HELDERSCHE COURANT
No. 4843
DONDERDAG 18 OCTOBER 1817
46o JAARGANG
Uitgever; C. DE BOER Jr., Helder.
Oplaag 6250 ex.
Abonnementsprijs; In de stad f 0.85, per post 1.1Q.
Losse ex. 2'/, cent. - Advertentién 10 oent per regel.
Op pagina 4 van dit blad
is opgenomen:
1. Uit den omtrek.
2. Feuilleton, enz.
DE WEEK.
16 October.
Ia de negen-an-dertigste maand van
den wereldoorlog zal men wel gaande
weg tot het besef z|Jn gekomen, dat
't nu zaak is voor den bewoner der
arme, neutraio „lage landen aan zee"
om zich te wachten/zooveel doenlijk,
zoowel tegen overdrijving in de rich
ting van „zwart kykery", van pessi
misme, - als van zich al te onstuimig
te verheugen over momenten, waarin
de zon event jes door de wolken komt
turen De situatie gelijkt nu eigen
lijk op bet grillige, onstuimige October-
weer van 1917. Nu eens schijnt 't
een heerlijke zonnedag van schoonen
hei fit. Dan, plotseling, komen grauwe
wolken aandrijven; klettert de hagel
tegen onze ruiten. Zitten wij te
kleumen, weemoedigen blik werpend
op de „doode" kachel in de kamer.
Want stoken vóór 1 November is np
in strijd met allereeraten eisch van
wat wij a3n de gemeenschap verplicht
zijn. Zelfs de minst-altruïstisch aan-
gelegden onder ons krijgen nu telkens
en ook dit moet gerekend onder
de lichtpuntjes in de duisternis, ons
thans omhullend - lesje in offer
vaardigheid, zij 't dan „nolens volens",
noodgedwongen, ten bate van de
gemeenschap. De oude vader Stastok,
van Hildebrand, zou zich vergenoegen,
kon hy nog eens aanschouwen wat
er thans op 't ondermaansche alzoo
gebeurt, althans wat dat in eere
heratellen der oude gewoonte betreft
om, weer of geen weer, koud of
zoel, zelfs al vriest 't dat het kraakt,
niet te gaan stoken vóór 1 November
in 't land is. Uitgezonderd dan extra-
plecbtige of -feestelijke gelegenheden
als bijvoorbeeld die avond was (weet
men wel) toen mevrouw Dorbeeu op
zoo hartroerende manier het „Rijntje"
zat te mishandelen
Wij hadden 't geloof ik over
de grillig onstuimige October maand.
Beeld van de situatie, waarin ver
keert het arme Nederland, worstelend
tot handhaving van zyn neutraliteit.
De groote kolen kwestie leek vry
wel achter den rug. Straks als
het Lagerhuis zyn werkzaamheden
in openbare zitting heeft hervat
zullen wy er meer van hooren, n.1.
over het contract met Duitschland,
dat ons dan gedurende een halfjaar
260.000 ton steenkolen per maand
zal verschaffen. Terwyi dertien stoom
schepen voor de kolen-levering van
Engeland gereed lagen. Tal van
vragen drongen zich op den voor
grond. Maar de hoofdzaak was en
biet fhet gryazende spooksel van
kolea-gebrek week ioderdaad op den
achtergrond. In de Hofstad haastte
men zich zelfs de bepalingen be
treffende „gaslooze uren" bij wyze
van proef tydelyk op te heffen.
Terwijl men zich o,a. afvroeg, waar
om nu nog de spoorweg-maatschap-
pijon met allen spoed machtiging
bleven uitlokken tot het in den
komenden wintertyd onverwarmd
laten van de treinen en de stations
wachtkamers.
Hoe 'e zy, het allerergste was
voor 't moment niet meer te duchten.
Ea toen dook weer nieuwe misère
op.
De Eatente begon zich plots te
roeren.
Ea hcé
Eageland vond goed de verzending
van handelstelegrammen naar of van
Nederland via de Britsche kabels stop
te zetten.
En tegelijkertyd kwam de jobsmare,
dat onze schepen in Noord- noch in
Zuid-Amerika meer bunkerkolen zul
len kunnen innemen, evenmin in
Zd.-Afrika, zoodat daarmee de ge
meenschap tusschen Moederland en
Jcsulinde, behoudens die nog langs
telegrafischen weg is afgesloten.
Die communicatie was al sinds vele
maanden allergebrekkigst, zooals ieder
weet. Aan het departement van Ko
loniön zijn thans nog niet ontvangen
de stukken, noodjg voor het voorbe
reiden der behandeling van de Indische
Begrooting 19181In normale tyden
was de Tweede Kamer gewoon begin
of half November met het „Indisch
debat" een aanvang te maken in
publieke zitting. Tsans is bet zéér
de vraag, of het in 1918 stervend
Lagerhuis nog gedurende den korten
levensduur, dien het vóór zich heeft,
het Indisch Budget-1918 op eenigs-
zins normale wyze zal kunnen be
handelen
Thans - na de wolgering tot 't
opnemen van bunkerkolen zyn
wy, geiyk gezegd, feitelijk van de
Oost afgesneden.
Waarom dit alles
Amerika verklaarde geen kolen te
zullen verschaffen aan schepen van
landen, aan Duitschland grenzend
Ea Engeland elscbte, dat het arme,
neutrale Patria den doorvoer van
Duitschland naar Belgiö door Neder
land van zand, grind, steenslag enz.,
alsmede den doorvoer van metalen
uit Belgis naar Duitschland stop zou
zetten. Mr. John Buil vorderde een
absoluut verbod van dien doorvoer.
Waarop onze minister Loudon het
alleszins biliyke en waardige bescheid
gaf aan de Britsche regeering, dat
Nederland aan den wensch der Brit
sche regeering slechts zou kunnen
voldoen als Eogeland het bewys kon
leveren dat „in atryd met de ver
klaringen der Duitsche overheden en
de bevindingen der Nsderlandsche
officieren de doorgevoerde mate
rialen voor oorlogswerken worden ge
bezigd."
Wy herinneren ons allen do fabel
van den wolf en het lam, die samen
uit een beek stonden te drinkeD. Hoo
de wolf 't lammetje beschuldigde het
water te hebben verontreinigd, en
die beschuldiging volhield, ook toen
't lam aantoonde, dat het op het
tydstip der verontreinigingnog
niet geboren was. „Macht ja nichta!"
zou men by onze oostelijke naburen
zeggen. En de oude Hollanders, die
het spreekwoord schiepen, dat ,'t met
groote heeren kwaad kersen oten
is," hadden' deze dingen ook reeds
doorschouwd.
't Gaat bier tusschen bruut geweld
en het protest van den eerlijken
zwakkere. Maar h6t artikel „billijk
heid" staat thans ter wereldmarkt,
waar „de Beurs" beheerscht wordt,
jammeriyk ver beneden pari
Inderdaad staat Nederland, dat op
onberispeiyke wijze z'n onzydigheid
sinds Augustus 1914 poogde te hand
haven, tegenover grievend onrecht.
Nederlandache schepen zochten
gelijk in de pers terecht wordt aan
geduid op toon van groote veront
waardiging gastvryheid in Ame-
rikaanscbe havens, rekenend op de
ongeschreven wetten, volgens welke
de internationale scheepvaart slechts
mogeiyk is. En beweerd wordt, dat
Amerika zelfs zoover wil gaan om
de hand 4e leggen op onze schepen
of op de lading ervan. Dus een daad
zou plegen, die volkomen ia gelijk
te stellen met een „casus belli?"...
Laten wy hopen, dat tenslotte de
W6rkeiykheid iets minder erg zal
blyken te wezen dan men zich die
voorstelde onmiddellykna het bekend-
worden van de Engelsch-Amerikaan-
sche jobstydingen.
Het „spel van het Haagsche bin
nenhof" vangt aan, en althans een
tip van den sluier zal moeten worden
opgelicht. Op 14 October hield de
„onafhaokoiyke vakbeweging" in de
hoofdstad een bijeenkomst, waar als
„resolutie" van de Regeerrag werd
gevraagd: uitvoerverbod, het in be
slag nemen van voorraden en geiyke
distributieookpryzen als voor den
oorlog en het verschaffen van pro
ductief werk of van uitkeering aan
werkloozen.
Er woidt in deze resolutie wel wat
„overvraagd", maar dat is nu een
maal volgens de mode van den zeer-
abnormalen tijd. En wat het „opsta
pelen" van allerlei betreftinderdaad,
hier en daar zyn nog wel gevoelige,
zij 't hardhandige lesjes in „altruis
me" noodig. Minister Posthuma zal
weldra in de gelegenheid zyn, zich
ook daarover in 'slands Raadszaal
uit te laten. Zou deze bewindsman
de dictatoriale macht, welke bij nu
vrywel bezit, gebruiken om het bot
egoisme, dat zich zelfs thans in zyn
meest-weerzinwekkende gedaante ver
toont, af te straffen: hij kon zeker
zyn van de sympathie der overgroote
meerderheid I
Mb. Antonio.
DE OORLOG.
De legarberlchten
van 16 en 16 October.
Op het W e s t e 1 y k front hadden
geen gevechten van eenigen omvang
plaats. Op sommige punten, als
tusschen Ailles en Craonne, was de
artillerie uiterst bedryvig, doch tot
gevechten van iDfanterie-afdeelingen
kwam het niet.
In het Duitsche legerbericbt wordt
nog meldiDg gemaakt van een tweetal
vergeefscbe aanvalleu der Fratischen
ten Noorden van den molen van
Vauclerc.
Van het O o s t e 1 y k gevechts
terrein.
De belangrykste gebeurtenis der
laatste dagen blyft de bezetting van
het eiland Oesel door de Duitschers.
Van Duitsche zyde wordt omtrent
deze operaties nog het volgende
medegedeeldTer inleiding van de
landing van een gedeelte van het
leger op Oesel wei den by het aan
breken van den dag van 12 October
door onze zeestrydkrachten onder
bevel van vice Admiraal Erhard-
Schmidt de versterkingen der Russen
in de Taggalachtgolf on de Soslosund
onder vuur genomen en snel tot
zwygen gebracht. Tegelijkertyd werd
een voorhoede door torpsdoboot-
flotiljes en motorbooten by verrassing
aan land gezet. Zy werd spoedig
gevolgd door grootere, op transport
schepen aangevoerde troepenmassa's
met welker ondersteuning in korten
tijd een bruggehoofd was ingericht.
Ter ondersteuning van de landing in
de golf van Taggalacht werden door
andere dealen der vloot de veiBter-
kingen op Zerel en by Kielkond
beschoten.
's Ochtends om zeven uur waren
ook by Ramoroth de eerste troepen
geland. Nadat "de kustbatteryen op
Hundsort en Ninnast buiten gevecht
waren gesteld, werd ook de strand-
battery van Koptoffri op het eiland
Bagö door het scheepsgeschut be
dwongen.
De doorvaart d or de Söloaund
tusschen Dagö en Oesel werd gefor
ceerd. Deelen onzer strydkrachten
ter zee drongen in de wateren van
Kassan Wiek en dreven Russische
torpedojagers naar de Mohnsund terug.
Tot de snelle inleiding van onze
successen droegen naast de duikboo
ten en verkenningsvliegtuigen de
mynvegers schitterend bij. Daaraan
is bet te dapken, dat in korten tyd
de weg door de Russische mynvel
den werd gebaand.
Ben 14den ontwikkelden zich in
de wateren van Kassan Wiek op
nieuw voor ons gelukkige gevechten,
waarby de Russische strydkrachten
weer werden teruggedrongen. Hierby
werd de groote Russische torpedo
jager Grom genomen. Acht leden
der bemanning daarvan werden ge
vangen genomen.
Volgens het legerbericbt van den
16den betreffende dö operaties op
Oesel, was Maandag het belangrijkste
deel van het eiland bezet. Op het
naar het Zuiden zich uitstrekkende
schiereiland Sworbe bieden de afge
sneden Russische troepen nog hard
nekkigen tegenstand. De zware kust
batteryen werden door het vuur der
oorlogsschepen tot zwijgen gebracht.
Naar de Oostkust werd de vijand
zoo sterk opgedrongen, dat slechts
een deel over den naar Mohn leidenden
dam kon terugtrekken.
By de gevechten om bet brugge
hoofd van Orrissar aan den Oostrand
van Oesel, werkten van het Noorden
uit de zeestrydkrachten met succes
mede.
Tot nu toe zyn ruim 2400 gevan
genon geteld. Dit aantal zal nog
boogur worden, als de verstrooide
manschappen zyn verzameld. 80
kanonnen, 21 machinegeweren, eenigo
vliegtuigen en veel voertuigen zyn
tot. nu toe in Duitsche handen gevallen.
In de golf van Riga zyn d? eilanden
Runó en Abro bezet.
De correspondent van de Morning
Post te St. Petersburg, seinende over
de landing van de Duitschers op Oesel,
zegt, dat de operaties handig waren
gecombineerd, ten einde groote uit
gestrektheid zee en kust te dekken.
Het Nowoje Wremia schryffc, dat de
hoofdmacht van de Russische Oost
zeevloot, ten spyt van de officieren,
in beslag wordt genomen door klein
geestig geharrewar van politieken
aard. Oesel, zoo gaat de man van de
Morning Post voort, is een voortreffe
lijke basis voor Zeppelins, die van
daar uit luchtaanvallen op St. Peters
burg zouden kunnen ondernemen.
Voorts is het eiland zeer geschikt,
019 er troepen en voorraden te con-
centreeren, die de tweede Russische
verdedigingslinie en de vlootbasis
Reval zouden bedi eigen. Zoolang de
Russische forten op de Westelijke
landtong van het eiland hst uithielden
was het visschen van mynen onder
hei bereik van bun kanonnen onmoge
lijk en zoolang de waterweg niet was
geopend, was Riga voorde veroveraars
slechts een tiende waard, vaa wat
het waard kori zyn.
De Duitsche operaties waren met
zorg voorbereid. De positie van alle
Russische batteryen was volkomen
bekend en men had zich vergewist
van de positie van alle troepen.
Ter zee pasten de Duitschers een
handige krijglist toe. Rusland beeft,
oügeveer 50 myi van Riga, een obser
vatiepost. Om daarheen te komen,
moet men door een lange, bochtige
vaargeul. Lichte strydkrachten van
dc Duitschers slaagden er onlangs
in, dit kanaal binnen te komen, waar
zy de positie van de boeien listiglijk
veranderden. Toen daarop Russische
torpedosirydkrachten uitvoeren, lie
pen er verscheiden op de kust. Er
worden geen verliezen geleden, maar
Russische verkenners waren voor
eenigen tyd slecht georiöoteerd. Dien
tengevolge werd niet tydig gewaar
schuwd, dat de Duitschers een lan
ding op touw zetten. Trouwens de
operatie zelf werd begunstigd dcor
mist.
Van bet ItaliaanschOosten-
r Ij k s c h e front wordt gemeld, dat
op het plataau van Bainsizza on
samenhangende voorwaartsche bo
wegingen der Italianen afgeslagen
werden. Eveneens mislukten gedeel-
teiyke aanvallen op den Mocte San
Gabrielle.
In Macedoniö werden, naar
van Duitsche zyde gemeld wordt,
eenige door de Eogelscheu bezette
plaatsjes in de Stroema vlakte door
do Bulgaren genomen.
Oe duikboot- on mijnoorlog.
Volgens een bericht van Koifoe,
d.d. 16 October, is het Itallaansche
stoomschip „Citta di Bari" 1489 ton)
in de Ioneesche Zee door een vyan
delyke duikboot getorpedeerd. Do
verklaringen van talrijke schipbreuke
lingen bevestigen de berichten dat
de duikboot voortging h6t schip te
beschieten, na höt. te hebben getor
pedeerd en terwijl de passagiers zich
nog aan boord bevonden,zoodat vele
verliezen aan menscbenlovens zyn
veroorzaakt, die nog gered hadden
kunnen worden.
In de Middeliaudsche Zee werd het
stoomschip „Medie" van de Compagnie
de NavigationMarocaineet Armeniene
te Marseille, groot 4770 ton, door een
duikboot tot zinken gebracht. Het
schip, dat munitie aau boord bad,
ontplofte en zonk in eDkele minuten.
Er waren 559 passagiers aan boord,
mot inbegrip van Algerynsche troe
pen, inlandscbe werklieden en krygs
gevangenen. Er worden 250menschen
vermist.
Naar uit Parys wordt gemeld,
werden in de laatste week van
September in het Westeiyk deel van
de Middellandsche Zee twee Duitsche
duikbooten vernietigd.
Uit de Vereenigde Staten
Meer dan de helft der veeatallingen
van Kansas City, op één na de groot
ste van het land, is door brand ver
nield. Vele duizenden stuks vee zyn
om het leven gekomen. De oorzaak
van den brand is nog niet vastgesteld.
Os vredesactls voorlooplg geëindigd f
Uit Weenen wordt dd. 16 Oct. ge
meld, dat verschillende bladen zeggen,
dat naar de meening van diplomatieke
kringen door de jongste verklaringen
van Lloyd George, Asquith en Ribot
voorlooplg een einde is gekomen aan
de vredesactie der centrale mogend
heden. Door de af wy zing der vredes
voorstellen zouden nl. thans de om
standigheden z(jn ingetreden, waarop
minister Czernin het oog had,toen hy
van herziening der oorlogsdoeleinden
sprak.
Mata Harl.
Omtrent de terechtstelling van Mata
Hari zyn nog de volgende byzonder-
heden bekend goworden:
Tegen 6 uur in den ochtend kwam
een automobiel Mata Hari halen uit
de gevangenis St. Lazare. Twee non
nen en een pastoor namen met haar
in het voertuig plaats, benevens twee
inspecteurs vaa politie. De terecht
stelling bad plaats in de Polygon
van Vinc8nue8. Mata Hari bleef moe
dig en weigerde zich te laten blind
doeken. De begrafenis had plaats op
het kerkhof van Vincennes. Alvorens
de gevangenis te verlaten, gaf de
veroordeelde een pakket brieven af
voor hare verdedigers.
Volgens de „Matin" werd Mata
Hari sedert hot begin van den oorlog
door Duitschland betaald. Gedurende
byna twee jaar volgde de Fransche
politie haar, maar haar buitengewone
behendigheid belette steeds, dat er
voldoende bewijzen konden worden
verzameld om haar aanhouding te
wettigen. De beschuldigingen, welke
uit het proces gebleken zyn, waren
verpletterend. In weerwil van de
clementie, waarvan Frankrijk steeds
blyk geeft tegenover de vrouw, was
het onmogelijk Mata Hari niet te
fusilleeren. Trouwens, zy was wel
verplicht tegenover de aangevoerde
bewyzen haar misdadige machinaties
te bekennen. Zy was ni6t een spion
zonder meer, maar een centrum van
spionnage. Zij verzamelde de inlich
tingen, die baar gebracht werden
door talryke agenten, van wie hot
meerendeel thans eveneens ontmas
kerd is, en bracht ze langs geheim
zinnige wegen over naar Beriyn.
Later, als de thans nog geheime ge
schiedenis der Duitsche spionnage in
Frankryk gedurende den oorlog mag
verteld worden, zal blyken, dat de
figuur van deze „Hindoe danseres"
een der weerzinwekkendste was en
dat haar tuchtiging alleszins recht
vaardig is geweest."
Hst congres der Duitsche socialisten.
Op het congres te Würzberg ver
klaarde het Ryksdaglid, dat verslag
uitbracht over de vredesonderhande
lingeu o.a.Indien de bemoeiiogen
van de party om een vrede door
vergeiyk tot stand te brengen, in het
buitenland niet voldoende zyn bekend
geworden, dan ligt de schuld daarvoor
aan de censuur der entente, welke
den vrede vijandig is.
Als democraten verwelkomen wy
de overwinning van de Russische
revolutie.
Onze positie ten opzichte van do
Elzas Lotharingsche quaestie isvol
ledige republikeinsche autonomie,
met staatsrechteiyke gelijkstelling van
Elzas-Lotbaringen met de overige
bondsstaten.
Ook Scheidemann gaf nog eens het
standpunt ten opzichte van Elzas-
Lotbaringen aau. Hy zeideWy ver
langen van Elzas-Lotharingen volle
dige autonomie in het ryk. De in
tegriteit van het rijk is onze vredes
voorwaarde. (Levendige toej.)
Dr. David rechtvaardigde in zyn
bericht der Ryksdagfractie de inwil
ÜgiDg van het crediet. Het weigeren
zou geen neutrale handeling zyn ge
weest, doch een stellige handelwijze
ten gunste der vyanden van Duitsch
land.
De Beierscbe Landdagafgevaardig
de Schmid verklaarde dat niemand
in Beieren aan een vereeniging van
Elzas-Lotbaringen met Zuid-Duitsch-
land denkt. Ook de B9iersche regee
ring zou daarvan hebben afgezien.
Op dón eersten dag van het con
gres werd een resolutie aangenomen,
waarin het versterken van den wil
tot. eenheid in de party, het uit den
weg ruimen van alle eindelooze te
genstellingen en het byleggen van
den partyatryd wordt geöiBcht.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Te HGravenhage slaagde voor
het voorloopig machinisten-diploma,
de heer H. A. Bennik, alhier.
De stafmuzikanten C. Kramer
ea A. C. Jutjens van het Staf muziek
korps der Kou. Marine zullen niet
16 October maar 1 December den
dienst met pensioen veriaten.
Verordening vlschifsltg.
Op grond van het feit, dat, sedert
de invoering der nieuwe Registratie-
wet het bedrag, dat de gemeente aan
belasting op den viscbaanvoer moet
betalen, gelijk is aan dat der rechten,
welke zy heft, stellen B. en W. voor
deze laatste te verhoogen tot 1} Zoo
spoedig mogeiyk komen omtrent deze
regeling definitieve voorsteilen.
Belasting gedistilleerd.
By de wet van 80 December 1916
(Staatsblad no. 679) werd bepaald,
dat ten behoeve dezer gemeente, be-
behoudens goedkeuring van Hare
Majesteit de Koningin, tot 1 Januari
1918 kon worden geheven de belasting
op het gedistilleerd tot een bedrag van
ten hoogste f 16 per H.L. ad 50 pet.
sterkte. In het vertrouwen, dat
wederom een wet zal worden uitge
vaardigd, die bedoelde heffing ook nè
1 Januri 1918 mogeiyk maakt, bieden
B. en W. een desbetreffend concept
besluit ter vaststelling aan.
Waar door den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken tot heden, met
het oog op de tijdsomstandigheden
er in kon worden berust, dat di<
heffiog tot het onverminderde bedrag,
hierboven genoemd, plaats had en die
omstandigheden ook thans nog be
staan, stellen B. en W. voor het
thans bestaande heffbgsbedrag te
handhaven on stellen voor de vrystel-
ling van de belasting eenigszina uit
te breiden ton behoeve van genees
middelen, alhier ingevoerd wordende
ten dienste van het marine-hospitaal
en de apotheken aan boord der
oorlogsschepen.
Binsdagavond gaf de Heer J.
van Looy uit Haarlem een dam si
multaan seance voor de militairen
in het Alg. Mil. Tehuis, Spoorstraat.
De Heer van Looy speelde op 28
borden. Aan de 5 eerste winnaars
werd een opvouwbaar dambord met
schyven uitgereikt. Duur der seance
was 2% uur, dus 5 minuten per
party, wel een mooie tyd.
BINNENLAND.
S.t. ..Krakatau".
Het i.s. „Krakatau" arriveerde
15 October te Batavia.
Hst gosohll met Engeland.
Volgens een bericht uit Londen
ontving Reuter uit gezaghebbende
bron de volgende meded6eliog van
feiten betreffende de quaestie van
den doorvoer van zand en grint van
Duitschland door Holland naar Belgie:
De vraag is in het kort deze:
Worden dat zand en dat grint ge
bruikt voor particuliere of voor mili
taire doeleinden? Iadien zy worden
gebruikt voor militaire doeleinden,
geeft de Nederlandsche regeeriDg zelf
toe, dat z.y door het toestaan van
den doorvoer niet neutraal handelt.
Het argument, ontleend aan artikel
48 van de Haagsche conventie, be
treffende de bepalingen inzake den
oorlog te land, waarin o. a. het herstel
van wegen en spoorwegen in bezet
gebied wordt geöischt, geldt hier niet.
Ook valt moeiiyk te gelooven dat
Duitschland een zoodanig gebruik
maakt van de materialen in quaestie
ten behoeve van de burgerbevolking
in het bezette Belgiö.
Wy weten, dat de Duitschers Belgiö
stelselmatig hebben verwoest, zijn
steden verbrand, zyn inwoners mis
handeld en gedeporteerd en met
Duitsche grondigheid zijn fabrieken
en de machineriön zyner industrie
hebben vernield. Thans wil men ons
doen gelooven, dat zy wegen en
spoorwegen onderhouden, omdat zy
wenschen, dat de Belgische bevolking
ze gebruiken kan.
Ook de Rijn-akte heeft hiermede
niets te maken. De Nederlandsche
regeering weigerde zelf zich te laten
binden door de Schelde-tractaten, toon
er sprake van was, dat de Entente-
mogendheden Duitsche pryzen uit
Antwerpen zouden vervoeren.
(Over deze opmerking zegt de
N. Rott. Crt.: Voor deze schandeiyke
insinuatie mist Reuter eiken grond.
Ten einde hieromtrent geen misver
stand te doen opkomen, laat het blad
volgen wat omtrent bedoelde schepen
voorkomt in het OraDjeboek Juli
1914—October 1916, waaruit ten
overvloede biykt, dat tegenover
Duitschland precies hetzelfde stand
punt is ingenomen, als tegenover
Eageland).
Het is zelfs zeer twyfelacbtig of
de Rynakte toepasseiyk is op de
bjnnenlandsche waterwegen van Ne-
nerlandsch gebied naar Belgie.
Maar, zooals reeds gezegd is, al
deze argumenten zyn waardeloos
tegenover do erkenning der Neder-
landscho regeering, dat, indien het
zaad en het grint voor militaire
doeleioden worden gebruikt, haar
bandelwyze onverdedigbaar is.
Wat zya in bet algemeen de feiten
in deze quaestie?
De gewone behoefte voor het onder
houd der Belgische wegen en spoor
wegen was vóór den oorlog ca.
1.320 000 ton per jaar, waarin dooi
de Belgische grintgroeven meer dan
viermaal kon worden voorzien. Wy
weten, dat. de Belgische groeven thans
in vollen omvang worden geëxploi
teerd; bovendien konden groote boe
veelheden zand en grint Belgiö langs
de Duitsche spoorwegen binnen en
verder nog groote hoeveelheden uit
Nederland zelf in den vorm van zand
en grint van Nederlandschen oor
sprong.
Het verkeer op de Belgische wegen
en spoorwegen is, behalve voor mili
taire doeleinden, absoluut zonder
beteekenis. Daarom is er van burger*
tyke zyde feitelijk geen behoefte aan.
Aan den anderen kant is de behoefte
aan wegen in het gebied der militaire
operaties voor loograven,onderstanden
en „pillboxes" enorm. Om daarin te
voorzién voeren de Duitschers zand
en grint aan met alle middelen waar
over ze beschikken en de hoeveelheid,
welke over Nederland gaat, is geen
klein gedeelte van het geheel.
Dit jaar voerden de Duitschers van
1 Jan. tot 15 Aug. in Belgie over
Nederland meer dan drie milUoen
ton in; in de tweede helft van Augus
tus bedroeg het verkeer naar ver
houding vyf millloen ton per jaar.
(De N. Rott. Crt. teekent hierby
aan, dat van 15 Aug.-16 Sept. geen
zand en grint werd doorgevoerd).
Zelfs de schatting der Nederlandsche
regeering van 1.650.000 ton per Jaar
voor burgeriyke doeleinden, hoezeer
ook overdreven wat betreft de ver
schillende beschikbare bronnen, waar
uit de behoefte gedekt kan worden,
geeft niet de helft van hetgeen er
doorgevoerd is.
Kan iemand met het oog op deze
cyfers nu nog zeggeü, dat Engeland
door het intrekken van voorrechten
op handelsgebied, na berhaaldeiyk
vruchteloos geprotesteerd te hebben,-
geweldadig of ongerechtvaardigd is
De correspondent van het Hbl. te
Londen meldt aan zyn blad:
Be leiders van de Nederlandsche
gemeenschap, misschien wel 80.000
zielen tellend, zyn verblydend kalm
over de moeilijkheid die tusschen de
Nederlandsche regeering en Engeland
is gerezen. „Het gevoelen onderhen
is meer een van onaangename ver
rassing dan van ergernis", zeide een
minzaam Nederlandsch koopman tot
een medewerker van de „Daily Ex
press". „Wy zyn geneigd te vragen
waarom zulk een scherpe maatregel
als het afsnyden van het telegrafisch
verkeer is genomen, maar er is geen
gevoel van schrik alsof de oorlog
voorde deur staat. Een omstandigheid
geeft ons moed, dat is de gematigde,
biliyke toon van de Britsche bladen
by de bespreking, van den toestand.
De beperkingen die zyn opgelegd
snyden aan weerskanten en ik heb
reden om aan te nemen, dat ver-
toogen zyn ingediend door de Kamer
van Koophandel te Manchester en
de Baak van Eogeland. Eakele van
onze kooplieden in Nederland, die
sedert geslachten al handelsbetrek
kingen hadden met Duitschland wor
den door de beperkingen ten zeerste
getroffen en het zou vreemd zyn,
indien er bij ben geen neiging voor
Duitschland zou zyn. De eenige vrees
onder ons in Londen is, dat een
scherpe actie, geiyk thans is onder
nomen, die groep by ons in bet land
zou versterken.
De tg intereseren krijgsgevangenen.
De „N. Rott. Crt." deelt het een en
ander mede over de maatregelen, die,
van Eogeische, zoowel als van Duit
sche zyde, getroffen worden ter voor
bereiding van de ontvangst der 16.000
krygsgevangeneD, die binnenkort hier
te laode zullen aankomen.
Zooals men weet, zyn er twee
commissies van vier artsen elk, be
noemd, die in Engeland en Duitsch
land zelf zullen uitmaken, welke
gevangenen voor de opneming hier
te lande het meeat in aanmerking
behooren te komen. Als maatstaf
hierby is gesteld, dat allereerst die
genen van de krijgsgevangenen wor
den aangewezen, welke op zyn muist
18 maanden in gevangenschap hebben
doorgebracht en bovendien gewond
of ziek zyn; van de burgeriyke ge
vangenen worden ook zy uitgekozen,
die het langst gevangen zyn geweest
en die het lichamelijk of geesteiyk
het meest noodig hebben.
Wat men zoo af en toe van het
lot dezer gevangenen hoort, is wel
geschikt om daarvan een deerniswek
kend beeld te geven. Wy herinneren
ons wel verhalen van personen, die
na den oorlog van '70 Duitsche bad
plaatsen bezochten en daar tal van
jonge mannen gezien hadden, die
ofschoon lichameiyk ongedeerd, toch
den indruk maakten van geknakt te
zyn. Dat waren degenen, van wie de
schokkende oorlogsfeiten te veel had
den gevergd en wier zenuwgestel
totaal van streek, soms kapot was.
Zulke patiënten zullen er onder de
strydenden van nu ook zeker heel
wat zyn, men hoort er echter minder
van dan eigeniyk te verwachten was,
de meesten schy oen reeds weggemaaid
te zyn, eer zy nog tyd hebben zich
te bezinnen. In veel sterker mate
dan aan het front echter vindt men
die geeateiykbeschadigden onder een
andere categorie van oorlogsslacht
offers, n.L de burgeriyke gtlnterneer
dei en de kiygsgevangenen
Bij hen is het niet de hevige emotie,
die hun veerkracht heeft gebroken;
de verveling, het moordend niets doen
achter de prikkeldraadafaluiting heeft
hun weerstandsvermogen zoolang on-
dermynd tot zy vrywel „wrak" ge
worden zyn.
De verwachting ls, dat er een 1600
burgeriyke Duitsche gevaDgecen en
voor de rest militaire gevangenen
zullen komen, in totaal omstreeks
8500 Duitschers, tegenover 7600 Eo
gelscheu.
Al deze menschen worden vanwege
hun regeeringen gehuisvest, gekleed
en gevoed. De burgeriyke gevangenen
ook, zy krygen bovendien een zakgeld
uitbetaald, opdat zy niet ten achter
zouden staan by de militairen, die
soldy genieten. Wat er voor de weder*
zydsche gevangenen noodig is, zal,
dank zy de tegemoetkomendheid onzer
regeering, vtij van invoerrecht over
de greDS bunnen worden gebracht.
Voor de Duitschers komen er in de
aanstaande week reeds enkele duizen
den stellen kleeren, uniformen enz.
te Rotterdam aan.
Burgeriyke en militaire gevangenen
staam beiden onder de krygswetals
zwaarste straf hangt hun terugzen
ding naar het land waar zy gevangen
gezeten hebben, boven het hoofd.
Pogingen tot vluchten zulien verydeld
worden, doordat de wederzijdsche
regeeringen zich verbonden hebben
iederen vluchteling onverwyid terug
te sturen. Van weerszijden zal er voor
logies, voeding enz. natuuriyk betaald
worden (steenkolen verschaffen beide
partyen zelf), het werk dat hier
ondernomen wordt, is er echter in de
eerste plaats een van gastvryheid en
humaniteit. En men bedenke, dat men
daarby mc-t voor het meerendeel d iep-
beklagenswaardige stumpers te doen
heeft.
Een lange rele.
Te Anna Jacobapolder (St. Philips-
land) kwam IS October een brief aan,
die in Januari 1917 verzonden was
en eerst een reisje naar Indiö maakte,
omdat ero.a. op stond „Café Lombok".
Duitsche steenkolen.
Te Zevensar zyn Dinsdagmorgen
de eerste wagonladingen steenkolen
uit Duitschland gepasseerd.
Veevoeder.
De toewyzingscommissie voor vee
voeder deelt mede, dat over October
de navolgende rantsoenen zullen
worden gedistribueerd:
Voor bedryfspaarden 120 KG. haver,
katariezaad en zemelen enz.; voor
pluimvee 30 K.G. voermeel, boonen
en erwtenpiksek gerst-en haverafval
per 100 stuks. Houders van pluimvee
hebben er echter rekening mede te
houden, dat slechts, omdat een hoe
veelheid voeder geruimd moest wor
den uit vrees voor bederf, deze toe-
wyzlng ruimer is dan In vorige
maanden, en dat er dus niet op
gerekend ban worden dat die In den
vervolge op dat getal zal kunnen
blyven. Voor varkens en hoornvee
wordt niets gedistribueerd; over de
maand November zal een weinig
lynkoeken beschikbaar zyn voor
laatstgemeld vee. Voor bijzondere
categoriön als dekbokken en fok
toornen kunnen de Veevoerbureaux
inlichtingen verstrekken.
Noodvoer voor varkeee.
Behalve van vlscbmeel, zemelen,
afgevallen fruit en haringen gaat
men in den l&atsten tyd van een
artikel gebruik maken, dat het zeker
nooit tot varkensvoer gebracht zou
hebben, wanneer deze critieke toe*
standen niet waren gekomen. Men
gaat n.1. de ïysterbesseu, die hier en
daar in zeer groote hoeveelheden
voorkomen en vooral dit jaar een
ryke opbrengBt geven, verzamelen en
voor het mesten van varkens be
stemmen. Volgens een ingesteld
onderzoek bevat de ïyaterbes onge
veer 42% zetmeel en 9% suiker,
zoodat het als een degeiyk voedsel
kan worden aangemerkt, waarvan
echter het eiwitgehalte te gerirg ls.
Om daaraan tegemoet te komen gast
men de varkens, die met lijsterbessen
gevoederd worden vischmecl of
vleeschmeel toe geven en die twee
artikelen met nog wat aardappelen
en wat ondermelk, geven thans op
verschillende plaatsen den boeren
gelegenheid om hun dieren behoorlijk
vet te maken en ze op den leeftyd
van acht maanden tot e6n slachtge-
wlcbt van 80 k 90 K.G. te brengen.
Nooreohe brik tot zinken gebracht.
Door den motorlogger YM 172 werd
te IJmulden aangebracht de geheelo
equipage van de Noorsche brik
„Bethel", een bouten schip van on
geveer 800 ton. Het schip was op
weg van Noorwegen naar West-Hart-
lepool met een lading mynstutten.
Zaterdagmiddag werd men op 100
myi van de plaats van bestemming
door een Duitsche duikboot aange
houden. Nadat de Duitschers alles
wat van hun gading was hadden
medegenomen werd het schip door
middel van brandbommen vernietigd.
Daarop verdween de duikboot, de
zeelieden aan hun lot overlatende.
Zonder bet minste voedsel, (daar
men den menschen niet eens den
tyd gegund had zich van het nood;go
proviand te voorzien) dreven de zee
lieden dertig uren ten prooi der gol
ven rond. Men had zich in de kleine
werkboot moeten redden, daar geen
tyd gegeven was de groote scbeepsboot
waarin de proviand geborgen was,
te stryken. Dertig lange uren byna
zonder kleeren en voedsel tydens
koude en stormachtig weer, in een
kleine open boot midden in de Noord
zee, zwalkten deze stakkers rond.
Intusscben was het Zondagmiddag
geworden en zagen de zeelieden in
de verte een zellvaariuig. Allen span
den zich zooveel mogeiyk in om bet
schip voor hef donker werd trachten
te bereiken, daar anders de kaDS op
redding zeer gering zou zyn, omdat
allen vreesden den nacht niet meer
te zullen overleven. Te acht uur 's
avonds bereikte men het zeilschip,
dat de logger Oornelis uit IJmuiden
bleek te zyn. Aan boord van dit
schip had men wel iets aan de op
pervlakte der zee bemerkt, doch uit
vrees voor een ontmoetiDg met een
duikboot, was men voorzichtigheids
halve niet naderby gekomen. De
Noorsche en Zweedscbe zeelieden,
totaal acht personen, waren te uitgeput
om zelf aan boord van den logger te
klimmen en moesten daartoe geholpen
worden door de visschers.
INGEZONDEN.
BolUn verantwoordelijkheid der Bedaotle.
(Van niet gepleatete atakken wordt de copf
niet terug gegeven.)
Een verzuchting.
ij nijpende toestand waarin bet
Marine-personeel In de tropen leeft,
zwoegt en denkt, noopt - nu dit
biykbaar alleen wordt gevoeld door
voornoemd personeel - de hulp dor
pers in te roepen om daarin ver
andering te erlangen.
Bovenstaande tusichenzin is een
aanklacht tegen een ieder die, heb
bende het in de macht om in dezen
toestand iets te vtirichtoii, tot heden
vrywel werkeloos Woef.
Jaar en dag werd er beweerd en
gevoeld dat een driejarig verblijf
onder den tropischen zon een ver-
derfeiyken invloed uitoefent, op het
Individu, maar nu dit verblijf door
omstandigheden wordt gotekt tot 4
h 5 jaar, krijgt het een zoodanig im- -
moreel karakter, dat het te verwon
deren is dat niet meermalen stemmen
opgingen om in dezen niet langer
houdbaren toestand, verandering te
brengen.
Van huis en haard gezonden, ach
terlatende moeders en kinderen, gaan
de met het vereischte verantwoor-
deiykheldsgevoel en plichtsbesef, ar
beidende in een moordend klimaat,
met als eenigste lichtpunten de van
hun dierbaren ontvangen correspon
dentie, zien zy zich gedurende doze
verbanning»! uen geplaatst voor al
lerlei vraagstukken, welker oplossing
geen vsd allen kunnen Btrekken tot
opheffing van het individu.
Integendeel, by de oplossing wer
ken de^troomen in zoodanige richting
dat stranden op bekende klippon
dikwyis niet te ontloopen is.
Gaarne zou ik hier het mes in het
hart der zaak willen zetten, willen
aantasten het kwaad in de kern ter^
verbetering, maar al zyn er over"
wegingen, die niy daarvan moeten
terughouden, bet ontmoedigende be
sef dat het middel erger zoude kun
nen blyken door de gevolgen, dan de
kwaaldat de levensmoed en geluk
van velen zoude worden vernietigd,
weerhoudtmy daaraan gevolg te geven.
In anderen zin moet geyverd wor
den deze kanker, die aan bet leven
van de marinemannen knaagt, te
bestryden. En helaas, dat leven
wreekt zich zelfs in vele gevallen
op het gezin.
Moeders, met de eerste levenshulp
vereischende en schoolgaande kinde
ren, blyven achter; hebben allerlei
zorgen waarvoor de vaderbulp on-
ontbeeriyk ia; zien zich niet meer
geschraagd en gesteund in hun goeden
wil door het gezinshoofd, en afzak
ken tot lager peil kan het gevolg zyn.
Al wordt de consequentie van een
bultenlandsch verblyf, als vastzittende
aan het beroep, aanvaard, de oorzaak
van alle ellende moet geweten wor
den aan te lange afwezigheid. Vry
wel een ieder der Marine, van hoog
