COURANT
No. 4MS
ZATERDAG 17 JUNI 1916
44o JAARGANG
Naam:
E. Waiierink,
T. de Zeeuw,
G. van Laar,
Joogejan,
L. J, NeUeahulB,
J. Ruijeendaal,
M. J. A, van Rees,
J. Star-
Stammes,
H. Walraeven,
cL A. ltemJnk,
L. W. d. Brink,
W. Bupma,
H. Nieuwland,
Mr. G, A. v. Poelje,
W. Versluis,
R. C. v. d. Bosch,
B. Jansen,
J. A, Grelb,
Wed, J. Smit,
C. J. Sohoutan,
A, A. Bruinhorst,
J, H, Terburg,
Naam
J 0, Nicolai,
E. E, Beott,
H. Bodenstafl',
L. Hocque,
H. JJeanor,
J. C. v. d. Ben,
M. Selderbeek,
0. Gudt,
P. Hof,
LIJST van Ingskomsn en vertrokken
INGEKOMEN.
BeroepWoonplaats
matroos-kok, Paardenstraat 6,
arbeider. De BuUteretraat 15,
schipper, Oranjestraat 3,
Dükstraat 10,
Janscenatraat 11,
le Goversdw.strsat 8,
Buitenhaven 33,
Hoogstraat 98,
Oalltorniostrant 8,
Hoogstraat 99,
stoker,
korpl.-msch dril ver,
bibliothecaresse L t.,
leoraar gymnastiek,
marinier,
opzichter,
drukker,
sergt.-hofmeoNtor,
kcrpl.-stoker,
Banstraat 85.
Klaas Duitstraat 48,
Kanaalweg 80,
gemeente-secretaris, Breowatorstrant la,
zonder,
kwartiermeester,
marinier,
stoffeerder,
zonder,
arbeider.
Bothastraat 88,
Zwaanstraat 5,
Jan in 'tVeltstraat75,
Bchsgenstraat 88 liuls,
Koniugdwarsstraat 58,
Kulperdwarsstraat 6,
Vlamlngdw.straat 10,
WalvlsQliatraat 12,
Hoorn.
Anna Paulowna.
's Hage,
Amsterdam.
Utrecht.
Heer Hugowuard.
Borgharen.
Utrecht.
■s Hage.
Alkmaar.
•sHage.
's Hage.
Amsterdam.
Bussum.
Amsterdam.
•sHage.
's Hage.
Rotterdam.
Amsterdam.
E, Lutli.
N, Horv.
R.Cath.
N. Herv.
VERTROKKEN.
Beroep
sergt. mariniers,
sergt.-sctir(|ver,
stokor le kl.,
stoker,
marinier,
gepenaloneerd,
landman,
marinier.
Schagonstraat 101,
JanzenBtroat 11,
De Ruilterstraat 16,
RuUgweg 2.
Bootsmanareeg 7,
Hoofdgracht 19,
Krommestoeg 2,
Gel.:
Geen.
N. Herv.
B.Cath.
Tweede blad.
DE OORLOG.
Van het Westelijk front.
Parijs, 15 Juni. Avondcommuniqué
Op den linker Maasoever hebben
de Pranschen, na voorbereiding door
hefc geschut, in een onstuiinigen aan
val, stormenderhand een Duitsche
loopgraaf genomen op do Zuidelijke
helling van den Morthomma en 180
gevangenen gemaakt.
Berlijn, 16 Juni. Links van de MaaB
bobben de Franschen met sterke
stijdkrachten de Zuidelijke hellingen
van den Mort Homme aangevallen.
Nadat het hun gelukt was, tijdelijk
terrein te winnen, werden zij door
een korten tegenaanval, weder terug
geworpen. Wij hebben daarbij 8
officieren en 238 man gevangen ge
nomen en verscheiden machinege
weren buitgemaakt.
Een herhaling van den vijandelijken
aanval 's avonds laat en ondernemin
gen tegen de aan weerskanten aan
sluitende Duitsche linies waren vol
komen vruchteloos. De vijand-leed
zware, bloedige verliezen.
Van het Oostelijk front.
BerlijD, 16 Juni. Tegen het front
van het leger van Botbmer, ten N. vaD
Przewloka, hebben de Russen ook
gisteren hun inspanning voortgezet.
Bij het afslaan van den vijand bleven
ruim 400 man in de handen van de
verdedigers.
St. Petersburg, 15 Juni. Men geeft
hier groots vpldoeping te kennen over
het feit, dat over het Zuidwestelijke
front het contact met den vijand is
hersteld.
Men schat de verliezen van
vijand, tusschen de Pripetmoerassen
en de Roemeenscbe grens, geleden,
op zijn minst op 800.000 man, dat
is ongeveer de helft van zijn oor
spronkelijk effectief. Men Bchenkt
voornamelijk aandacht aan de gebeur
tenissen in de richting van Kowel,
Wladimir Wolynski, Kolomea en
Czernowitz. Kolonel Sjoemski, de be
kende militaire schrijver, zegt dat de
Russen in Wolhynie het vijandelijke
front tot een diepte van 60 en over.
een breedte van 100 werst, hebbeq
doorbroken. Ten Zuiden van den
Dnjestr is hetzelfde gesehjed over een
breedte van 50 en tot een diepte van
45 werst. Voorts zegt de kolonel dat
in Wolhynie de Russen een lange en
krachtige wig tusschen de Oosten-
rijkseh-Hongaarsche en de Duitsche
legers hebben gedreven en dat de
Russen nu in het bezit zijn van de
heele Strypa-linie. Ten Noorden van
Bucbacz loopt een aantal goede wegen
naar Podhaice, het eindpunt van den
spoorweg naar Lemberg. Vandaar de
krachtige tegenstand, dien de vijand
in deze strqek ontwikkelt.
PLAATSELIJK NIEUWS,
Zondag, 18 Juni, hoopt Di. J.
Meyer alhier, zijn 40 jarige ambts
bediening te herdenken.
Onze plaatsgenoot? jongejuf
frouw M. C. Hanekroot, leerlinge van
mej. de Geus,i behaalde heden het
diploma 3de klaps» in "dp Stenografie
Groote.
Hr. Ms. „Nooriji Brqhant" is 15
dezer te Port Loujs, aangekomen.
(■m«ant>riadlvarkla,lng.
Door de afdeeling Helder van de
S. D. A. ,P. zijn voor de drie v open
gevallen plaatsen in den gemeente
raad candidaat gesteld de heer en D.
W. Spangenberg en B. Zonderyan
(beiden voor district I) en j. Borkqrt
(voor district III.)
Door de vrijzinnige kiesvereeniging
Helder zijn candidaat gesteld de
heeren W. Poll en P. Verkade (voor
district en F. van dor Ploeg (voor
district IU>.
Aardappelen.
Geen regeerings aardappelen-meer
gezien de hooge prijzen der andere
(oude) aardappelen zou je de schrik
om 't harte kunnen slaan.
Ons distributie-bureau heeft ze ech
ter zelf „afbesteld.
Dat zit zóó, naar we hoorden.
De thans beschikbare „regeerings"-
aardappelen zijn ip-beslag-genomen.
Ze komen veel hoóger in prijs en ze
zijn niet overal goed. Daarbij komt,
dat de nieuwe aardappelen op onze
markt aangevoerd, in niet hoog prijs
zyn.
Ook naar onze groenteboer ons in
lichtte, zullen we dezer dagen de
nieuwe aardappelen kunnen koopen
tegen 18 cent per kilo, wellicht nog
iets minder.
De grossiersprijs was eergisteren
nog f 6.76 per half mud, gisteren
echter liep de prijs omlaag tot f3.75
en heden (Vrijdag) was die. f3.10 per
half mud.
Ken half mud weegt 85 kilo, zoodat
d* grossiersprijs was 9 cent per kilo.
De verkoopprijs kan dan allicht 12,
13 cent zijn.
't Laat zich aanzien dat de prijzen
nog zullen dalen.
De groente blijft duur.
21, 22 cent voor een bloemkoollje,
7 8 cent voor een bosje wortelen 1
Maar zoo men weet uit 's ministers
mond, kunnen we weldra maximum
prijzen voor de groenten verwachten.
Vrijdagmiddag geraakte aan de
Hoofdgracht bij de school de 7-jarige
L. Smit, wonende Keizerstraat, al
spelende in het Werf kanaal.
Door het kloeke optreden van den
hoer H. C. Hoogeveen, Kanaalweg 35,
die zich gekleed te water begaf, werd
het kind gelukkig gered.
Aanbesteding.
Vrijdag jl. werd door Burgemeester
en Wethouders ten Raadhuize aan
besteed De levering van brandstoften
voor de gemeente-gebouwen.
Ingeschreven werd door de Heeren
P. Bandsma voor
Anthraciet f 2.80 per 100 K.G.
Lange turven 0.80 100 stuks
Korte turven 0.80 100
Bruink,brikptteD8 2.00 100 K.G
Steenkolen 2.0Ó 100
Vuurmakers 0.30 100 stuks
en H. Heeman voor
Anthraciet f 2.42* per 100 K.G.
Lange turven 0.85 100 stuks
Korte turven 0.85 100
Bruink.briketten 1.95 100
Steenkolen „2.10 100
Vuurmakers „0.25 100
De gunning is aangehouden.
Aanbesteding.
Door den architect 8. Krijnen is
hedenmorgen ten behoeve van de
Mariue-Woningbw.-Vereeniging Al
gemeen Belang" in café „de.Pooi"
aanbesteed het bouwen van 68 wo
ningen qp een terrein aan den Pol
derweg te Heider, en, het aanleggen
van wegen; en -riolen.
De volgende billetten waren in
gekomen J. L. v, Houwelinge,
A'dam. f209.900.- ;H.Wijker, Helder,
f 198.000,-; C. Kriller Jr., Schoorl,
f 191.50Ó.— A. Krijnen, Helder,
f 191.216.- J. Smit, Helder,
f 188.400. firma Starrenburg
Boerdljk, Helder, f 179.500.-.
Politieke redt van dan haar
mr. Bomans.
De gezamenlijke antirevolutionaire,
chr.-historische, christen-democrati
sche en roomsch-katholieke kiesver-
eenigingen hadden, ter aanbeveling
van hun candidatuur voor de Prov.
Staten gisteravond in „Casino" eene
vergadering uitgeschreven, waai- de
heer mr. Bomans, een der beide can-
didaten, zou spreken over |„de a.s.
Statenverkiezing."
Vooraf hield de heer Adriaaqse,
leider der vergadering, eene openings
rede, waarin hij in 't kort de politieke
constellatie uiteenzette ten einde een
beter begrip te doen krijgen van den
politieken toestand. Het ontstaan van
het huidige extra parlementaire kabi
net, dat krachtens zijne samenstelling
niet gehouden was aan het program
der vrijzinnigen, niettemin toch kans
zag naar buiten den indruk te wekken
dat het een concentratie-kabinet was,
ging spr. in het kort na. Weldra noem
de het ministerie zich dat van den
volkswil, plaatate staatspensionnee-
ring, algemeen kiesrecht, onderwijs,
en koloniaal beleid in zijn program,
maar wat kwam er van dat alles
terecht? De landvoogd werd gehand
haafd,. geprezen zelfs, bovenmate.
De bevredigingscommissie kwam met
rapport on daardoor staat een
nieuwe schoolstrijd voor de borst. De
andere eischen werden voorloopig ge
handhaafd, al kwam wegens den oor
log van wetgevenden arbeid niets te
recht. Daarentegen bracht de regee
ring weken lang door met een wet,
die waarschijnlijk nooit in het Staats
blad zal komen. Het niet binnenhalen
van de wetten Talma was een ver
zuim der regeering. Spr. besprak nog
!n 't kort de aanstaande grondwets-
ïerziening. Gelden voor de nieuwe
oestanden zijn er nietmen wil een
ouderdomsstaatsbedeeling, die den ar
beider vernedert, doch uit het tarief
kan men het geld niet krijgen. Ten
slotte waarschuwt spr., dat het doel
der sociaaldemocraten is de Eerste
Kamer te doen verdwijnen, en hij
waarschuwt daarvoor.
De heer Bomans begon zijne rede
met een paar"citaten uit „Handels
blad" en „Telegraaf", die hij in den
trein vond. Het „Handelsblad" ge
bruikt dr. Kuyper, de boeman van
1905, om de huidige levensmiddelen-
p<jljtiek te verdedigen. Stel u voor,
jvelk een houding, om Kuyper in
dezen tfid voor den dag te halen om
liberale onregelmatigheden te verdon
keremanen! De „Telegraaf" citeert de
woorden van min. Cort van der Linden,
lat er welvaart heeracht in Neder -
and, en verhaalt hoe er menschen
.zijn, die geen kleeding kunnen aan
schaffen om hun kinderen het noodige
eten te kunnen geven. Komende op
de interpellatie Schaper zegt spr., dat
als de soc. dem. in 1913 de verant
woordelijkheid niet hadden geweigerd,
ze thans niet behoefden te klagen
over de dure levensmiddelen. Zij heb
ben de concentratie gesteund, elke
christelijke werkmanspet verfoeid, en
den boogeu hoed van mr. de Beau
fort geaaid. Zij zullen het weer doen,
liever dan" den rechtschen arbeider
zullen zij don linkschen heer kiezen.
Waar gaat hot om bij deze ver
kiezingen Speciaal in ^oord-Holland
niet om de Eerste Kamer om te
krijgen. Bij de sociaal democraten is
iedere man, die gekozen wordt, i'ü
actie, blijft krachtig. Niet aldus by.
rechts veel te vaak doet de rechtsche
candidaat als hij eenmaal een zetel
heeft, niets meer. Vaak plegen de
Chr. paitijen zelfmoord. Kiest dus
Iemand, die niet inslaapt, die blijft
strijden, die nooit politieke zelfmóord
heeft gepleegdAdriaanso.
Wat is het doel van dezen provin
cialen strijd? Moreelen steun te geven
aan bedreigde burchten als Overljsel,
Zeeland, enz. Maar veelmeer nog gaat
het om de hoogheid der chr. begin
selen. Wij hebben den strijd niet
gewild. Als mon ons gevraagd had
den strijd te laten rustente laten
zitten wie zat, wij hadden het gedaan.
Maar zij zijn in de meerderheid. Hot
doet eenigszins liberaal aan, dit ge
zegde. Maar wij leven in groote tijden,
waarin voor politieke hartstochten
geen tijd is. Troelstra heeft het in
1914 zoo juist gezegd de nationale
gedachte overheerscht de nationale
geschillen. Men dwong ons tot don
strijd en het gevolg was, dat wij
bleven zitten.
Voor de provincie Noord Holland
gaat het ook speciaal om de water
schappen, die ressorteeren onder de
Prov. Staten. Het kan niemand.be
vreemden, dat onze mannen recht
meenen te hebben op een paar zetel
tjes.
't Gaat om de eigenaardige brief
wisseling BorgesiusTreubhet spek
ligt in de val en zij zullen er in
vliegen. Nu de stem des volks ge
vraagd wordt, moet die klinken en
men wil edeler werk dan thans in
de Tweede Kamer geschiedt.
Maar niet gaat het om wat mr,
Fock op 13 Mei van dit jaarzei.dat
elk rechtgeaard Nederlander liDks
moet stemmen om mr. Cort van der
Linden. Dit is jammerlijk gezeg.1 van
Fock. Niemand minder dan Elout
heeft in 't „Hbld." gezegd, dat de
houding van rechts tegen min. Cort
veel sympathieker was dan .yan links.
Spr. komt op Minister Rambonnet
en z(jn kruisers. Hoewel rechts ze niet,
wilde, stemde zij vóór, om de eenheid
van het ministerie te handhaven en
ons aanzien in het buitenland niet
te verzwakken.
De strijd op politiek terrein is ge
opend door links. Er was godsvrede
zeer juist in deze tijdsomstandigheden.
De eedswet om van de lijkver
branding niet te spreken werd door
links in het debat gegooid, en wij
werden uitgetart om uit den hoek te
komen. Wij deden het niet, terwille
van den godsvrede. Toen echter de
ouderdomswet in behandeling kwam
en Treub's ontwerpen het gebouw
van Talma, waarvoor wij dag aan dag
gestreden hadden, afbreken wilden,
toen gevoelt gij wel, hoe zeer het
ons leed deed, dat de godsvrede ver
broken moest worden.
Terzelfder tijd bleek het, dat wo
geenszins hadden een Ministerie van
d8n volkswil, maar van de concen
tratie en de rooden. Spr. schetst nu
den val Treub, dien de linksche par
tijen lieten gaan, terwille van de
binnenlandsche politiek, hoewel hy
een groot man was, wiens noodmaat
regelen historisch zullen worden.
Spr. noemt de lijkverbranding:
heidensch gedoe. De eedswet: als
men wist wat die voor ons beteekendp,
zou men ons niet verwijten tegen te
stemmen. Thans wordt de eerste de
beste baliekluiver, die aan God noch
gebod gelooft, op zijn woord geloofd
de geloovige daarentegen moet
Toen begin April de verloven
werden ingetrokken, ontbrandde tege
lijkertijd, trots den kritieken inter
nationalen toestand, een onwaardige
strijd in de Tweede Kamer, zóó, dat
de Savornin Lohman uitroepen moest:
houd op daarmee, de tijden z(jn er te
ernstig voor. Het baatte niet en het
extra-parlementair kabinet had te
zwichten voor de Tweede Kamer;
het lokmiddel, het Staatspensioen,
moest worden binnengehaald.
Bfj spr. gaat het in hooidzaak tegen
het liberalisme. Spr. vertelt in 't kort
de droeve geschiedenis van twee
guldens; in 1905 rilde de Nedörland-
sche arbeider van verontwaardiging
bfj het hooren der plannen van dr,
Kuyper om aan een doode f 2.50 te
geven; thans rilt diezelfde arbeider
van genot om de gezegende twee
guldens voor een levend lijk. De ge
schiedenis is al 31 jaar oud; nooit
echter zijn de pogingen om van die
twee gulden te bevallen zoo zwaar
geweest als nu. Aan bakerpraatjes bfj
de kraamvrouw heeft het niet ont
broken. Spr. gaat de geschiedenis na
van het staatspensioen: een Held(t)
die er mee begon, totdat ten slotte
het ontwerp-Kuyper werd verworpen
alleen maar omdat Kuyper zelf vallen
moest. Min. Veegens trok in twee
dagen Kuyper's ontwerp in en be
loofde een nieuw ontwerp. Talma's
ontwerp eindeiyk werd wet, en deze
min. toonde tot daden bereid te zijn.
De vrljz. dem. stonden op bet rots
vaste standpunt der dwangverzeke
ring. Zóó rotsvast was het, dat men
pp de vergadering in 1909 te Rotter
dam' eene motie aannam, waarin men
zich uitsprak voor een of ander stelsel
van staatspensioneering. Hoewel de
Voorzitter zeide, dat d{t in strijd was
met de waardigheid yan het; beginsel
werd de motie met algemeene stem
men: aangenomen. Toen de heer
Netscher nu vroeg: mogen wij ons
individueel uitspreken vóór staats
pensioen, zei do Voorsitter, dat er
niets tegen was. Het Vrijz. dem. blad
„Land en Volk" plaatste in zijn ver
slag er achter: „gelach". Gelach, bij
zóó treurig gedoe. Maar toen twee
der beste mannen zich afwendden
van dit bedrijf, nl. Drucker en Treub,
lachten ze niet meer.
Spr. geeft nog verschillende andere
staaltjes van de politiek ton opzichte
van staatspensioen. De quintessens
ervan isloop maar in de richting
van staatspensioen, 't doet er niet too
of gij er komt. Het was een stemmen-
jacht op groote schaal. Maar al kwa
men de kiezers door een achterdeur
binnen, het vertrouwen in de
groote liberale par tg ging er door de
voordeur uit.
Kau men het rechts kwalijk nemen,
dat zij lmks niet meer gelooft? Dat.
zij meent, dat, indien eindelijk de
bevrediging, op onderwijsgebied zal
moeten komen, die met den sterken
arm zal moeten worden gebaald?
Wie begrijpt wat de opvoeding van
een kind beteekent, weet ook waarom
wij bij elke politieke -red6 ingaan op
deze zaak onzer vaderen. Openlijk
wil spr. bekennen, dat fouleo begaan
zijn, dat men te lang getalmd heeft.
Hoewel, 't was te vergeven, want
was het Duys niet, die in 1909 ob
structie voerde in de Kamer
Nog eenmaal moet de zaak aan
gepakt. Help ons om Nederland te
verlossen van 't benauwende juk dei-
concentratie. R|js nog eenmaal op;
Noord Holland ziet naar u. Weet gij
nog hoe onze vaderen geleden hebben?
Hoe een Kappeijne van'de Copello
gezegd heeft zich van de minderheden
niets aan te trekken Zio dim naar
ons, de zonen, hoe wJj een grootmacht
in den Staat zijn geworden. Wij
zullen handhaven. Onze stem zal
daveren over de lage lauden I
Na een korte pauze was gelegen
heid tot debat. Er meldden zich twee
debaters aan, die elk 15 minuten
kregen.
De heer Markus bespreekt de daden
van minister Rambonnet en de beide
kruisers. Spr. citeert bet gezegde van
minister Cort v. d. L., dat de Regee-
ring fouten begaan heeft, wat nog
nooit eerder door een regeering is
erkend.
De heer Verstegen constateert,.dat.
de spr. zich van de eigenlijke zaak
waarom het gaat heefc afgemaakt.
Do eigenlijke kwestie waarom de
soc. dem. de Staten zóó willen inrich
ten, dat ze een le Kamer kunnen
kiezen, die links is, is onvoldoende
belicht. Voorts vindt spr. het wat
te veel gevergd om den toestand
van godsvrede te blijven handhaven.
Het gezegde van" Troelstra gold in
de dagen van de eerste gebeurtenis
sen het ongewone is thans gewoon
geworden, en wij zouden nu al dien
tyd maar den Nederlandschen leeuw
moeten aanzien Dat gaat toch niet.
Het staatsleven gaat zijn gangde
programs worden afgewerkt. Al die
per en dieper zou het volk inzinken
in den poel van ellende, waarin het
thans is gekomen. Eene regeering, die
niets deed, zou haar taak verwaar-
loozen.
Wij hebben den strijd niet gewild,
zegt de heer Bomans. Natuurlijk niet;
iemand, die in goeden doen is, die
zich voelt als een rentenier op de
Loodsgraeht, wordt niet gauw op
standig. Maar wie de tekortkomingen
aan den lfjve voelt, is niet zoo gerust.
Het is nu al wel gebleken, dat de
arbeider, ook de kerkelijke, er het
loodje bfj legt. Die zelfde menschen,
die zoo fier praten over één Vaderland
enz., waren het, die de levensmiddelen
door misdadige politiek opvoerden.
Neen, het feit, dat de rechtschen
den godsvrede wilden handhaven, is
geen compliment. Beter ware het
geweest als ze gezegd haddenwfj
willen strijd ter wille van het ver
drukte volk. Wy soc.-déin. zfjn het
liefst in den strijdwij grfjpen elke
verkiezing aan om het volk duidelijk
te maken, dat wij het willen ver
heffen. Wij zijn niet tegen het libe
ralisme, noch tegen het clericalisme,
slechts tegen het kapitalisme.
Ieder, die rechts is, moet rechts
stemmen, zeide spr. Waarom Dat
zei hfj niet. Wij moeten een moreel
voorbeeld ge\en aan wankelende
provincies. Alweerwaarom
Kruisers Rambonnetieder, die de
rampzalige kronkelingen van dezen
minister gevolgd heeft, begrijpt niet,
hoe men die politiek kan steunen.
Spr. zet de geschiedenis uiteen. Als
kolonel wilde de heer R. groote
schepen, als minister kwam hij met
kleine scheepjes aanzetten. Neen, de
rechtsche steunden hem, omdat ze
altijd gelden weten te vinden voor
alleswat militaristisch is.
Spr. tijd is om. Hij roept tenslotte
de kiezers toe: stemt rood I Wij strijden
voor een betere samenleving, waarin
ieder zich ten volle kan ontplooien,
waar het grootst mogelijke geluk,
heerscht.
In zijn repliek wees mr. Bomans
er op, dat hij óók niet een bewon
deraar is van min. Rambonnet, en
dat het feit, dat rechtsch vóór de
kruisers stemde, slechts geschiedde
om de regeêring te redden.
Jammer is het, dat de levens
middelen-politiek in debat is gebracht,
want het zou de vraag zijn of onder
een sóc.x dem. of zelfs een rechtsch
ministerie die beter zou zijn geweest.
Maar de liberalen mo.eten nooit meer
zeggen, dat zij het enkel weten.
Waarom de Eerste Kamer gehand
haafd moet blijven? Omdat, nu gansch
de natie doordrongen ia van den geest
van het liberalisme, de Eerste Kamer
ons eenigo bolwerk is, waaraan wy
ons vastklemmen. En zouden wij dat
prijsgeven
De thans aanvaardde politieke strijd
zal ons geen windeieren leggen. De
godsvrede is verbroken op het meest
ongunstige tijdstipde verkiezingen
worden voorafgegaan door een aard-
appelnood.
De heer Adriaanse bracht tenslotte
dank aan allen voor het ordelijke
verloop der vergadering, die goed
bezocht was en te kwartier voor
elven uiteenging.
Bond [van actief dienende
Onderofflcleren-mach.dr. en stoker.
De Bond van actief dienende onder
officieren machinedrijver en stokor
„Voorwaarts" heeft aan den Minister
van Marine verzonden een adres en
een rapport omtrent de omstandig
heden waaronder zijn leden hun
zwaren arbeid verrichten moeten.
In dit verband is tevens aan de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
een adres verzonden.
Een uitvoerig rapport is toegevoegd
aan de adressen, waaruit een en ander
nader wordt toegelicht.
Bond voor Minder Marine-Personeel.
De Bond voor Minder Marine per
soneel heeft den minister van marine
verzocht, zoo spoedig mogelijk alle
tractementen met 20 pet. te verhoo-
gen, in afwachting van eenalgeheele
herziening, voor te bereiden door een
permanente commissie, waarin ook
vertegenwoordigers van de vak orga
nisatie der mindere schepelingen wor
den opgenomen.
BINNENLAND.
Tweede Kamer verkiezing
Winschoten.
Iu de vacature van Dr. Bos in het
district Winschoten is gisteren
kozen Jhr.Mr. Dr. E. A. van Beresteyn
(v. d.) met 8384 stemmen tegen 2776,
die op den heer R. Stenhuis (soc. dem.)
waren uitgebracht.
Stemming Prov. Staten.
Gisteren heefc de stemming plaats
gehad in de provinciën Zeeland,
Drente en Limburg.
In Zeeland verloren de vrijzinnigen
een zetel. Van de 42 Statenzetels zijn
er nu reeds 22 bezet, door rechts,
zoodat do meerderheid in die provincie,
die op het doode punt stond, rechts
wordt. Een herstemming moet nog
plaats hebben te Middelburg.
In Drente moet in alle districten
worden herstemd.
Os. V. E. Vethsks.
Hot Provinciaal Kerkbestuur van
Noord-Holland he6ft in een buiten
gewone vergadering van 18 Juni j.1.
besloten te verklaren dat de heer V.
E. Vetbake, predikant der Ned. Herv.
Gemeente te Koedijk, door woord en
daad ten duidelijkste getoond heeft,
dat hij zich van de Ned. Herv. kerk
afgescheiden heeft en mitsdien niet
langer tot haar behoort. Op grond
daarvan is hij ontzet uit zijn ambt
van predikant der Ned. Herv. Ge
meente te Koedijk en vervallen ver
klaard van de bevoegdheid tot het
uitoefenen van kerkelijke rechten en
tot het aanvaarden van kerkelijke
bedieningen en ambten in de Ned.
Herv. kerk.
Relletjes te Rotterdam.
Gisteravond is het te Rotterdam
tamelijk rustig geweest. De politie
is, tengevolge van de waarschuwing
van den burgemeester, wat hard
handiger tegen de opgeschoten jongens
opgetreden zoodat na 10 uur de stad
rustig was.
De Duurte.
Naar aanleiding van de voortdu
rende relletjes te Rotterdam is
door den Burgemeester bij procla
matie bekend gemaakt, dat hiertegen
met groote gestrengheid zal worden
opgetreden. Ook de baldadigheid der
kinderen zal krachtdadig- worden
In een Donderdagavond te Am
sterdam gehouden vergadering van
winkeliers, werd de noodtoestand
w. o. de middenstand gebukt gaat
uiteengezet. Tal van klachten wer
den te berde gebracht.
Een voorstel om een adres tot de
regeering te richten werd aangeno
men. In dit adres wordt opgemerkt,
dat hetgeen door minister Cort van
der Linden werd medegedeeld, n.1.
dat er welvaart was in het land,
niet van toepassing was op den mid
denstand.
In een Donderdag te Amsterdam
gehouden vergadering van den mid
denstandsbond werd besloten, op de
buitengewone vergadering op 4
Juli te Utrecht te houden onder
3r te behandelen het voorstel om
door gemeenschappelijk overleg met
regeering en gemeenten te trachten
eene doeltreffende distributie te ver
krijgen door tusschenkomst van den
georganiseerden middenstand, welke
aan de behoefte van de bevolking
ten volle zal voldoen.
Ter markt te Zwolle werden
Vrijdag groote voorraden aardappelen
aangevoerd. Zij werden door de regee
ring in beslag genomen. De boeren
protesteerden heftig. Er werd voor
f 8 graag gekocht en de regoering
betaalt f8.15.
Te Sas van Gent werden pu
bliek verkocht 160,000 K.G. aardap
pelen, die door de douane waren
aangehouden wegens poging tot uit
voer.
Voor den verkoop liet de.-burge
meester weten, dat hij alle partyen
die boven f4.60 verkocht werden, in
beslag zou nemen. De eerste party.:
ging ondanks do herhaalde waar
schuwing - f 1 boven den vastge-
atelden prijs weg. Inkorten tyd liep
de prijs zelfs op tot f 7.10. De burge
meester nam de partijen in beslag.
Te Zevenaar heeft men nog
geen voldoende aardappelen kunnen
krijgen. De prijs is daar nu f 5 per
H.L.
Te Leiden ontving men Vrydag-
morgen 00.000 K.G. regeerings aard
appelen, zoodat voorloopig in den nood
aldaar is voorzien. Aan den schipper
was een premie beloofd indien hy
tydig arriveerde.
Volgens de „Telegraaf' had men
te Alkmaar in de afgeloopen dagen
geen regeeringsaardappelen.
Voor de nieuwe aardappelen moeat
men f 0.90 f1. per vyf kop betalen.
Te Amsterdam waren Donder
dag voldoende aardappeleo. De aan
voer die onderweg was en die men
Vrijdag verwachtte, was zoo groot,
dat men voor eeuige dagen genoeg
heeft.
Smakeiyk eten.
Sedert eenige dagen lag in de spoor-
haven .te Heerenveen een schip, ge
laden met aardappelen. Deze aard
appelen zouden naar Duitschland uit
gevoerd worden, doch werden van
de grenzen teruggezonden, wyi de
lading niet enkel bleek te bestaan
uit witvleezige aardappelen, doch ook
uit Red Star en andere soorten.
De lading ging naar Leeuwarden
terug, werd daar in een schip over
geladen en vertrok naar Heerenveen.
Men zou van daar nog eens probee-
ren ze per spoor over de Duitsche
grenzen te krijgen. Toen kwam het
algemeen uitvoerverbod. Donderdag
was het 21 dagen geleden dat de
aardappelen in het schip geladen
werden. De aardappelen broeien erg,
zyn week als vygen. De schipper,
die recht heeft er gratis van te eten,
doet dat niethet is geen eten meer.
Gisteren is deze lading per spoor naar
Rotterdam verzonden voor de con
sumptie.
Te Zaandam heeft onder leiding
van burgemeester Ter Laan een ver
gadering plaats gehad, van burge
meesters uit de Zaansche en onmid
dellijke omgeving.
Resultaat der besprekingen was
dat aangedrongen zou worden op
voortzetting van de distributie van
meel, brood, varkens, bokking, eieren,
viscb, rundvet, stapelgroenten, vat-
groenten en peulvruchten, terwyi
daaraan toegevoegd dienen te worden
aardappelen en grauwe erwten.
Verder werd noodig geoordeeld, dat
stroop, paardenvleescb, bakolie, ryst,
gort, tarwemeel, havermout, marga
rine en suiker en eenige huishoude-
ïyke artikelen als: bleekpoeder, zachte
zeep, soda, klompen, sajet, naaigaren,
wol, lucifers en petroleum, een en
ander tegen lagere prijzen en zoo
mogelijk in ruimere mate, dan thans
het geval is, beschikbaar zullen wor
den gesteld.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Vrijdag 16 Juni.
Aan de orde is de voortzetting van
de beraadslagingen over de inter
pellatie-Schaper.
De heer Van der Molen (a.r.)
zegt dat we den min. van binnenl.
zaken dankbaar kunnen wezen, omdat
hyde taak van de levensmiddelen voor
ziening op zich genomen heeft by ont
stentenis van zyn ambtgenoot van
Landbouw, maar dergelijke buiten
gewone verhoudingen mogen niet
te lang duren. Spr. vraagt waarom
grijpt de regeering niet zoodanig in,
yat er voor het volk genoeg te eten
blijft
De verklaring der regeering inzake
de aardappelen acht spr. onbevredi
gend, ook hierom, daar de regeering
zich beroept op geringe medewerking
der gemeente-besturen. Er wordt te
veel overgelaten aan commissies.
Indien de minister ten volle was in
plicht geweest, had hy veel eerder
moeten ingrijpen.
Omtrent de in den beginne door
het distributiebureau aangeboden
aardappelen mei kt spr. op dat de
regeering ze aanbood tegen f 2.70
per H.L., met het vervoer kwamen
ze op f 3.45, terwyi de vrye markt
lager noteerde.
Midden Mei werden door het dis
tributie-bureau aardappelen beschik
baar gesteld tegen f 4.60 per 100 K.G.
Rotterdam bestelde dadeiyk een flln-
kenvoorraad, waarby op spoed werd
aangedrongen en wees er tevens op
dat in de Rotterdamsche havens 39
schepen met aardappelen lagen. Van
de bestelde 2,000,000 K.G. ontving
Rotterdam er slechts 700,000 en dat,
niettegenstaande er voldoende voor
raad te Rotterdam lag. De regeeriug
heeft dus niet voldoende gewaakt
tegen hetgeen gebeurd is.
Spreker noemt de verschillende
voorbeelden, waarby het werken met
commissies verkeerd afliep. Het kolen
bureau is onder de kritiek bezweken.
Het loopt mis met de suiker, niette
genstaande de suikercommissie, enz.
In de 8uikercommissie zitten
grootste belanghebbenden en do
bakscommissie heeft alle kleine tabaks
fabrikanten by de distributie van
regeeringstabak uitgesloten. Zyn dat
nu regeeringsmaatregelen.
Spr. wijst er verder op hoe een
aantal circulaires inzake de groente
voorziening ongeteekend waren, en
dat de burgemeesters verantwoorde
lijk gesteld werden voor de betaling
der verstrekte groenten.
De heer T e e n s t r a (v. d.)„Is
het zoo erg?"
De heer Van der Molen: „Uit
die interruptie blijkt, hoe de aard
appelcommissie haar taak opneemt
en dit werpt een schel licht op dt
maatregelen dier commissie I"
Spreker dringt aan op een depar
tement van Levensmiddelenvoorzie-
ning, of op een aparte afdeeling van
het departement van binnenlandsche
zaken. De commissies moeten alle
opgeruimd en een speciaal orgaan
'opgericht worden, met verantwoor
delijke ambtenaren.
De heer Snoeck-Henkemans
acht de samenstelling der commissies
niet juist. Er hadden geen Kamer
leden in moeten zitten, daar die vry
tegenover de regeering moeten staan.
Men moet voorzichtig zyn met wat
gezegd wordt, en niet alle schuld op
de regeering gooien. Spreker deelt
niet in de opvatting, dat tengevolge
van het verbod van veeuitvoer de
vleeschprijzen zullen dalen. Ook in
zake de aardappelen zal het niet veel
geven, daar de boeren geen aardap-
>elen meer zullen verbouwen. Spr.
s van meening, dat de uitvoer door
de regeering dient te worden geregeld.
Dat is voor de kooplieden wel onaan
genaam, doch het kan niet anders.
Er kan van regeeringswege een cen
traal bureau voor uitvoer komen,
waar de exporteur tegen een kleino
provisie een behoorlijken prys kan
bedingen I
De heer Tydeman (v.-l.,) brengt
hulde aan de regeering voor de
krachtige wyze, waarop zy biykt t,e
zijn opgetreden. Terecht heeft de in-
terpellant ook zyn critiek met groote
ingetogenheid gevoerd, omdat wy
staan voor een moeilyk en hoogst
ingewikkeld probleem. Spr. is het:
dan ook niet eens met een der spre
kers, den heer Sannes, die beweerde,
dat de regeering in deze tijden de
wet op zijde moest zetten. Dat zou
den minister met den strafrechter
in aanraking brengen. Er is geble
ken, dat er fouten gemaakt zyn, en
dat niet alles in den haak is. De
kwestie met do aardappelen heeft
de maat doen overloopen. Het is
jammer dat geen maatregelen zyn
genomen om dit te voorkomen. Het
vertrouwen der bevolking is ge
schokt en met kracht zal moeten
worden opgetreden om dat vertrou
wen te herstellen. Voornamelijk zal
de regeering strenger moeten optre
den tegen de personen, die uit grof
winstbejag de levensmiddelen vast
houden.
Spr. komt thans speciaal tot de
suiker. Hij heeft van bevoegde zyde
vernomen, dat er genoeg suiker in
ons land is om de comsumptie tot
October, als wanneer er een nieuwe
oogst is, tweemaal te dekken.
Hy vertrouwt, dat de Minister die
suiker wel zal weten te vinden.
Ook spreker dringt aan op het vast
leggen van voldoenden voorraad ai-
vorens tot uitvoer wordt overgegaan.
Intusschen meent spr., dat het
twintig-millioen-ontwerp met deze
beginselen niet klopt, doch zal daarop
later terugkomen.
Voorts wenscht-ook spr. meerdere
centralisatie van de leiding. Er moet
een nieuwe afdeeling komen,' met
aan den minister verantwoordeiyke
ambtenaren. Voor de leidiDg biy've
echter de minister verantwoordelyk.
Spreker dringt eveneens aan op
krachtig optreden tegen onwillige
burgemeesters.
Interpellatie Hugonholtz.
De heer HugenhoKz (S.D.A.P,,)
vraagt verlof een vraag te mogen
richten tot den Minister van Marine
betreffende de voorgenomen uitzen
ding van 50 milicions naar Oost-Indié
op Zaterdag 24 Juni a.s. Spr. beseft,
dat de tyd der Kamer uiterst be
perkt is, maar de zaak is zeer be
langryk en hoogst urgent. Spr. vraagt
dus de interpellatie a.s. Dinsdag zoo
raogelyk te kunnen houden en om
trent zyn verzoek dus nog heden te
beslissen. Hy zal door de meest mo
gelijke kortheid tot de uiterste be
perking der debatten bydragen.
De Voorzitter stelt, in verband
mot de omstandigheid, dat de uit
zending reeds 29 Juni zal plaatsheb
ben, voor, het gevraagde verlof dade-
ïyk te verleenen en de interpellatie
te houden Dinsdag na afloop van het
lijstje van werkzaamheden, dus in de
avondzitting. Conform besloten.
De behandeling van de interpel
latie-S c h a p e r wordt voortgezet.
De heer v. d. Tempel (s.d.a.p.),
verdedigt het gemeentebestuur van
Amsterdam tegen de beschuldigingen
van den heer Teèhstra.
Amsterdam is op de circulaire van
17 Januari omtrent den aankoop van
aardappelen niet ingegaan, omdat de
voorde hoofdstad benoodigde voorraad
niet was op te bergen.
Wat betreft de beweerde weigering
van Amsterdam om aardappelen par
wagon te ontvangen, wyst spreker
erop, dat door het distributiebureau
zelf de keuze werd gelaten tusschen
wagon of schuit en dat door het
gemeentebestuur nooit de conditie
van vervoor per schuit is gemaakt.
De toestand is nu zoo, dat groote
steden in de tweede helft van de
volgende week zonder aardappelen
zullen zyn.
Da heer Marchant (v.d.) merkt
op dat alle sprekers tot nog toe in
gebreke zyn gebleven, om maatregelen
aan te geven waardoor de duurte zou
worden voorkomen. Spr. bepleit het
verantwoordelyk bly ven van den min.
tegenover de Kamer.
De instelling van de commissies
in Kamerleden is een prachtige
defensie geweest voor den Minister.
Wy kregen hier een debat tusschen
een „visch-Minister" en een „aard
appel-Minister", maar de normale
gang van zaken iB toch, dat de Mi
nister zelf de zaken in handen nsemt.
De burgemedsters moeten agenten
zyn van de regeering. Als de Minister
zegt, er moeten aardappelen worden
gekocht, dan koopt de burgemeester
ze. De wet moet de gemeente zoo
noodig dwingen om de uitgaven te
dragen.
De heer Duys, (s.d.a.p.,) meent
dat dit debat den verkeerden weg
uitgaat, wy vroegen den minister
wat hy wenscht te doen ter voor
ziening in den onmiddeliyken nood.
Met genoegen hoorde spreker de
afstraffing van den heer Teenstra
door den heer Van den Tempel.
Ook te Zaandam kon men geen
regeerings-aardappelen krijgen. Yiach
kreeg men ook niet en toch zei de
heer Duymaer „dat hy stikte in de
vi3cb". Met vleesch en vet is het
precies hetzelfde. Nu tracht men de
maatregelen van de regeering goed
te praten door de schuld op de on-
illige burgemeesters te schuiven.
De Minister v. Binnenlandsche
Zaken, de heer Cort van der
Linden -dupliceert. Men heeft het
doen voorkomen of de MtDister van
Landb. min of meer inyalide is, daar
is niets van aan. By de behandeling
van het twintig-millioen-ontwerp zal
de Minister van Landbouw hier terug
zyn om zyn beleid te verdedigen.
De Minister wyst het verwyt van
den heer Schaper van zich, dat hy
niet voldoende van den nood is door
drongen. Het is zijn dageiykschezorg
on leed, dat hij niet meer kan
doon om den nood te leDigen en de
laatste acht dagen beeft hij daartot
