HELDERSCHE COURANT
No. 4703
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1916
44e JAARGANG
De abenaeaentsprljs
van de „Holdertebe Courant" Is
thans per kwartaal la de stad
73 eent, franco per pont ft.—.
Op pagina 4 van dit blad Is
apganonan
1. fiemaantebegrootlng 1917.
2. Feuilleton, enz.
DE OORLOG.
Kilzir Frans Jozaf overleden.
Weenen, 21 November. Een extra
editie van de ambtelijke „Wiener
Zeitung" meldt, dat keizer-koning
Frans Jozef vanavond om 9 uur in
het kasteel te Schönbrunn zacht is
ontslapen.
Keizer Frans Jozaf is 86 jaar ge
worden.
Von Jagow vraagt ontslag.
Berlijn, 21 November. Officieel. Ton
Jagow, de rijksminister van buiten-
landsche zaken, heeft om gezond
heideredenen ontslag gevraagd. Tot
zijn opvolger ia de onderminister
Zimmermann bestemd.
Het „Berliner Tageblatt" acht het
waarschijnlijk dat von Jagow, als
opvolger van wtjlen t. Tschirschky
als gezant naar Weenen gaat.
De legerberlchten
van 21 November.
Aan het Westelijk front hadden
geen gebeurtenissen van belang plaats.
De legerberichten maken slechts mel
ding van artilleriegev8chten op ver
schillende punten van het front aan
de Somme en by Verdun.
Van het Italiaansch Oosten-
rij k s c h e front.
Het Oostenrljksche communiqué
van den Sisten geeft aan, dat sterke
afdeellngen een aanval ondernamen
tegen de onlangs door de Oosten
rijkers vermeesterde schans ten Z.
van Biglia. De aanval werd afge
slagen.
Van.Italia&nsche zijde wordt mede
gedeeld dat twee aanvallen der Oosten
rijkers, gericht tegen de stellingen
op de hoogte 126 (ten N. van den
Volkovniak) afgeslagen werden.
Tan het Oostelijk front.
Het Dultsche legerbericht van den
Slaton meldt dat in het Ludowa-
gebied patrouille-gevechten plaats
hadden waarbij 40 man gevangen
genomen werden. In het naburige
Zuidelijke vak ondernamen de Russen
een aanval die bloedig afgeslagen
werd.
Aan het Roemeensche front werden
ten ff. van Kampolung herhaalde
aanvallen der Roemeniërs afgeslagen.
Aan de Alt werden na hevigen strijd
eenige belangrijke Roemeensche ver
sterkingen vermeeaterd.
Meer Zuidelijk zijn de troepen reeds
opgerukt tot voor Craiova, tot dusver
de zetel van het oppercommando van
het 1ste Roemeensche leger.
len later bericht geeft aan dat
Craiovadoor de Centralen
werd bezet.
Naar van Russische zijde d.d. 21
dezer wordt gemeld, werd in de
Bosch-Karpathen een aanval ten N.
van de stad Pnewi afgeslagen.
Tan het Roemeensche front wordt
gemeld dat het vijandelijk offensief
in het Olt dal tot gevolg had, dat
de Roemeensche troepen al vechtend,
langzaam naar het Z. terug moesten
trekken. Ook in het Jiu dal werden
zij tot wijken gedwongen, waardoor
zij tot de streek van het station
Filiasi terugtrokken.
In een Russische beschouwing over
het offensief der Centralen in de Wala-
chtjsche laagvlakte wordt gezegd:
Falkenhayn's opmarach in het Jiu-
dal zal hem ten hoogste in staat
stellen een smalle strook van wes
telijk Roemenië te bezetten. De op-
marsch vandaar in oostelijke richting
is heel moeilijk, want Roemenie
wordt doorsneden door honderden
bergstroomen, die meest van het
noorden naar het zuiden loopen.
In verband met het succes der-
Serviërs bij Monastir en de uiterst
wankele positie ln de Dobroedzja zal
het den Bulgaren voor 't minst
moeilijk vallen op het westelijk Roe
meensche front hun troepenconcen
tratie te handhaven.
In een Dultsche beschouwing over
het verloop der operaties op het Roe-
meensehe front wordt medegedeeld,
dat door het afsnijden van de spoor-
weglinio Orsowa—Craiova, de bij
Orsowa strijdende Roemeensche troe
pen hun eenige aftochtalinie hebben
verloren.
Yoor het tijdsverloop van 1—18
November, meldt het Duitsche leger
bestuur een totaal aantal gevangenen
van 189 officieren en 19.338 man en
een buit van 26 kanonnen en 72
machinegeweren. Na de ernstge ver
liezen in Zevenbergen en de Dobroedsja
is dit een zeer zware slag voor
Roemeniërs.
In de „Echo de Paris" schrijft
Marcel Hutin: Er heerscht nog altijd
ongerustheid over den opmarseh van
Falkenhayn in Walachye. Onze krijgs
verrichtingen in Macedonië, zegt bij,
kunnen geen onmiddeliyken invloed
op Walachye hebben. Het lot van de
Roemeniërs hangt voornamelijk af
van de krachtsinspanning van Rub-
lani. De Russen schijnen twaalf dagen
te laat te z(jn met hun offensief
tegen Falkenhayn, evenals indertijd
tegen Mackensen, maar generaal Ber-
ttaelot is een koelbloedig man, die
geenszins wanhoopt.
Tan hot Macedonische front.
Van Dultsche zijde wordt gemeld,
dat de plaatsen Constanza en Ctrna-
woda beschoten werden. Ia Mace
donië werden aanvallende bewegingen
.der Serviërs op het Moglena-front,
tot mislukking gebracht. Verder geen
gebeurtenissen vau belang.
Daarentegen wordt van Fransche
zijde medegedeeld, dat de bondge-
nooten krachtige druk uitoefenen op
de Bulgaarsche achterhoeden ten N.
van Monastir.
In het W. werden vijandelijke aan
vallen door de Italianen afgeslagen.
Op den O. oever van het Prespa-meer
werd het dorp Krani door de bond-
genooten bezet.
Di duikboot- on mljnoorlog.
Volgens de „Times" blijkt uit op
gaven van de Liverpoolsche assura-
deursvoreeniging, dat in October 113
schepen met samen 266,058 ton als
verloren worden geboekt, tegen 68
schepen met 169,686 ton in October
1915 en 48 schepeD met 138,429 ton
in October 1914.
Van Duitsche zijde wordt gemeld
dat in de maand October 148 vijande
lijke en 72 neutrale koopvaardij
schepen, met een inhoud van resp.
306.500 en 87.000 ton, in den grond
werden geboord.
Sedert het begin van den oorlog is
door oorlogsmaatregelen van de mid
denrijken 8.322,000 tons scheeps-
ruimte van den vijand verloren gegaan
daarvan was 2.550.000 ton Eogelsch.
Van de volgende schepen wordt
gemeld dat zij tot zinken werden
gebracht: Het Noorsche stoomschip
„Ullvang", de Grieksche kustvaarder
„Spetzai" (1904 of 788 ton), het
Noorsche zeilschip „Parnaas", het
Noorsche stoomschip „Finn", en het
Portugeesche transportschip Machico.
De „Bramen".
Naar de „N. Arnh. Ct." verneemt
van een geacht ingezetene van
Enschedé, die vele connecties heeft
aan gene zijde der grens, heeit de
heer Lohman van de Nord Deutsche
Lloyd te Bremen gezegd, dat de
handelsduikboot „Bremen" niet is
vergaan, doch varende is en binnen
enkele dagen een haven zal binnen-
loopen.
Fransche torpedojager
getorpedeerd
Naar van Duitsche zijde wordt
gemeld, heeft een der duikbooten
den 14cn November in het Engelsche
Kanaal een Fransch bewakingsvaar
tuig, naar allen schijn een torpedo
jager van de Are- of de Sabre klasse
en 6 vijandelijke koopvaarders in den
grond geboord.
(De Are- en Sabre-klasse bostaat
uit torpedojagers van 808 tonde
bemanning telt 62 koppen).
Doltsch stoomschip vergaan.
Het Duitsche s.s. „Fritz Hugo
Stinnea -V", met een lading erts op
weg van Lulea naar Hamburg, is
tengevolge van een ketelontplofflng
ten- Zuiden van Sandham vergaan.
De kapitein en 6 man gingen in de
eerste reddingboot, elf man ln de
tweede. De eerste boot is omge
slagen; men zag twee mannen er
zich aan vastklampen. Hun verder
lot is onbekend.
Een Zweedsch s.a. heeft de elf
man van de tweede boot opgenomen
en later aan de loodsboot overge
geven, die ze te Tstand aan land
bracht.
Do entante an Griekonland.
ült Athene wordt dd. 20 Nov. ge
meld: De Oostenrljksche, Duitsche,
Turksche en Bulgaarsche gezanten
moeten zich aan boord begeven van
een stoomschip, dat tot hun be
schikking gesteld is. AnderB zulien
zij met geweld verwijderd worden.
Admiraal Fournet heeft zich recht
streeks met hen in verbinding ge
steld.
£,De Koning weigert verantwoor
delijkheid op zich te nemen.
Het Spaansche gezantschap belast
zich met de bescherming van de
Duitsche onderdanen, het Ameri-
kaansche gezantschap beschermt de
Oostenrijkers, Turken en Bulgaren.
Naar de „Daily Mail" uit Athene
verneemt, iB de oorzaak van de uit
zetting gelegen in het feit, dat ont
dekt werd, dat baron Grancy, de
Duitsche marine-attaché, bij spionage
betrokken was.
Do wogvoorlng van Bolgon.
Naar de Chicage Daily Nows ver
neemt van een Amerikaanach zaken
man, „wiens onkreukbaarheid en
gezond oordeel zoowel in Amerika
als in Europa worden gewaardeerd"
en wiens naam te zijner tijd zal
worden medegedeeld, is Duitscbland
van plan de goheele tot arbeid ge
schikte manlijke bevolking van België
weg te voeren naar Duitschland, om
ze daar aan het werk te zetten,
Deze Amerikaan is te Londen aan
gekomen, na in België tooneelen te
hebben bijgewoond, die hij „ongeloof
lijk en hartroerend" noemde.
Er z(jn reeds tusschen de 80 en
40.000 mannen a&n hun gezinnen ont
rukt en in veewagens naar Duitsch
land vervoerd. Daar zullen z»j voor
de keuze worden gesteld, de middel
rijken in hun oorlog te helpen of de
ergste straffen te ondergaan.
BH de wegvoering met geweld van
vaders en zoons komen tooneelen
voor, die den meest verstokte zouden
vermurwen. Ik zag een lange trein
van veewagens met zulke ongeluk-
kigen, van wie velen zich hadden
verzet, doch met de bajonet op de
borst waren gedwongen. Yrouwen
en kinderen hadden zich verwoed te
weer gesteld tegen da wegvoering
van hun mannen en vaderB. Z(j ston
den daar met gescheurde kleeren, te
schreien en te snikken tot zij niet
meer konden. De Duitsche soldaten
braken, over 't algemeen met zoo min
mogelijk ruw geweld, maar steeds
krachtdadig, elk verzet.
Toen de trein waa volgeladen,
liepen plotseling de talrijke vrouwen
en kinderen, die er om heen stonden,
naar voren en wierpen zich onder
luid geklaag en met gesloten oogen
voor de locomotief op de rails. De
afdeeling soldaten, die den trein be
waakte, dwong hun toen met de
bajonet ait den weg te gaan. Daarop
reed de trein naar do Duitsche grens.
Verder deelde deze Amerikaan mede
dat de mannen uit de bezette Fran
sche provincies naar België worden
vervoerd om daar te werk gesteld
te worden.
Hieronder volgen eenige uitlatingen
van Amerikaansche bladen over d<
deportaties
De „New-York Times" zegt
Duitschlands optreden is de meest
flagrante schending van wet en ge
bruiken van den oorlog en een daad
van zoo monsterachtige onderdruk
king als nauwelijks is te gelooven.
De „Washington Times" zegt: Het
is eenvoudig de Pruisische manier,
welke toont in welken omvang nieuwe
gruwelen in dezen oorlog te wachten
zijn. De „Svening Star" dringt er op
aan dat de Vereenigde Staten in
krachtige termen tegen de Duitsche
maatregelen zullen opkomen.
Op hot modorne slagveld.
In de „Daily Chronicle" geeft de
beroemde Engelsche schrijver H. G.
Wells zijne indrukken weer van de
verwoesting, die de oorlog op het
westelijk front heeft veroorzaakt.
Voor ik de hernomen dorpen in de
eigenlijke gevechtszone bezocht, dacht
ik dat de ontruiming door de bevol
king slechts van tijdelijken aard was
en dat zoodra het gevechtsfront meer
in de richting van Duitschland terug
gedrukt zou zijn, de burgerB der ver
nielde dorpen weer terug zouden
komen om hudne huizen te herbou
wen en hunne akkers opnieuw te
gaan bewerken. Maar ik heb nu
gezien dat niet alleen de huizen en
de dorpen bijna onherkenbaar zfln
vernield, maar zelfs de velden niet
moer bestaan.
Het zijn wildernissen van granaat-
trechters. De bewerkte humus is naar
onder gewoeld en groote massa's ruwe
aarde liggen daar overheen.
Geen gewone ploeg kan deze ver
starde zee bewerken, om nog niet te
gewagen van de brokken hout, de
afgrijselijke massa's verward IJzer
draad, ruwe brokken van groote
projectielen en een groote massa niet-
ontplofte granaten, die overal door
den chaos heen verspreid zijn.
Op verschillende plaatsen is deze
puinmassa geel gekleurd door do in
werking der krachtige ontploffing*»
middelen en er door heen kronkelen
zich loopgraven van acht, tien, twaalf
voet diepte. Deze zullen water en
modderpoelen worden, waarin het
vee zal vallen.
Het is niet denkbaar, d&t er op die
gronden waar de strijd gewoed heeft
eenig gewas zal kunnen groeien, sog
vele, vel6 jaren lang.
Er is nergens meer eenige schaduw.
De boomen langs de wegen zijn ver
splinterde stompjes geworden, die
niet zooveel levenskracht meer heb
ben, dat er een blad aan zou kunnen
groeien.
De dorpen op dit breeds gevechts
terrein zijn niet vernield. Zy bestaan
niet meer.
BINNENLAND.
Hat gebrek aan steenkolen.
Het Nederl. Correspoudentiebureau
in Den Haag meldt:
Men deelt ons van bevoegde zijde
mede, dat in den geregeiden aanvoer
van Engelsche kolen tot dusver geen
stoornis plaats vindt.
In verband met den zeer onbe-
vredigenden aanvoer van kolen uit
Duitschland, wordt reeds geruimen
tijd het mogelijke gedaan om den
aanvoer uit Eageland te versterken.
Indien het inderdaad mogelijk zal
blijken, uit Engeland meer kolen aan
te voeren, zal wel voldoende scheops-
ruimte kunnen worden verkregen
dien aanvoer te doen plaats
3n. De regeering blijft bij voort
zetting diligent.
Van ds zijde der spoorwegmaat
schappijen wordt medegedeeld:
De gestadige vermindering van
den steenkolenvoorraad noodzaakt
onze spoorwegen op beperking van
het gebruik bedacht te zijn. Een
sterke inkrimping' van den dienst is
op hooger last in behandeling en
zal vermoedelijk binnen enkele weken
tot uitvoering komen. Inmiddels zul-
reeds met ingang van 27 Novem
ber eenige treinen vervallen, die,
zonder groote storing in het verkeer
•te brengen, kunnen worden gemist.
Hierdoor hoopt men de meer ingrij
pende beperking van den dienst te
kunnen uitBtellen tot na de drukte
het reizigersverkeer, die zich ge
woonlijk aan het einde des jaars
voordoet. Een ander middel om dit
doel te bereiken, denkt men te vinden
door het verwarmen van de zware
reizigerstreinen te beperken en door
ook in de wachtkamers het opstoken
van de kachels, bij niet al te strenge
koude, te matigen.
Het publiek zal zich dus weder,
evenals in den begintijd der spoor
wegen, hebben voor te bereiden om
zich door dikkere kleeding en reis
dekens tegen de koude op reis te
beschutten.
De regelmatige voorziening van de
bevolking van ons land met levens
middelen maakt het beperken van
den dienst der goederentreinen slechts
in geringe mate mogelijk.
Verkeer met Engeland.
Te Hoek van Holland is Dinsdag
aangekomen het stoomschip „Stave
ley", met ongeveer 9000 zakken post
en mail aan boord.
De „Rlouw".
Het Nederlandsche stoomschip
„Riouw" van Batavia naar Amster
dam bestemd, is te Alexandrië bin-
nengeloopen met brand ln ruim no. 2.
Ds luiken werden dichtgestopt, om
het ruim hermetisch af te sluiten.
Trawler gestrand.
Dinsdagmorgen is in de Terschei
liuger gronden de trawler „IJmuiden
23" geBtrand. Het roer van het schip
is. gebroken.
De trawler werd door de sleepboot
„Neptunus" vlot gebracht en te Ter
schelling binnengesleept.
De zeillogger IJ M 20 werd door
den atoomkorder IJ M 19 drijvende
gevonden. Het. schip, dat alle Z6ilen
verloren had, werd te IJmuiden
binnengebracht.
Het eonvoot-vlsschen der IJtnuider
vloot.
Naar de berichtgever vanhetHbl.
te IJmuiden meldt, is hot in convooi-
visschen van de verschillende groepen
stoomtrawlers erg tegengevallen. Een
der voornaamste oorzaken was het
verschil in vangsten. Een der voor
schriften betreft bet samen uit- en
thuisvaren. Nu vangt het eene schip
meer dan' het andere en dan zou het
eerste, in weerwil dat het vol was
of dat het ij* opgeraakt waB, toch
moeten wachten op een tweede vaar
tuig, dat weinig of niets gevangen
had. Hierdoor zou de qualiteit van
de visch lijden.
Een andere grief was wel het ge
dwongen bij elkander zijn en blijven.
Wanneer een schipper op de ééne
plaats weinig of niets vangt, kan hy
niet, zooals anders, zijn geluk elders
beproeven.
Ook het verschil in snelheid der
schepen werd als een bezwaar aan
gevoerd. Een schip dat langzaam
loopt noodzaakt ook alle andere tot
langzaam varen, en vooral door de
hooge vischprljzen geldt voor de vis-
scherij het spreekwoord „Tijd is geld".
Hot gevolg is den ook, dat ver
schillende schepen weder op eigen
gelegenheid uit gingen, zoodat men
kan aannemen dat de offlcieele in
deeling in convooien is opgeheven.
Verdronken.
Van den stoomkorder „Dahlia" is
op zee een te IJmuiden woonachtige
matroos, gehuwd en vader van zeven
kinderen, op onverklaarbare wijze
overboord geraakt en verdronken.
Mijnen knippen.
Te VlisBingen is aangekomen de
Batavier IV", ten einde de proeven
e hervatten met het toestel om
mijnen te knippen, welke proeven
een paar weken geleden w»rden ge
staakt, omdat het toestel stuksloeg.
Laag-water-mlsdre.
Wijl de artillerieboot „Pampus" ter
restauratie naar Amsterdam waa ge-
zouden, onderhield de sleepboot „Wou
trina" de communicatie met het fort
Pampus. Ten gevolge van het buiten
gewoon lage water sloeg de vin op
een hard voorwerp, zoodat de beide
schroefbladen verloren gingen. De
machine, zoo plotseling ontlast, sloeg
met razende vaart door, zoodat de
cylinderklep wegsloegen de machinist
gewond werd. Daar er van varen geen
sprake was en er bovendien een sterke
stroem stond, werden er noodsignalen
gegeven.
De heer A. C. Schouten, directeur
der N. V. IJzeren Scheepsbouw-Mij.,
lag juist met zQn motorjacht gereed
voor de eendenjacht en snelde met
eenige werklieden te hulp. Spoedig
lag de „Woutrina" nu aan wal, ter
wijl de machinist onder geneeskun
dige behandeling werd gesteld.
Angstige uren.
Do gebroeders Jongsma van Ame
land hebben in den nacht van 18 op
19 November angstige uren doorge
bracht. Liggende met hun tjalkschip,
geladen met baggelaar turf, op den
slikwal in de raskes onder Oostma-
horn, is het vaartuig ten gevolge van
den krachtigen oostenwind en den
lagen waterstand aan den grond ge
raakt en door de lïbvige deining lek
geslagen en gezonken.
Een op korten afstand liggend tjalk-
schip van den vader der gebroeders
Jongsma verkeerde eveneens in groot
gevaar en had ook reeds de noodvlag
in top.
Ten gevolge van de hevige sneeuw
jacht kon men van den vasten wal
af de aandacht van H. M.'a wacht
schip „De Volharding" niet op dein
nood verkeerenden gevestigd krijgen.
De reddingboot uit Moddergat werd
daarop gerequireerd, doch toen deze
per as te Oostmahorn aankwam, had
het wachtschip de seinen reeds op
gemerkt. Het heeft de eene tjalk naar
een veilige plaats gesleept, do andere
was reeds gezonken. De bemanning,
die tot den hals toe door het water
moest, Is gelukkig gered.
Het strand is bezaaid met turf ea
wrakhout.
Splonnage.
De rechtbank te Rotterdam be
handelde Dinsdag de bekende spion-
nagezaak tegen Jacob Dirkzwager te
Maassluis en A. Hansen, tijdelijk ge
domicilieerd te Vlaardingen. Evenals
bij andere dergelijke zaken werden
de deuren gesloten. Als verdediger
traden op mra. A. Hyman en H. C.
van Blommeateyn.
Het Openbaar Ministerie eischte
tegen Hansen 8 maanden, tegen Dirk
zwager 6 maanden gevangenisstraf.
Moord.
Het O. M. eischte in de zaak tegen
den 21 jarigen diamantbewerker T.P.,
die in den avond van 26 Juni 1.1. op
het Thorbeckeplein te Amsterdam
de 19 jarige E. I. A. R. zoodanig
met een mes in de linkerborst ver
wondde, dat ztJ aan de gevolgen
overleed, een gevangenisstraf van 2
jaar met aftrek van preventieve
hechtenis.
Over de grens gekomen.
Te Enschede hebben zich in de
laatste dagen 4 Duitsche deserteurs
aangemeld, die allen reeds in 't vuur
waren geweest en nu genoeg hadden
van bet vechten. Een hunner, een
matroos, had gediend op de „Möwe"
en den bekenden tocht met dit schip
meegemaakt.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Dinsdag 21 Nov.
Interpellatie Merchant.
De behandeling van het wetsont
werp tot herziening van de grond
wet, werd Dinsdag onderbroken door
dat de interpellatie Marchant aan de
orde kwam. Is de Minister van oor
log bereid - zoo vroeg spr. de
oproeping van de landstormplich-
tigen jaarklasse 1909 uit te stellen
tot na de opkomst der geheele of
gedeeltelijke militieplichtigen land-
stormjaarklasse 1917? De minister
verklaarde zich hiertoe niet bereid.
Naar zijn meening moest met het
stelsel van aflossing, zooals dit thans
geregeld is, worden voortgegaan.
Deze regeling houdt in, dat geregeld
nieuwe landstormklassen worden ge
vormd uit personen, die voor de
militie zijn vrijgeloot en in geen ge
val ouder dau 80 jaar zijn, welke
klassen moeten dienen tot aflossing,
aanvankelijk alleen van de landweer,
later ook van de militie.
Deze aflossing is thans, naar de
minister aangaf reeds zoover ge
vorderd, dat reeds 11 van de 16
militie- en landweerllchtingen die in
Aug. 1914 onder de wapenen zijn
gekomen, zijn afgelost. En naar de
minister mededeelde, zouden vóór
August us 1917, allen die in Aug. 1914
onder de wapenen kwamen op deze
wijze zijn afgelost, indien tenminste
de omstandigheden niet verslechteren.
Dit voorbehoud meende de minister
uitdrukkelijk te moeten maken met
het oog op de omstandigheden waarin
wij thans verkeeren.
Dit stelsel leidde er toe, dat tot
dusver ouderen door jongeren werden
afgelost. Werd daarmede nu doorge
gaan, dan zou daarin verandering
komen en jongeren door ouderen
afgelost worden.
De landstormklasse 1909 toch be
staat hoofdzakelijk uit mannen van
27 tot 28 jaar.
Evenwel wenschte de Minister toch
op den ingeslagen weg voort te gaan
hierbij steunende op de landstorm
wet en heeft hjj een deel der jaar
klasse 1909 opgeroepen. Na geleide
lijke oproeping der geheele klasse
zou dan de landstormklasse 1908 in
Februari aan de beurt komen. Daarna
zou, wegens het opkomen van de
militielichting 1917 en de landstorm
klasse van dat jaar, niet meer be
hoeven te worden voortgegaan. Het
geheele leger van Augustus '14 zou
dan immers ztjn afgelost zoodat de
jaarklasse 1907 en. 1900 niet be
hoefden te worden opgeroepen.
Hiermede konden echter verschil
lende leden der Kamer zich niet
vereenigen. Zij begrepen niet, waar
om de militie-lichting 1917 niet
vroeger zou kunnen opkomen. Hier
tegen werd door den Minister van
Oorlog aangevoerd dat bij de dienst
tijd van deze lichting niet ontijdig
mocht gebruiken, omdat hij, als de
vrede komt, nog geruimen tijd heel
wat troepen noodig zal hebben voor
het vele werk dat dan te aoen valt,
niet alleen in militairen zin, doch
vooral ook voor dienst aan de gren
zen, ter voorkoming dat ons land
leegstroomt aan goederen.
De heer Marchant meende even
wel, dat dan met een noodwet be
treffende langer in dienst houden
der militielichting 1917, zou kun
nen worden volstaan.
De heer Marchant diende een
motie in, waarin een vervroegde
oproeping der lichting 1917 werd
gevraagd. Deze motio werd met
groote meerderheid (51 tegen 4 stem
men) aangenomen, nadat gebleken
v/as dat met deze quaestie geeu
groot defensiebelaug was gemoeid,
en dat de minister er geen porte
feuille kwestie vau zou maken.
Wanneer de minister handelen zal
volgens de strekking van deze motie,
zullen do verschillende oproepingen
plaats hebben als volgt: 1 Dec. komt
op het reeds opgeroepen deel der
Landstorm klasse 1909, vervolgens
komt de militielichting en landstorm
jaarklasse 1917, daarna de rest van
do landstorm klasse 1909 en ten
slotte de landstorm jaarklasse 1908.
oudere landstorm jaarklassen zullen
dan niet worden opgeroepen, aan
gezien de aflossingen dan telkens
kunnen geschieden door het jaar
lijks onder de wapenen komen der
nieuwe lichtingen. Naar de minister
mededeelde, zou in verband bier
mede de opkomst der lichting 1918
sterk worden vervroegd.
(Zie verder 2e pag).
PLAATSELIJK NIEUWS.
Vergadering van den
Raad der gemeente Helder,
op Dinsdag, den 28 Nov. 1916, dos
avonds ten 71/» uur.
Onderwerpen ter behandeling
1. Ingekomen stukken en m
deelingen.
2. Vaststelling 2e kohier belasting op
de honden, dienst 1916.
8. Verordening jaarwedden onder
wijzerspersoneel.
4. Inrichting byiagen tot hetRaads-
verBlag.
6. Aanleg straat.
6. Ontheffing bouwverordening voor
verbouw perceel Keizerstraat 83.
7. Benoemingen.
8. Reclames.
Kamar van Koophandel en Fabrieken.
Do uitslag van de Dinsdag gehouden
verkiezing van 3 leden voor de Kamer
van Koophandel en Fabrieken is als
volgt
a. Verkiezing van 1 lid" ter ver
vulling van de plaats, opengevallen
door hot overlijden van den heer J.
van Willigen.
Uitgebracht 48 stemmen, verdeold
als volgt:
H. van Willigen Jz.
8. Coltof
H. 0. M.Nypels
W. H. Burgers
M. 8. de Jong
89 stemmen
20
26
2
1 stem
t Burgers en
26 stemmen
17
2
2
1 stem
Gekozen de heer Van Willigen.
b. Verkiezing van 2 leden wegens
periodieke aftreding der leden W. H.
Burgers en het lid dat gekozen zou
worden in de vacature J. van Wil
ligen, die 1 Jan. 1917 aan de beurt
van aftreding zou zijn geweest.
Uitgebracht 48 stemmen verdeeld
als volgt:
W. H. Burgers
S. Coltof
H. van Willigen Jz.
H. C. M. Nypels
Jb. Bakker Óz.
Gekozen de heeren
Van WilligeD.
Heldersohe Winkelweek,
't Zal gaan.
Reeds hier en daar ls men bezig
n uitstalling te verzorgen. Met
'n nieuwsgierig oog loerden we al
eeus tusschen een eakel neergelaten
jordljn door, waarachter de uitstalkast
lald was of waar men bezig
was zijn artikelen te rangschikken,
't Zal werkelijk een aardig gezicht
zijn als onze winkels eens op hun
best uitkomen.
En als de deelneming algemeen
Is, wat we stellig verwachten, zal
menig ouder deu gebruikeljjken rond
gang vóór 't Sinterklaasfeest graag
een paar keer met de kinderen mee
maken. D'er moet toch wat zijn voor
vader of moeder of echtgenoot of
meisje, en waar veel uitgestald ls, ls
keuze groot en krijgt men eer
nog 't idee„Kijk dat is iets dat me
lijkt".
Er is in alle bedrijven met de uit
te stallen waren zoo aardig te varl-
eeren I Zie maar eens wat een be
koring. er kan uitgaan van de uit
stalkast van den kruidenier. En toch
is deze branche gewoonlijk niet de
meest verzorgde der bedrijven. We
hopen hartelijk dat de commissie
succes van haar Idee zal hebben.
't Werk zal voor de jury wel niet
gemakkelijk zijn zy zal rekening
te houden hebben met den aard der
uitgestalde aitikelen waarvan de
eene soort zich veel meer leent tot
een fraaie uitstalling dan de andere.
Maar ook de eenvoudigste zaak kan
aardig gemaakt worden met oen
beetjo smaak.
Men zegge nu niet dst we hier
niet veel gewoon *tjn. Gesteld 't ware
zoo, dan is 'tjuist een reden om nu
eens flink voor den dag to komen,
om eens te laten zien dat men bier
ook wel wat kan.
't Idee moet er uit dat het „elders"
iel beter 1b dan hier. Dat je voor
dergelijke zaken naar den vreemde
moet, wil je wat goeds hebben.
Reclame is een machtige factor in
onzen tijd. Eu waar men zeker is
juist nu veel toeschouwers te krijgen
moet de gelegenheid tot reclame
flink aangegrepen worden.
't Cachet is ook wat waard. Een
beetje jus maakt de spijze aange
namer en verhoogt de appetijt.
't Publiek heeft een f(jnec neus.
't Wordt 's avonds nu al druk op
straat. En menig oog blinkt nu al
van kooplust. Dat kan goed worden.
De belangstelling van 't publiek is
er al. Eu ze zal toenemen in ver
houding met de moeite die gedaan
wordt, om het oog en de beurs te
bekoren.
Programma
van het 10e Orgelconcert op Vrijdag
24 November te 8 uur des avonds in
de Nieuwe Kerk. Viool: de heeren
Joh. Pala en Joh. Strobel, orgeL: de
heer A. J. C. Moolj.
1. Toccata (orgel), Searlattl.
2. Sonata O gr. t. (viool), Oorolll.
8. Recitatlvo (orgel), Mende/osohu.
tKSE"0 mmi.
6. Moditailon (orgel), Gullmant.
8. Sonate Bea gr. t. (viool). 6- V- Htadel.
7. Sonate voor orge), A. J. C. Moolj.
a. Allegro pomposo.
b. Grave.
c. Finale (Allegro affetlaoio).
Derde wlnterconcert Marine-kapel.
Het derde concert, dat het sym-
phonie-orkest van bet Stafmuziek
corps der Koninklijke Marine onder
leiding van zijnen directeur, den
luitenant ter zee 3e kl. A. L. Haze-
broek Dinsdagavond in „Tivoli" gaf,
was goed bezochtalle tafeltjes waren
bezet, en de heer Van Twisk, wil
h(j rekening houden met de stijgende
"J die de bezoeken kenmerkt, zal
nieuwe tafeltjes, nieuwe bloemen, en
nieuwe stoelen moeten aanbrengen.
Dit zal de gezelligheid van de ge
zellige zaal verhoogen: chrysanten
en gehaakte kleedjes verhoogen het
levensgenot.
Dit derde concert bevatte muziek
van Saipt-Saens, Weber en Richard
Wagner, om van eenige mindere
grootheden niet te spreken. Wel het
glanspunt van den avond werd be
reikt in de Suite Algérienne van
Saint-Saensde vertolking hiervan
was schier onberispelijk. Bij
rêverie had men wel even moeite
met de syncopen, maar dit kleine
vlekje verduisterde geenszins den
glans van de.schoone muziek.
Ook de vertolking van Holetelns
Ouverture „Der Haideschacht" was
kleurrijk. In Wagner's Tristan und
Iaolde-muziek bewonderden wij een
hobo-solo; een volgend maal bege
leide men dit niet meer met het
herhaaldelijk dichtslaan van de buiten
deur, zooals thans geschiedde. Met
Samson en Dalila fantaisie van Saint-
SaenB werd besloten.
Het volgend concert valt ln de
feest week en zal wel lichter van
aard zijn.
Onderwijzers-salarissen.
Ten opzichte van hot vraagstuk
der onderwijzers-salarissen, welk*
regeling, zooals men weet, in de
vorige Raadszitting werd verdaagd,
daar er niet minder dan drie ont-,
werpen waren ingediend, zijn een
tweetal stukken bij den Raad Inge
komen.
Allereerst een schrijven van Burge
meester en Wethouder» ter verdedi-t
ging van hun voorstel. B. en W.
zeggen daarin, dat hun regeling moet
worden beschouwd, als elke andere,
onder het licht van tyd en omstandig
heden, die het nemen eener b*8llasin£
niet gemakkelijk maken.
Het eenige lichtpunt bijna is, d&t,
worden de vooratellen der Bsvredi-
glngscommissie wet, de betaling der
onderwljzerBwedden geheel ten laste
van het Rijk zal komen. Doch hier
staat tegenover, dat allerminst als
vaststaand mag worden aangenomen,
dat de door die Commissie aanbsvolen
regelingen in alle onderdeelen onge
wijzigd tot stand zullen komen en
dat nog niet kan worden overzien,
welke de gevolgen van eventueele
aanneming dier voorstellen in het
algemeen voor de geldmiddelen der
gemeente zullen zijn.
Burgemeester en Wethouders heb
ben daarom gemeend bij het ont
werpen hunner voorstellen den hoogst
ongunstigen toestand der gemeente-
financiën niet voorbij te mogen zien.
Ook na herhaalde overweging kan
het College, behoudens een enkele
wijziging, geen vrijheid vinder, verder
te gaan dan de oorspronkeiyko voor
stellen. De kennisneming van de
ontwerp-begrooting, aldus zeggen B.
en W., zal, beter dan een uitvoerige
beschrijving, doen inzien, hoezeer de
toestand der gemeentelijke geldmid
delen alle aandacht en zorg vereischt.
Burgemeester en Wethouders weer
leggen in hun verder schrijven enkele
tegen hunne oorspronkelijke regeling
aangevoerde bezwaren. Zij hebben
hun regeling gebaseerd op het rapport
der Bevredigingscommissie, waar
schuwen echter tegen eene overschat
ting van dat rapport en hebben het
stelsel daarin aanvaard, als gevende
voorloopig een objectieve bepaling
van hetgeen wenachelyk mag worden
geacht. Waar het praktisch onmoge
lijk bleek dat wenschelljke reeds
terstond te geven, hebben B. en W.
een stelsel ontworpen, waarbij het
betrekkelijk zeer spoedig werd be
reikt. Een bestrijding daarvan op
grond van de veronderstelling, dat
de voorstellen der Bevredigings
commissie in 1921 volledig zullen
z|jn uitgevoerd, mist dus, zeggen
B. en W., een zakelijke basis.
Komende op het voorstel der soc.
dem. fractie, betoogen B. en W.,dat
zij niet kunnen medegaan met het
voorstel om do minlmumwoddon mot
f 60.— te verhoogen, vooral niet
wegens de belangrijke verhooging
van de kosten. Van een verbooging
der eindsalaristen met nog f 60.-
kunnen B. en W., bjj de belangrijke
verbetering welke hunne voorstellen
brengt, de noodzakelijkheid niet inzien
Verder willen de hesren De Zwart'
c.s. de onderwijzers met de meest*
dienstjaren eene betere bezoldiging
doen genieten! Ofssboon uit per
soonlijke ovorwegingen vaak ge-
wenscht, meenen B. en W. dat het
uit een oogpunt van systematiek
verkeerd ls te trachten dat te be-
reiken door in de tabel der regeling
een verhoogiag na 17 dienstjaren op
te nemen. Evenwel stellen B. eu
W. ten behoeve van de onderwijzers
met vele dienstjaren een overgangs
bepaling voor.
De regeling-Grunwald begaat da
fout, dat aangenomen wordt, dat
B. en W. over de jareu 1917—'21
een bepaald bedrag willen toestaan
en daarmede de uitkomsten van de
vooratellen des heeren Grunwald
worden vergeleken. Maar niet het
gemiddelde der kosten van de rege
ling van B. en W. over een vijftal
jaren is het belangrijkstedat is de
onmiddellijke verhooging der kosten
voor 1917 met pl. m. 60 Ook de
regeling mot betrekking tot de tij
delijke onderwijzers kunnen B. en
W. niet billijken.
Tenslotte de vooratellen-Bierstekor.
Hierin wordt, volgens de meening
van B. en W., te weinig aandaeht
geschonken aan de regeling zooals
die moet zijn en te veel gelet op de
belangen van hen, die thans in diecst
der gemeente zijn. De heer Bier
steker komt tot een stelsel, waarbij
niet de regeling zelve, maar haar
overgangebepaling het belangrljksto
wordt, en dit achten B. en W. prin
cipieel minder Juist. Bovendien
schept het ongelijkheden, welke na
tuuriyk als onrechtvaardigheden zul
len worden gevoeld.
Resumeerende handhaven B. en W.
hunne oorspronkelijke regeling, met
dien verstande, dat zy de wijziging
aanbrengen, die wy boven aanduidden.
Het Salaris-Comité, vertegenwoo
digende de Heldersche opeDbare
onderwijzeressen en onderwijzers,
geeft in een schrijven zijne groote
ingenomenheid te kennen met de
grootte der opklimmingen en het
Bpoedlg bereiken van het maximum
de door B. en W. voorgestelde
Ba'larisregeling.
Het Comité meent echter, dat B.
en W. halverwege zijn blijven staan
en een maximum, dat klimt van
f1200.- tot f1400.- en pas in 1921
kan worden bereikt, verre blijft be
neden bescheiden eischen en absoluut
onvoldoende is om te voorzien in de
behoeften van een onderwijzersgezin.
Het geeft daarom B. en W. in
ernstige overweging, alsnog tot een
maximum-verhooging wel te willen
overgaan. Het durft te geruster dit
verzoek te doen, daar het meent, dat
met de door B. en W. beschikbaar
gestelde totaalsom eene belangtyke
narliAnrrina 1o Ja KorüiVfin
maximum-verhooging is te bereiken.
Het Salaris comité becijfert in een
'staat, die alB Bijlage by het schrijven
is opgenomen, dat de berekening van
B. en W„ doordat zy geen rekening
hebben gehouden mot mutaties, rond
f 10.000,- te hoog ls geraamd.
Verder meent het Comité als zeker
te mogen aannemen, dat op 1 Jan.
1921 de plannen der Bevrediginge
commissie ook verder in de wetgeving
zullen zijn vastgelegd, en dat het Ryk
stellig de volle uitbetaling der jaar
wedden overneemt, waardoor dus de
som van f28000.- voor 1921 vry komt.
Het Salaris-comité verzoekt nu aan
B. en W. om deze beide sommen
f 10.000.- voor te hooge raming en
f23.000.- door de overdracht Jer
salarieering op het Ryk, te willen
verdselon onder de oudste onder
wijzers, zoeals een nadere staat aan
geeft.