoon
heid van het dienstmeisje.
De gevolgen waren verschrikkelijk
te verschrikkelijker daar een onschul
dige hier boeten moest voor den
schuldige. De bewonderende jongeling
niet het keiharde schot, door het
oostelijk elftal afgevuurd, en dat h(j
als keeper der westelijken, had moeten
stoppen. Het halve kwartaal Vliegend
Blaadje, nat, vuil, modderig, kwam
terechtop het aanvallige gezicht
van het lieftallige, propere enz. (zie
boven) dienstmeisje.
Och, och, och! Onze pen weigert
absoluut de gevolgen hiervan te
schilderen. Het was oen te droevig
beeld.
En het meest droevige was nog
wel, dat de aanbidder van het dienst
meisje haar in den steek liet, nu zij
door het wreedo noodlot geteokend,
haar lieftalligheid inboette, - dat zij
door hot oostelijke en het westelijke
elftal tezamen uitgelachen werd en
met roode oogen vluchten moest.
De méts echter ging niet door,
wegens slechten toestand van de bal.
Kees II.
aankoop van een verlengstuk voor
den sproeier. Het aangekochte ver
lengstuk, is wegens zijn groote lengte,
op verzoek der Vereeniging door de
firma Koster te Schagen terugge
nomen. Aangenomen wordt een
aanbod van den heer Pennekamp
om de zijne te probeeren. Bevalt die,
dan zal men or ook zoo een aan
schaffen.
Bij de nu volgende bestuursver
kiezing werd het aftredende lid, de
heer C. v. d. Linden met algemcuue
stemmen herkozen.
De rekening en verantwoording
van den penningmeester, op verzoek
van den Voorzitter nagezien door de
heeren B. J. Boelsums en H. Penne
kamp werd in orde bovonden eu
goedgekeurd.
Bij de rondvraag informeert de heer
Pennekamp of het niet gowenscht
zou zijn een proef te nemen niet
het telen van groente voor export.
De heer Boelsums zou dat gaarne
willen. Het komt meermalen voor,
dat sommige artikelen te Helder 40
50 cent kunnen opbrengen terwijl
ze op andere plaatsen soms twee a
8 maal zoo duui' zijn. Dit was nog
onlangs het geval met raapstelen
en: radijs.
Do heer Jellema zegt, dat er een
tijd zal komen, dat de markt te Helder
overvoerd wordt. Voor dien tijd
mpet dus een uitweg gezócht worden.
Daarom juicht hij het voorstel ten
zeerste toe. Besloten wordt een proef
te! nemen met dubbole slaboonen.
Een achttal der aanwezige leden zyn
gepegen er eeu zekere oppervlakte
mee te beplanten. Voor de te maken
onkosten zal de kas f5 steun ver
leunen.
Vervolgens geeft do heer Jellema
in overweging de planten, welke in
't voorjaar noodig zyn door -een of
meer der leden te laten kweeken.
Het geld werd dan hier verdiend en
men was ook meer zeker van goede
planten.
Besloten wordt dit punt op de Juli
vergadering nader te bespreken.
Nadat vervolgens de heer Penne
kamp eenige inlichtingen heeft ge
vraagd over den teelt van witlof,
wplke hem door den heer Jellema
zyllen worden verstrekt, en de heer
Schilderman heeft gewezen op het
voordeel dat er ligt in het gezamen
lijk aankoopen van tuinzaden, wordt
op vooratol van den heer v. Gen-
deren besloten een monstersteker
voor kunstmest aan te schaffen,
waarna de sluiting volgt.
Ingezonden Mededeeling.
SPLENDID 31590.
Het afdoende middel tegen Zomer
sproeten. Sedert jaren bewezen.
Verkrijgb. bU H.H. Drogisten en Coiffeur».
Te Helder b(j Fa. De Blo-Biersteker.
INGEZONDEN.
Uit den omtrek.
Anna Paulowna, 6 Mei.
Dinsdagavond vergaderde in café
Borst de Vereeniging van oud-leer
lingen van den Tuinbouwwinter
cursus.
Na opening der vergadering en
goedkeuring der notulen, worden een
tweetal ingekomen stukken na lezing
voor kennisgeving aangenomen. Ver
volgens komt in behandeling de
Hendrik polder, Volharding). Dit ge
schiedde in den regel bij storm en
daarmee gepaard gaanden hoogen
waterstand (stormvloeden; opwaaien
van zeewater aan de kusten). Er ont
stonden bij zulke gelegenheden aan
den binnenkant der dijken diepe
„walen", „wielen" of „kolken", ten
gevolge -an het neervallen en uit
spoelen van het over den dijk stroo-
mende zeewater. Aan de kromming
of bocht van den dyk kan men on
middellijk een doorbraak herkennen,
in verband met de aanwezigheid van
zulk een „waal". Men denke hierbij
slechts aan „Weegerswaal", waarover
beneden nader zal worden gesproken
verder aan „de Groote Waal" ten
zuiden van Den Hoorn en eindelijk
aan „de Waal" van de Volharding,
die in één nacht tot 21 voet diepte
uitspoelde.
Die „walen" zou men de „meren"
van Texel kunnen noemen.
Na den Eierlandschen polder volgt
in grootte „Waal en Burg," die
>/7 van de oppervlakte van eerstge-
noemden polder beslaat. Een weinig
kleiner is „het Noorden", welke polder
eene geliefkoosde verblijfplaats van
verschillende vogels is. In opper
vlakte volgt hierop de Prins-Hendrik
polder, bij eerste indijking Kattopolder
geheeten, naar zekeren kastelein Kat,
een der voornaamste ondernemers,
te den Hoorn woonachtig, in 't Zuid-
De Ned. Herv. predikanten van
Texel hopen op den Hemelvaartsdag
eon openlucht-zcndingsamenkomst te
houden waarschijnlijk in „het boschje"
uur gaans van de aanlegplaats
van de Texelsche boot.)
Sprekers, behalve 2 Herv. predi
kanten, zendeling en mevrouw van
Baaien van de Utrechtschezcndings-
vereeniging en de heer A. van Os,
zendeling onder Israël.
Bezoekers van buiten gelieven te
komen met de boot van 12u.I5 uit
Nieuwediep en kunnen vertrekken
6u-15 uit Oudeschild.
Gelegenheid voor bewaring van
fietsen en het verkrijgen van ver-
verschingen.
Texel. V.
Ingezonden Mededeeling.
IDe man gevoelt zich jonger en de
vrouwzleterfrisscheruit,wanneer
zij hunne gezondheid onderhouden
door het geregeld gebruiken van
oosten van Texel gelegen. De overige
polders, zooals „de Kuil", „Het Hoorn
der Nieuwland", „de Grie", „Het
Weezenspijk" en „het Burger Nieuw
land" hebben eene betrekkelijk kleine
oppervlakte en zijn bijna uitsluitend
gewijd aan hooibouw en veeteelt.
Over het voorkomen van het land
schap in "de polders is elders reeds
gesproken, zoodat wij hier ter plaatse
daarover niet zullen uitweiden. Enkele
bijzonderheden van sommige polders
mogen hier een plaatsje vinden.
1. POLDSE WAAL EN BOEG.
De oudste onzer polders schijnt
Waal en Burg te zyn, aldus genoemd
naar de dorpen Waal en Den Burg,
in welker nabijheid hij ligt. De hooge
dyk, die thans langs „Weegerswaal"
voert, zal dus eenmaal een zeedijk
geweest zyn. Zulk een voormalige
zeedijk wordt door inpoldering later
een „slaperdijk". De „Weegerswaal"
kan onstaan zijn door eene over
strooming of overstorting (over den
dijk) van zeewater in het jaar 1532,
toen, zooals dc geschiedenis vermeldt,
Waal en Burg overstroomde, nadat
hij reeds44 jaar als polder had bestaan.
Misschien zijn door dezelfde over-
strooming de zoogenaamde „Kolk" en
„Molenkil" ontstaan, die te vinden
zijn aan de binnenzijde van den grint
weg tusschen Waal en Eierland aan
den zuidkant van den polder „Het
Noorden". Men vermeldt, dat in het
jaar 1488 Waal en Burg voor 't eerst
is ingedijkt, alsmede, dat na de over
strooming van 1532 eene hernieuwde
inpoldering plaats had in 1617, dus
tijdens het Twaalfjarig Bestand
(1609-1621) Waal en Burg ligt 0,5
Meter beneden Amsterdamsch peil,
bezit geen zomerpeil, is 789 H.A.
(bunder) groot en is bijna uitsluitend
gewijd aan hooibouw en veeteelt. Aan
de Noordzijde ligt de „Ruige dyk",
die zijn naam ontleent aan de veel
vuldig daarop groeiende helm.
Deze polder is ingedijkt in het jaar
1591, dus tijdens Prins Maurits. Hij
ligt ten Zuiden van Den Hoorn en
wel 0,3 Meter beneden volzoe, bezit
geen zomerpeil en is slechts 45 H.A.
groot. Uitsluitend wordt hier hooibouw
en veeteelt gedreven.
De polder Eierland beslaat meer
dan V# van de geheele oppervlakte
van het tegenwoordige Texel. De naam
van dezen polder is ontleend aan het
feit, dat men hier in vroeger tijd
(vóór de indijking) op de drooggelegde
plaatsen voel eieren van zeevogels
vond.
(Wordt vervolgd