HELDERSCHE COURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
No. 4685
DONDERDAG 12 OCTOBER 1916
44e JAARGANG
Abonnement per 2 mnd. 65 et., franco per post 90 et., Buitenland f 1.90
Zondagsblad 46 5f*„ M „0.85
Modeblad H 75 IflO 1.»
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 et
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advertentlën van 1 tot 4 regels (bij vooruitbet.) 30 cent. Elke regel meer 7 ct.
Ingezonden mededeellngen van 1 tot 4 regels 75 cent. Elke regel moer 15 cent.
AdvertantlVn op bepaald aangewezen pleatsen worden 25°/o hooger berekend.
Groote letters en cllché's.naar plaatsruimte. - Bewijs-ezemplaar 2£ cent
Do ohonnonootsprljs
van do „Heldor sche Courant" Is
thans por kwartaal In do stad
75 cont, franco por post tl.—.
Wij vermelden dit hier afzonderlijk,
aangezien het op het oogenblik nog
niet mogelijk is, dit in het hoofd van
het blad te veranderen.
Op pagina 4 van ons blad zijn
opgenomen
1. 0» hel.
2. Feuilleton.
DE OORLOG.
De legerberichten
van 9 en 10 October.
Van het W e b t e 1 ij k front.
Volgens het Fransche communiqué
van den 9en bepaalde de actie aan de
Somme zich in hoofdzaak tot werk
zaamheid der artillerie. Een aanval
der Duitschers tusschen het Bosch
St. Pierre Vaast en Rancourt werd
afgeslagen. Ook het bericht van den
10en maakt slechts melding van
artilleriegevechten. Een Engelsch
bericht van den 9en spreekt nog van
een overval der Duitsche loopgraven
bij Ginchy, waarbij den Duitschers
eenige verliezen werden toegebracht.
Volgens de Duitsche mededeeling
van den lOen ondernamen de Engel-
schen en Franschen ook den 9en
krachtige aanvallen op het front
tusschen Ancre en Somme. Alle
pogingen van den vijand om vooruit
te komen, werden evenwel tot mis
lukking gebracht. Evenmin had een
aanval der Franschen ten Oosten van
Vermandovillers succes.
Een bericht uit Parijs meldt even
wel dat het Duitsche communiqué
totaal onjuist is. Geduronde den 9en
October werd door de Franschen en
de Engelschen geen enkele aanval
gedaan.
Van het Oostelijk front.
Van Duitsche zijde wordt gemeld,
dat ten N.W. van Luck, aan de
Stochod, de Russen uit een vooruit
geschoven stelling werden geworpen,
tegenaan vallen van den vijand werden
afgeslagen. Ten N. van Najarowka
bestormden de Duitschers met geringe
verliezen het dorp Herbutow, waarbij
z(j 4 officieren en 200 man gevangen
In de Earpathen mislukten de
tegenaanvallen der Russen nabü den
Baba-Ludowa.
De Daily Chron." verneemt uit
St. Petersburg een en ander omtrent
den verwoeden strijd inde streek van
Breszany. In het heuvelland rondom
dit plaatsje houdt het kanongebulder
steeds aan. De aanval vplgt op het
bombardement en de tegenaanval op
den aanval. Totdusver is de linie
echter nauwelijks gewijzigd. Hier en
daar hebben de Russen vijandelijke
loopgraven genomen en die tegen
hevige tegenaanvallen bezet gehouden,
maar het front van den vijand is nog
niet gebroken.
De Russen staan slechts op 2400
M. van Brzeszanyzij bedreigen
Halicz, zij beuken op de poorten van
Wladimir Wolhynski en juist omdat
de Russen dieht aan groote successen
toe zijn, 1b de tegenstand van de
Duitschers zoo verwoed. Waar de
Russen nu ook doorbreken, het ge
volg ervan zal zijn, dat het geheele
Duitsche front in het Oosten aan het
wankelen zal komen. Het iB een strijd
die grooteiyks zal beslissen over de
gedaante van het Oostelijke front ge
durende den winter.
Van het RoemeenBch-Oosten-
rijksche front.
Het Duitsche legefbericht van 10
October meldt dat de vooruitgang
der troepen in Zevenbergen aanhoudt.
Aan weerszijden van Kroonstadt wor
den de verslagen Roemeniörs scherp
vervolgd. Uit den driedaagschen slag
b|j Kroonstadt zijn tot nog toe 1175
gevangenen binnengebracht. 25 ka
nonnen, waaronder 13 zware, talrijke
munitiewagens en wapenen werden
buitgemaakt.
W. van den Vulkanpas werd de
grenstop Negrului genomen. -
Naar van Roemeensche zijde wordt
medegedeeld, werden deTsimboelen
ten W. van Kronstadt vijandelijke
aanvallen afgeslagen. Overigens had
den slechts artillerie- en patrouille-
gevechten plaats.
Van het Macedonische front.
De Duitsche berichten melden het
voortduren der aanvallen van de
Serviërs aan den Tserna. Op enkele
punten behaalden z(j kleine voor-
deelen, doch werden overigens afge
slagen. Van Bulgaarscbe zijde wordt
in een legerbericht de overtocht der
Serviere over den Tserna erkend.
Een tegenaanval werd door de Bul
garen ondernomen. De uitslag hier
vanwerd echter nog niet gemeld.
Van het overig deel van het front
geen berichten van belang.
Echter goven de Fransche en En-
gelsche communiquó's uit Saloniki
aan, dat de bondgenooten in het
voordeel zijn. Kalendra en Homondas
(twee plaatsjes in het Stroema-dal)
werden door de Engelschen genomen.
En een Fransch bericht voegt hieraan
nog toe, dat de successen der gealli
eerden over de geheele linie voort
duren. Waarin deze successen besta
wordt evenwel niet medegedeeld.
Volgens een bericht uit Saloniki
is aldaar een nieuwe, sterke afdeeling
Russische troepen geland.
Van het Italiaansch-Oosten-
r(j ksc'he front.
Het Oostenrijksche communiqué
van den lOden dezer geeft aan, dat
in het Kustland de Italianen Maandag
tot den aanval op de stellingen der
Oostenrijkers op de Karstvlakte over
gingen.
Niettegenstaande de voorbereiding
door artillerie- en mijn vuur ongeveer
8 dagen had geduurd, werden alle
vijandelijke aanvallen afgeslagen.
In het Fleims-dal duren de gevech
ten voort. In het Lusina-gebied wer
den 53 Italianen gevangen genomen.
Vrij sterke vijandelijke aanvallen bij
Gardinal werden tot mislukking ge
bracht. Bij den Passubio ontwikkelt
zich een vrij groot gevecht.
Echter meldt het Italiaansche be
richt van 10 dezer, dat de vijandelijke
loopgraven bij Cosmagnon (Pasubio)
vermeesterd werden, waarbij 6 officie
ren en 170 man en een machinegeweer
in handen der Italianen vielen.
Vijandelijke aanvallen op den Monte
Sief en den Col Bricon werden afge-
Verder wordt gesproken over kleine
ontmoetingen op den Karst, waarbij
eenige gevangenen werden gemaakt.
Van den grooten aanval, die volgens
het Oostenrijksche bericht plaats had,
wordt niets
Dt nieuws Duitsche dulkboet-aetie.
Naar „De Tijd"-verneemt uit een
Duitsche bron, die het blad reeds
meer berichten verschaf te,'wier juist
heid later werd bevestigd, berust de
Duitsche duikbooten-actie in de zee
wegen naar Amerikaansche havens
op een nieuw stelsel van bevoor
rading. Behalve groote duikbooten
van een geheel nieuwe type en die
haar eigen voorraden kunnen mede-
nemen voor weken lange reizen,
kunnen ook duikbooten van het oude
type ver van haar basis opereeren,
dank zij het gebruik, dat thans van
onderzeesche bevoorradingsvaartui
gen (gebouwd in den vorm van han-
dels-duikbooten) wordt gemaakt, die
op afgesproken plaatsen en uren
raidden op zee de opereerende booten
van al het noodige voorzien.
De nieuw ingetreden actie is een
gevolg van een compromis, hetwelk
de Duitsche Rijkskanselier heeft ge
troffen met de hem bestrijdende par
tijen. Er was reeds eerder toe besloten,
en hierop zinspeelde ook de heftige
uitlating tegen Engeland in de jongste
rede van den Rijkskanselier.
Men verwacht in Duitscbland veel
van aanvallen op Amerikaansche
munitieverschepingen.
Zooals te verwachten was, komen
thans allerlei bijzonderheden en be
schouwingen los over het optreden
der Duitsche duikbooten aan de
Amerikaansche kust.
Naar dd. 9 dezer uit New-York
wordt gemeld, hebben tenminste twee
duikbooten aan de aanvallen deelge
nomen. Het aantal opereerende booten
schat men thans reeds op 5.
Tot en met den 9en waren 220
menschen, w. o. 38 vrouwen en 10
kinderen gered. De bemanning van
de torpedojagers hebben Maandag te
vergeefs gezocht naar de bemanning
van de „Kingstonian". Men is van
meening, dat een stoomschip, dat
naar het Oosten voer, deze bemanning
heeft gered.
Aan verschillende Engelsche stoom
schepen werd bevel gegeven tot
nader order in de haven te blijven.
De meeste afvaarten gingen echter
ongestoord door.
VolgenB een bericht van Dinsdag,
eveneens uit New-York, bevonden
zich nog ongeveer 20 schepen in do
nabijheid der gevaarlijke zone. Men
maakte zich ongerust over de „Came-
ronia" van de Anchor-line, en de
Fransche postboot „Espagne", die
beiden Dinsdag te New-York moesten
aankomen. De eerste heeft ruim 600,
de tweede ongeveer 50 passagiers
aan boord. Berichten over het al of
niet aankomen dezer schepen werden
nog niet ontvangen.
Ondanks het gevaar is de Italiaan
sche mailboot „Dante Alghieri" Maan
dag met 400 passagiers naar Napels
vertrokken. Het schip is gewapend
met twee 3 duims snelvuurkanonnen
op het achterschip en de kanonniers
waren op hun post toen het uitvoer.
Door het Amerikaansche departe
ment van Marine werden maatrege
len getroffen tot het instellen van
patrouilledienst, om te waken
tegen schending der Amerikaansche
neutraliteit.
De correspondenten van Engelsche
bladen in Amerika melden dat men
in de Vereenigde Staten verontwaar
digd is over het feit dat de passa
giers gedwongen werden zich in open
booten te begeven en alleen door
Amerikaansche torpedojagers gered
zijn, hetgeen in strijd is met Wilson's
waarschuwing in z(jn nota over
„Lusitania".
De „Boston Journal" zegtAls
duikbooten het verlies van Ameri
kaansche levens direct of indirect b(j
de Amerikaansche kust vei oorzaken,
zullen de Vereenigde StateD niet
anders kunnen doen, dan den oorlog
verklaren. Wilson's positie is zeer
moeielijk.
De beoordeeling van het optreden
der duikbooten in de Amerikaansche
wateren wordt ook beïnvloed door de
presidentsverkiezing die over 4 weken
plaats moet hebben. De medestanders
der regeèring manen tot geduld, ter
wijl de tegenstanders een krachtige
politiek bepleiten.
Zoo schrijft de „World": Zoolang
de Duitsche duikboot-commandanten
hun orders gehoorzamen, het volken
recht in acht nemen en de Ameri
kaansche vlag eerbiedigen, heeft de
Engelsche vloot zich met de Duitsche
duikbooten te bemoeien, niet de re
geering der Vereenigde Staten.
Echter schreef de, eveneens regee
rings-gezinde, „Times": Wij kunnen
maar niet voortdurend een reddings-
vloot van torpedojagers aan 't werk
zetten om passagiers en bemanning
van schepen, die de „U 58" in den
grond boort, op te pikken. De men-
schelijkheid rechtvaardigt wat tot
dusver is geschied, doch mocht de
duikboot haar werk voortzetten, dan
zouden wij ons genoopt kunnen zien
haar commandant te waarschuwen
dat hij en z(jn regeering voor den
vervolge aansprakelijk zullen worden
gesteld voor alle verlies van menschen-
levens, dat z(jn optreden veroorzaakt.
De Engelsche en Fransche
leggen den nadruk op de mogelijkheid
van een geschil tusschen de Ver
eenigde Staten en Duitschland.
Zoo betoogt de (Engelsche) „Times",
dat men hier ongetwijfeld te doen
heeft met een geval, dat door de
Vereenigde Staten behandeld moet
worden, waarbij veel afhangt van bij
komstige omstandigheden, zooalshet
ontvangen van inlichtingen in Ameri
kaansche havens enz. Andere ge
schillen zoo zegt dit blad - kunnen
er rijzen tusschen Nederland en
Duitschland, Noorwegen en Duitsch
land, naar aanleiding van de ver
nietiging van de „Blommersdijk" en
de „Ghristian Knudsen". Het is
moeilijk eenige verklaring te vinden
tenzij dan deze, dat er een alge-
meene zucht bestaat om amok te
maken voor het in den grond boren
van een onzijdig schip, dat, gelijk de
„Blommersdijk", van de onzijdige
haven New York op weg was naar
eveneens onzijdige haven Rotter
dam.
Intusschen heeft het optreden der
duikbooten reeds invloed doen gelden
op de Engelsche zeeverzekeringen.
De premies voor de vaart tusschen
eland en de Vereen. Staten werden
verdubbeld, die voor de vaart van de
Vereen. Staten op het Panama Kanaal,
La Plata en Kaap de Goede Hoop met
20% verhoogd. Toen bekend werd
dat er minstens 3 duikbooten ope
reerden liepen de promies nog meer op.
Hat projeotlalan-vsrbruik.
Een militaire medewerker van de
Times, in het Britsche hoofdkwartier
in Frankrijk, heeft berekend dat aan
het Britsche front aldaar van weers
kanten sinds 1 Juli 1.1. tot begin
October ongeveer 25,000,000 granaten
zijn verschoten. Dat is dus door de
Britten en door de Duitschers, die
tegenover het Britsche front staan.
Het is maar goed dat in den moder
nen oorlog niet ieder schot een tref
fer ia 1 Het zou interessant zijn, te
weten op hoeveel die 25 millioen
projectielen wel aan de belasting
betalers van Engeland en Duitschland
te staan komen.
Htrkaurlng dar D. U.
In verschillende gedeelten van
Duitscbland worden in de laatste
weken de z.g.n. D. U., de „dauernd
Untaugiiche", dus definitief afgekeur-
den, van de lichtingen 1870-1875
ter herkeuring opgeroepen. Hiervan
zyn de in den oorlog invalide ver
klaarde militairen uitgezonderd.
Daenscha onderzeeër gazonkan.
De geheele bemanning van de
„Dykkeren" is gered, behalve kapitein
Christiansen.
Da nood in Noorwegen.
Uit Christiania wordt aan de
„Morning Post" gemeld, dat thans,
blijkens een gemeentelijke statistiek,
ongeveer de helft van de bevolking
van Christiania moet worden onder
steund, ten gevolge van de schaarschte
aan levensmiddelen en de daaruit
voortvloeiende hooge prijzen.
BINNENLAND.
De „Blommersdijk".
De directie van de Holland—
Amerika-Hjn heeft van den kapitein
van de „Blommersdijk" bericht ont
vangen, dat het schip Zondagavond
om half acht 3 mijlen van Nantucket
iB getorpedeerd. De bemanning is
gered door de Amerikaansche torpedo-
boot „Benham" en te Newport geland.
De kapitein van de Duitache duik
boot deelde den kapitein van de
„Blommersdijk" mode, dat hy alle
schepen zou doen zinken, die een
Engelsche haven aan hadden te doen
De waarde van de „Blommersdijk'
was getaxeerd op 2} millioen gulden,
en ongeveer de helft van de waarde
was tegen molest verzekerd.
De graanlading voor de Nederland-
scbe regeering was niet tegen molest
verzekerd; de regeering loopt met
haar graanladingen steeds eigen
risico.
De „N. Rott. Crt." noemt het een
nieuw verbijsterend onrecht dat tegen
ons land is gepleegd. Het blad herin
nert aan de woorden van den Rijks
kanselier: „Een Duitsch staatsman,
die ervoor terug zou schrikken tegen
den vijand elk bruikbaar, den oorlog
werkelijk verkortend middel te bezi
gen, moest worden opgehangen".
Echter bleek uit de toelichting op
deze woorden, dat zij meer voor
binnenlandsch verbruik, dan voor
export bestemd waren.
Echter hebben de jongste gebeur
tenissen het thans twijfelachtig ge
maakt, welke beteekenis aan deze
woorden te hechten is. Heeft de
Duitsche regeering een nieuwe koers
ingeslagen? 13 de Duitsche regeering
bezig zich voor „ophanging" te vrij
waren
Het blad merkt dan op, dat b(j de
torpedeering op groote schaal van
neutrale en vijandelijke schepen,
voor zoover uit de berichten is op te
maken de regelen van de laatste
duikbootnota aan Amerika gevolgd
z(jn. Doch de feiten ten onzen aan
zien deden zich direct anders voor.
De „Blommersdijk", welk schip mede
als slachtoffer van de duikbootrazernij
is gevallen, had geen contrabande
aan boord, geen lading voor Engeland
zelfs. De torpedeering was dus abso
luut onrechtmatig
De instructie voor den Duitschen
duikboot-kapitein, nl. om alle schepen
te torpedeeren, die een Engelsche
haven moeten aandoen, noemt de
N. Rott. Ct." een „gansch nieuwe,
schrikbarende regel van oorlogvoering,
die in strijd is met alle tot nu toe
geldend, en met alle tot nu toe door
de oorlogvoerenden op eigen gezag
geldend gemaakt recht". Eq hiermede
is wel zonneklaar vast komen te
staan, dat een daad van verbasterend
onrecht is gepleegd: Ondanks de
scheepspapieren in orde waren, is de
Blommersdijk" vernietigd.
Het blad acht verder de torpedeering,
die hier te lande en in Amerika ver
ontwaardiging opwekken moet, vóór
alles politiek dom, en zegt dan verder
Doch dit z(jn onze zorgen niet. Wat
ons aangaat is het onbetwistbaar
onrecht, dat jegens ons land is ge
pleegd. En dat hersteld worden moet
op meer coulante manier, dan van
Duitache zyde tot nu toe in dergelijke
aangelegenheden betracht is. Er moet
volledige schadevergoeding worden
gegeven, niet alleen voor de lading,
doch ook voor het schip, en deze
laatste niet naar den theoretischen
maatstaf, dien Duitschland pleegt te
gebruiken, doch naar dien, volgens
welken in dezen t(jd de waarde van
schepen in de praktijk wordt bepaald.
Daarnaast behoort zekerheid te worden
gegeven, dat de beginselen, in de
duikbootnota aan Amerika neergelegd,
opnieuw en ook jegens ons land zullen
toegepast worden. Het is onduldbaar,
dat in deze zaak van recht een klein
land als Nederland op anderen voet
zal worden behandeld, dan het mach
tige Amerika.
En verder
Is de Duitsche regeering niet ge
neigd deze toezeggingen te doen, en
zich daaraan te houden binnen
korten Hjd, d.w.z. zonder met uit
vluchten de zaak op de lange baan
te schuiven dan zal zijn na te gaan,
of niet Nederland voor zooveel hem
direct aangaat zich zelf zal kunnen
beschermen.
De torpedeering van de Blommers
dijk is van dubbel belang, omdat in
dezen tijd, waarin de volksvoeding
toch al zooveel bezwaren oplevert,
eene groote lading graan verlorenis
gegaan. Te overwegen zou derhalve
zijn, of van het oogenblik af, waar
op onze graanzendingen tegen roeke-
looze vernieling niet langer veilig
zijn, geen maatregelen te nemen
zouden z(jn, om aan den anderen
kant de voedingsvoorraden, die w(j
nog hebben, te onzen eigen behoeve
beschermen, door nog eenige
uitvoerverboden in hot leven te roepen.
WJj weten wel, dat zulk een., maat
regel eene keerzijde zouden hebben
ook, doch de vraag, of tegenover de
zesduizend ton voedingsmiddelen, die
ons ruw weg onthouden zijn, niet even
of dubbel zooveel van wat is of ge
produceerd worden zal, binnen onze
landsgrenzen zal zijn te houden, zouden
wij niet voetstoots ontkennend willen
beantwoorden. Wat er voor te zeggen
is, ware o.m. dit, dat, door zulk een
maatregel onzerzijds, de torpedeering
van Nederlandsche graanschepen dan
althans zou neigen te worden een
,den oorlog werkelijk verkortend
strijdmiddel" gelijk de Rijkskanse
lier heeft verlangd.
Men begrljpe ons wel. Wy ver
dedigen geenszins de Engelsche zooge
naamde blokkade- (uithongerings-j
politiek tegenover Duitschland. Maar
dit belet niet, dat wij althans ter
bescherming van onze voorraden
middelen kunnen bezigen, waarover
wij beschikken. De aangelegenheid
lijkt ons daarom der overweging wel
waard.
Nedarlaiidtih schip opgebracht.
De Voss. Ztg." meldt, dat, volgens
de New-Yorker „Evening Post", het
Nederlandsche schip „Anakoa", van
Java naar de Philippynen, in de
Gibutu-passage, dus in een Ameri-
kaansch stroomgebied, door den En
gelschen hulpkruiser „Kadmus" aan
gehouden en naar Sandachami(Brltsch-
Borneo) is gebrachtdaar werden
lading en post van het schip door
zocht, en de post voor Manilla eerst
nadat de censor er kènnis van had
genomen, weder vrijgegeven.
Onze schapen op Indië.
Onze Rotterdamsche correspondent
vernam, dat sinds verleden week de
naar Ned.-Indiö bestemde Hollansche
schepen te Portsaid aangehouden en
genoopt worden een deel der uit
gaande lading te lossen.
Tweede Kamerverkiezing Dordrecht
Gekozen is de heer P. J. de Kanter
(U. L.) met 2116 stemmen.
De heer D, Wijnkoop (3. D. P.)
had418 van de2534 geldig uitgebrachte
stemmen.
Hat oordeel van de Koningin over
dienstweigering.
Een jong decoratieschilder te
Hilversum, de heer J. Hagemeljer,
die als landstormplichtige van de
jaarklasse 1910 begin October onder
de wapenen moest komen, schreef d d.
27 Aug. een brief aan de Koningin,
waarin hij Hare Majesteit vroeg hem
voor te lichten by de oplossing van
een moeilijke gewetensvraag. Hij
schreef, naar wij in „De Tel." lezen,
dat twee figuren voor zijn geest
staan: de Christus, die hem gebiedt
zijn naasten lief te hebben en Hare
Majesteit, die van hem vergt, dat
hij zich in den wapenhandel zal
oefenen en op bevel moorden zal op
groote schaal.
Nu zal ik dus moeten besluiten,
schrijft bij, in dienst van den een,
of in dienst van de ander. In dienst
van Christus of in dienst van Uw
Majesteit,
~';eeds als ik mijzelf in stiltes oor
keus plaats, dan is 't alsof alles
mij toefluistert het gesproken woord,
dat op mij zoo'n machtigen indruk
heeft gemaakt. Dit zweeft mij nu
altyd voor den geest, daarvoor be
hoort moed in dezen tijd van moord.
Ik heb op 't oog het woord, door
Uwe MajeBteit- over de wereld ge
slingerd: „le Christ avant tout".
Christus vóór alles, menscbelijk-
heid voor alles!
Uwe Majesteit zelf spoort my dus
aan, Christus vóór alles te kiezen.
Voor mi) heeft dit te beteekenen,
dat ik dus kort en goed den militairen
dienst zal moeten weigeren in naam
van Uw Majesteit zelve, alszijndein
tegenstrijd met d9 leer van het waar
achtig menschzijn, met Christus, leer.
De heer Hagemeljer ontving daarop
het volgende schrijven
Naar aanleiding van uw schrijven
van den 27en Aug. j.1., gericht tot
Hare Majesteit de Koningin, ben ik
gemachtigd u enkele woorden te
antwoorden.
B(j eenig nadenken moet het u
duidelijk zijn, dat „dienstweigeren",
onder walken vorm en om welke re
den ook, nooit de goedkeuring van
het Hoofd van den Staat kan hebben
en dat Hoofd van den Staat voor
„dienstweigeren" nooit verzachtende
omstandigheden kan vinden.
De door u aangehaalde woorden
..Christ avant tout" zijn niet door
H. M. de Koningin uitgesproken of
,de wereld ingesliogerd", zooals u
;egt: maar deze woorden werden
door Hare Majesteit neergeschreveu
op een portret, dat H. M. schonk
aan de Argent(jnsche dame, die een
reproductie van het fraaie Christus
beeld uit de Andes aan het Vredes
paleis ten geschenke gaf. Dus een
geheel particuliere handeling.
Mijns inziens is er volstrekt geen
tegenstrijdigheid in deze woorden en
het zich gereed maken om zoo noodig
de zijnen en huis en hof te kunnen
verdedigen. Integendeel. My dunkt
dat men van het begin af tot bet
einde uit de Bijbelsche geschiedenis
moet leeren hoe de meest heilige
plicht van den man is om vrouw en
kinderen, huis en haard te verdedigen,
zooals zelfs elk dier is aangeboren
door het hem door God gegeven
instinct.
De geheele natuur is daarop ge
grond. Laat mij u een werkelijk
goede raad geven, jonge manLaat
u niet afleiden door theatrale woorden
en gedachtenheb vertrouwen in hen
die u hebben te leiden, al kunt gij
het niet begrijpen denk u rustig en
kalm in den plicht, dien niet alleen
de regeering, maar de geheele natuur,
uw eigen mannolyk gevoel, u oplegt,
om gereed te zyn de uwen te kunnen
verdedigen. En klamp u daaraan
alleen vast. Doe uw plicht en tracht
Christus te dienen door in uwe
naaste omgeving steeds zooveel moge
lijk liefde, toewijding en zelfopoffering
te betrachten; maar niet door thea
trale woorden of daden. Nogmaals,
luister naar myn raad. Ir is geen
tegenstrijdigheid.
(w.g.) De Particuliere Secretaris
van H. M. de Koningin,
Van Gxin.
Het schrijven heeft, naar het blad
mede deelt, de heer Hagemeyer niet
overtuigd.
Dat dienstweigering nooit de goed
keuring van esn Staatshoofd kan
hebben is dan ook voor mij duidelijk,
wanneer er voor het Staatshoofd
niets hooger is dan die Staat, maar
wanneer door het Staatshoofd wordt
gezegd of geschreven - wat toch
hetzelfde is - „Christ avant tout",
dan verandert dit geheel. Want dan
toch wordt de vraag, welke en door
het Staatshoofd èn door mij moet
worden gedaan: u>at Christus »n
deun van ons eischt. En dan wordt
die zekerheid dat een Staatshoofd
nooit goedkeuring kan hechten aan
dienstweigering, wel eenigszins twij
felachtig.
Wat die Bijbelsche -geschiedenis
mij van het begin tot het eind leert
is, dat een mensch, welke zich met
recht Christen noemt, niet moet doen
wat de Bijbel zegt, maar wat Christus
zegt.
Dit is niet hetzelfde.
Christus was een hervormer.
Christus predikte een nieuwen
godsdienst. De godsdienst uit den
tijd vóór Christus, gericht naar het
Oude Testament, was niet dezelfde
als wat Christus predikte.
Als Christus hetzelfde sprak wat
de schriftgeleerden uit dien tyd ver
telden, dan zouden de schriftgeleerden
in Christus niet zoo'n vijand hebben
gezien. Dan was Christus nooit
gekruisigd geworden. Maar Christus
predikte iets anders dan vóór Hem
gepredikt is geworden, vandaar ook
het door Hem zoo vaak gebruikte
,G(j hebt gehoord dat gezegd is
maar ik zeg u
Ia z(jn schrijven betoogt de heer
Hagemeljer dan voorts nog, dat van
verdediging van huis en haard voor
de arms! en, die het allernoodigste
ontberen, zeer weinig sprake kan zijn.
Da aleotriolteltsvoorzianlng
in Noord-Holland.
Gedeputeerde Staten hebben aan
de Prov. Staten hun voorstellen doen
toekomen betreffende de wijze, waar
op de prov. Noord Holland in de toe
komst van electrischen stroom zal
behooren te worden voorzien.
Ged. Staten leggen hierbij over het
rapport van den heer H. Lohr, aan
een onderzoek in deze werd
opgedragen. In de eerste plaats wordt
in het rapport van den 'deskundige
de aandacht gewijd aan de vraag of
naast de Centrales van Amsterdam
en Haarlem die der K. E. M. nog wel
reden van bestaan heeft. De adviseur
achtte het bezit en regelmatige uit
breiding van een eigen Centrale
echter van groot gewicht voor de
exploitatie van een intercommunaal
net. Dit oordeel is gegrond op een
uitgebreide opgave van redenon,
pleitende vóór instandhouding der
Centrale van de K. E. M. Met de
hierop genomen conclusie konden
Ged. Staten zich vereenigen en z|j
verwachten hetzelfde van de Prov.
Staten.
De heer Lohr heeft verder nage
gaan in hoeverre andere bestaande
inrichtingen kunnen meewerken tot
het leveren van electrischen stroom.
Hierbij maakte hy onderscheid tus
schen Noord-Holland ten N. en ten
Z. van het Noordzeekanaal.
De afstanden in het Noordelijk deel
acht de rapporteur te groot om dit
van de Centrales te Amsterdam en
te Dmuiden uit economisch te voor
zien en hy oordeelt daarom den bouw
eener Contrale te Helder gewenscht,
waardoor de hooge kosten van een
leidingnet door het geheele Noorder
kwartier met eene spanning van
25000 volt of hooger, althans voor-
loopig, zullen kunnen worden bespaard
Met de gemeente Amsterdam werd
reeds een concept-overeenkomst ge
troffen omtrent de wijze waarop de
Amsterdamsche Centrale en die van
de K. E. M. N.-Holland benoorden het
Noordzeekanaal van stroom zouden
voorzien. Ook de deskundige acht
samenwerking der Centralen te Am
sterdam en IJmuiden noodzakelijk.
Een eventueele stroomlevering door
een te Helder te bouwen Centrale
wordt door deze overeenkomst niet
onmogelijk gemaakt.
Volgens bovengenoemde overeen
komst zal de Amsterdamsche Centrale
de helf c der electrische energie leveren,
benoodigd in het gebied benoorden
het Noordzeekanaal, met uitzondering
van de gemeente Velsen, terwijl de
andere helft geleverd wordt door de
Mij., die geheel vrij biyfc in de keuze
der bronnen, waarvan zij den stroom
wenscht te betrekken.
Do stroomlevering der Amsterdam
sche Centrale geschiedt in eenige bij
de stad liggende gemeenten direct,
terwijl het resteerenderde deel der
benoodigde energie aan de K. E. M.
geleverd wordt, die deze dan verder
verdeelt.
Omtrent den bouw eener Cen
trale te Helder worden onder
handelingen gevoerd met het Dep. v.
Marine.
Naar het schijnt, is de bestaande
inricht ing op 's Rijks werf aldaar niet
meer voldoende voor de tegenwoordige
behoeften en zal tot den bouw eener
meer op de hoogte van den tijd zijnde
centrale moeten worden overgegaan.
In verband daarmede bestaan nu
twee mogelijkhedenW de Provincie
sticht een centrale en sluit een
stroomleveringscontract met 't r(jk,
W de centrale wordt door het r(jk
gebouwd en de provincie tracht met
het r(jk eene overeenkomst te sluiten,
waarbij de voor het noordelijk deel
van Noord-Holland benoodigde stroom
tegen aannemelijke voorwaarden te
harer beschikking wordt gesteld.
Evenals de heer Lohr zouden Ged.
Staten aan eerstgenoemde oplossing
de voorkeur geven, maar het is, ook
al is de minister, naar Ged. Staten
vernemen, aanvankelijk tot mede
werking in dien zin geneigd, nog
niet geheel zeker of zij inderdaad tot
stand zal kunnen komen. Zoolang
hieromtrent geen zekerheid bestaat,
kunnen aan de Prov. Staten geen
bepaalde voorstellen worden gedaan
en deze aan gelegenheid zal derhalve
nader bjj de Prov. Staten ter tafel moe
ten worden gebracht. Thans meenen
Ged. Staten, aan de hand van het
advies van den heer Lohr slechts te
moeten voorstellen te verklaren, dat
de Prov. Staten zich vereenigeD met
strekking der. aan het slot daarvan
gestelde conclusies, opdat ook Ged.
Staten casu quo in dien geest met
de regeering in overleg kunnen treden.
Bedoelde conclusies van den heer
Lohr luiden:
2e. Het ia gewenscht voor de stroom
voorziening van het gebied ten noor
den van het Noordzeekanaal tot den
bouw eener Centrale is den Helder
over te gaan.
3e. Het te verwachteu bediet, zoo
wel in Den Helder, als ten behoeve
van de Marinewerf aldaar, wettigt
ine centrale te dier plaatse.
4e. Door deze centrale zouden voor-
loopig bespaard knnnen worden de
hooge kasten van leidingen metultra-
hooge spanningen voor de voeding
van het net
5e. Het is gewenscht tot overeen
stemming te geraken met het rijk,
opdat de benoodigde electriciteit. ten
behoeve van de Marinewerf betrokken
worde uit eene centrale, welke onder
het beheer kome der Provinciale Ven
nootschap.
Verder geven de voorstellen van
Ged. Staten aan, hoe de stroomleve
ring in N.-Holland bezuiden het N.-
Zeekanaal zal moeten geschieden, een
en ander in verband met de reeds
bestaande stroomleveringen door de
Centrale te Leiden en door de Hol-
landsche Electrische Maatschappij.
Wat de eilanden betreft,deelcn
Ged. Staten mede, dat de mogelijk
heid om ook de eilanden van electri
sche energie te voorzien thans in
onderzoek is. Mocht de uitslag van
dat onderzoek aanwijzen, dat deze
voorziening economisch mogelijk zal
zijn waaromtrent thans nog geen
enkele voorspelling valt te doen
dan zullen Ged. Staten niet nalaten
den Prov. Staten daartoe strekkende
voorstellen te doen toekomen.
Verder stellen Ged. Staten voor
van het electriciteitsbedrijf een pro
vinciaal bedrijf te maken, in tegen
stelling met het advies van den des
kundige diefde vorming eener naam-
oze vennootschap voorstaat.
Voorts hebben Ged. Staten een ont
werp bedryfaverordening en een ont
werp instructie voor den Directeur
van het bedrijf, benevens een Regle
ment voor vergunning van levering
van electrischen stroom samengesteld,
die aan de Prov. Staten ter goed
keuring worden aangeboden.
Suiker.
De Westersuikerrafflnaderü te Am
sterdam heeft thans haar v
heden op beperkte schaal hervat.
Zoodra de Minister z(jn sanctie hoeft
gegeven kan met de aflevering worden
begonnen.
De raffinaderij van de.fi'ma Spakler
Tetterode zal a.8. Maandag beginnen
te producceeren.
Een dievegge.
De dienstbode van mgr. Menten te
Maastricht, die de vorige week betrapt
werd bij het ledigen van een offerblok,
heeft volledig bekend. Het totaal
ontvreemde bedrag is ruim f16000.
Poatdlafatallan.
Door de politie te 's-Gravenhage
is aangehouden een hulpbesteller aan
het hoofdpostkantoor aldaar, die ver
dacht wordt zich in dienstbaarheid
te hebben schuldig gemaakt aan
diefstal. In den laataten tijd was 't
nogal eens voorgekomen, dat or
brieven met geldswaardigen inhoud
enz. werden vermist. De verdenking
viel op den thans gearrestèerdeu
beambte, die meer speciaal belast
was des nachts met het afstempelen
van brieven. Daarom hield de politie
een oogje in 't zeil en toen in het
laatst der vorige week de man 's
ochtends vroeg het postkantoor ver
liet, werd hij op straat opgewacht
door een rechercheur van politie, die
hem naar het politiebureel goleiddo,
waar b(j visitatie een brief, inhoudende
o.a. een ring, welke brief behoorde
tot de z.g. Belgisch© post, welke door
hem was afgestempeld, op hem ge
vonden werd.
De aangehoudene is een 40 jarig
ongehuwd man.
BOEKBESPREKINGEN.
Nieuwe uitgave.
Men zendt ons het eerste nummer
van een nieuw blaadje voor militairen,
„De militaire Veldpost". De prijs van
het' 14daagsche blad is f 0.75 per
halfjaar, voor militairen beneden dun
rang van officier f0.60, bij vooruit
betaling te voldoen. Adres voor adm.
Postbus 7 Purmerend.
Het blad is, naar de redactie in
een inleidend woord mededeelt, ge
boren uit den dringenden nood der
omstandigheden. Na te hebben uiteen
gezet hoe, in de eerste dagen van
Aug. 1914, toen er hard gewerkt
moest worden voor de neutraliteit,
er samenwerking was onder de
militairen en de burgers, betoogt het,
hoe langzaam aan verslapping ont
stond, waaraan we kalm zijn ten onder
gegaan. Hoeveel werklust en energie
is verloren, hoeveel liefde en geloof
aan de toekomst 1 En nu. is het dool
van dit blad weer op te bouwen wat
vernield is, niet vertwijfelen als de
uitslag eens tegenvalt. Door gaan,
doorzetten, den moed er in houden.
Het nummer bevat voorts verschil
lende lezenswaardige artikelen, ge-
I dichtjes en rubrieken.