HELDERSCHE COURANT VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna OE OORLOG. No. 4697 DONDERDAG 9 NOVEMBER 1916 44e JAARGANG Abonnement per 3 mnd. 65 ot., franco per post 90 ct., Buitenland f 1.90 Zondagsblad 4B 68* „0.85 Modeblad 75 tM „1.M Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ci Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50 Advertentlën van 1 tot 4 regels (bij voorultbet.) 30 cent Elke regel meer 7 ct. Ingezonden mededeelingen van 1 tot 4 regels 76 cent. Elke regel meer 15 cent. Advertentlën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°/o hooger berekend. Groots letters en cliché's naar plaatsruimte. - Bawljs-exomplaar 24 cent De abonnementsprijs *an de „Helderscbe Courant" Is thans per kwartaal In de stad 75 cent, franco per post tl.—. Wtf vermelden dit hier afzonderlijk, aangezien het op het oogenblik nog niot mogelijk is, dit in het hoofd van het blad te veranderen. Da legerberlchten van 6 en 7 November. Van het Weste1 yk front. Aan de Somme duren de verbitterde gevechten voort. Aan beide zijden worden zware verliezen geleden, buiten verhouding tot het resultaat. Naar het Fransche communiqué yan den 6en meldt, hielden de vorde ringen in het N. deel van het bosch St. Pierre Vaast aan. In den loop van den 6en werden hier 600 man gevan gen genomen. Een Havas bericht meldt nog over de gevechten van den 6en De vijand ondernam een verwoeden tegenaanval van Saillisel af lot ten Zuiden van het bosch van St. Pierre Vaast. Hij werd van den kant van Raucourt en van heuvel 146 met een vreesolyk afsluiliugsvuur ontvangen, terwijl de machinegeweren de troepen, die tegen de verloren loopgraven ten aanval werden afgezonden, decimeer den. Zonder respijt hernieuwden de Duitschers over een front van 8 K.M. hun buitengewoon kostbare pogingen. Na twaalf uur van aanhoudend vechten, hadden de Franscheu, een nieuwen, noemenswaardigen vooruit gang ten N. van het bosch gemaakt, tusschen den zoom er van en den v/eg Rancourt—Malancourt. De vijand kon, ondanks de massa van de troepen, dio hij gebruikte, sléchts ten koste van een buitengewoon hoogen prijs een klein gedeelte van het terrein te Saillisel en ten Zuiden van hot bosch terugkrijgen. Het bericht van den 7en geeft a$n, dat igeen gebeurtenissen van belang plaats hadden. Het communiqué geeft verder een overzicht van het aantal aan de Somme gemaakte gevangenen. Dit bedroeg in het tijdvak van I Juni tot J November 71,532 Duitaehe soldaten en 1449 Duitsche officieren. Het materiaal, in datzelfde tijdvak op den vijand buitgemaakt, beBtaat uit 178 veldkanonnen, 130 zware kanon nen, 216 schansmortieren, 985 ma chinegeweren. Het aandeel der Fran sche troepen omvat40,796 Duitsche soldaten en 809 officieren krijgage vangen gemaakt, de buit: 77 veld kanonnen, 104 schansmortieren, 585 machinegeweren. Het avond-communiqué van den 7eo luidt: Ten noorden van de Somme maak ten wij vorderingen tusschen Les- boeufs en Sailly Saillisel. Ten zuiden van de Somme leverde een ondanks den hovigen regen onder nomen Bnellen aanval belangrijke voordeelen op. Wij namen vljande ïyke stellingen over een front van vier kilometer tusschen het Chauenes- bosch' en de streek ten zuiden van de raffinaderij vaQ Ablanicourt. De infanterie nam de geh8ele dor- peu Ablaincourt en Pressoir, versterk té het kerkhof ten oosten van Ablain court on bracht hare stellingen voor uit tot bij den zoom van Gemiecourt. Tot dusverre werden vijfhonderd gevangenen geteld. Bij Verdun nu en dan onderbroken artillerievuur. Men zal zich herinneren dat het Duitsche bericht betreffende de ont ruiming van het fort Vaux eerst na eenigen tijd gevolgd werd door het Fransche communiqué, dat de bezet ting van het fort meldde. Naar de „Daily Mail" thans uit Parijs verneemt, lag de oorzaak daar van iu hot feit dat de Duitschers het fort Vaux geheel ondermijnd hadden, om het te kunnen laten springen, zuodra zij zeiven het vér- laten en de Franschen er bezit van gepornen hadden. De Franschen lie pen er echter Diet in. Zij hielden halt en begonnen hun artillerie op het fort te laten Bpelen. De poilus, die niet meer dan 860 M. van het fort lagen, wachtten tot de knal van de laatste ontploffing weggestorven was. Toen de Duitschers 'a nachts het fort ontruimd hadden en de weg vrij was, namen drie Fransche compagnieën bezit van Yaux. Volgens het Duitsche bericht van den 7den slaagden de Engelschen alleen ten O. vanEaucourfc 1'Abbye erin uit hunne loopgraven te komen. De aanval werd evenwel afgeslagen. Ook de Fransche aanvallen waren slechts zwak. Meerendeels werden zij roeds door het vuur der Duitschers tot staan gebracht. Te Cérisy werd een groot munitie magazijn door bommen uit vliegtuigen tot ontploffing gebracht. Van het ttostenryksch-Ita- liaansche front. Naar het Oostenrljksche legerbericht meldt, hadden op den Karst geen gevechten van grooten omvang plaats. Het bericht zegt verder, dat het grootsch opgezette Italiaansche of sief mislukt is. Het Italiaansche communiqué meldt bot afslaan van vijandelijke aanvallen ten Z. van het Loppio Mori (Etsch- dal) en op den Cima di Boeche. Overigens geen gebeurtenissen van belang. Van het O o s t e 1 ij k front. Van Duitsche zijde wordt dd. 7 dezer gemeld, dat ten N. van Werchy, op den linker Stochod-oover, een klein Russisch brughoofd werd genomen: Een aantal Russen werd gevangen genomen. In het Toslgyes vak zetten de Russen hunne aanvallen voort, waarbij zij ten slotte eenig terrein wonnen. Het Oostenrljksche bericht van den 7den meldt nog, dat ten gevolge van het hevige geschutvuur der Russen de berg Bedui, ten O. van Kirli Baba, moest worden ontruimd. Het Russische communiqué van den 7de meldt, dat in de streek ten O. van Kirli Baba de Oostenrijkers teruggedrongen werden. Twee kanon nen werden vernield, 2 machine geweren en een bomwerper vermee3- terd, meer dan 100 man zijn gevan gen genomen. Ten Zuiden van Dorna Watra zetten de Russen met succes hunne krijgsverrichtingen in de dalen der rivieren Dorsek en Poeina voort. De laatste twee dagen werden hier 7 machinegeweren genomen en 15 offi cieren, alsmede meer dan 800 sol daten gevangen genomen. Van het Zevenbergsche front. Het Duitsche legerbericht geeft aan, dat ten W. van den Bodzapas de aan de Sirin verloren linie stormender band werd hernomen. Westelijk van den Targuluipas werden 6 aanvallen Roemeniers afgeslagen. Z.O. van Roode Torenpas wordt de aanval tegen Splni voortgezet. 10 officieren en 1000 man werden gevangen ge nomen. Ook ten Z. van den Vulkan - pas werden vorderingen, gemaakt. In de Dobroedsja is de toe stand onveranderd: Van het Macedonische front. Over het algemeen is de toestand onveranderd. Ten O. van het Prespa- meer werd een aanval der Bulgaren afgeslagen. Aan beide zijden leven dige actie der artillerie. Van hetRussisch-Turkache front wordt gemeld, dat de Russen de Turken terug wierpen en het dorp Aimoer, ten Z.W. van Kalki bezetten. In de richting van Bidjar werd een aanval der Turken afgeslagen. Da duikboot- in mljnoorlog. Van Duitsche zijde werd melding gemaakt van hot in den grond boren van oen Duitschen onderzeeër door bewapend handelsvaartuig, waar bij de bemanning van de duikboot eerst aau haar lot werd overgelaten, met het gevolg, dat slechts 2 man gered werden, die bovendien slecht werden behandeld. Veider zou het Engelsche schip getracht hebben een boot met overlevenden te rammen. Een tweede „Baralowg"-geval dus. Van Engelsche zijde komt thans, een tegenspraak van dit bericht. Hierin wordt het volgende mede- Den 24en September 1915 was de U 41 's ochtends bezig een Engelsch koopvaardijschip in den grond te boren. Terwijl zjj daarmede bezig was, naderde een tot hulp marineechip ingerichte koopvaarder de duikboot en het zinkende schip. Zijn karakter werd niet dadelijk herkend, en ten einde te voorkomen, dat de duikboot zou onderduiken voor bij op schoots afstand was, heosch hij een neutrale vlag, een volkomen gewettigde oor logslist. Toen hij nu op schootsaf stand genaderd was, heesch hij de witte standaard, gelijk alle Engelsche oorlogsschepen moeten doen, vuurde en boorde de duikboot in den grond. (Volgens bet Duitsche bericht bleef het schip de Amerikaansche vlag voeren). De eerste bedoeling van den gezagvoerder van het Engelsche ma rineschip was de bemanning te redden van het EDgelscho koopvaardijschip, dat door de duikboot in den grond was geboord. Zy was gedwongen géworden in de reddingbooten over te gaan, vijftig mijl van de dichtstblj zijnde haven verwijderd. Toen de bemanning gered was, naderde het hulp-marineschip een van de booten van het in den grond geboorde vaar tuig, die op drift was geraakt en waarin twee overlevenden van de bemanning der duikboot geklommen waren. Deze mannen werden gered, maar eerst nadat hun slachtoffers gered waren. Het gébruik van een onzijdige vlag om op schootsafstand van den vijand te bomen, is een erkend gebruik in den oorlog ter zee, dat door de Duitschere zelf in dezen oorlog herhaaldelijk is toegepast. Zoo heeft bijv. de „Möwe" haar meeste slachtoffers met behulp van dezelfde methode gemaakt. Het Noorsche stoomschip „Schwei gaard" (568 ton) is gezonken. De be manning werd gered. Uit Stockholm wordt dd. 6 Nov. gemeld, dat een Finsch zeilschip, welks naam Diet bekend is, Zondag bü Raumo zonder waarschuwing is getorpedeerd. De bemanning is ver dronken. Verder zijn de drie Zweed- sche stoomschepen „Jonköping". „Aegir" en „Cleo" door de „U 22" getorpedeerd. Een vierde Zweedsch stoomschip wordt vermist. Verder zouden gedurende de vorige week 6 Finsche schepen getorpedeerd zijn, Volgens een officieels mededeeling heeft de Zweedsche koopvaardijvloot tengevolge van den oorlog in totaal 61 schepen verloren. Van de bemanningen verdronken 222 man. In de Noordzee. In verband m6t het bericht van de Engelsche admiraliteit betreffende het torpodeeren van een Duitsche dreadnought (zie vorig nummer) wordt thans gemeld, 'dat do duikbootcom mandant verklaart. 2 dreadnoughts van de Kaiser-klasse getroffen te hebben. Hat Koninkrijk Polen. De Russische bladen zien in de onafhankelijkheidsverklaring vanRus- sisch Polen, een poging der centralen, om op grooté schaal soldaten te lichten uit het door hen bezette Russische gebied. Dit is tegeu het internationale gebruik en tegen de conventies, die zij in 1899 en 1907 in den Haag hebben geteebend. Om hun eigenlijke oogmerken te ontveinzen verklaren Duitschland en Oostenrijk plechtig dat zq zyn overeengekomen van Russisch Polen een Poolschen staat te maken. Zij doen daarmee geenszins in overeenstemming met dé groote verwachtingen van do Polen op een- vereenifed Polen, zooals Rusland dat heeft geproclameerd. De centrale rijken doen niet anders dan een weg zoeken om huu inbreuk op het volken recht te rechtvaardigen. Zij bepalen geenszins de politieke organisatie van Polen noch zijne rechten. Zij zijn slechts van plan een Polen teschep- peD, dat een deel van Duitschland zal vormen, alleen niet onder een stadhouder, maar ODder een erfelijk koning, anders gezegd een Duitschen prins en tegen hem zal niet gezegd' worden „uw provincie", maar „uw koninkrijk". Dat,is het eenige verschil. Terwijl aan den éénen kant do bin- nenlacdsche orgaoisatie van Polen maar vaagjes als constitutioneel wordt aangeduid, is wel met stellig heid gezegd, dat het in eng verband zal staan met Oostenrljk-HoDgarlje en Duitschland, beter gezegd, met laatstgenoemd rijk, welks dominee- rende positie ouder de centralen algemeen bekend Is. Om zich nog beter rekenschap te geven van de eigenlijke strekking van hot manifest, moet men het vergelijken met het rescript van keizer Frans Jozef aan von Koorber, aeu Oostenrijkschen minister-president, over zekere gunsten aan Galiciö toegekend. Galicie blijft een stuk van Oostenryk-Hongarije. Het spreekt van zelf, dat geen van beide stukken met een woord van Polen gewag maakt. In de „tank". Omtrent het uiterlijk der tanks en hunne vechtwljze, is nu reeds zoo een en ander bekend geworden. Do „Manchester Guardiau" geeft nu ech ter bladzijden uit het uagboek van een der leden der bemanning van een dier landschepen. Wij nemen hieruit het volgeDde over: „Maandag. Voor den eersten keer uit. Vreemd gevoel. Erger dan in een onderzees rkon eerst nietn zien, maar verbeeldde mij des te meer. Eerst sloegen de kogels tegen onze tank aan als hagelateenen op gegalvaniseerd ijzeren dak, toen kwamen ze als een reek3 hamer slagen. Kwamen daar zonder letsel doorheen. Plotseling een geweldige schok. Uitkijk zegt, dat we dwars over een vijandelijke loopgraaf zitten. _.Vuur", zegt de officier. En we gaven vuur. Onze kanonnen bestreken de loopgraven naar rechts en links. Kon uu de verschrikte Duitschers zieü. Een somber-grappig gezicht. Trachten in hunne gedekte schuilplaatsen weg te komen als konijnen, maar velen bereiken ze niet. De vijand brengt machinegeweren naar voren. Kwaad aardig geratel op onze huid Hoege naamd geen averij. Nu beginnen er Bhrapnells boven ons uiteen te sprin gen. Rijden voort en ontmoeten nog meer Duitsche soldaten. Snijden hunne gelederen aan flarden. Zij vluchten in paniek. Officier tracht hen bijeen te houden. Zij wachten ons een oogenblik af. Dan vuren onze kanonnen weer en slaan zy weer op de vlucht. Onze infanterie jaagt hen bijeen en neemt ze gevangen. Gevan genen kijken nieuwsgierig en verbaasd naar ons. Ritje in de tank is niet bepaald aangenaam. Ben „tankziek", wat net zoo erg is als zeeziek, tot je er aan gewend bent. Dinsdag - Weer er op uit,'Een kogelregen om in te verdrinken, maar spoedig afgeloopen. Duitschers probeeren een aanval als op een fort. Komen van alle zijden aanstormen. Vuren van vlakbij °P ben. Toch verscheidene dappere kerels bij. De overgebleven wagen het opnieuw. Wy blijven vuren. Er vallen nog meer. Onze ouwe tobbe schokt hevig. Lieve hemel, dacht ik, 't is afge loopen, maar dat was niet waar, 't is niets, een eindje muur of zoo iets. Geweervuur gaat door. Dan iets als een donderslag op het dak, kijken elkaar aan. Daar gaat onze tank. Neen, toch niet, nog heel. Was bijna uit mijn vel gesprongen. Het was alleen maar weer een loopgraaf, waar we overheen gereden waren. BINNENLAND. Os opstand op DJambl. Uit Weltevreden wordt d.d. 6 Nov. aan de „Tel." geseind: (Officieel.) De patrouille in de Batangahai-streek vond de dorpen Loeboekresan en Sebakoel gedeeltelijk, Prembilpeboengo en Böran gehtei verlaten. In de nabijheid van Beran werden twee opstandelingen gedood. De derde leverde den president van de Sarikat Islam, Manap, uit, én Lohin, de hoofdleiders van den aan val op Saroelangoen on bovendien den leider van de Sarikat Abang Konip. Voorts zijn gearresteerd de jnoordenaars van den klerk Haroen. Da telefonische gemeenschap tus schen Moearatembesi en Soeroelan- goen is hersteld, Een patrouille, die opereerde aan de Waljgihamrivier, ai resteerde Goe roe Alim, die gewond werd toen hij zijn huis verliet. Wapens en documenten werden in beslag genomen. De Sarikat ls(am. Uit Weltevreden wordt d.d. 6 Nov. aan de „Tel." geseind: Gisteren bad te Batavia een groote meting plaats van de Sarikat islam. Zeshonderd leden waren tegenwoor dig. Besloten werd voor de Sarikat Islam met alle kracht propaganda te maken. _en bestuurslid van „Iusuliode" bepleitte een plan van samenwerking van die vereeDiging met de Sarikat Islam. Mails aangehouden. De stoomschepen „Ternate" en Billiton", onderscheidenlijk 27 Oct. van Rotterdam naar Batavia en 2 ;r van Batavia te Amsterdam teruggekeerd, hebben de post op last der Britsche autoriteiten in Engeland moeten ontschepen. Veor het Kon. Nat. Steuncomité. Het K. N. Steuncomité 1914 ont ving Dinsdag van de N. O. T. opnieuw een gift van f 600.000. Deze gift komt het comité op uitnemende wijze te stade, daar de kasmiddelen van het K. N. Steuncomité tengevolge vaa de hooge bedragen die reeds zijn uitge geven zeer aanzienlijk geslonken zijn. Niettegenstaande de Pl'unbeweging aanmerkelijk ingekrompen is moet toch minstens nog f 100.000 's maands worden uitgegeven. Iu totaal heeft de N. O. T. thans f 1.200.000 aan het K. N. S. afgedragen. Vrouwenkiesrecht. De „Vereeniging voor Vrouwen kiesrecht" heeft aan de leden der Tweede Kamer een adres gezonden, waarin gezegd wordt: „Waar uit de besprekingen by de grondwetsherziening is gebleken, dat op een enkele uitzondering na, door geen der woordvoerders principieels bezwaren tegen de invoering van vrouwenkiesrecht zijn aangevoerd, mogen we met grond verwachten, dat by geen der politieke partijen ernstige beletselen kunnen aanwezig zijn, om aan de vrouwen in de naaste toekomst het door haar zoo ernstig begeerde kiesrecht toe te kennen. Ü9 vraag dringt zich zelf3 aan ons op, of by een krachtiger vasthouden aan de eischen van hun partijprogram door die politieke partyen, welke de invoering van algemeen vrouwen kiesrecht op baar programma hebben, de overige groepen in de Kamer niet reeds thans oen positief succes ware te verkrijgen geweest. Waar echter uit de rede van den minister is gebleken, dat Z.Exc. iedere poging, om tot vastlegging van het algemeen vrouwenkiesrecht in de Grondwet over te gaan, onaan nemelijk zal verklareD, heeft d6ze vraag thans slechts theoretische waarde. Adressanten dringen er echter op aan. dat, nu vastlegging van het algemeen vrouwenkiesrecht in de Grondwet door den minister voorals nog onaannemelijk is verklaard, bet daarheen te leiden, dat de woorden „indien en' voor zoover" uit het voorgestelde artikel 80 vervallen, en dat by een additioneel artikel aan den gewonen wetgever een termijn worde lald, binnen welken aan de vrouwen het kiesrecht zal moeten zyn verleend. Vlechaanvoer ta IJmulden. In de afgeloopen maand kwamen in den Rijkaafslag te IJmuiden ten verkoop de vangsten van 808 stoom en 736 zeilkorders met een opbrengst van f 4.980.272 tegen 498 stoom- en 845 zeilkorders met f 2.268.647 op brengst in dezelfde maand van het vorige jaar. Van af 1 Januari kwamen aan de markt de vangsten van 8593 stoom- en 7074 zeilkorders met een opbrengst van f 24.462.937 tegen 4086 stoom- en 6367 zeilkorders met een opbrengBt van f 10.981.216 in hetzelfde tydvak van 1915, dus thans 274 schepen meer en f 13.581.721 aan opbrengst meer. Van de beugvisschery kwamen in October aan de markt stoom- en 12 zeilbeugers met f 49.104 tegen stoom- en 14 zeilbeugers met een opbrengst van f 24.407 in gelyke maand van het vorige jaar. In de 10 eerste maanden van dit jaar kwamen ten verkoop de vangsten van 214 stoom- en 167 zeilbeuL met een besomming van f 963.906 tegen 77 stoom- en 135 zeilbeugers met f300.653 in dezelfde maanden van 1915, dus nu 179 schepen meer en f 663.253 opbrengst meer. Er kwamen in Oct. 1916 7 stoom- en 117 zeilbaringschepen aau de markt tot een bedrag van f 1.615.010 tegen 25 stoom- en 66 zeilharingachepen met f969.777 in October 1915. Van af 1 Januari liepen biDnen stoom- en 423 zeilharingloggers met f 4.567.869 tegen 57 stoom- en 216 zeilharingloggers met f2.327.271 in hetzelfde tydvak van het vorige jaar, dus thans 179 schepen meer en f2 240.598 aan opbrengst meer. Schapanvleaach voor hst Isgsr. Biijkens de de ingekomen rapporten heeft de proef met het het verstrek ken van schapenvleesch aan het leger goed voldaan, zoodat do Opperbevel hebber van Land- en Zeemacht heeft bepaald, dat voortaan éénmaal per week aan den troep schapen vleesch zal worden verstrekt. Gedroste cadetten. Een paar cadetten der Kon. Mili taire Academie, die de grenzen waren overgegaan met de bedoeling dienst te nemen by het Oostenryksche leger, zijn door de Duitsche autoriteiten aangehouden en' als vreemdelingen zonder middel' van bestaan over onze grenzen teruggebracht. De jongelui waren, naar men zegt, samen nog geen daalder ryk, toen zij hun avon tuur ondernamen. De Duitsche regee ring heeft den onbezonnenen den beat denkbaren dienst bewezen door een stokje voor hun plannen te steken. Zy zitten nu te Breda in arrest. („Vad."). Een avontuurlijk man. In Augustus is iu de pers melding gemaakt van een inbraak met diefstal in hotel „De Zon", te Eindhoven, waarby f6500 werd gestolen en een motorrijwiel, dat aan een officier toobehoorde. Als verdacht van deze inbraak werd de milicien Moot aan gehouden en in de infauteriekazerne te Haarlem opgesloten. Voor hy aan gehouden werd, was hij al eens ge deserteerd, had een tyd in Antwerpen doorgebracht, maar werd door de Duitschers uit Belgiö gezet. Maandag 18 September is Moot uit de provoost te Haarlem ontsnapt. Vermoedeiyk heeft hy meteeume3je oen raam voor de tralies los wet6n te maken, heeft zich toen door de tralies gewrongen en via de achter poort der kazerne het hazenpad ge kozen. Opnieuw was hy dus gedeser teerd, nu zelfs onder verzwarende omstandigheden. Maandag is Moot eindelijk weer aangehouden. De Haarlemscho politie was er achter gekomen, dat hy dienst had genomen op een logger te IJmui den. Toen de logger Maandagavond binnenkwam, werd Moot gepakt. Hij is nog dienzelfden nacht aan de mili taire autoriteiten overgeleverd. 7500 Spelers voor militairen. De heer C. Prince mocht cadeau ontvangen van de Afd. Arnhem, Volksbond togen drankmisbruik, pl.m. 2500 kranten met papieren spelen, zijnde het restant der pl.m. 10 duizend ex. wat deze afd. 't vorig jaar liet afdrukken. Elk blad bevat 3 spelen, (dam, domino en schaak) met beschry- ving; aldus er liggen weer 7500 spelen voor verzending gereed. Ieder militair onder den rang van officier kan gratis en franco zoo'n krant om zelf spelen te plakken (goedkoop hulsvlijten) bekomen. Dageiyks komen by don heer P. nog legio aanvragen, soms bij 50 briefkaarten te geiyk, met eigen oogen zagen wy den stapel kaarten der laatste 3 weken, het is enorm meest aatfvragers der nieuwe lich tingen. „Burgers zegt het voort". Militairen zendt uwe aanvragen per briefkaart aan C. Prince, Drie bergen. PLAATSELIJK NIEUWS. Kamer van Arbeid. De Kamer van Arbeid voor de Bouwbedrijven, is voornemens Don derdag 9 Nov. a.s., des nam. 8 uur, ten Raadhuize te vergaderen. Stukken, voor die vergadering bestemd kunnen worden ingediend bij den Voorzitter, bij een der led9n of bij den Secretaris (Dykstr. 45). 2a Winterconcert Marlnskapsf. Het tweede winterconcert van het symphonie orkest der Kon. Marine kapel was door een grooter publiek bezocht dan in d6n regel het geval is. Indien dat is toetescbryven aan de uitwerking van ons artikeltje, doet het ons waarlijk genoegen. Het programma was dezen keer wat huiselijker van- aard. Wegens ongesteldheid van den heer Hazebroek was te elfder ure een geïmproviseerd programma opgemaakt, waarvan de heer Ter Hall, de onder-kapelmeester de leiding had. Mondelsohn on Flotow, Waldteuffel en Adam, Suppó en Grieg, prykten genoegelyk naast elkander, en wekten allerlei oude herinneringen op. Twee oud-Holland- sche liederen van Valerius waren een aangename afwisseling, terwijl Cb. Lecocq aan het slot koning kraaide in de fantasie „Le petit Duc". Hopen wy, dat men er, in den loop van den winter, wat op weet te vinden om het geluid te dempen. Met een paar doeken, dunkt ons, bereikt men al goede resultaten. Dit zou de klankschoonheid ton goede komen. De zaal was als steeds, keurig in orde met coqaette tafeltjes en bloempjes. Reisplan voor eene te maken reis naar West- Indie en terug door Hr. Ms. pantserdekschlp „Holland". Vertrek van Nieuwediep 1 Dec. 1916. Aankomst te Ponta Delgada (Azoren) 12 Vertrek van idem 16 Aankomst te Port Cas- tries (St. Lucia) 25 Vertrek van idem 27 Aankomst te Curagao 30 Vertrek van idem 20 Jan. 1917. Aankomst te Kingston (Jamaica) 28 Vertrek van idem 27 Aankomst te Havana (Cuba) 81 Vertrek van idem 5 Febr. 1917. Aankomst te Bermuda 10 Vertrek van idem 18 Aankomst te Fayal (Azoren) 21 Vertrek van idem 24 Aankomst te Nieuwed. 7 Maart 1917. Door de afdeeling Helder van de Ond. Off.-vereeniging „Ons Be lang" is de volgende motie aan genomen De afd. Helder van de Ond. Off.- vereeniging „Ons Belang" vergaderd op Maandag 6 November 1916 in lokaal „de Pool"; kennis genomen hebbende van het voornemen van het Hoofdbestuur om in November eene openbare ver gadering te houden in den Haag in zake duurtetoeslag overtuigd, dat duurtetoeslag voor Ond. Off. met het oog op de enorme prijsstijging der noodzakeiyke levens behoeften dringend noodig is; Spreekt hare waardeering uit voor alles wat tot nog toe gedaan is om duurtetoeslag te krijgen, en verzoekt het Hoofdbestuur de actie door te zetten met al de ten dienste staande wettige middelen. (Zie verder 2e pagina.) TWEEDE KAMER. Vergadering van Dinsdag 7 November. Nadat de voorzitter der Kamer en de tijdelijke voorzitter van den minis terraad hulde hebben bewezen aan de nagedachtenis van wijlen den heer Tydeman, worden de algemeene be raadslagingen over de wetsontwerpen In zake de grondwetsherziening her vat. De heer De Savornin Lob- m a n repliceert in zake het vrouwen kiesrecht en den stemplicht. Spr. acht het wognemen der beletselen uit de grondwet reeds een groote stap voorwaarts. Invoering van stemplicht acht hy echter niet gewenscht. Spr. is verder van oordeel, dat het hier alleen gaat om de vraag, hoe krijgen we de baste volksontwikke ling. Het is z.i. onjuist, dat men van rechts de openbare school per sé wenscht te - bestrijden. Spr.'s ideaal biyft echterde vrye school voor de geheele natie. Verder behandelt spr. de positie van de onderwijzers, de houding van de rechtschen tegenover de openbare school en het doel van den school stryd. Niet de openbare school stelt het peil vast van het onderwys, de overheid doét dat. Spr. wijst op het voorstel van de Bevredigingscommis sie omtrent de eischen en de jaar- lyksche vaststelling van het leerplan der bijzondere school en op andere waarborgen, door dio commissie ver langd. Gelykheid van waarborgen kan men niet eischen. De heer Troelstra dringt nog maals aan op vereenvoudiging van de bepaliDg betreffende herziening van de Grondwet, en betoogt, dat de bewegiDg voor algemeen kiesrecht eerst kon sl3gen, nadat de arbeiders beweging zich er voor had gespannen. Spr. geeft verder aan, dat de soc.- dem. zullen trachten het algera. vrouwenkiesrecht in de grondwet te krijgen. Gelukt dit niet, dan zullen zij voorloopig met het blanco artikel genoegen nemen. Spr. wil zyn volle kracht geven aan algemeen, niet aan beperkt vrouwenkiesrecht. Spr. zegt: de minister heeft het amendement der soc.-dem., strekkende tot onmiddellijke invoering van alge meen vrouwenkiesrecht onaanneme lijk verklaard. Geldt dit alleen voor de Tweede Kamer of ook voor de Staten en de Gemeenteraden? De M i n i 81 o r zegfïe voor alle drie onaannemelijk te achten. De heer Troelstra meent dat het amendement thans niet meer kan dienen voor het beoogde doel, daar men zich op de onaannemeiyk- heidsverklaring zal beroepen. Het wordt daarom omgezet in een moti6, luidende als volgt „De Kamer, yan oordeel dat in voering van algemeen vrouwenkies recht voor de vertegenwoordigende lichamen een dringende eisch des tyds is, gaat over tot de orde van den dag". Wat de onderwy'skwestie aangaat, is Bpr. van meening, dat het com promis, dat zeker in de Kamer ge sloten zal worden, ook zal gesloten worden tusschen de politieke partyen in het land. De reebterzyde voegt spr. toeHet artikel waarborgt u vryheid van richting, maar wat waarborgt het ons De vergelyking van don ruil van kiesrecht voor art. 192 gaat niet op. Het artikel, zooala het ons nu is voor gelegd, ontziet niet voldoende de ge voeligheden der linkerzyde. Spr. wil dus medewerken aan bevrediging van die gevoeligheden, zonder dat de bevrediging der rech- terzyde in gevaar wordt gebracht. De rechterzyde heeft groote bezwa ren tegen den eisch vau gelyke deug delijkheid. Hot is de vraag of er niet oen redactie te vinden is, dio beide party en kan bevredigen. Spr. heeft daarom gedacht een amendement te formuleeren, luidende: „De wet stelt de regeleh vaat, waar door de deugdelijkheid van het uit de openbare kas te bekostigen onder wijs wordt gewaarborgd. Deze regelen kunnen verschillend zyn voor open baar en bijzonder onderwijs, mits de gelijkwaardigheid en gelijkheid van beide en de vryheid van riehtiug van het byzonder onderwijs worden ge waarborgd". De vergadering wordt hierop ver daagd tot des avonds 8 uur. Avondvergadering. De algemeene beraadslagingen over de grondwetsherziening worden voort gezet. De heer Eerdmans(u.1.)consta teert met dankbaarheid, dat ook vol- gehs den minister het beginsel on verzwakt moet worden gehandhaafd, dat overal openbaar onderwys moet worden gegeven. Aangaande de waar borgen zegt spr., dat toezicht op zichzelf niet baat, als er niet bepaalde eischen zyn gesteld. Het geëxami neerd zyn van de onderwijzers is tot op zekere hoogte een waarborg voor de mogelijkheid van 't richtig ver vullen van hun taak. Maar die waar borg is zeer klein. Een knap man kan ook zeer slordig werk doen. Spr. meent, dat de weg, die thans ten opzichte van het onderwys in geslagen wordt, toch eigenlijk niet de juiBte ia. De regeering had moeten komen met concrete voorstellen ten opzichte van het onderwys. Spr. ziet in deze wereld van koop- en ruilhandel den minister van binnenlandsche zaken met eenige bezorgdheid Btaan. Zyn sociaal democratische vrienden hebben hem in hun blad een nota- r i s genoemd. Spr. had liever wat meer vastheid van gedachte by den minister|gewenscht. (Protesten.) In December 1913 wilde deminis- ter het onderwys niet koppelen aan het kiesrecht, thans doet hy juist het omgekeerde. Is er dan iets in de partyen en het volk veranderd Neen. Maar 14 politieke mannen heb ben onderhandeld, buiten het volk en de partyen om. Een va3te lyn mag worden ge vraagd van hen die leiding geven aan 'slandszaken. Toen men in 1913 den minister vroeg algemeen kies recht in te voeren, antwoordde de minister: „donot speak to the man at the wheel". Spr. vreest dat sinds 1918 te veel met dien stuurman is gesproken. Over deze laatste woorden ontspint zich een vrij scherpe discussie tus schen den heer Eerdmans en den minister. De laatste komt er tegen op dat de heer Eerdmans hem beschuldigd van geheime overleggingen in zyn kabinet. De heer Eerdmans antwoordt hier- dat hij alleen constateerde dat by den minister de iy*n ontbrak, die 1912 verbindt met nu. De heer Visser van IJzen- doorn (v.1.) zegt, dat geen enkel lid van spreker's party bevredigd is door hetgeen de minister omtrent de waar borgen van het ODder wijs heeft gezegd. Er moet in dit artikel staan, dat het byzonder onderwys, dat thans geheel bekostigd zal worden uit dé openbare kassen, evengoed moet zyn als het openbare. Dat daardoor de richting van 't byzonder onderwijs zou worden in gevaar gebracht, geeft spr. niet toe. Die richting biyft on gerept. Men heeft nooit gevraagd, dat beide takien van onderwys moe ten voldoen aan dezelfde eischen, maar men wenscht gelyke eischen, gelijkwaardige eischen voor beide te zien gestold. Kan men niet alle be zwaren ondervangen door te spreken van: eischen voor gelyke deugdelijk heid? De heer De Muralt (u.I.) zegt niet voor het artikel te kunnen stem men, indien de waarborgen er niet in worden opgenomen. Ook de heer Otto (u.1.) wenscht gelyke eischen van deugdelijkheid. Voorts wenscht spr. dat de byzon- dere school die uit de staatskas wil worden betaald, worde erkend door de Kroon. Men zou dan krygeu1. de vrye school, niet betaald door den staat2. de bijzondere erkende school, wel betaald door den staat3. de openbare school. Spr. zal zyn formu leering in een amendement neer leggen. De heer Van der Voort van Zyp (a.-r.) verklaart, dat de anti-re v. tegen de motie Troelstra zullen stemmen, omdat men tegen vrouwen kiesrecht is. Verder zegt spr.: onze ongerustheid inzake de uitvoering van art. 192 heeft een zeer ernstigen grond. Buiten de Kamer stuurt men aan op verbreking van het compromis. Daafom dringen wy aan op vastlegging van het com promis in de additioneele artikelen. Voorloopig zullen wy afwachten, hoe de minister denkt uitvoering te geven aan het toegezegde additioneel artikel. De vergadering wordt te 11.45 ver daagd tot Woensdagochtend half twaalf. (Zie verder 2e pagina.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1916 | | pagina 1