HELDERSCHE COURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
r
'r'
No. 4669
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1916
44e JAARGANG
Abonnement per 3 mnd. 65 ct., franco per post 90 ct., Buitenland f 1.90
Zondagsblad 4S 8ffr„ „0.85
Modeblad 75 100 „1.25
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ct.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advartentlën van 1 tot 4 regels (bij voorultbet.) 30 cent. Elke rogel meer 7 ct.
Ingezonden mededeellngen van 1 tot 4 regels 75 cent. Elke regel meer 15 cent.
Advertentiën op bepaald aangewezen plaatsen worden 28°/o hoogor berekend.
Oroote letters en ciiché's naar plaatsruimte. - Bewljs-ezemplaar 2' cent.
jpjp* Db abonnementsprijs
van da „Helderscha Courant" Is
thans par kwartaal in da stad
75 cant, franco por post ft—.
Wij vermelden dit hier afzonderlek,
aangezien het op het oogenblik nog
niet mogelijk is. dit in het hoofd van
het blad te veranderen.
Op pagina 4 van dit blad is
opgenomen
1. £port.
2. Feuilleton, enz.
DE OORLOG.
De legerberlchten
van I, 2 en 3 September.
Van het Weatel(j k front.
Van Franscho zijde wordt dd. 2
dezer medegedeeld, dat groote bedrij
vigheid der artillerie heerschte in het
vak van Maurepas en vak ten Z. van
de rivier. Ten Z. van Eatrées her
haalden de Duitschers hunne woeden-
de aanvallen op het door de Franaohen
vermeesterde deel der vijandelijke
stellingen. Enkele stukken van deze
loopgraven werden wederom door de
Duitschers heroverd, ten koste van
zware verliezen.
Op den rechter Maasoever onder
hielden de Duitschers een hevig vudr
bij Thiaumont.Een vijandelijke aanval
op Fieury werd afgeslagen.
Door het slechte weer der laatste
dagen bepaalde de actie zich hoofd
zakelijk tot artilleriegevechten. De
paar betere dagen die daar tusschen
kwamen werden door de Duitschers
gebruikt tot het doen van tegenaan
vallen aan hef Somme front. Op een
punt slaagden zij erin een deel der
loopgraven te heroveren, die zij op
31 Augustus verloren hadden.
Het Engelsche bericht van den 2en
meldt 'de herovering van de smalle
terreinstrook bij het Delville-boach,
die weder in handen der Duitschers
gevallen was.
Volgens het communiqué van den
3en waren op het front van de hoeve
Mouquet en bij Thiepval zware ge
vechten gaande, waarbij de Engelschen
eenig terrein wonnen.
De Duitsehe legerberichten melden
het afslaan van aanvallen der Fran
schen bij Maurepas.
Latere mededeelingen hielden in, dat
het artillerievuur op het Somme-front
de uiterste hevigheid bereikte. Tus
schen Maurepas en Cléry werden
hevige aanvallen der Franschen in de
kiem verstikt. Op den rechter Maas
oever mislukten de aanvallen der
Franschen in de streek van Vaux.
Van beide kanten wordt verder
melding gemaakt van luchtgevechten.
Van het O o s t e i Ij k front.
Het Duitsehe legerbericht van den
2en meldt, dat de Russen bij hun
pogingen om'ten Z. en ten W. van
Luck vooruit te komen teruggeslagen
werden, ondanks het groote aantal
troepen waarmede zij aanvielen. Bij
Koritnyca behaalden zij een tijdelijk
succes. Tegenaanvallen der Duitschers
hadden echter tot gevolg dat do
Russen in wauorde terug moesten
trekken. Zij verloren hierbij 10 offi
cieren en 100 man aan gevangenen.
Verscheidene machinegeweren wer
den buitgemaakt.
Ten N; van Iborow gingen Duitsehe
troepen 'tot den aanval over en won-
neu terrein. Ten N.W. van Mariampol
rukten vijandelijke troepen vooruit,
doch werden door het artillerievuur
teruggeworpen. Evenmin hadden vij
andelijke ondernemingen in de Kar-
pathen eenig succes.
Bij den Kukul waren de Duitschers
en Oostenrijkers wederom in het
voordeel. Het aantal gevangenen steeg
tot 2 officieren en 378 man. Boven
dien werden 7 machinegeweren en.
2 mijnwerpers buitgemaakt.
Volgens de mededeeling van den
3en gingen de Russen bij Zborow
opnieuw tot het offensief over. Ook
nu werden zijteruggeslagen. O. en
Z.O. van Brezany zijn gevechten aan
den gang. Verschillende aanvallen
der Russen werden hier reeds afge
slagen.
In de Karpathen vielen de
Russen aan in de streek van de
hoogte Magura. Tegen de hoogte-
stellingen ten Z.W. Van dezen top
ondernamen zij verscheidene storm-
loopon, die echter alle werden afge
slagen. De hoogte Ploska, en ten Z.
Ziélora moest evenwel in handen der
aanvallers' worden gelaten.
Volgens de berichten van Russische
zijde werden in de streek van Toboly,
aan den Stochod, de aanvallen der
Duitschers afgeslagën. In de streek
van Wladimir Wolinsk duren de ge
vechten nog voort.
In öalicie, in de richting van So-
lotwinsk en Halicz werden de Duit
schers en Oostenrijkers achteruit ge
worpen. Ook in de richting van Kö
rösmezö gingen de Russan vooruit.
Zij vermeesterden hier eenige hoogte
stellingen ten Z. van Voronenka.
De mededeeling van den 8en geeft
aan, dat de Duitschers op het front
bij Riga tot den aanval overgingen.
In een tegenaanval wierpen de Russen
hou echter terug waarbij de Duitschers
zware verliezen leden.
In de richting van Halicz duren
de gevechten nog voort.
In de Karpathen, met name in de
streek van den Capul en Dornawatra
warden de Oostenrijkera uit een aan
tal stellingen verdreven. Verscheidene
hoogten werden door de Russen ver-
meesterd, en tegen aanvallen van den
vijand behouden. 300 man werden
gevangen genomen.
Van het O o s t e n r ij k s c h ltali-
aansche front.
Behalve van onbelangrijke onder
nemingen maakt het Italiaanscbe
communiqué van den l9ten melding
van het afslaan van Oostenrtjksche
aanvallen in het Sugana- en het
Campolla-dal, en in de streek vap
Görz.
Het bericht van den 2en geeft aan
dat op het front in Trentiuo hevige
artillerie-gevechten werden geleverd.
In hot Dogana-dal ondernamen de
Oostenrijkers een aanval tegen den
Civaron, die evenwel afgeslagen werd.
Latere mededeeliogen maken slechts
melding van artillerie gevechten en
overrompelingen van vijandelijke stel
lingen waarbij gevangenen gemaakt
werdeu. Alleen in het gebied van den
Caureol werden gevechten van eeni-
gen omvang geleverd, waarbij de Oos
tenrfjkers 34 man aan gevangenen
verloren.
Het Oostenrljksche legerbericht van
den 2en meldt het afslaan van een
aanval der Italianen op de stellingen
van den Kleinen Pal. Na eerst in de
loopgraven te zijn doorgedrongen,
werden de Italianen door een tegen
aanval tot terugtrekken gedwongen.
In Tirol mislukten eenige kleinere
ondernemingen der Italianen.
In het communiqué van 3 dezer
wordt slechts ftnelding gemaakt van
artilleriegevechteD, die vooral in den
Piöcken-sector in hevigheid toenamen.
Van Italiaansche zijde wordt thans
een overzicht gegeven van de tijdens
bet offensief tegen Görz en het Karst-
plateau veroverden buit.
Het aantal krijgsgevangenen be
draagt 393 officieren en 18,365 man
schappen. Het aantal genomen stuk
ken geschut bedraagt, in afwijking
met de aanvankelijke berichten, 30;
t,. w.1 kanon van 52 m.m., 2 hou
witsers, 1 mortier V3n 105 m.m., 1
mortier van 140, 8 kanonnen van 77,
4 kanonnen en 4 houwitsers van 75,
8 bergstukken, 4 kanonnen van 37
voorts 63 bom werptuigen, 92 machine
geweren, 2225 geweren. De buit aan
artiileristisch materieel en munitie
is mede zeer rijk, o.a. omvat ze 3000
geschutladingen, 5 millioen patronen,
60,000 bommen en handgranaten,
3000 werpbommen, 190 kisten munitie,
378 kleine kisten granaten, 44 kisten
raketten en vuurpijlen. Verder een
groote hoeveelheid materieel, als
prikkeldraad, telegraafdraad, een
motortrein, enz.
Van het Oostenrijkseh-Roe-
meensche front.
In het Oostenrijksche legerbericht
van deD 2en wordt medegedeeld, dat
verbitterde gevechten, die 5 dagen
duurden, de Oostenrijkers op den W.
oever van den Czerna teruggingen.
Bij Hermannstadt en bij Kroonstadt
gaan de Roemeniörs slechts langzaam
vooruit. In het Gyorgy-gebergte be
gonnen nieuwe gevechten.
Op den beneden-Donau werd een
Roemeenscbe kanonneerboot door de
Donau-fiottielje in den grond geboord.
Volgens do mededeeling van den
3en word Hermannstadt door de
Roemeniörs onder vuur genomen.
Overigens geen gebeurtenissen van
belang.
Op het Bulgaarsch-Roemeen-
sche front zijn de gevechten even
eens begonnen. Duitsehe enBulgaar-
sche troepen hebben den grens van
de Dobroedsja tusschen den Donau
6n de Zwarte Zee overschreden. De
Roemeensche grenswacht werd terug
geslagen.
Op den Balkan. De zich te Wa-
lona bevindende Italiaansche troepen
hebben zich eveneens in beweging
gezet. Volgens het Italiaansche bericht
bereikten zij Tepelini, aan de Wojusa,
zonder tegenstand te ondervinden.
Deze plaats werd door hen bezet.
Aan de overzijde van de rivier deden
de Italianen een afleidenden aanval
op de door de Oostenrijkers bezette
hoogten, en namen tegelijkertijd stor
menderhand de dorpen Klosen en
Hekal. 32 man werden hierbij gevan
gen genomen. Des nachts gingen de
afdeelingen weer op den linker-rivior-
oever terug.
Volgens het Weensche bericht trok
ken de Italianen niet uit eigen be
weging terug, doch werden zij na
een tweedaagsch gevecht terugge
worpen.
Een tweede poging van de Italianen
mislukte reeds gedeeltelijk. De gevech
ten duren nog- voort.
B(j Saloniki.
Het Fr&nsche bericht uit Saloniki
dd. 2 dezer meldt het afslaan van
een aanval der Bulgaren in de streek
v3n Vetrenik door de Serviërs. Ove
rigens slechts artillerie-gevechten.
Van hot Russisch-Turksche
front.
Het Russische legerbericht van den
lsten Sept. meldt dat de Turken in
de streek van Gumersj Hané en Er-
zindsjan tot het offensief overgingen.
Ook ten O. van Ognot was dit het
geval. De aanvallen werden overal
afgeslagen. Eenige Turksche regi
menten drongen door de Russische
linie heen en hadden reeds eenig ge
schut veroverd. Dit werd echter door
de Russen hernomen, die daarop den
vijand terugwierpen en hun oude
stellingen weder bezetten.
In de streek van Ognot vermeester
den de Russen drie machinegeweren.
Ten N. van den Euphraat werd
het dorp Tsjormoek genomen. De
Turken vluchtten in wanorde.
Het communiqué van den 2en
zegt, dat de aanval der Turken bij
Gumersj Hané werd gestuit en dat
de vijand tot den terugtocht werd
gedwongen, waarbij hij zware ver
liezen leed. W. van Kialkit T^jiftlik
namen de Russen 8 officieren en 205
man gevangen. De Turken verloren
hier bovendien benige honderden aan
dooden. Bij Tsjormoek werd een
kanon genomen en 28 caissons mu
nitie buitgemaakt. In de streek van
Sakkiz wordende Turken geducht
in het nauw gebracht.
Volgens het bericht van den Sen
duren de gevechten bij Ognot voort
en werd bij Tsjormoek nog een kanon
vermeesterd.
De duikboot- en mljnoorlog.
De Engelsche stoomschepen „Du-
art" (3108 ton), „Strathallan" (4404
ton), „Kelvinia", „Mascotte" (1097
ton) en het s.s. „Farmatyr" (1426
ton), uit Kopenhagen, zijn in den
grond geboord; de bemanning is
>red.
Het Noorsche s.s. ^Dronning Maud"
(1102 ton) van Londen onderweg naar
Grimsby, is op eon mijn gestooten
en gezonken. De kapitein en 2 man
zijn verdronken, de overige 13 man
en de loods zijn' gered.
Luchtaanval op Engeland.
Een Zeppelin neergeschoten.
Uit Londen wordt d.d. 2 Sept. ge-
meld, dat verscheidene vijandelijke
luchtschepen Zaterdagavond te 11
uur een aanval deden op de Oostkust.
Een later bericht geeft aan, dat
13 luchtschepen er aan deelnamen
en dat deze aanval de hevigste was,
die tot nog toe heeft plaats gehad.
Het tooneel van de operaties waren
oostelijke graafschappen en het
doel was Londen en de industrieele
centra in de Midlands.
De nieuwe bepalingen omtrent het
branden van licht zijn zeer doeltref
fend gebleken: de aanvallers doolden
rond in het duister, zoekende hoe zij
veilig konden naderep. Slechts drie
luchtschepen kwamen dicht bij Lon
den, één dezer verscheen te 2 uur
15 in de noordelijke districten, werd
onmiddellijk bestraald door zoeklich
ten en hevig beschoten met kanon
nen en uit aöroplanes. De vlammen
sloegen weldra uit het luchtschip,
dat als een volkomen wrak neder-
stortte te Cuffley bij Enfield.
De twee andere werden door kanon
vuur teruggedreven en konden niet
naar het centrum van de stad komen.
Een groot aantal bommen werd in
het wilde weggeworpen op de East-
Anglian en de zuidoostelijke graaf
schappen.
Het aantal slachtoffers is nog niet
geheel en al bekend, het schijnt ech
ter niet groot te zijn naar verhouding
van het aantal luchtschepen en de
geworpen bommen.
Berlijn, 3 Sept. In den nacht van
2 op 8 September hebben verschei
den marine-luchtschipeskaders op de
vesting Londen, de versterkte plaat
sen Yarmouth en Harwich en de fa-
brieksinrichtingen van militaire be-
teekenis en aan de Humber een groot
aantal bommon geworpen.
De goede uitwerking van den aan
val kon overal bemerkt worden uit
branden en ontploffingen.
Alle marine luchtschepen zijn, niet
tegenstaande de hevigo beschieting,
onbeschadigd teruggekeerd.
Tezelfder tijd als de marine-lucht
schepen deden luchtschepen van het
leger een aanval op Zuid-Eugeland.
Luchtaanvallen.
Zaterdagavond zes uur hebben
vliegtuigen een aanval gedaan op het
artillerie-depot te Hoboken (Antwer
pen), waar drie dooden en verschei
dene gewonden zijn. De vliegtuigen
zijn door een Zeppelin verdreven.
Bommen op Port Sald.
Vijandelijke vliegtuigen hebben
Vrijdagochtend op Port Said 25 bom
men geworpen. Er zijn enkeie per
soonlijke verliezen voorgekomen. Geen
schade.
De toestand In Griekenland.
Een groote vloot der Entente is
voor Piraeus verschenen, en naar
gemeld wordt bevinden zich daarbij
ook eenige troepentransportschepen.
Het opperbevel wordt gevoerd door
een Franschen admiraal. Het totaal
aantal oorlogsschepen bedraagt 42
3 ervan zijn de haven van Piraeus
binnengeloopen en hebben daar troe
pen geland. Deze namen 8 Duitsehe
schepen in beslag en heschen er de
vlaggen der geallieerden op.
Andere afdeelingen bezetten het
draadlooze telegrafie-Btation in het
Grieksche arsenaal.
Door de Entente is een nota aan
den Griekschen minister president
overhandigd, die de laatste eischen
Ider Entente bevat. Deze nota verlangt
controle op den Griekschen post- en
telegraafdienst, den draadloozen dienst
inbegrepen; verwijdering van vijan
delijke agenten, die schuldig staan
aan verspieding en omkooping, üit
Griekenlandhet treffen van de
noodige maatregelen tegen Grieksche
onderdanen, die medeplichtig zijn aan
omkooping on vorspieding.
Uit Athone wordt nog gemeld, dat
verscheidene Duitschers in hechtenis
zijn genomen. Velen verbergen zich.
Baron Schehk ontsnapte.
Pettgevallen te Huil.
Te Huil zijn twee gevallen van pest
voorgekomen, nl. bij jongens van 16
en 17 jaar, die op het stoomschip
„Kenoh" gewerkt hadden, dat op 18
Juli te Huil aankwam en in het dok
gerepareerd werd. Zij werden zoodra
de eerste verschijnselen zich vertoon
den geïsoleerd en het bacteriologisch
onderzoek toonde, aan, dat zij aan
pest leden.
Sedert 22 AugUBtus zijn geen
nieuwe gevallen voorgekomen. Het
3Chip is gedesinfecteerd en allen die
daarop hebben gewerkt, evenals de
genen met wie, z(j in aanraking
waren, zijn onder toezicht gesteld en
hebben prophylactisch inspuitingen
met anti pestserum gekregen.
BINNENLAND.
Een Hollandf ch schip
door eon Zeppelin bestookt.
Het Zondagnacht van Londen te
IJmuiden aangekomen s.s. „Vlie-
stroom", van de Hollandsche Stoom
boot-Mij., is onder de Engelsche kust
door een Zeppelin met bommen be
stookt. Zaterdagnacht om drie uur
lag het schip voor den mond van de
Theems voor anker, toen een groote
Zeppelin laag boven het schip kruiste
en vier bommen naar beneden wierp.
Alle kwamen echter naast het schip
terecht. De ontploffing was zóó hevig,
dat vele metaaldeelen op het dek
terechtkwamen.
Do „Zeearend".
Het Hcllandsehe stoomschip „Zee
arend", geladen met stukgoederen, is
door een Duitsehe duikboot dooreen
bom tot zinken gebracht, 19 mijl
W.N.W. van het lichtschip „Maas".
Een boot der maatschappij „Zee
land" heeft de geheele bemanning
gered en te Viisaingen aangebracht.
(De stalen motorboot „Zeearend",
groot 462 br. tons, gebouwd in 1918,
behoorende aan de firma Vermeer
v. d. Arend te Rotterdam.)
Nader meldt men uit Vlissingen:
Met de mailboot „Koningin-Regen
tes", die te zeven uur binnen kwam,
arriveerden behalve de 48 passagiers
ook mede de 12 opvarenden van het
vrachtschip „Zeearend", dat Donder
dagnacht van Rotterdam 'was ver
trokken met stukgoed voor Londen.
Toen het schip het lichtschip „Maas"
was gepasseerd en hiervan 19 mijl
verwijderd was, werd het gevolgd
door de Duitsehe onderzeeör nummer
20, die bevel gaf om. te stoppen en
de papieren Ier inzage te geven. Hierna
werd bevel gegeven het was toen
Vrijdagmiddag halfeen om in 10
minuten in de booten te zijn. Kapitein
Veltman en zijn mannen voldeden
hieraan. De Duitschers lieten hierop
de boot door bommen zinken en in
vijf minuten was het schip weg. De
sloepen werden door de onderzeeër
op sleeptouw genomen en naar het
vuurschip „Schouwenbank" gesleept.
De bemanning was er slecht over
te spreken, dat de Duitschers hen 6
uur in de booten met ruw weer lieten
dobberen in stede van hen aan boord
te nemen. De commandant had be
loofd een draadloos bericht naar
Nederland te seinen, dat er schipbreu
kelingen op de „Schouwenbank"
waren, maar deed dit niet. Daardoor
werden de mannen niet afgehaald,
maar moesten wachten op de mail
boot. De behandeling op het lichtschip
kon niet genoeg worden geprezen.
Allen vertrokken te 7.46 naar Rot
terdam.
Mali aangehouden.
De stoomschepen „Hollandia" en
„Kambangan", onderscheidenlijk 28
Augustus uit Zuid-Amerika - en 29
Augustus uit Oost-Indië te Amster
dam aangekomen, hebben de postte
Falmouth moeten lossen.
Het stoomschip „Noorderdljk", on
derweg van New-York naar Rotter
dam, heeft de post te Kirkwall
moeten ontschepen.
Indlë weerbaar.
Uit Batavia ontving het Haagsche
Correspondentiebureau een afschrift
van het telegram, hetwelk aan de
Koningin is verzonden door den
voorzitter van het Comité Indiê
Weerbaar, den heer s'Jacob. Het luidt
als volgt:
„De meeting op Uwer MajesteitB
geboortedag in den jare 1916 bijeen
geroepen door het comité „Indië
weerbaar", kwam bijeen in het
Dekapark, Koningsplein 46, Welte
vreden. Talrijke Europeesche Inland-
sche en Chineesche vereenigingen
zonden vertegenwoordigers naar de
meeting. Het aantal bezoekers van
alle rassen werd geschat op 10 tot
15 duizend. Tegelijkertijd werden
dorgelijke meetings gehouden te Soe-
rab3ja, Semarang, Bandoeng, Soeka-
boemi en andere plaatsen. Op deze
meeting werd met algemeene stem
men de volgende resolutie aangeno-
de verdedigbaarheid
van Ned.-Indië tegen een vijandelijken
aanval dringend en onbetwisbaar
vereischt wordt door de behoef te aan
veiligheid in het belang van een
spoedige en harmonische ontwikke
ling in de toekomst van land en volk
hetwelk ponder onderscheid door de
bewoners van alle rassen wordt
erkend en aangezien de ondervinding
van de laatste twee jaren op het
wereldtooneel iedere natie de onver
biddelijke les opdringt in staat te zijn
om zich zelf te verdedigen en bereid
om zoo noodig haar onafhankelijkheid
met eigen kracht en energie te hand
haven en aangezien de tegenwoordige
toestand van de verdediging van
Ned. Indië iedor, die zich verzet tegen
de mogelijkheid van een eventueele
overweldiging met alle noodlottige
gevolgen daarvan, vervult met ge
voelens van de diepste teleurstelling
en onrust, acht de meeting het
noodzakelijk te verklarenHet is de
vaste overtuiging van de meeting
dat het een levensbelang is om Ned.
Oost-Indië spoedig en afdoende in
staat te stellen zich te verdedigen te
land en ter zee. De meeting hoopt
oprecht, dat deze overtuiging gedeeld
moge worden door Uwe Majesteit,
Hare Regeering en de Staten-Generaal
bij het vervullen van de taak, welke
reeds ter hand is genomen, n.1. om
Indië goed verdedigbaar te maken.
Van hetwelk het comité „Indië
Weerbaar" belast is mededeeling te
doen in Nederland aan Uwe Majes
teit, aan Z. E. den Minister van
Koloniën en de Staten Generaal en in
Indië aan Z. E. den Gouverneur-,
Generaal".
De correspondent van de N. Rott.
Crt. te Soerabaja seint:
In verband met de betoogingen
voor het weerbaar maken van Indië
zal er een deputatie uit Indië naar
Nederland vertrekken.
Tp Soerabaja waren 10,000 deel
nemers aan de betooging in het
Stadspark tezamen gekomen. Te
Bandoeng namen 6000 personen deel
aan een optocht door de straten en
20,000 aan de meeting zelf.
(Tel).
De centrale Sarikaat Islammeeting
te Blitar verklaarde zich voor het
denkbeeld van weerbaarmaking van
Ned. Indië. en voor hef zenden van
een deputatie. Er werd echter een
scherp resolutie aangenomen, waarbij
werd uitgesproken, dat de bevolking
tal van grieven heeft en op haar
medewerking voor de militie niet te
rekenen viel, indien zij niet meer
rechten kreeg en een eigen parlement.
(Tel).
Vlschomzet te IJmuiden.
In de afgeloopen maand bedroeg de
vischomzet te IJmuiden f 3,628,565
tegen f 1,536,165 in gelijke maand
van het vorig jaar en f 96,407 in
Augustus van 1914.
Van 1 Januari af bedroeg de omzet
f 4,258,520 in 1914 tegen f 7,812,343
in het vorig jaar en f 17,781,691 in
het loopende jaar.
Ware niet een deel der kor- en
haringvloot in Engeland vastgehou
den en zoodoende tot werkloosheid
gedoemd, dat zou de ómzet zeer zeker
meer dan f 250,000 hooger zijn geweest.
Grondwetsherziening.
Verschenen is de Memorie van Ant
woord op het voorloopig verslag be
treffende het wetsontwerp tot het in
overweging nemen van een voorstel
van verandering in het Ilde, Hlde
en IVde Hoofdstuk en in de AddUio-
neele Artikelen der Grondwet.
Den aandrang -om andere onder
werpen dan het kiesrecht- en onder
wijsvraagstuk in deze herziening te
betrekken, moet de Minister weer
staan. Niet omdat hij van de wensche-
Hjkheid van herziening van verschei
dene andere onderwerpen niet over
tuigd zou zijn, maar omdat hij alleen
in beperking kans van slagen zag.
Mannenki^srecht.
De Memorie bespreekt uitvoerig de
bedenking, dat een toenemend aantal
kiezers blijk zouden geven van
benulligheid", en uiteengezet wordt,
dat de grond voor toekenning van
het kiesrecht ligt in de gedachte dat
een mondig volk de verantwoordelijk
heid moet dragen voor rechtsvorming
en staatsbestel.
Enkele zinsneden uit de Memorie
van Toelichting worden naar voren
gebracht, ofschoon de verdediging,
die deze Memorie van het algemeen
kiesrecht geeft, in haar geheel niet
wordt aangetast.
Hun indruk van de Memorie van
Toelichting samenvattende, vei klaar
den vele leden tot geen andere con
clusie te kunnen komen dan dat bet
algemeen kiesrecht den Minister van
Binnenlandsche Zaken volkomen koud
laat en hij zijn voorstel alleen heeft
ingediend, omdat dit overeenstemt
met den volkswil.
De Minister zal thans niet weder
ontvouwen, wat hij verstaat onder
volkswil. Zijn opvatting is een geheel
andere dan hem herhaaldelijk wordt
toegeschreven. Maar zooveel staat
toch wel vast, dat hij nimmer en
nergens de leer heeft verkondigd, dat
ooit een staatsman verantwoord zou
zijn, die zou trachten een hervorming
tot stand te brengen, die naar zijne
overtuiging niet door 'slands belang
werd geëischt. Bestuur overeenkom
stig den volkswil eispht overtuigde
bewindslieden, geen willooze werk
tuigen.
Dat de voorgenomen hervorming
in overeenstemming is met de uit
spraak der kiezers en niet een gelei
delijk in kracht winnende overtuiging,
die zich ook onafhankelijk van de
stembus heeft geopenbaard, heeft de
Minister reeds vroeger in het licht
gesteld. Van eenige weerlegging der
door bem aangevoerde argumenten is
in het Voorloopig Verslag geen sprake.
Wat dienaangaande door andere leden
is in het midden gebracht, versterkt
zijn overtuiging, die hij juist heeft
geoordeeld.
In de Memorie wordt dan nage
gaan wat men onder organisch kies
recht heeft te verstaan, dat praktisch
niet anders wordt dan het indivi
dualistische kiesrecht.
Ten opzichte van Vrouwen
kiesrecht zegt de Minister, dat
de vraag, of de consequentie van zijn
stelsel ten aanzien ,van mannenkie3-
recht niet noodzakelijk tot onmidde-
l(jke invoering van bet vrouwenkies
recht moest leiden, door hem ont
kennend werd beantwoord, omdat,
indien al een scheiding der burgers,
omdat zij allen rechtsgrond mist, moot
worden verworpen, daaruit zonder
meer, niet mag worden afgeleid, dat
een scheiding tusschen burgers en
burgeressen niet ware te handhaven.'
Want die scheiding berust op een
veel dieperen grond dan die tusschen
mannen onderling.
Deze consequentie van zijn stelsel
ten aanzien van het mannenkiesrecht
ter zijde stellende, erkende hij tevens,
dat er andere-gronden zijn, die voor
de toekenning van het kiesrecht aan
vrouwen kunnen pleiten.
Een eerste grond voor de toekenning
van het kiesrecht werd ontleend aan
het feit, dat de vrouwen zelve in
toenemende mate het kiesrecht be-
geeren en haar uitsluiting van het
staatsleven als een grievend onrecht
gevoelen.
In de tweede plaats moet de vraag
gesteld wordeD, of uit een oogpunt
van staatsbelang de toekenning van
het kiesrecht moet worden vermeden.
Het kan echter ook den Staat slechts
ten goede komen, indien de bijzondere
eigenschappen, die de vrouw van den
man onderscheiden, dienstbaar wor
den gemaakt aan de publieke zaak.
Een merkbare invloed op de rela
tieve sterkte der politieke partljeD is
overigens van het vrouwenkiesrecht
niet te verwachten.
Toekenning van het passieve kies
recht der vrouw is door den Minister
beschouwd als een iweinig ingrijpende
hervorming, die het leven der vrouw
in het algemeen niet raakt.
Uitsluitingen.
De Minister blijft het niet wensche-
lijk vinden om de uitsluiting van bo
deelden te doen vervallen en zet dit
nader uiteen.
Leeftijdsgrens.
Ook de leeftijdsgrens wordt gehand
haafd.
Evenredig kiesrecht.
Hierover handelt de Memorie van
Antwoord uitvoerig. De principieele
bozwaren tegen het stelsel van even
redige vertegenwoordiging acht de
Minister in het Voorloopig Verslag
afdoende weerlegd.
Stemplicht. Meervoudig
kiesrecht.
Na overneming van het ten deze
het Voorloopig Verslag aange
voerde en na de met de Commissie
van Rapporteurs gevoerde bespreking
vindt de Minister vrijheid alsnog tot
invoering van stemplicht het initia
tief te nemen. Mitsdien is de laatste
alinea van art. 80 gewijzigd en is
onder de additioneele artikelen een
aan het slot dezer Memorie toegelicht
aanvullingsvoorstel in dezen geest
Daarentegen kan de Regeering niet
meewerken tot invoering van hot
meervoudig kiesrecht. Welke criteria
men daarvoor ook zou kiezen, men
zou weer vervallen in een stel van
willekeurige bepalingen, als thans
juist staan verlaten te worden.
Eerste Kamer.
De Regeering blijft van oordeel dat
bijj deze electorale hervorming van
eene wijziging van de Staatsrechte
lijke positie der Eerste Kamer geen
sprake mag zijn. De invoering van
een eenkamerstelsel ligt buiten het
terrein der politieke mogelijkheden.
Ook de wensch van sommige leden
om de leden der Eerste Kamer te
doen verkiezen door dezelfde kiezers
die de leden der Tweede Kamer be
noemen, hun zittingsduur gelijk te
stellen met dien der leden van de
Tweede Kamer en alle leden der
Eerste Kamer tegelijk te doen aftreden
moet onvervuld blijven.
Ook afgezien van principieele over
wegingen zou de gewenschte her
vorming bij de tegenwoordige poli
tieke constallatie niet voor verwezen
lijking vatbaar zijn.
Dat de verruiming ❖an do verkies
baarbeid zal leiden tot een vergrooting
van den politieken invloed der Eerste
Kamer, vreest de Regeering niet.
De Memorie handelt verder over
do voorgestelde wijzigingen in enkele
artikelen der grondwet, en in
additioneele artikelen.
INGEZONDEN.
Hel is bijna een kwart eeuw M. de
R., dat ik met volle aandacht heb
gevolgd al hetgeen is geschreven en
gesproken over ons Heldersch riool
(Heldersche Kanaal).
Eindelijk dan, is in de j.1. Dinsdag
gehouden raadsvergadéring het plan
Krljnen aangenomen met 11 tegen
9 stemmen.
Onwillekeurig kwam bij my de ge
dachte op, toen ik de vóór- en togen-
stemmen naging, zit ook in deze
zaak de politiek ingesloten. Ik heb
daar mijn redenen voor.
Het raadslid, architect, teekenaar,
uitvoerder Krljnen kan tevreden zyn.
Hadde ik in deze kweBtie mijn
stem uit moeten brengen, dan ware
deze bij de tegenstemmers geweest.
(Mocht iemand het waarom willen
weten, dien ben ik bereid, in het
publiek, dit uiteen te zettenL
Over de flnancieele zijde van de
affaire zal ik niet veol zeggenhot
spreekwoordvele varkens makeh de
spoeling dun is alhier niet van toe
passing.
Maar, M. de R., is het plan wat nu
is aangenomen, wel werkelijk het
plan Krijnen Ik ben zoo vrij dit met
neen te beantwoorden en wel om de
volgende redenen.
Het ia nu ongeveer een 25 tal jaren
geleden dat Ondergeteekende" mede
werd uitgenoodigd ter kantore van
het toenmalige raadslid, den heer J.
Korver, om een plan te bespreken en
te bezichtingen, omtrent de ver-
veisching van ons Heldersch Kanaal.
Dit heette toen het plan Korver,
maar dit plan kon toen in de oogen
der liberale raadsmeerderheid geeD
genade vinden. „Wat wist ook een
anti-revolutionaire kruidenier van
waterstaatswerken af?"
Het was immers in die dagen „om
te lachen"
En nu, M. de R., de, klap op de
vuurpeil".
Het plan Korver, dat zelfde plan,
is nu door den raad aangenomen als
het plan Krljnen, daarom nogmaals:
de hoer Krijnen kan tevreden zijn,
en ik hou mij sterk dat de paeeste
onzer raadsledeD van deze geschiede
nis onkundig waren.
Het is toch maar goed, dat „do
Harssens" in onze gemeente buiten
bet Hoofd" liggon; er worden en
zijn in gemeentezaken "meer van
dergelijke guitige streken afgespeeld
en de tijd zal het leeren, dat weer
duizenden guldens door het plan-
Krijnen nuttelooB worden wegge
smeten.
M. de R., U dank zeggende voor
de afgestane plaatsruimte,
Achtend,
Uw abonné W. R. Zits.
Mijnheer de Redacteur!
Beleefd verzoek ik U in Uw geacht
blad onder de rubriek „Ingezonden"
te vermelden het volgende:
Aan Heeren Gedeputeerde Staten
van de provincie Noord-Holland,
te'Haarlem.
Mijueheeren,
Door Burgemeester en Wethouders
der gemeente Helder is of zal
worden - aangeboden aan Uw Collego
ter goedkeuring een plan tot het
maken van een verbinding3kanaal
tusschen de grachten der forten van
stelling Den Helder en het Hel-
derecbe kanaal, zulks ter bevordering
van meerdere icaterverversching in
laatstgenoemd kanaal.
Het plan, dat slechts eenige dagen
vooraf ter inzage heeft gelegen werd
eergisteren (29 Augustus j.1.) door
den Gemeenteraad van Helder goed
gekeurd, mét ertegen negen stemmen,
dus met de geringste meerderheid'
van stemmer,.
In hot plan is, tot algemeene ver
bazing, door den ontwerper opgenomen
de demping van een gedeelte van het
Helderache kanaal, aan het einil bij
het Westplein, van welke demping -
het nuf niet is aangetoond, terwijl
dio een aanzienlijk geldelijk bedrag
vordert en de gemfcente zal berooven
van de bestaande, met de meeste
zorg aangelegde gelegenheid, op de
gunstige plaats, tot lossen en laden
van vaartuigen, waarbij vooral belang
hebben: ten lste'sRijks Waterstaat,
voor den aanvoer van het zware
materiaal ter verzorging van de zee
kust; ten 2de de defensie, voor het
lossen en laden van zwaar geschut
en bijbehoorenterwijl'de gemeente
hoegenaamd geen belang heeft bij
demping. BU de bestrijding van deze j
demping, werd door een der Wet
houders de onzinnige leer verkbndigd,
dat, als aan iemand, dien men hot
noodige vertrouwen mag schenken,
wordt opgedragen een plan te leveren
voor een uit te voeren werk, het
niet geoorloofd is in dat plan wijziging
te brengen door toevoegingen of weg
latingen van het voorgestelde. Deze
Wethouder werd door z'n mede-
Wethouders in stille bewondering
aangestaard. Hun stilzwijgen bewees,
dat door hen commentaar overbodig
word geacht. Die uitlating was echter
zoo verbijsterd, dat degenen, die haar
hadden uitgelokt, besloten dergelijk
inzicht niet. anders te bestrijden dan
door afstemming van hel. plan
vooral toen bovendien wasgeblekon,
dat over het plan geen schriftelijke
gedachtewisseling bad plaats gehad
met het Bestuur van 's Ryks Water
staat of met den Commandant der
Stelling van Den Helder over de
vraag of hunne dienstbelangen bij de
j uitvoering geschaad of begunstigd
zouden kunnen worden. Omtrent dit
punt bleef onzekerheid bestaan, wat
kan leiden tot latere teleurstelling.
Ondergeteekende, ernstig lid van
den Gemeenteraad, acht zich ver
plicht, in het algemeen belang, Uw
College het hiervoor vermelde by
deze ter kennis te brengen, ten einde
daarmede rekening te kunnen hou
den, alvorens in overweging wordt
genomen de vraag of de vereischte
goedkeuring voorwaardelijk o( on
voorwaardelijk zal worden verleend.
Hoogachtend,
Het Lid van den Raad der
gemeente Helder,
L. F. Ovzk dx Lindkh.
Helder, 81' Augustus 1916.
