HELDERSCHE COURANT
No. 4366
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1914
42e JAARGANG
75-jarig bestaan der H. IJ. S. M.
Zondag, j.1. des namiddags 1 uur
was het juist 75 jaar geleden dat
de eerste trein van de H. IJ. S. M.
van Amsterdam naar Haarlem ver
trok, „van poort tot poort". Die eerste
trein was zeer primitief. Hij bestond
uit 5 diligences en 5 „char-A-bancs".
En om deze trein te doen rijden
moesten beide locomotieven van do
Maatschaijpij, de „Snelheid" en de
„Arend" dienst doen. Om zoo verte
komen dat men dezen dionst kon
openstellen was heel wat noodig ge
weest. Vooral met de aanleg van de
lijn had men moeilijkheden, door de
overdreven en belachelijke eischen
welke soms door de landeigenaren
gesteld-weiden.,Zoo.moest te Halfweg
een schutting geplaatst worden om
het „ijzige van de passagie" te ver
minderen, etc.
Hieronder laten wij een verkleinde
copy van de eerste dienstregeling
volgen
tfroHanbgcfle feeren ^poottueg'Jfóflatsrtjappij.
SCanhanfieïijft met <&iu$bag 24 September 1839
tot tiabere ftennifóebing, jtjn be uren ban hemelt
brr Jtëagetreinen boor bc dienst tiwsrflen
SÜmsterbam en l^aavïem,
boor ben lïaab ban SUbmfniatuatie, bcpaalb als boïgt
biarbenbe be öeijigets bersodjt ont jiclj 15 minuten
te boren op be stationaplaatsen te bebiuben.
55agagie ban ficijigers of eenige anbere >0aebc*
ren, bic men berlangt heiboert te ljebben, io men
berplicljt 0111 ten minsten nut boor 't bertreft
in bc bnartoe ingcrigte kantoren aan te brengen.
l^ertreft ban Silmsterbam
«Ees morgens te 8 ïlre
io
namibbags 3
si 5 55
Sümjitei'bani,
21 ,§epr. 1839.
ï^ertreft ban Haarlem
>©e^ morgens te 9 Mee
namibbags a
5. 4 55
51 v 6
Controleur
V$. JüSetljorst.
Vier treinen per dag, in ellcerich
ting, tussehen Haarlem en Am
sterdam. Thans zijn het er onge
veer 120. Om de vlucht die het be
drijf der H. IJ. S. M. genomen heeft
nog beter te doen uitkomen geven
wij nog de volgende cijfers:
Voor 70 jaar exploiteerde de Maat
schappij een lijn van 16 K.M. Thans
is het 1.521.289 K.M. Hierbij komen
nog 125 K.M. tramweg.
In het begin beschikte de Maat
schappij over 4 locomotfeven en 86
rijtuigen. Thans is dit gegroeid tot
500 locomotieven, 1370 rijtuigen
470 bagagewagens 7341 goederen
wagens. Het personeel klom in dien
tijd van 100 op 14.000 personen.
Op pagina 4 van dit blad zijn
opgenomen
1. De Pleureuse (door Norma.)
2. Feuilleton enz.
DE OORLOG.
Vrede
Op het eind der vorige en in het
begin dezer week ontvingen wij ver
schillende telegrammen aangaande
bemiddelingsvoorstellen, welke door
President Wilson waren gedaan. Deze
telegrammen werden niet door ons
gepubliceérd, omdat de berichten te
vaag waren en geen geloof verdienden.
Het leek heel onwaarschijnlijk dat
een der partijen geneigd zou zijn
vrede te sluiten, lichter komen de
geruchten in steeds vasterer. vorm
terug. Naar Reuter thans uit Was
hington bericht, heeft president Wil
son den Duitschen Keizer de vraag
gesteld of deze geneigd zou zijn de
vredesvraag te overwegen.
Het antwoord, hierop ontvangen,
werd door president Wilson niet
openbaar gemaakt. Naar thans som
mige bladen uit „betrouwbare bron"
vernemen zou Duitschland het vol
gende antwoord gegeven hebben.
Ie. Duitschland zou gaarne be
middeling aanvaarden, indien
lo. Iets meer beslist wordt aan
geboden, dan de goede diensten van
de Vereen igde Staten alleen. Hoewel
de goede bedoelingen van de regee
ring te Washington waardeerend,
wyst Duitschland er op, dat het aan
bod geenerlei toezegging bevat van
de bondgenooten. Engeland moet af
stand doen van den eisch, dat de-
strijd tot het uiterste zal worden
gevoerd, lot algeheele vernietiging
van Duitschland. Zoolang die hou
ding wordt aangenomen, zal Duitsch
land gedwongen zijn alle vriend
schappelijke aanbiedingen af te slaan.
2o. Duitschland in Europa moet
niet worden verbrokkeld. Terwijl
over de koloniën onderhandelingen
kunnen worden gevoerd, moet het
Duitsche Rijk intact blijven.
3o. Duitschland moet in de toe
komst door de mogendheden, die het
omringen, ongemoeid worden gela
ten. Iedere man in het Rijk meent
ernstig en eerlijk dat de oorlog is
een strijd van zelfverdediging tegen
de vijandelijke bedoelingen van Rus
land, Frankrijk en Engeland. Leven
en laten leven is de staatkunde die
Duitschland wenscht dat zijn vijan
den in het oog zullen houden.
Het vriendschappelijk aanbod van
Amerikaansche bemiddeling wordt
door Duitschland afgewezen, wijl er
geen zekerheid bestaat dat de bond
genooten dit zullen overwegen."
Duitschland zou dan geneigd zijn
om de oorlog voor onbeslist te ver
klaren. Dit zou voor Duitschland wel
mooi zijn, maar of de bondgenooten
welke er thans reeds gunstiger voor
staan en op den duur vermoedelijk
nog in positie zullen verbeteren, er
ook zoo over zullen denken is niet
alleen hoogst onwaarschijnlijk, maar
na de verklaring der bondgenooten
te Londen onderteekend, dat geen
van -allen een afzonderlijke vrede zal
sluiten bijna onmogelijk. Vooral
van den kant van Engeland zal van
toenadering weinig te bespeuren zijn.
Algemeen is daar toch de meening
dat geen duurzame vrede verworven
kan worden dan door de vernietiging
van het pruisi6Cbe militarisme.
In gelijken geest liet Rusland zich
uit in antwoord op den vraag van
President WilsoD.
En dan komt bovendien nog het
volgende oflicieuse bericht van Wolffs
Bureau, uit Berlijn, dd. 20 Sept:
„Volgens een door Reuter verspreid
bericht uit Washington zou de Duit
sche ambassadeur aldaar verklaard
hebben, dat Duitschland bereid was
tot den vrede, in geval het Duitsche
grondgebied in Europa niet zou wor
den verkleind.
Dergelijke berichten zijn er op be
rekend, den indruk te wekken alsof
Duitschland niettegenstaande deover-
winningstochten zijner legers in het
Westen en Oosten strijdensmoede
ware.
Duitschland denkt er op het oogen-
blik in 't geheel niet aan vredes-
aanbiedingen, welke dan ook, te doen.
Wij herbalen: Duitscbland kent slechts
één doel, den roekeloos over ons ge-
brachten oorlog eervol tot het einde
uit te vechten."
Dat geeft nu ook niet direct blijk
van geneigdheid tot vrede. Het doel
van Engeland en de verbondenen, en
dat van Duitschland en Oostenrijk,
bet zullen voorloopig wel twee onover
komelijke bezwaren vormen voor de
pogingen door president Wilson in
het werk gesteld, om tot de vrede te
geraken.
Wat ons thans nog te wachten
staat kan wellicht nog het ergste
van alles: worden. Slagen de bondge
nooten erin de Duitschers terug te
drijven, dan moet de vestinglinie
langs den westgrens, welke al zeer
sterk geldt, doorbroken worden, het
geen naar alle waarschijnlijk niet zal
kunnen geschieden dan ten koste van
ontzaggelijk veel menschenlevens.
Over de slag tussehen de Oise en de
Maas zijn echter nog te weinig be
richten om oenige conclusie te kun
nen trekken. Dat van deze slag on
noemelijk veel afhangt is wel zeker.
Toch wordt weer het vermoeden
geopperd dat de Fransche generale
staf het gevecht op een rechter
vleugel der Duitschers slepende houdt,
en i n h e t Z.0. de beslissing
wil zoeken. Intuaschen zijn er
geen berichten die dit vermoeden
bevestigen. Afwachten is voorloopig
de boodschap.
Duitschland schijnt naar de Rus
sische grenzen groote versterkingen
gezonden te hebben. In verband
hiermede is de verdedigende positie
der Duitsche troepen in Frankrijk
makkelijk te verklaren.
De strijd in West-, Noord
en Noordoost Frankrijk.
Parijs, 20 September. Het officieele
communiqué van vanmiddag drie
uur meldt: Aan onzen linkervleugel
zijn wij aan den rechter Oise-oever
nog eenigszins voorwaarts gedrongen.
Een Algerijnsche divisie heeft weer
een vaandel buit gemaakt. Alle po
gingen van de Duitschers, die door
een talrijke artillerie ondersteund
werden, om ons front tussehen
Craonne en Reims te breken, zijn
afgeslagen. Bij Reims isdeBrimont-
hoogte, waarvan wij een gedeelte
veroverd hadden, door den vijand
hernomen. Wij hebben ons daarvoor
schadeloos gesteld door ons van een
anderen heuvel, de Pompelle, meester
te maken.
De Duitschers gaan hardnekkig
voort, zonder dat daar uit militair
oogpunt redenen voor bestaan,
te schieten op de kathedraal van
Reims, die in brand staat.
Aan het centrum, tussehen Reims
en Argonne, hebben wij het dorp
Souain génomen en duizend krijgs
gevangenen gemaakt.
Ons oprukken op de westelijke
hellingen van Argonne wordt be
vestigd.
Aan onzen rechtervleugel in Lotha
ringen is de vijand over de grens
teruggeweken, in het bijzonder de
streek van Avricourt ontruimend.
In de Vogezen heeft onze tegen
stander gepoogd het offensief bij St.
Dié te hernemen, zonder succes echter.
Wij bezitten nog geen zekere be
vestiging van de overgave van de
niet verwoeste forten vanMaubeuge,
maar de Duitsche pers bericht het
innemen dier stad en zelfs, dat haar
gouverneur te Torgau geïnterneerd
zou zijn.
Het Saksische leger is uit zijn
verband geraakt en zijn bevelhebber,
generaal von Hausen, oud-minister
van oorlog in Saksen, is van het
bevel ontheven.
Een divisie Saksische cavalerie, die
in Lotharingen gevochten had bij
het begin van den veldtocht en ver
volgens naar Rusland gezonden was,
heeft de débftcle van het Oosten-
rijksche leger meegemaakt. Zij zou
ernstige verliezen geleden hebben.
Londen, 20 September. Een com
muniqué van het Ooilogs-persbureau
van 4 u. 20 hedenmiddag luidt
Er is geen verandering in den
toestand ingetreden.
Het weder is zeer slecht.
De tegeu-aanvallen, gisteravond en
in den afgeloopen nacht door den
vijand ondernomen, zijn gemakkelijk
teruggeslagen met verliezen voor de
Duitschers.
Londen, 20 September. (Part.) Aan
de „Times" wordt uit Oostende ge
meld, dat van drie verschillende
zijden hetzelfde bericht inkomt om
trent de verschrikkelijke verliezen,
die de Duitschers voor Maubeuge ge
leden hebben. Ooggetuigen schatten
het aantal onbegraven liggende ge
sneuvelden op 80.000 tot 140.000.
(Een aantal, dat ons zeer overdreven
toeschijnt. - Red.)
Berlijn, 20 Sept. (W. B.) De gene
rale staf deelt mede uit het groote
hoofdkwartier, or.der dagtoekening
20 September In den aanval op het
Fransch-Engelsche leger zijn op enkele
plaatsen vorderingen gemaakt. Reims
ligt in het strijdfront der Franschen.
Wij zijn gedwongen het vuur te be
antwoorden. Wy betreuren, dat in
de stad schade wordt aangericht en
er zijn aanwijzingen gegeven de
kathedraal zooveel mogelijk te sparen.
In de Midden-Vogezen zijn de aan
vallen der Fransche troepen aan de
Donon bij Senones en bij Saales af-
Op het oostelijk oorlogsterrein he
den geen nieuws.
De slag aan de Aisne.
Parijs via Londen, 21 Sept. (Reuter).
Het communiqué van gisteravond
elf uur zegt, dat de troepen der
bondgenooten op den linkervleugel
ten noorden van de Aisne, ten westen
van Soissons, hevige tegenaanvallen
hebben moeten doorstaan van een
overinachtigen vijand, dientengevolge
hebben zij eenig .terrein moeten los
laten, dat zij echter dadelijk daarna
hebben heroverd.
Op den rechteroever van de Oise
zetten de bondgenooten de voor-
waartsche beweging voort.
Ten noorden van Reims hebben
zij alle aanvallen afgeslagen, hoe
krachtig zij ook werden ingezet.
In het centrum ten oosten van
Reims behaalden zy opnieuw voor-
deelen. In het Argonüegebied is de
toestand onveranderd, terwijl het ge
bied van Woevre door den laatsten
•egenval in zulk een toestand ver
keert, dat de troepenbewegingen ten
zeerste worden bemoeilijkt.
Londen, 21 September. De corres
pondent van de „Daily News" seint
Zaterdag uit Ch&teau Thierry, dat de
meest verwoede strijd van den oorlog
gedurende de laatste dagen is gevoerd
en zoowel bij dag als bij nacht aan
vallen hebben plaats gehad. De Duit
sche infanterie golfde onophoudelijk
tegen de stellingen van de Engel-
schen en Franschen aan. Aan onze
manschappen waren deze onmiddel
lijke aanrakingen met den vijand
welkom. De aanvallen hebben nooit
succes en zijn een verluchting na den
enerveerenden hagel van granaten,
die van de heuvels komen, waar men
van de aanwezigheid der Duitschers
niets kan ontwaren dan den optrek-
kenden rook van hun geschut.
De Duitsche kanonniers gaan voor
uit. Zij bepalen met buitengewone
juistheid de schootsverte. Gisteren
viel een granaat in het Engelsche
hoofdkwartier, wat een groote ont
reddering gaf. De staf bracht er
echter het leven af.
De voorwaartsche beweging van
de bondgenooten moet noodzakelijker
wijs den veldslag voor een groot
gedeelte tot een strijd tussehen de
kanonnen maken, De-Duitschers heb
ben hun zwaarste geschut, w. o. 4
elfduims kanonnen, op de heuvelen
opgesteld. Hieruit blykt, welke over
wegende beteekenis de Duitsche gene
rale staf hecht aan het standhouden
op dezen (rechter) vleugel.
Doch na de vruchtelooze aanvallen
der Duitschers hebben de bondge
nooten in drie dagen vijf mijlen ge
wonnen ten koste van schrikwekken
de verliezen. Zy vernielden drie van
kanonnen in hun cementen fun
deeringen.
Zoo hevig was het vuur op do
verschansingen, dat het onmogelijk
was voor de veldhospitalen, om de
dooden en gewonden weg te halen.
De Duitsche lezing van de slag
aan de Aisne.
Van Duitsche zijde wordt gemeld,
dat bij de bloedige worsteling tus
sehen Oise en Marne de Fransche
troepen eerst beproefden de Duitsche
rechtervleugel te omvatten, daarna
om het front te doorbreken. Al deze
pogingen zijn beslissend afgeslagen.
De Duitsche rechtervleugel, in de
laatste dagen zeer versterkt, kon elke
poging tot afsnijding beletten, zoodat
de Duitsche generale staf verklaart,
dat de aanval van den vijand is mis
lukt. In het centrum hebben de
Duitschers zeer sterk verschanste
stellingen iDgenomen en konden zij
tegen de overmachtige Fransche
troepen standhouden. Veertien dagen
streed hier het Fransche leger zonder
eenig voordeel te behalen. De Duitsche
generale staf constateert daarom, dat
het weerstandsvermogen van de Fran
schen is verlamd. Van Noyon tot Belfort
zijn alle aanvallen der Franschen
bloedig afgeslagen. De Duitsche leger
aanvoering liet eerst alle aanvallen
gaan om de Fransche troepen te
vermoeien. Zij was in de door haar
zelf gekozen stelling zeker van het
succes, vooral omdat deze stelling
eiken dag meer verschanst werd en
versterkt door nieuw aankomende
troepen. Sedert 4 dagen vergenoegt
de Duitsche aanvoering zich niet
meer met afweren, .maar is zij over
gegaan tot het oöensief. Vooral aan
het centrum is dit offensief krachtig,
ondanks regen en storm rukken de
Duitsche soldaten voort. Veel oorlogs
buit is reeds vermeesterd.
De kathedraal van Reims
gebombardeerd.
Londen, 21 Sept. De „Times"-cor-
respondent te Parijs seint, dat volgens
een ooggetuige de beschieting van
Reims Vrijdag aanving. De Duitschers
hadden een stelling ingenomen op een
hooggelegen terreingedeelte ten noor
den van de stad; de Fransche positie
bevond zich ten zuiden en ten westen
van Reims.
Het Duitsche geschutvuur richtte
een geweldige verwoesting in het
gebouw aan.
De zegsman van de „Times" ver
toefde Zaterdagochtend een uur in
bet kerkgebouw. Door de granaat
scherven waren de versieringen en
de gekleurde ramen totaal vernield.
Volgens berichten uit Bordeaux zou
de kerk in vlammen z(jn opgegaan.
De Fransche regeering heeft aan
alle mogendheden het volgende pro
test doen toekomen:
Zonder eenige reden van militaire
noodzaak, alleen uit het genoegen
om te verwoesten, hebben de Duitsche
strijdkrachten de katedraal van Reims
aan een stelselmatige en felle beschie
ting onderworpen. Op dit oogenblik
is de vermaarde basiliek slechts een
ruïne. De regeering der republiek acht
zich verplicht deze schandelijke daad
van vandalisme aan de algemeens
verontwaardiging prijs te geven, een
daad die door een heiligdom van onze
geschiedenis aan de vlammen te wij
den, de menschheid beroofd van een
onvergelijkelijk deel van haar artistiek
erfdeel.
Londen, 21 Sept. Ward Price, van
de Evening News seinde Zondagnacht
het volgende over de verwoesting
van de kathedraal te Reims.
H(j herinnert er vooreerstaan.dat
Donderdag uu en dan een granaat
door het dak was geslagen. Doch
gistermorgen begon een Duitsche
batterij op een heuvel bij Nogent
1'Abesse, vier mijlen ten Oosten van
Reims, het groote gotische bouwwerk,
dat hoog boven de stad uitsteekt,
met opzet tot haar doelwit te kiezen.
Granaat op granaat verbrijzelde het
oude metselwerk, dat den storm van
eeuwen had getrotseerd. Lawine op
lawine van steenen en puin kwam
met een donderend geraas in de ver
laten straat neer.
Eindelijk vatte om half vijf de
steiger aan de Oostelijke zyde van
de kathedraal vuur. Brandende stuk
ken hout stortten op het dak, dat
weldra een loeiende haard van vlam
men was.
Fransche geneesheeren redden met
moeite de twintig Duitschen gewon
den, die in de kathedraal lagen. Een
tweehonderdtal verbitterde burgers,
die zich verzameld hadden, namen
een dreigende houding tegenover de
Duitschers aan, doch de priesters
kalmeerden do menigte.
De kathedraal is nu niet meer dan
een geraamte van zwarte, verkoolde
muren.
Chevllliard gevangen genomen.
Volgens een bericht uit Berlijn
werd den 2en September 's namiddags
door een Duitsch soldaat een Fransch
vliegtoestel naar beneden geschoten
en de er inzittende officier van den
generalen staf en de vlieger gevangen
genomen. De soldaat herkende in den
vlieger den beroemden duikelaar
Chevilliard, die aanvankelijk weigerde
zijn naam te noemen maar zich later
bekend maakte. Er werden belang
rijke kaarten en bommen bij hem
gevonden. Hü verklaarde, dat hü nog
op 100 Meter hoogte Duitsche troepen
voor Engelsche had gehouden.
Pijlen als wapen van vliegers.
in de „Milnchener Med. Wissen
schaft" meldt de geneesheer, dr.
Volkmann, dat Fransche vliegers ge
bruik maken van een nieuw wapeD,
namelijk van pijlen.
Gewonden, door den geneesheer
verzorgd, melden:
Plotseling voelde ik een stekende
pijn in mijn rechtervoet, even boven
den enkel. Aanvankelijk meende ik
door een myner kameraden bij ongeluk
geschoten te zijn, maar bijna onmid
dellijk daarna schreeuwden ook ande
ren van pijn en de paarden der
wagens werden schuw. Toen ik naar
mijn voet keek zag ik daarin een
ijzeren pijl van ongeveer lx/s c.M.
lang. Ongeveer vyftien mijner kame
raden waren ook door pijlen getroffen;
een hunner' wa3 in de buik getroffen
een andere was met den voet aan
den grond gespietst, een derde had
een pijl door de wang in den mond
gekregen, een paard was vlak boven
het oog getroffen.
Spoedig bleek dat wij uit een vlieg
tuig waren beschotengeen der won
den was ernstig. Zoodra wij verbon
den waren kropen wy onder de wagens,
om ons te beschermen. Van de 50
pijlen die geschoten werden, hebben
er 15 wonden veroorzaakt., meeren-
deels vleeschwondenhet been werd
zelden gewond. Slechts bij een man,
die een pijl in het hoofd kreeg, trad
de dood onmiddellijk in.
De pijlen bestaan uit een 10-15
c.M. lange schacht uit staal, van 8
m.M. dikte; er is een zeer scherpe
punt aan. Door de snelheid, waar
mede het vliegtuig ging, werden
personen in vier compagnieën en
van de daarachter staande batterij
gewond.
Te Rljssel hebben de Duitschers
een schatting van 7 millioen francs
gefiischt, te Armentiéres 500.000 fres.,
te Lens 700.000 fres.
FRANKRIJK.
Vluchtingen uit het Oise-departe-
raent hebben meegedeeld dat de
Duitschers in de buurt van Creil de
bewoners dwongen loopgraven voor
hem te graven. Slechts door honderd
francs per dag te betalen kon men
zich van dit zware werk afmaken.
'In den „Matin" vinden w|j het
volgende schetsje van een verlaten
dorp, waar een troep soldaten kwam
kampeeren:
Het was of men een grafkelder
binnenkwam, en bij een snel onder
zoek vond men slechts verlaten,
zwaar gesloten en gegrendelde buizen.
De Fransche soldaten moesten de
sloten opensteken, de deuren intrap
pen, de heggen overklimmen, alsinr
brekers, die in het donker werken»
En toen men binnenkwam, toen bleek
in al haar treurigheid de golf van
angst die over dit land gestroomd
was...
Hier stonden de laden van de com
mode open en hiDg er nog een stuk
linnen aan een der koperen hand
vatten daar bedekte in het keuken
fornuis de lauwe asch nog het laatste
glimmende kooltje; wat verder lag
in de haast van het vertrek omge
worpen inktkoker nog op het vochtige,
zwarte karpet; nog verder vindt een
soldaat - welk een verbazing!
zeer in het oog vallend op eon dames
bureautje een enveloppe met zeven
tienduizend francs aan effecten erin!
Wat heeft de eigenares daarvan dan
wel meegenomen? Haar zakdoeken
zeker, en haar reukflescbje... Maar
haar fortuin heeft ze achtergelaten...
Waartoe brengt de dwaze vrees al
niet, als zo over de arme mensche-
lijke wezentjes heenstrijkt?...
Uit Parijs.
Een voorbeeld hoe in deze tijden
ieder geeft wat hij heeft voor bet
vaderland. In de ruo de Rome is een
klein schoenlappershokje, waarin een
oud, grijs schoenlappertje zit. Voor
het raam staat een bordje, met het
opschrift
(Réparation de chajjssures des
militaires, a 1'oeil pour la Patrie
A 1'oeil beduid in Parijsch slang
zooals men weetgratis-voor-niks.
En aangezien de Parysche schoen
lappertjes al nèt zoo veel moeite
hebben om rond te komen als de
Amstordamsche, verdient deze royale
offerande van arbeidskracht op het
altaar van „La Patrie" zeker niet
minder waardeering dan de ambu
lance-giften van honderdduizenden
van zoo menigen geld baron, die
tóch nog zooveel overhoudt
Van het Oostenrljksch-
Russlsche front.
St. Petersbarg (Petrograd), 20 Sept.
(Petersb. Telegraaf-agentschap.) De
staf van den opperbevelhebber maakt
bekend, dat de Ooatenrü'ksche troepen
die getracht hebben het oprukken
der Russen naar het front Baranof-
Ranisjof (in noordelijk Galicié) te
stuiten, inqt groote verliezen terug
slagen zyn.
De artillerie belegert en bombar
deert de vestingwerken van Jaroslau.
Er zyn gevechten gaande tegen
het garnizoen van Przemysl, welks
artillerie het vuur opende.
Russische troepen, die door de
bosschen trekken, vinden door Oosten
rijkers in den steek gelaten batterijen.
De generaals Auffenbarg
en Dankl.
Londen, 21 Sept. (Reuter.) De „Daily
Mail" verneemt uit Rome, dat terVIjl
generaal Auffenberg er in geslaagd
is uit Polen terug te trekken, het
leger van generaal Dankl van Krakau
is afgesneden, waarvoor zich een
sterke Russische legermacht bevindt.
OOSTENRIJK.
Offlcleele Oostenrljksche
tegenspraak.
Het gezantschap van Oostenrijk-
Hongarjje te 'sQravenhage deelt
mede, dat de zoowel door het St.
Peterburgsche agentschap als door
de Engelsche pers openbaar gemaakte
berichten nopens de enorme ver
liezen welke de Oostenrljksch-Hon-
gaarsche troepen in Galicié zouden
geleden hebben en die laatstelijk
spraken van 250.000 dooden en ge
kwetsten, 100.000 gevangenen, 400
buit gemaakte kanonnen, enz.
a—z verzonnen zijn, evenals, acht
dagen geleden, de berichten nopens
de 70.000 gevangenen, te Leraberg
gemaakt.
De verscheidene malen herhaalde
bewering, dat de Russische troepen
er in geslaagd zouden zyn de ver
bindingen tussehen de verschillende
Oostenrijk-Hongaarsche colonnes af
te snijden, is ten eenenroale valsch;
integendeel heeft juist het Oosten-
rijksch-Hongaareche leger door z(jn
jongste samentrekkende beweging
die afscheuring weten te vermijden.
Uit Weenen.
Weenen, 19 Sept. (Wolff). De
ochtendbladen zien in de mede-
deelingen van gisteren van den
grooten generaion staf de voorteeke
nen van een beslissende overwinning
van het Duitsche leger op de ver-
eenigde Fransche on Engelsche
troepen.
Het„Neue Wiener Tageblatt"zegt:
Het is onze innige bartewensch, dat
onze trouwe bondgenoot een volkomen
beslissende overwinning behaalt, want
z(jn groot doel in den hem op roeke-
looze wijze opgedrongen verschrikke-
lyksten aller oorlogen is ook het onze.
Do „Reichspost" verklaart in aan
sluiting aan het bericht van don
generalen staf:
Het weerstandsvermogen van den
tegenstander begint te verminderen.
Als een donderend hoera en een
machtig Te Deum klinkt de zin uit
het bericht van den generalen staf.
Geen Duitsch en geen Oostenrijksch
hart twijfelt er meer aan, dat op de
betrouwbare aankondiging een roem
rijke vervulling volgen zal.
ENGELAND.
Lord Kltchener's lager.
Aan het uitvoerig Reuter-telegram
over de rede door lord Kitchener in
het Hoogerhuis gehouden, behoeven
we niet veel meer toe te voegen.
Het slot van zijn rede betrof uit
sluitend de maatregelen omtrent de
Vorming van het nieuwe groote legor
getroffen. Lord Kitchener wees erop,
dat hierbij groote moeilijkheden moo-
ten worden overwonnen vooral
wat betreft de encadreoring met
officieren. In de behoefte van officieren
worden voorzien door promotie
van onderofficieren, terwyl lord Kit
chener hoopt, dat het land voldoende
jongelieden zal opleveren, die onder
leidiDg van de beroepsofficieren, ook
uit Indié en elders ontboden, tot
officier zullen kunnen worden opge
leid. Een andere groote moeilijkheid
is van materieelen aard, maar hier
op ging lord Kitchener niet in bij
zonderheden in.
Hü had goed vertrouwen, ondanks
deze moeilükheden, dat in het a.s.
voorjaar reeds de noodige veldlegers
georganiseerd zullen zün.
RUSLAND.
Uit St. Petersburg (Petrograd) wordt
aan de Engelsche bladen gemeld, dat
een nieuw Russisch leger van 900,000
soldaten, de voorhoede van een strüd-
macht van 2 millioen, in Midden-
Polen tegen de Oostenrüksch-Duitsche
troepen oprukt, en dat nog een ander
leger van 2 millioen uit afgelegen
districten van Rusland in October
tot optreden gereed zal zijn.
BELGIË.
Koning Albert over den oorlog.
Dr. Charles Sarolea hééft in de
Daily Chronicle" melding gemaakt
van een interview, dat hij te Ant
werpen heeft gehad met den Belgi
schen monarch, en onze Londensche
berichtgever deelt uit dat onderhoud
het onderstaande mede.
Dr. Sarolea deelt mede, dat het de
overtuiging des Konings was, dat
deze oorlog slechts is een louter
toeval, een oorlog, die zoo plotseling
als een donderslag over ons gekomen
ls. Het Servische drama noemde hü
een eenvoudig voorwendsel, elk ander
voorwendsel had ook kunnen dienen,
want de koning meent dat de oorlog
met opzet is voorbereid. Hü was het
direct gevolg van een reactionnairen
geest, van brutaal militairisme en
sterk materialisme, die te vinden
waren onder de heerschende partij
en in de onmiddellüke omgeving des
Keizers.
Gedurende de laatste vüf of zes
jaren, dus zeide de Koning, had hü
gedurende zün reizen en uit ge
sprekken met Duitschers van betee
kenis kunnen opmerken een toe
nemende verwaandheid en zucht tot
aangrijpen bij de militaire pariy. Hü
was tot de zekerheid gekomen, dat
nieuwe, gevaarlijke geest den
boventoon had gekregen te Berlyn
en dat de aanval van den kant van
Duitschland to verwachten was. On
geveer achttien maanden geleden
werd opeens alles ernstiger en de
toestand bepaald alarmeerend. Er
kwamen zulke ernstige feiten aan
het licht, die het ergste voorspelden,
dat in November 1912 op aandrang
des Konings bet Belgische Parlement
een geheime zitting hield, ten einde
dringende voorzorgsmaatregelen te
beramen. Men luisterde naar de
waarschuwingen van den vorst, on
ingrypend militair programma,
dat reeds dertig jaar lang was uitge
steld en waarvoor koning Loopold II
te vergeefs geyverd had, werd on-
middellük aangenomen.
en historisch feit daarmede over
eenkomende, dringt zich, dit verne
mende, aan onze herinnering op.
Het Fransche Parlement van 1867
verwierp de militaire hervormings
plannen van Maarschalk Niel en de
débacle van 1870 was het gevolg.
Het Belgische Parlement van 1912
nam de nieuwe militaire wet aan,
het gevolg is geweest de heldhaftige
tegenstand van het Belgische leger,
en die zou, dus zegt dr. Sarolea,
zonder 's Konings aandringen niet
gebeurd kunnen zijn.
Het was voor dr. Sarolea duidelük
dat Koning Albert het volste ver
trouwen heeft op den einduitslag
van den oorlog en een beslist ver
trouwen stelt ln de Engelsche bond
genooten.
Antwerpen, 19 Sept. Te Dender-
monde was het zeer interessante,
oude stadhuis nog gaaf gebleven. Dat
hebben de Duitschers nu eergisteren
ook vernield. Door verscheiden goed
gemikte granaten werd het getroffen.
Het is om er bü te weenen. De toren
i3 er afgeschoten tot bij het uurwerk,
dat op half acht is blüven stilstaan.
De kleine beiaard, een meesterstukje
nog van de Nedorlandsche klokken
gieters Hemony, ligt in scherven op
de markt. Enkele granaten hebben
brand gesticht en het heele binnen-
gedeelte van het eerbiedwaardige ge
bouw is in vlammen opgegaan. De
hoofdkerk is nog niet onherstelbaar
beschadigd. De schilderijen van waarde,
die er in waren, heeft men nog bü-
tyds ln veiligheid kunnen brengen.
Dendermondo is geheel verlaten.
Het bevestigt zich meer en meer,
dat de Duitschers aau de Zuid-Wes
telijke züde van onze vesting zoo
actief blüven, om onze troepen te
beletten met alle macht op hun ver-
bindingalü'n te valleD. Misschien trach
ten ze in die buurt wel eenige hun
ner zware kanonnen tegen Antwerpen
op te stellen, maar tot dusver heb
ben ze niet tegen het vuur onzer
forten stand kunnen houden. Voor
het oogenblik is weer heel de streek
van Denderraonde door hen verlaten.
Een Duitsch officier, die gisteren
gevangen genomen werd, verklaarde
kalm weg, dat zün troepen order
hebben, om ook de gemeente Grem-
bergen, nabü Dendermondo, van de
wereld te vagen. Inderdaad werd op
dit dorp reeds duchtig geschoten, met
het gevolg, dat de menschen er in
wilde wanorde in de richting van
Gent zün gevlucht.
Te Gent werd gisteren een spion
gefusilleerd in het park der Citadel.
Men schrüft uit Vlaanderen Zater
dagochtend
Generaal von LQttwitz, die von
der Goltz vervangen schünt te heb
ben, tenminste in zoover het de uit
vaardiging van openbare bevelen
betreft, heeft de bevolking bevolen
de Belgische vlaggen, in te halen.
In zün aangeplakt bericht zegt de
generaal, dat deze vlaggen door de
Duitsche soldaten als een uittarting
worden beschouwd; om nu te be
letten dat de troepen op eigen hand
optreden, verzoekt hy de inwoners
zelf de vlag op te bergen. De gouver
neur, eindigt het stuk, heeft volstrekt
geen plan de gevoelens en de waar
digheid der inwoners te kwetsen;
zün eenig doel is de burgerü' voor
alle nadeel te vrywaren.
Als antwoord heeft burgemeester
Max doen aanplakkenWaarde mede
burgers! Een hedon aangeplakt be
richt leert ons, dat de Belgische vlag,
die aan onze huizen wappert, door
de Duitsche troepen als een uittar
ting wordt beschouwd. Veldmaar
schalk von der Goltz heeft anders
in zün proclamatie van 2 September
3gd, dat hü niemand vroeg zijn
vaderlandsche gevoelens te verlooche
nen. Wy konden dus niet voorzien,
dat het uiting geven aan deze ge
voelens als beleedigend zou worden
beschouwd. Ik moet toegeven, dat
de verzekering van het tegendeel in
gematigde bewoordingen is opge
steld, met het kennelijk doeFonze
oelens niet te kwetsen. Toch zal
zy daarom niet minder de vurige
en fiere bevolking van Brussel diep
smarten. Ik vraag aan deze bevol
king een nieuw bewijs te geven van
haar koelbloedigheid en grootheid
van ziel, waarvan zü in deze smarte-
lyke dagon reeds zoovele voorbeelden
heeft gegeven. Laten wij ons voors
hands buigen onder het lot, dat ons
wordt opgelegdlaten wij onze vlag
gen inhalen om wrijving te vermijden,
en geduldig het uur der herstelling
verbeiden.
Den volgenden morgen waren deze
biljetten met wit papier beplakt
DUITSCHLAND.
De Duitsche oorlogsleenlng.
BerlüD, 19 Sept. (W.B.) Officieel
wordt over het groote succes der
oorlogsleeningen het volgende meege
deeld Het resulaat der inschryvingen
op do oorlogsleeningen kan op het
oogenblik nog niet definitief worden
vastgesteld. Tot dusver is echter reeds
voor twee en een half milliard Mark
op de rüksleening en voor meer dan
een milliard Mark op de schatkist
biljetten ingeteekend, samen dus
meer dan drie en een half millard
Mark. Dezo cijfers zullen evenwel nog
aanzienlijk hooger worden. Het suc
ces overtreft alle verwachtingen.
Arbeid voor krijgsgevangenen.
Bij keizerlyk besluit, opgenomen
in den „Reichsanzeiger", is een ver
eenvoudigde wyze van onteigening
voor algemeen nut ingevoerd, om
gelegenheid te geven voor arbeid van
krijgsgevangenen. De 250,000 krijgs
gevangenen in het Duitsche Rijk
zullen worden gebruikt voor het
aanleggen van spoorwegen en water
wegen. Tot de waterwegen, die zullen
worden aangelegd, behooren de ver
beteringen van de Oder van KoMau
tot Annaberg, de verbetering van de
Oder bezuiden Breslau, het aanleggen
van het Planer-kanaal, de hoogwater
werken aan de Elbe, de afwatering
van moerassen en het aanleggen van
een zykanaal van de Lippe.
De militaire medewerker van het
Kopenhangsche blad National Tidende
had twüfel geuit aan bet bestaan van
het 42 c.M. belegeringsgeschut, waar
over de Duitschers zeggen te be
schikken.
De directie van Krupp heeft hem
thans schriftelyk verzekerd dat zü er
in geslaagd is, deze reusachtige ka
nonnen, die langs de gewone wegen
kunnen worden vervoerd, te vervaar
digen. Voorloopig kan zü er echter
geen bijzonderheden over mededeelen.
De oorlogscorrespondent van de
„Daily Telegraph" in Frankrük heeft
bü Soissons het gewone 28 c.M. Duit
sche belegeringsgeschut in den veld-
