Laatste berichten.
Advertentiën.
r tLiinMi
De minister van binnen
land sch e zaken wraakt de
interpretatie des heeren Rutgers van
art. 16 der Lageronderwyawet. Spr.
ontkent nadrukkelijk, dat in het voor
gestelde een politieke strekkiug zit,
en verklaart het amendement niet
aannemelijk.
Met het amendement-v. d. Yoort
v. Zijp zou een term in de Grondwet
gebracht worden, die alle bepaaldheid
mist en daarin niet thuishoort. Bij
het leerplan kan de vrijheid van
richting betrokken zijn, doch dit be
hoeft niet het geval te zijn, en die
vrijheid iB door de nieuwe redactie
trouwens buiten kijf gesteld. De mi
nister is niet van de Bevredigings-
commiasie afgeweken. Ook dit amen
dement moet bij afwijzen.
De heer ter Laan (s.dA.p.), be
toogt, dat de regeringswijziging aan
alle redelijke eischen voldoet en de
amendementen tegen bet compromis
zoodanig geregeld dat de deugdelijk
heid van het geheel uit de openbare
kas bekostigd bijzonder onderwijs eD
van het openbaar onderwijs even
afdoende wordt gewaarborgd.
8. Bij die regeling wordt met name
de vrijheid van het bijzonder onder
wijs betreffende de keuze der leer
middelen en de aanstelling der
onderwijzers geëerbiedigd.
9. Het bijzonder algemeen vormend
lager onderwijs, dat aan de bij de
wet te stellen voorwaarden voldoet;,
wordt naar denzelfden maatstaf als
het openbaar onderwijs uit de open
bare kas bekostigd. Do wet stelt de
voorwaarden vast, waarop voor het
bijzonder algemeen vormend middel
baar en voortbereidend hooger onder
wijs bedragen uit de openbare kas
worden verleend.
10. De Koning doet jaarlijks van
den staat van het onderwijs aan
Staten Generaal verslag geven.'
Regeling van werkzaamheden. Ver
worpen wordt, met 89 tegen 82 stem
men, een voorstel van Idsinga, om
de wijziging van de Beroepswet Woens
dag niet in de afdeelingen te onder-
Daarna wordt de behandeling van
de herzieniDg van art. 192 der
Grond wdt voortgezet.
De beer Otto (u.-l.), acht de
nieuwe regeeringsredactie een groote
verbetering.
Maar de waarborgen tegen noode-
looze oprichting van bijzondere scholen
acht spr. te gering.
Spr. is bereid tot intrekkiDg van
het amendement op al. 6, indien de
minister daarin inlascht het woord
.voldoende" (n.1. voldoende gelegen
heid tot het ontvangen van openbaar
onderwijs).
Hij verdedigt voorts zijn amende
ment, om ook leerstellige begrippen
te eerbiedigen.
De heer De Savomin Lohman
(c.-h.), ziet, in strijd met den heer
Rutgers, geen tegenstelling tusschen
de nieuwe alinea's 4 en B, bestrijdt
het amendement v. d. Voort v. Zijp.
Het artikel waarborgt goed onder
wijs voor alle scholen, en doet een
heilzame concurrentie tusschen alle
scholen ontstaan.
De heer de Mura 11 (u. 1.)meent
dat de regeering ten aanzien van de
eischen van deugdelijkheid de oppo
sitie met een concessie is tegemoet
gekomen, die haar bijzonder aange
naam is. Daartegenover staat, dat de
regeering in het artikel heeft neer
gelegd, dat de wetgever zich heeft te
onthouden van goedkeuring der leer-
Spr. meent echter, dat hierdoor
vaststaat, dat de goedkeuring van het
leerplan door den gewonen wetgever
zal mogen en moeten worden gellscht.
De heer Visser van Ijzen
de o r n (v.-l.) trekt agn amendemen
ten in.
De heer Ketelaar (v.-d.) geeft
den heer Otto in overweging zijn
amendement in te trekken. Handha
ving ervan zou tot een enzuivere
stemming leiden. Ook deu heer van
der Voort van Zijp raadt spr. intrek
king van zijn amendement, aangezien
dit in atr|d la met het rapport der
ender wjjacommisBle.1
De heer van Idsinga (e. h.) heeft
aich van deelneming aan de diseussie
onthouden in de verwachting, dat de
minister niet aan het artikel zou
gaan temen. Spr. sal evenwel geen
amendement voorstellen om de oor-
spronkelgde redactie te herstellen.
Spr. ernstigste grief betreft het
8e lid van het artikel. De absolute-
wgae, waarop hier de vrijheid van
richting woret besehermd, kan den
gewonen wetgever in moeilijkheden
brengen tegenover richtingen, die
verzet plegen tegen het wettig gezag,
Aan den anderen kant handhaaft
het artikel niet voldoende de vrijheid
van het schoolbestuur om te weigeren
anders denkende leerlingen op te
nemen. Men kan thans de bijzondere
school bjj de wet daartee verplichten,
en haar zelfs verplichten dezen vrij
te stellen van godsdienst onderwijs.
Spr. zou bet een schandaal vinden,
als de wetgever die verplichting aan
de bijzondere school oplegde, maar
de Grondwet laat den wetgever daar
toe de vrijheid. Ook zal spr. stommen
voor het amendement-Van der Voort
van Zijp, hoezeer dit amendement
geen kans heeft. (Geklepper met
inktkokers. Geroep: Stem
men! Naar huisl)
De heer N o 1 e n s (r.-k.) accepteert
de aangebrachte wijzigingen. Voor het
amendement Rutgers voelt apr. veel
bet amendement van der Voort van
Zijp acht htJ echtor in strijd met de
voorstellen der grondwets commissie.
De heeren lerdmans, Otto, van der
Voort vaD Zijp en de heer Rutgers
trekken hnnne amendementen in,
laatstgenoemde na een verklaring
van dsn minister.
Het artikel wordt hierop sast 81
tegen 1 stem aangenomen. De keer
Lieftlnck stemde tegen.
Het artikel, zooals het thans is
aangenomen, luidt
1. Het onderwijs is een voorwerp
van de aanhoudende zorg der Re
geering.
2. Het geven van onderwijs
vrij, behoudens het toezicht der Over
heid, en bovendien, voor zoover het
algemeen vormend zoowel lager als
middelbaar onderwijs betreft, be
houdens hst onderzoek naar ds be
kwaamheid en ds zedelijkheid van
den onderwtjser; het oen en ander
door de wet te regelen.
2. Het openbaar onderwijs wordt,
met eerbiediging vsn ieders gods
dienstige begrippen, door de wet
geregeld.
4. In elke gemeente wordt van
overheidswege voldoend openbaar
algemeen vormend lager ouderwijs
gegeven in een genoegzaam aantal
seholen.
8. Volgens bij ds wet te stellen
regels kan afwijking van dsze bepa
ling worden toegelaten, mits tot het
ontvangen vnn zoodanig onderwijs
gslegenheid wordt gegeven.
6. De eischen vsn deugdelijkheid,
aan het geheel of ten deele uit de
openbare kas te bekostigen onderwijs
te stellen, worden bij de wet geregeld,
met Inachtneming, voor zoover het
bijzonder onderwijs betreft, van de
vrijheid van richting.
7. Deze eischen worden voor het
algemeen vormend lager onderwijs
Minister Van Gijn in de
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer heeft Woensdag
het ontwerp Successiewet verworpeD.
Dit wetsontwerp van minister Van
Gijn strekte tot verhooging van het
successierecht, met name van dat
in de rechte lijn. Dit was noodig
omdat de Minister het meerdere geld
uit de opbrengst noodig had tot ge
deeltelijke dekking van een tekort
van ruim 20 millioen op den gewonen
dienst. Hoewel ook in de Tweede
Kamer verzet van de rechter-z(jde
kwam tegen deze verhooging, stem
den toch eenige leden van rechts vóór,
daar zij klaarblijkelijk den nood
tijden begrepen.
De Eerste Kamer deed niet aldus.
Men luistere
Eén speech van den heer Van
Lanschot. Eén verklaring van een
lid (de heer De Vos van
Steenwijk), dat h]j na zóó'n prach
tige rede nog slechts kon zeggen,
dat h(j 't er volkomen mee eens
was - en verder niets.
Terwijl uit die eene rede zelfs
et geen woord blijk werd
gègeven van het besef der zware
verantwoordelijkheid, die men door
verwerping zou op zich laden.
Voor de stemming over de Suc
cessiewet in de lerste Kamer zeide
de Minister van FinaDcién dat hij
bij verwerping van de wet de ver
antwoordelijkheid aan een ander zou
moeteD overdragen. Nu het ontwerp
is afgestemd, moet dus worden aan
genomen dat de Minister aftreedt.
Nadat minister Van Gijn de por
tefeuille quaeatie had gesteld, werd
het ontwerp tot wijziging van de
Successiewet met 22 tegen 18 stem
men verworpen. Op zijn verzoek
werden de beraadslagingen over de
andere helastingontwerpen geschorst.
Voor een vermoeden, dat al dade
lijk na de Kamer-vergadering in
parlementaire kringen werd geuit,
dat wellicht, het geheele kabinet, nu
de zoo noodige versterking van
's Rijks middelen, welke met de
wetsontwerpen beoogd werd, weder
voorloopig op losse schroeven wordt
gesteld, zich het votum zou aan
trekken en daaraan gevolgen zeu
verbinden, moet geen grond bestaan.
De groote liberale bladen zijn
woedeDd over dezen gang van zaken.
Het Handelsblad" schrijft verder
Pacificatie" zegt gij, mijne heeren
van de Tweede Kamer? Wacht even,
die van de Eerste zullen u leereu
wat dat beduidt 1 Terwijl gij sinds
zes weken u uitslooft om tot .be
vrediging" te komen, maakt do Eerste
Kamer in één dag vrede... den vrede
van het kerkhof. En terwijl gij daar
ginds lang en gemoedelijk praat, doet
men het hier met één speech af. En
verder - la mort sans phrase. Men
slaat in onze Eerste Kamer, in dezen
tijd, een Minister van Financiën weg,
zoo kalm en achteloos alsof men
oen lastige vlieg wegknipt. Pits
't beestje is dood.
Praat nu maar verder, morgen,
over pacificatie, edelaardige pacifisten
van linkB. Timmer voort aan nw
luchtkasteel des vredea. Wie heden
in de Eerste Kamer was, kreeg
indruk van ijzige moorddadigheid,
alsof men in een loopgraaf keek, van
waaruit, kalm eu koel, de tegenstan
ders worden doodgeschoten....
....Terwijl daar ergens in de verte
de neutralen over vrede piekereD.
Pacificatie, uw naam is Eerste
Kamer I
De „N. Rott. Crt." laat zich als
volgt uit:
Dat ons ganschestel vsn belasting
hervormingen is geduikeld, dat noodig
was om in den dringenden nood van
de schatkist te voorzien, is nu het
nationale werk van het meest onbe
rekenbare college onder onze staats
instellingen, dat helaas by deze
grondwetsherziening aan eene duch
tige reorganiéatie is ontsnapt I
Nu is alles, tengevolge van de
dwarsdrijverij der lerste Kamer, in
duigen gevallen. Het zal uiterst moei
lijk, zoo niet geheel onmogelijk, zijn,
in dit Bt&dium van de parlementaire
periode een nieuwen minister van
financiën te vinden, die minister van
Gijn evenaart. En wordt bij gevonden
- wat zal hij thans nog kunnen
doen Hij zal nieuwe plannen moeten
ontwerpen, om de acht millioen, die
minister van Gijn zijn onthouden, te
voorsehjjn te tooveren. Doch als zulk
een goochelaar al gevonden wordt, zal
de tijd om bet nieuwe belastingplan
te behandelen verstreken zijn. Dat
wil zeggenwij zullen in de naaste
jaren met toenemende begrotings
tekorten blijven kampen. En met de
onzekerheid van eene hangende be
lasting-herziening in het vooruitzicht!
En het blad eindigt:
Zoo igsat de verantwoordelijkheid,
die de Eerste Kamer op zich heeft
durven nemep, verre over de onmid
dellijke gevolgen van haar daad heen.
Het „hooge" college heeft niet slechts
eene successiebelasting vorworpen,
doch met uitnemende belangen van
land en volk gespeeld. Dit is bet, wat
ons de ervaring van gisteren geleerd
heeft
Feller en hartstochtelijker nog is
.de Telegraaf'.wat daar gisteren
in de dooie, vermolmde Eerste Kamer
gebeurde, is een daad van politieke
en parlementaire sabotage" meent
het blad. In verder:
De Eerste Kamer, met versteende
reactionnairen als De Vos van Steen-
wijk en consorten, pleegt met geladon
geweer de wacht te betrekken bij
de gevulde brandkasten. Zijn afkomst
getrouw, krijgt dit college-van-hoogst-
aangeslagenen kippenvel, als een
minister aan het geachte vermogen
der bezitters raakt. Zoo ook nu.
Men mag ia deze dagen de arme
stakkers belasten tot ze blauw wor
den, men mag het volk brandschat
ten, men mag opcenten op kleine
inkomens leggen tot de menschen
honger lijden en krimpen, maar
denk om „het particulier vermogen".
Hands offl De heer Van Lanschot
iie aantasting van het heilige
erfenis kapitaal een verschrikkelijk
gevaar, hij vond het verschrikkelijk,
dat zoons of neven en bichten van
rijkaards een paar duizend gulden
minder zouden erven, hij bracht het
zelfs in verband met het Nieuw-
Malthusianisme, en hij critiseerde ook
scherp het belasten van schenkingen.
Na een uitstekend gedocumenteerde
verdediging, waarbij de minister ver
klaarde de gelden noodig te hebben,
geschiedde erniets. Het blad
vervolgt
Met geen woord heeftde
achterzijde op de redevoe
in gen en op 'a ministers
verklaring gereageerd. Met
geen woord.
De heer Van Lauschot, de dap
pere, die murw geslagen was, die
tot pulver was gestampt door mr.
van Nierop en door den minister,
zweeg als het graf. Niets of nie
mand deed vermoeden, wat de rech
terzijde in haar schild voerde. Even
werden de koppen by elkaar gesto
ken. "Wfi zagen een aantal rechteche
heeren haastig wegloopen, het groene
klapdeurtje uit, om zich aan de stem
ming te onttrekken. Enkelen van
hen werden door anderen achterna
gezeten en teruggehaald. Ze moes
ten .1
Zoo werd het wetsontwerp met
22tegen 18 stemmen verworpen.
Rechts tegen links.
Zóó blijven zwakkelingen als Post-
huma en Bosboom gehandhaafd, zit
ten vastgeroest op hun zetel en een
knappe kerel, die ze er krijgt,
maar worden eersterangskrachten
als Treub en Van Gjjn op een schan
delijke manier ten val gebracht.
Het zou ons niet verwonderen, als
geen enkel man van karakter zich
meer waagde in het gezelschap van
menscheD, van wie hij geen oogen-
blik zeker is dat ze hem niet onver
hoeds in den rug zullen aanvallen.
INGEZONDEN.
Os Raadsvergadering van
28 November.
Naar aanleiding dezer Raadsver
gadering achten wy het noodig, het
volgende onder de aandacht te bren
gen van alle betrokkenen, allereerst
van heeren Raadsleden.
De heer Grunwald sprak zakelijk,
kalm en waardig en bepaalde zich
tot zijn salaris-voorstel.
De heer Biersteker echter hield een
lacg betoog, waarin persoonlijke aan
vallen, zelfs tegen een niet-aanwezige,
moesten goedmaken, wat aan inhoud
ontbrak. Wij twijfelen geen oogen
blik, of ieder van onze vertegenwoor
digers heeft gevoeld, hoe zwak, hoe
bedroevend zwak de man moet staan
die zoo optreedt.
Toch meenen wij, dat enkele op
merkingen van onze zijde kunnen
medewerken om op al het gesprokene
het juiste lichtte werpen. Wy zullen
ons bierbij, als tot heden, van iederen
persoonlijken aanval onthouden, over
tuigd, dat een zakelijk debat voor
beide partijen immer het boste is.
Allereerst dan het voorbeeld van
den bovenmeester, door den
Biersteker in zijn betoog ter illuatratie
gebruikt. We hebben ons eensdeels
wat gevleid gevoeld door de plaats,
die het ons geeft tegenover twee
Edelachtbaren, 't Gebeurt ons zoo
af en toe, in de uitoefening
functie, dat wy staan tegenover een
schuldig tweetal, maar nooit hebben
wy ons in hunne plaats kunnen
denken twee Elelacbtbaren oDzer
gemeente, 't- hoofd gebogen, de oogen
betraand.
Wij meenen echter als zeker te
mogen aannemen, dat in dit gedeelte
zyner beschouwing by velen ont
stemming is gewekt door des heeren
Biersteker's woorden. Volkomen ge
rust laten wy de beoordeeling aan
Raad en publiek over.
Als iader ander hebben wy be
merkt, dat er onvrede heerscht in de
liberale fractie en wij betreuren dit,
doch nimmer matigden wy ons het
recht aan, in dezen uitspraak te doen.
Bij heel de salarisactie hebben wy
ons, in pers en geschrift, bepaald tot
de voorstellen, sorps een enkel woord
of feit aanhalend, in openbar
Raadsvergadering gesproken. Wat
daar geschiedde in den boezem der
fractie van vryzinnigen, wy kunnen
het niet beoordeelen. Bovendien ligt
het buiten de sfeer onzer actie. Wy
bleveh zakelijk. De heer Biersteker
kan ons dit niet meer nazeggen.
Dat by onze zakelijke behandeling
der salaris-voorstellen, het voorste
Biersteker de hevigste bestrijding
vond, het ligt niet in meerdere of
mindere waardeering onzerzyds van
den heer Biersteker. Deze bestryding
werd geheel veroorzaakt door
talrijke -gebreken, die het voorstel-
Biersteker aankleven.
In de laatste fractie-vergadering
der liberalen is een scbryven van het
salariB-comité behandeld, waarin de
fouten van het voorstel-Biersteker
werden aangewezen.
Hadden wy de overtuiging gekre
gen, dat men deze fouten had erkend,
wy waren niet tot onze publicatie In
de „Held. Courant" van 25 Nov. J.l.
overgegaan. Zoo noodig, dan kan dit
worden bevestigd.
Eene tweede poging om den heer
Biersteker te overtuigen van 't on-
volkomene van zyn voorstel is door
ons niet achterwege gelaten. De
heeren J. W. Kuiper en O. Veenstra
vroegen op ons verzoek by den heer
Biersteker een onderhoud aan, hetwelk
hun welwillend werd verleend.
Genoemde heer heeft zyn voorstel
trachten te motlveeren door er op te
wyzen, dat het voorstel B. en W.
onbillijk was tegenover de oudere
onder wijzers. In een uitvoerig betoog
heeft hy zyn groote waardeering
uitgesproken over het werk van die
ouderen. Maar nu is bet toch zon
derling, dat iemand, die met zooveel
woorden van zyn liefde voor f en deel
van de onderwyzere biyk geeft, op
treedt als bestryder van raadsleden,
die deze kollega's ten minste eenigs-
zins afdoendo willen helpen, wy
durven te verzekeren, dat een be
zoeker van de raadsvergadering, die
niet voldoende in de zaken zat uit
dat doel van 's heeren Bierstokers
betoog den indruk moest krygen, dat
het voorBt.-Biersteker voor de ouderen
verreweg het meest verkiesiyke
voorstel was.
Daarna is spreker overgegaan tot
de eigenlyke verdediging tegeu de
kritiek op zyn voorstel.
Eigenaardig is het, dat hy daarby
vooral het licht heeft laten vallen op
zijn oindregeling, terwyi hij over zyn
overgangsbepaling, die juist voor de
betrokkenen de groote grief is, is heen
gegleden. De heer B. betoogde, dat
zijn bedoeling is geweest, een over
gangstoestand te scheppen, die in
1920 ten einde zou zyn. Nu is juist
door het salaris comité beweerd, dat
die overgangstoestand duurt tot 1933.
Het had dus op den weg van den
heer B. gelegen, om aan te tooDen,
dat onze bewering onjuist was en zoo
hy daartoe niet in staat is, is hij
verplicht zyn voorstel zoodanig te
wfizigen, dat het tenminste zyn
'gen bedoeling weer geeft.
Ook de door ons genoemde onbiliyk-
heden en uit een rechtaoogpunt on-
mogeiykheden, heeft do heer B. niet
kunnen weerleggen. De spreker
trachtte deze slechts goed te praten
door te wyzen op naar zyn meening
voorkomende onbillijkheden in de
overige voorstellen. Deze wyze van
polemiseeren is door den heer De
Zwart in zyn sterk betoog tegen den
heer B. op de juiBte waarde geschat
wy behoeven daar niets aan toe
te voegen.
De vergeiyking door den spreker
gemaakt tusschen zijn voorgestelde
regeling en andere vroeger getroffen
regelingen was, zooals de voorzitter
der vergadering volkomen terecht
opmerkte, niet gelukkig.
Er zou een ambtenaar ter secretarie
zyn, die reeds langer dan 20 jaar in
dienst van de gemeente was en in
1918 pas op zijn maximum komt.
We willen aannemen, dat deze
bewering juist is. Wat voor waarde
heeft de opmerking van den heerB.
dan nog? De regeling voor de amb
tenaren ter secretarie ia in 1916
aangenomen, zoodat, al was het waar,
dat die ambtenaren in 1918 pas door
hun overgangstoestand hier kwamen,
deze toestand slechts 3 jaren geduurd
i hebbeD en geen 16 jaren. Ookby
overige door den Raad in de laatste
jaren aangenomen verordeningen is
er niet één, waarvan de overgangs
toestand zoo laDg aanhoudt.
De heer B. gevoelt zich met zyn
kostenberekening in goed gezelschap
met B. en W. en de 8. D.
We moeten hem deze illusie ont
nemen, want hy behoort niet tot
het. gezelschap van deze kolleges.
B. en W. zeggen in hun advies:
De kosten over 1917 bedragen rond
f 12000; de mesrdera kosten over
1918 f 1250over 1919 f 7750; over
1920 f 2750 en over 1921 f 9176.
Meer wordt door B. en W. niet be
weerd. Het totaal bedrag van f 82625,
wat volgens B. en W. de regeling,
te beginnen by 1921, per jaar zal
kosten, is door ons becyfard en niet
door het Dag. Bestuur.
De S. D. verklaren slechts in hun
flnancieele toelichting: Ons voorstel
kost in 1917 zooveel meer, dan dat
van B. en W.in 1918 zooveel meer,
enz.dat is samen in 5 jaar tljds
f 28000 meer dan de regeling van
B. en W.
Noch B. en W., noch de S. D.
noemen dus het bedrag, dat hun
voorstel gedurende 5 jaar tyd zal
kosten. De heer Biersteker echter
beweert, in byiage 136, door B. en W.
aan den Raad toegezonden„Totaal
over de jaren 1917 tot en met 1921
f 88450". Waar de heer B. in 1917
reeds meer dan f 11000 wil voteeren
en zyn regeling voortdurend duurder
wordt, daar spreekt het toch vanzelf,
dat de kosten over de eerste 6 jaren
meer dan B X 11000 moeten be
dragen? Wy handhaven onze flnan
cieele kritiek volkomen.
Waar de heer De Zwart er op
wees, dat de gemeente op 't oogen-
blik per hoofd op de onderwijzers-
salarissen minder behoeft toe te leg
gen dan voor 20 jaren, daar meende
de heer B. er by interruptie op te
moeten wyzen, dat o. a. de jaren
1904 en 1905 toch veel grootere
offers van de gemeente hadden ge
vraagd. Hy vergat erby te voegen,
dat die vermindering (van uitgaven,
na 1906, toe te schreven is aan de
inwerkingtreding van de subsidie
wet-Rink en dat dus de gemeente
na 1906 een groot deel van die sub
sidie heeft bestemd niet ten
bate van de onderwyzerssalarisaen,
waarvoor ze gegeven was, maar
voor andere doeleinden.
Ten slotte: Onze kritiek tegen den
heer B. richtte zich niet In de eerste
plaats tegen zyn definitieve regeling,
maar tegen de onmogeiyke over
gangBbepaling. De voorsteller is in
gebreke gebleven, aan te toonen,dat
deze kritiek ODjuist is. Wy hand
haven baar dus In alle opzichten.
De Raad k a n de overgangsbepaling-
Biersteker niet aannemen.
Namens het Salaris-Comité,
vertegenwoordigende alle
Heldersche Onderwyzers
en Onderwyzeressen. bij
hetOpenb.Lag. Onderwys.
W. ds Boeb.
In de streek van Kirli Baba hebben
ize troepen een heuvelkam ten
oosten van deze plaats geQomen en
den vyand uit de geheele bezette
streek verdreven. Wy hebben hier
li officieren en 700 soldaten ge van
gen genomen, 6 machinegeweren en
1 bomwerper buit gemaakt.
Ten zuiden vau Kirli Baba hebbeD
wy eeD tot het dal van den Dovtain
loopende heuvelreeks bezet.
Beriyn, 29 November. Iü de Bosch-
Karpathen en aan het Oosteiyke front
van Zevenbergen oudernamen de
Russen gisteren op vele plaatsen ver-
geefscbe aanvallen tegen deüuitsch-
Oostenryksche linies. Slechts behaal
den zy kleine plaatselyke voordeelen.
Het leger van Falkenhayn is op
het geheele front van Walvcbye
zegevierend aan het oprukken. Van
daar wykt de verslagen vyand in
wanorde naar het Oosten.
Van het Roemeensche front.
Boekarest, 29 November. Ia het
Prahova dal hebben wy een vyaude
ïyken aanval afgeslagen.
St. Peteraburg, 29 November. Io
westelyk Walacbije trekken de Roe
meniëra onder den druk van den
vyand naar het oosten terug.
Eergisteravond had de vyand de
linie Darmanesci - Diagan Vateseaci
Costesci Isvoru bereikt.
Op de wegeD, die van Alexandria
en Zimnicea leiden heeft de vyand
Prunaro, Topor, Vieru en Slobozia
(by Giurgiu) bezet eD in deze laatste
richting is de vijand langs den spoor
weg, die naar Colugareni (en verder
naar Boekarest) loopt, opgerukt.
Beriyn, 29 Nov. Aan het Zeven
bergsche oostfront hebben de Russen
opnieuw aangevallen. Een bericht
over den uitslag ontbreekt.
Pitesci (aan de Argus en aan den
spoorweg Crajovo-Campolung)
genomen.
Van het gevechtsterrein In
Macedonië.
Parys, 29 Nov. Ton Oosten van de
Tserna hebben de Serviërs op schit
terende wyze een hoogte ten Noord
westen van Groeaisla veroverd.
Ten Noordoosten van Monastir
zetten onze Zouaven hun vorderingen
voort en veroverden in hevige ge
vechten een hoogen bergtop ten
Oosten van hoogte 1050.
De verwoede gevechten ten Noord
oosten van Monastir duren voort. De
troepen der geallieerden winnen
terrein in de richting van hoogte
1248, by Crezna Steoa.
Een nieuwe opperbevelhebber
van de Engelsche vloot,
Londen, 29 Nov. Minister Balfour
deelde in het Lagerhuis mede, dat
admiraal Jellicoe benoemd Is tot
Eersten Zeelord, ter vervanging van
air Hanry Jackaon, en tevens tot
president van het Naval Collego te
Greenwich en dat admiraal Beuttie
benoemd: ia tot opperbevelhebber van
de groote vloot. (Toejuichingen).
De besluiten tot deze benoemingen
waren reeds eenige» tyd gehden
genomen, de mededeoling ervan was
échter om militaire redenen uitgesteld.
Er zullen in verband met boven
staande benoemingen nog andere
veranderingen by het departement
van marine plaats hebben.
kortere bijdragen gaf. ,'t Zoutvat"
en „De gebroken Schaats" waren
een paar oude bekenden, doch de
opvoering was zoo mooi, dat men
zo gaarne, op deze wyze voorgedragen,
nog eens weer hoorde.
Verder werden gelezen „Vader en
dochter", „Een oud Souvenir". „Een
gelukkige Vrouw", „Iets vergeten",
Dom en niet dom", Lente idylleD"
.Een brief van een Vader aan
zyn dochter", 't Eene was nog mooier
dan 't andere, doch 't applaus, dat
telkens zeer wel verdiend was, klonk
iederen keer luide en langdurig.
Tot slot gaf de spreker eenige
typeneen vrek, een domoor, tante
van 't kransje, een speler, een han
delsjood, een inbreker, een dronkaard,
een verliefde aan 't venster en een
luiaard. By al deze voorstellingen
de heer Groot „meester op de
ns". Zy'n auditorium kan nog
maar noode scheiden van zooveel
loois en een applaus, dat geen einde
scheen te zullen nemen, deed dou
heer Groot besluiten, nog als toegift
op te disschen „Folio en Zito".
Toen was 't welletjes. Do verga-
deriug was hoogst voldaan en Jan
Groot Jr. kan er van verzekerd zyn,
dat by wel eens weer op het eiland
uitgenoodigd zal worden, temeer,
omdat men weet, dat zyn repertoire
nog menig nummer ryk is.
Toen de Voorzitter hem hartelyk
dank bracht, sloot de vergadering
zich daar gaarne by aan met een
slotapplaus, en wèl voldaan keerde
men huiswaarts.
De mosselen-korder8 verdienen
egenwoordig zeer veel geld, soms
dan f 800 in een week. Men
ontvangt f 2.75 per baal.
Wierlngsn.
Naar wy vernemen zal op de
feestelyko byeenkomst der Nutsver-
eeniging „Oost-Wieringen", welke
Zaterdag 2 December a.s. in 't lokaal
van den heer J. Vroom te Oosterland
word gehouden, optreden de beroemde
Bariton-Zanger, de heer Slinkert van
Nijmegen.
Iq de afgeloopen week werden door
visschers uit zee aangebracht: 651
H.L. alikruiken tegen den prijs van
f 2.80 per H.L. 70/950 Kilo mosselen
voor de pellerijen f 2.60 per 100
Kilo. 1.708 OesLers tegen f 2 per
100 stuks. 8 H.L. Wulken tegen f7
per H.L. Mosselen en Zeesterren voor
bemesting landerijen niet verhandeld.
Helder, 29 Nov. 1916.
Van het Oostelijk front.
St. Petersburg, 29 Nov. Gisteravond
heeft de vyand een aanval gedaan in
de streek van de dorpen L&boezaen
Nagornia aan de Sjtsjara, dien wy
door ons vuur en met de bajonet
hebben afgeslagen.
In de Bosch Karp&then hebben
onze troepen een hoogte, ten westen
van Worochta, bemachtigd, twee
officieren en 98 soldaten gevangen
genomen.
In de streek van Wakarka hebben
wy een hoogte, 10 werst ten Z.W.
van deze plaats, vermeesterd en ge
vangenen gemaakt.
UIT DEN OMTREK.
Texel, 28 Nov.
Nog steeds biyft de vraag naar
zeegras aanhouden. In den laatsten
tyd kon echter weinig worden ge
droogd. De geheeie voorraad droog
zeegras ia nagenoeg opgeruimd, tegen
f 8 per 100 K.G.
Lang reeds zat dt, in de Eierland-
sche gronden gezonken logger „Maria
Lbuise" onder water, vóór de zee
toeliet het wrak te naderen en te
pogen iets te bergen. In de verloopen
week echter slaagden visschers van
de Gocksdorp er in om de halve reep
en 't grootste gedeelte der netten
bergen.
Het departement „Texel" der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen
hield gisteren eene byeenkomst, die
byzondere belangstelling genoot. In
„De Kikkert" waren ongeveer 200
dames en heeren aanwezig.
De Voorzitter opende de vergadering
met een welkom aan allen en leidde
als spreker by de vergadering inden
heer Jan Groot Jr., Declamator te
Amsterdam.
Deze droeg voor de vuist voor
een gedicht van Tennyson, getiteld
Henoch Arden, en wist daarin op zoo
meesteriyke w$jze de verschillende
karakters weer te geven, dat men
later overal hoorde fluisteren: „zoo
mooi en zoo goed hebben we 't
nimmer gehoord". 'tWas dan ook
ademloos stil onder de voordracht
en algemeen leefde men mee met
den armen Arden, die op een on
bewoond eiland was geraakt en daar
vele jaren te vergeefs naar een schip
uitzag. Eindeiyk kwam er redding
•n werd hy naar zyn vaderland terug
gebracht. Daar wachtte hem wreede
ontgoocheling, toen hy vernam,
zyn vrouw met een ander was ge
huwd. In de duisternis bespiedde hy
zyne vrouw en beide kinderen, den
tweeden man zyner vrouw met een
kDaapje op de knieën. Zooveel geluk
wilde hy niet verstoren. Ieder
hoorders heeft ongetwyfeld de diepe
smart va» den beroofde medegevoeld.
Maar roerend schoon vooral werd zyn
sterven geschetst, toen hy in zyn
laatste oogen blikken aan Mirjam,
waar hy thuis was, verzocht, een
haarlok van zyn dochtertje, die hem
steeds bemoedigd had, aan zyn vrouw
terug te willen geven, als hy niet
meer zyn zou.
De laatste woorden, die Henoch
Arden sprak, waren„Zie, redding
nadert, een zeil, een zeil I"
De aangrypende ernst uit dat stuk,
zoo naar bet leven vertolkt, maakte
diepen Indruk op de aanwezigen, en
voor velen was het niet gemakkeiyk,
hun tranen te bedwingen.
Men heeft hiermede doorleefd een
uur van hoog genot en de heer Groot
deed zich ook hiermee als voor
dracht-kunstenaar kennen.
Dat de heer Groot ook op komisch
terrein een meester is, bleek na de
pauze, toen hy nog verscheidene
Havan te Nleuwedlep.
I Hov. Aangekomen ren Uieksvale en
trokktn naar Harllcgon 't Zweedscbe
a s. Posafred.
Iden Tan Harlingen naar Huil 'tNed.
8.s. BUnstroom.
0 Bot. Aangekomen v. Harlingen en vertr.
a. Blyth, het Bed. a.s. „Schokland".
Aangekomen v. Hargerham en vertr.
n. Harlingen, de Ned gaffelschoener
.Huikina", achlppei Bostelaar
VISSCHERIJBERICHTEN.
£8 Bot. Te Nieuwediep aangebracht:
Door sardUnvteschera25 mandjes sardjjn,
per mandje. f8.85 a f485.
Door garnalenTisscbers. 1270 K 8. gekookte
garnalen, per KG. f0.36 a f345.
29 Hot. Door sardiinvtsschors: 80 mandjes
serdljn, per mandje f3 75 a 14.16.
Door garnalenviBSchers 1685 K.Q. gekookte
garnalen, per X O. f 0.51 a 18.45.
29 Bot. Door 18 korders: 1 tot 3 mand stort-
schol, per mand fIS a f15.—1 tot 8 mand
kleine schol, per mand f6.- a 18.-, 1 tot 2
mand schar, per mand f4.- a f4.60
80 Hot., T.m. S uar. Biets binnen.
MARKTBERICHTEN.
Broek ep Langedjjk, 29 Bot. 1916.
Bloemkool, binnenland te soort f690 a f880,
buitenland f26.- a f87.50, Idem Inmaak te soort
f».-af 980, reode kool f840 a f21.-, g.le koel
fS80 s f 10.—, witte koel f» - af 1810, alles per
100 stuks, wortelen f 4.16 a I 4 3J. uien
f5 80 a f740, alles per 50 K.G., bieten fOO.- a
reo,—rammenas f23.- a 10.- uor 1000 stuks,
witte kool fO— a (0-, roede koel f0- a fO-,
gele kool fO— a fO— per wagon van 10.009 K.Q.
AGENDA.
Eerste Heldersche Bioscoop. Kanaalweg
U2 Hoofdnummer.' „De Pantomime dea
Witte Bioscoop, Konlngatraat. Hoofd
nummer: „Hevel en Zonne".
Ta.y en.u.-Bioscoop. Spoorgrac b t. Hoofd
nummer: „De Valache Munter".
Cinema Palace BlnnenhsTeu 8. Hoofd
nummers: „De Tenetlaansohe Dolk"en
„Het raadsel van deu 18en Juni"
1 Dee. Bondin de Kledingindustrie. Openbare
Torgaiterlng in Tivoll, 8 uur.
2 Dec. Onderoff-Vereen. „Vaderland en Oranje'.
Feestvierende Vergadering ln Casino,
8gO uur.
9 Dec, Operette-club. 8olr4e in Tivoll, 8 u
Burgerlijke Stand v. Helder,
van 28 en 29 Nov. 1916.
J. de Goey en M.
de Bruin en A. L.
GETROUWD
E. Borgart; L.
Hootjerwerf.
BEVALLEN: A. M. Selderbeek
Kochtik, 2 d.J. Middelie-Nieuwe
boer, d.G. E. Coiyn—Krekelaar, d.
A. Zegel—v. Hooydonk, z.C. v. d.
Wouw—Rykera, d.J. L.G.Willem-
atyn—Noorduyn, z.
OVERLEDEN: J. Klein-de Wyo,
80 j.C. Annijaa—Rauws, 87 j
MARINEBERICHTEN.
De luitenant ter zee der 2e kl. 0. baren de
Vos Tan 8leenw(jk wordt binnenkort per partl-
ouliere gelegenheid uit Oost-Indi» terugver-
wacht.
B|j beschikking Tan den Mialater Tan Marine
zjjn met 12 Dec. geplaatstofficieren machinist
der 2e kl. H 6. Burghstjja aan boord Heems
kerek en W. H. Weiter en J. W. Eibers aan
boord Koningin Emma.
BEVORDERINGEN.
Met 80 September: Matroos-ziekenverpleger
J. J. Hlngat tot korporaal-ziekenverpleger.
Met 81 October: Matroos-schrijver A.V. Stad
houders Uit korporaal-schrijver.
Matroos-hofmeester P. P. T. Toonon tet kor
poraal-hofmeester.
Met 80 November: Matrozen le kl. P. Koek
koek, Ooms. Ren» en D. Mlllenaar tot korporaal-
Matrozen torpedomaker J. Zoeteman, J. Mets,
A. de Lijster en W. Botter tot korporaal-torpedo-
maker.
Matroos 2e kl- A. W- P. Angenenl tot matroos-
timmerman.
Matrozen 2e kl. H. van Dijk en J. Keaialaar
tot matroos-schrijver.
Met 1 December: Sohrjj ver-majoor J. G. Daa
tot opper schrtjTer.
Bergoant achtjjTer J. B. van der Oraata
schrjj ver-majoor.
Korporaal-schrijver B. Stuur haan tot sergsant-
echrijver.
Op den Uiten November 1818 z|a per parti
culier stoomschip Wllla van de Boiterdamach»
Lloyd uit Oost InalS ln Nederland teruggekeerd:
Torpedomaker-msjoor L. Prins, aeigeant-tlm-
merman F. K. vandeniHeuvel. sergeantseiner J.
J. Peeman, korporaal-seiner D.Smit, korporaal-
schrijver G. van Veen. matrozen der 1» klasse
J. G. Jansen en H. Blesker, matrozen dei 8e
klasse A. Allarl en F. J. van Velien.
Opgave van overgeplaatst» onderofficieren der
Zeemaoht
Met 4 December 1915 torpedlat-msjoorM. Dijk
man van Emma naar Schorpioen. Mot 6 Decom
ber 1916 schipper P. Prlta van Wachtschip
Willemsoord naar 8perwer, bootsman D J. Vit
den Bogaard van Sperwer naar ds Nieuwe Hol
landsche.Waterlinie groep Bleuwerelui», boots
man J V.P. Lodder van da Blauwe Hollandscho
Waterlinie groep Hleuweraluls naar Gelderland,
bootsman M. J. Stolt» van Gelderland naar het
Koninklijk Instituut voor de Merlne, en boots
man J. van der Oord van Baptunua naar
Wachtschip Willemsoord.
Scha gen, 30 Hot. 1918.
155 Paarden
57 Veulens
Oasen
Stieren
Goldokooieo (macors
120 Geldekoelen (vafio)
17 Kalfkoelen
47 Vaaraon
Pinken
81 O raskalveren
18 Nuchtere kalveren
f 150.- S 760.-
1U0.- 400.-
a-o.-
220.— 600.-
290.- 880.-
18».- 840.-
0.- 0.-
6ft- 110.-
10.- 26.-
0.- 0.-
Schapen (magere)
609 Schapen (vette)
270 Overhouders
Lammeren
Bokken en Gelteo
Varkens (mag.)
4 Varkens (vette) p- K.G
88 Biggen
76 KonUnen
280 Kippen
10 Eenden
831 KG'BOW.T
Hoorn, 80 Bot. 1016,
19 stapels fabriekskaas f 77.60,25 stapels boeren
kaas 176.60, 0 atapel fabrleks rommisslekaaa
f 36 stapels boeren commissiekaas 176.60,
stapels middelbare kaas fOO.--.
Totaal 69 stapela, wegende 44 728 K.G.
Handel vlug.
De Heer en Mevrouw H. B. VAN
DAM—Lindhout geven kennis van
de geboorte van hunne Dochter
CATHARINA.
Helder, 29 November 1916.
Eenige plaatselijke kennisgeving.
De Heer en Mevr. WILI.EMSTIJN-
Noobdultb, geven kennis van de
voorspoedige geboorte vnn eon Zoon
BERNARD FRANK.
Eenige algemeene kennisgeving.
Ge oor en:
Catharlna Antonla Reglna Maria,
Dochter van
A. v. D. WOUW
en
C. v. d. WOUW -Rijkers.
Helder, 28 November li>16.
A. ZEGEL-VAN HGOIJDONK
tsrichten hiermede de geboorte van
bunnen Zoon
HENRI WILLEM.
Eenige kennisgeving.
Heden overleed onto geliefde
Moeder, Behuwd- en Grootmoe
der, Meluffr.
C. RAUWS, Wad. van i. ANNIJAS,
in den ouderdom van ruim 87
j&ar.
W. J. ANNIJAS.
M. ANNIJAS-Tijsen,
en Kleinkinderen.
Helder, 28 Nov. 1916.
STOOMVAARTBERICHTEN.
Stoomvaartmaatschappij Nadsrtand.
Java, thuisreia, vertrok 27 dezer van Glbrnltar.
OraDje, thuisreis, pass.97 docor Broadhaven.
B»i jan vertrok 28 deaer v. a'dam n. Sandy Hook.
BlllltoD,uitreis, bevond zich 28 dezer 4 uur nam.
op60gr.N.B.
Krakatau.arriv. 24 dezer van A'dam te Batavia.
Bias, uitreis, vertrok 18 dezer van Falmouth.
Rottardamaoha Lloyd.
Samailnda, thuler., paaa. 26 deaer Point de Salie.
Bosoekl arriv. 28 dezer van Java te R'dara.
Djocja vertrok 2i dezer vau Londen naar Batavia.
MolsDg.thuisreis,arriv 27 deaer te Falmouth.
Slndero, uitreis, vertrok 26 dezer vau Durban.
Soerakarta, vertr. 28 dezer v. R'dam n. H ew-Tork.
Koninklijks Hollandscho Lloyd.
Rijnland, uitreis,arriv. 28 dezer te Falmouth.
Frlala, thuisreis, vertrok 99deser v.Peroambuco.
Kon. WosLIndlacho Maildienst.
Jan van Bitssu, van A'dam naar Buenos-Ayrsa,
pass. 22 dezer Fernando Noronha.
Commewyne vertrok 27 deaer van Cuxafao naar
BewYoik.
Hlckerie arriv. 25 dezer v. A'dam te Paramaribo.
Prins der Nederlanden vertr. 27 deaer v. Cura^ao
naarNow-Tork.
Jovo Bangalen-Lijn.
Birma vertrok 28 deaer van Java naar Oalcutta.
Caleuttaarriv.24 dezer van Java- ta Oalcutta.
Ceylon vertrok 24 deaer van Caleutta naar J»va-
Hiermede vervul ik den treu
rigen plicht, u kennis te geveD
van het oveilyden van mijno ge
liefde Vrouw,
JANNETJE KLEIN,
(geb. do Wijn),
in den ouderdom van 79 jaar.
Dat zy in volmaakten zin de
Sabbaths-vreugde geDiet, is de
trooBt van haar geliefden Echt
genoot.
Mede namens hun liefhebbende
Kinderen, Behuwd-, Klein- en
Achterkleinkinderen.
Uit aller naam,
N. KLEIN.
Helder, den 26 Nov. 1916.
DANKBETUIGING.
Voor de vele bowyzen van deel
name, zoowel van biDnen als van
buiten deze gemeente ondervonden
tydena de ziekte en by het overiyden
van onzen geliefden Echtgenoot,
Vader, Behuwd- en Grootvader,
den Heer JOHANNES DE MAN,
zeggen wij hartelijk dank.
In 't bizonder danken wy den
WelEd. Heer De Wit, Directeur der
Posterijen, en de Heeren Brieven
bestellers alhier, en vei der allen, die
aan de groeve aanwezig waren, voor
de laatste eer, by de ter-aarde-be-
atelling aan het stoffuUjk overschot
bewezen.
Mej. de Wed. DE MAN-Lak
en Familie.
Dankbetuiging.
Ondergeteekendf n betuigen hier
mede hartelijk dank, voor de vele
biykon van deelneming, bewezen
tydena de ziekte en by het overlijden
van haar Echtgenoot en Vader.
Wed. M. DE GEUS-van Oeks
en Kind.
Helder, 30 Nov. 1916.
Bekendmaking.
BURGEMEESTER >n WETHOUDERS Mn
HELDER brengen ter algemeene ken
nis, dat de kantoren der Gemeente-
Reiniging en van de keuring van Vee
en Vleescb, met iügang van Vrijdag
1 Otctmbar a.a.worden varplaatat
naar Kanaalweg 79.
Helder, 29 November 1916.