tot laag, zal deze stelling wel on'
aantastbaar vinden.
Is dus van voldoende bekendheid
dat eone driejarige afwezigheid als
immoreel moet gebrandmerkt worden;
weten we dua dat de gevolgen zich
kunnen zetten op,den verbanneling,
het gezin; dat de ambitie en levens
lust der marinemannen er onder
lijd; dat daardoor de Marine als
lichaam de grootste schade onder
vindt; dat we in een tijd leven van
wakker worden uit de Marinedom-
meliDg van vroeger, van een zich
bewust gaan voelen en krachtig wil
len zich openbaart, welke afme
tingen moeten dan wel voornoemde
factoren aannemen, als de verbanning
vier of vijf jaren aanhoudt 1
Aan U, vrouw-moeders, dit vol
doende te omvatten en begrepen 5 aan
U, naaat Uwe mannen den strijd
aan te binden tegen dit maatschap
pelilk kwaad.
Wy verdienen de gelden voor uwe
en der kiuderen ve)zorging;
loy zijn daardoor gebonden aan ons
beroep
wij kunnen ons niet uiten zoo we
het voelen;
wij moeten wurgen, smoren onze
noodkreten;
wij kunnen niet krachtig genoeg
onze hartewenschen naar voren bren
gen, doen klinken onze klachten;
Maar U moet eischen, dat men
naast het Marinebelang, rekening
houdt met Uwe gezinsbelangen, waar
van het goede zou terugslaan op de
Marine.
Het is een axioma dat, nu de Marine
in eiken zin teekenen van verval
toont, maar één midd6l is dat
kwaad ra hoofdzaak te kunnen be
strijden, on dat is: den geest verbe
teren.
Niet allee ondergeschikt maken aan
het Marinebelang in dat. in het
gezlnsbelaniï moe. 1 zusje en
broertje samengaan, wil de Marine in
al zijn geledingen weer opleven.
Wanueer de geest goed iB, arbeidt
men flink, men heeft pleizier in het
werk, vindt bevrediging in hot beroep,
een gezonde geest verricht wonderen.
.Mens sana in corpore sano". Maar
als de geest verslapt en men de
middelen verwaarloost die weer te
doen herleven, <ttmJs het genoegen
in bet. werk vervangen door een
machinaal voortbewegendkn zoekt
men op een ander terrein genoegen,
compensatie voor het leed door demo-
raliseerend vertier.
Welnu, wil men ernstig den geest
verbeteren dan is krachtig de handen
aan den ploeg slaan om het verblijf
In tropisch Nederland te normaliaee-
ren, zoo mogelijk te verkorten tot
twee jaar, voortaan de regel, waarnaar
men zich behoort te gedragen.
En dan, U vrouwen, doe wat ïaad
zaam goacht wordtU zyt de grootste
belanghobbenden. Wy doen in deze
richting het voor ons bereikbare.
Laat een Uwer het initiatief toonen
eene combinatie le formeeren van
marine-vrouwen, die ernstig willen
streven naar nor maliseer ing van
Uwer mannen afwezigheid.
Dat gij hen terugkrijgt en niet
onmenscheltjk lang In den geest moet
samenleven.
Wendt U tot bevoegde mannen om
voorlichting, demonstreer, gaat in
massa naar het ministerie, rekestreer,
en laat op waardige wijze Uwen eisch
gelden Qeef ont ente mannen, onue
vadert terug.
Zal mijn stem die eens roepende
in den woestijn blijken?
Dit entrefilet moge dienen om te
doen beseffen welke belaugon er op
het spel staan, hopende dat do macht
hebbers daarin eene aansporing mogen
vinden het schijnbaar onmogelijke te
beproeven om die belangen meer te
behartigen.
Het geldt bier een volks-, en
speciaal een Marine-belang.
Soerabala, B Juli 1017. HN.
DE OORLOG.
Van het WettalIJk front.
Parijs, 16 October. Avondbericht.
Aan de Aisne hebben de Duitschers
verschillende uitvallen beproefd ten
Zuiden van Courtecon. Zy kregen
slechts in één vooruitgeschoven front
vasten voet, waaruit zy onmiddeliyk
verdreven zyn. Hot artillerie duel is
don geheeien dag zeer levendig ge
weest in de streek der plateaux.
Beriyn, 17 October. In Vlaanderen
nam du artilleriestryd gisteren van
het overstroomde gebied aan de LJzer
tot aan de Lsie weer tot aanmerke-
lyke kracht toe. In sommige vakken
was de kracht van het vuur gisteren
avond, op het geheele front vanoch
tend toegenomen. Blhalve verken-
hio gsgevechten, die ook tusschen het
La Bassée-kanaal en de Scarpe talrijk
waren, kwam het niet tot infanterie-
gevechten. De vuurstryd ten N.O. van
Soissons strekte zich gisteren in zy-
waartsche richting uit en was soms
zeer hevig. Hy hield ook 's nachts
aan; in Westeiyk Champagne, de
Argonnen en op den Oosteiyken Maas
oever bereikte de werkzaamheid van
de artillerie eveneens groote kracht.
Onze vliegers hebben Duinkerken
opnieuw met goede uitwerking, waar
door, naar xnen waarnam, brand ont
stond, met bommen bestookt. Als
vergelding voor het bestoken van
open Duitsche steden door vyandeiyke
-vliegers is de stad NaDcy, die in het
Fransche operatiegebied ligt, door ons
met bommen bestookt. Vry groote
branden waren er het gevolg van.
Da landing op Oasol.
Beriyn, 17 Oct. De op het schier
eiland Sworbe nog weerstand biedende
atrydkrachten zyn gisteren d-«or onze
troepen overweldigt), waa mede het
eiland Ossel gebed in ons bezit is.
De bult vormenrder en werden
meer dan 1100 gev« gen ju gemaakt.
Onze zeestrydkrachten leverdon ten
n. van Oeael in de Golf van Riga
gevechten met Russische torpedo
bootjes en kanonneerbooten, welke
voor ons gunstig verliepen. Zonder
verliezen aan onze kant werden de
vyandeiyke schepen tot don terugtocht
gedwongen. Marineluchtschepen bom
bardeerden Pernau; groote branden
zyn uitgebroken.
Beriyn, 17 Oct. Na de battoryen
zwaar geschut op de zuidpunt van
hot eiland Oasol onder de knie te
hebben gekregen, zyn <le Duitsche
strydkrachten ter zee In de golf van
Riga gedrongen. Vandaag zetten ze
de voorwaartschebewegingooatwaarts
voott en beheerschen nu het zeege
bied tot aan de Mohn Sund.
Londen, 17 Oct. De vyand heeft de
Russen over den dam in de richting
van het eiland Mohn teruggedrongen
en de verbinding te land tusscben
Oesel en Mohn verbroken. De Russen
raakten volslagen van hun strUd
krachten op het eiland Oesel afge
sneden.
Ooggetuigen vertellen, dat een
vyandelijke dreadnought Vrydag het
mynveld is binnengestevend. Na een
ontploffing zette het oorlogsschip
naar de kust koers. Hoe het ten
slotte daarmee is afgeloopen ligt in
het duister.
St. Petersburg, 17 October. Den
14den 's middags om vier uur heeft
een Duitsche dreadnought een Rus
sische patroelje, bestaande uit vier
torpedo's en twee kleine kanonneer
booten aan de westkust van de
Red.), straat beschoten. De Russische
torpedoboot Grom liep dadeiyk ernstige
avery op, daar ze geheel onder het
vuur van de bedoelde dreadnought
raakte.
Twaalf moderne Duitsche torpedo-
booten forceerden,door andere gevolgd,
den toegang tot de Sölosund. De
Russische patroelje bond den stiyd
aan, waarby de kanonneerboot Khra-
bry onder het verwoede vuur van
den vyand twee maal de torpedoboot
Grom op sleeptouw nam. Terwyl
andere Russische torpedobooten ze
beschermden, voerde het een taaien
stryd met den vyand, die vooral op
de Kharbry en Grom vuurde. Aan
boord van do laatste waren alle
kanonnen ontredderd. Ook brak er
een zware brand uit on door de
deining knapten de kabels. De Kbrabry
voer wederom ondanks het felle vuur
op de Grom aaö en trachtte ze
opnieuw op sleeptouw ts nepaen, doch
dit mislukto, waarna het grootste
deel der bemanniug van de Grom
aan boord van de Kbrabry overging,
terwijl de torpedoboot zonk.
Tegeiykertyd lostte de .Kbrabry'
krachtige schoten en bracht een vij
andeiyken torpedojager tot zinken.
Kort daarop kwamen andere torpe
dojagers te hulp en de vyandelyke
schepen keérden terug. Onzo verliezen
aan andore schepen zyn gering. De
gezagvoerder der vloot heeft zich
kunnen overtuigen van de kracht
van het geschut en den flinken geest
onzer kanonniers. Van onze torpedo
jagers waren het in het bizondtr de
.Kbrabry", „Kbarnetz", .Zabraka",
.Pobieditel" en de .Constantln", die
het volle gewicht van den stryd
tegen een numeriek storker vyand
hadden te dragen. Volgens getuigen
zynlwee vyandelyke torpedojagers
gezonken, twee anderen ernstig
schadigd.
(Be .Grom" behoort tot een groep
torpedojagers, die van 1250 tot 1350
ton meten. Red.)
Oatal In handan dor Dultsohora.
Met de verovering van Oesel heeft
een groote verandering aan het Ooste-
lyk front haar beslag gekregen. On
geveer twee jaar lang - sedert het
intreden van den stilstand in den
herfat van 1915 hadden do Russen
vóór Riga aan de Westeiyke zyde
van de Duna een sterk bruggehoofd,
dat voortdurend dreigde een ultvalS;
poort tegen den Noordeiyken Duit-
schen vleugel te worden. De Noorde
lijke vleugel der Russen steunde
daarby op het bezit van Oesel en de
andere voor Esthland gelegen eilanden
met de daaraan verbonden heer-
scbappy over de Golf van Riga.
Nu staan de zaken juist andersom.
Riga met een uitgestrektheid daar
achter aan de Oostzijde van de Duna
is in handen der Duitschers gekomen,
en vandaar uit wordt nu de Russische
vleugel bedreigd, welke bedreiging
volkomen is gemaakt door het in
bezit nemen van de eilanden in de
Golf.
De kans dat deze groote verande
ring - daargelaten of zy nog weer
andere wyzigingen in den toestand
in het Oosten tengevolge zal hebben
weer ongedaan zal kunnen worden
gemaakt, scbynt gering. Er zal dus
rekening mee moeten worden gehou
den, dat de vredesconferentie Duitsch
land nog in het bezit van Oesel zal
vinden en zy kr(igt dan, by haar
overigens reeds zoo ontzagwekkende
taak, ook nog het Ooatzeeprobleem
op te lossen.
Rusland's geschiedenis is een go
schiedenis van expansie, expansie
naar de grooje zeefin. Naar een (jsvrye
haven aan d|n Grooten Oceaan, naar
de Perzische Golf, die wegen hebben
wy in onzen leeftyd de expansie op
zien gaan. De oorlog met Japan
verbarricadeerde den weg naar den
Grooten Oceaan, het Anglo Russisch
verdrag van 1907 dien naar den
Indischen. Ouder is de weg naar de
Zwarte Zee, beter gezegd, over de
Zwarte Zee naar de Middellandsche
Zee. De verovering van Konstanti-
nopel is tot Da den val van het
Tsarisme in dezen oorlog Rusland's
uitgesproken oogmerk geweest.
Even oud als de weg over
Zwarte Zee naar de Middellandsche
Zee, is de weg naar en om de Oostzee.
Het behoud van de Oostzeefeust in
haar volle lengte en vooral van de
daarvoor gelegen eilanden, is voor
Rusland een vitale kwestie. En nu
veroveren daar in een tyd, waarin de
houding van de Finnen het centraio
Russische bestuur veel zorg baart, de
Duitschers de eilanden aan den
Zuideiyken hoek van de Flnsche Golf,
een gebeurtenis, die de waarde van
het bezit van de Finsche kust voor
de Russen aanzienlijk vermiudort, die
d8 Finnen vermoedeiyk lang niet
onverschillig zal laten, en waarvan
de Zweden mede niet zonder belang
stelling getuige zullen zyn. By het
sluiten van den vrede zullen de
Duitschers wel niet uit Oesel weg
gaan zonder eerst eens over de
machtsverhouding in die binnenzee
een woordje te praten, zoodat het door
den oorlog opgeworpen probleem, dat
tot oplossing moet worden gebracht,
alweer moeiiyker en ingewikkelder
is geworden. (,N. Rott Crt.")
Da duikbootenoorlog.
17 Oct. De ,U 89" boonie
o.a. voor de straat van Gibraltar in
den grondvyf waardevolle s.s. (ruim
20.000 t.) en het zwaarbewapende
Engelsche s.s. .Normanton" (88621.),
Morsailo" (3847 t.>, .Almora" (4885
t.), .Nuceria" (47021.), het Japanacbe
s.s. .Hikosan Maroe" (3555 t.)
De in den loop van nog geen drie
dagen vernielde schepen hadden een
gezamelyke lading van 81500 ton
steenkool, waarvan ruim 26 000 ton
bestemd waren als wintervoorraad
voor Italië.
Kapitein Sorby van de lot zinken
tebrachte Noorsche brik Bethel,welker
jemanning te IJmuiden werd aan
gebracht, heeft gerapporteerd dat hy
jetulge is geweest dat de Zweodsche
jark Eimeralda, thuisbehoorende te
Stockholm, met een ladiDg hout van
Holmstad naar Newcastle bestemd,
door dezelfde duikboot is getorpedeerd
als zyn eigen schip, wat de duik
bootcommandant bevestigd heeft. Van
de 15 opvarenden van de Esmeralda,
die by zeer slecht weer hun toevlucht
hadden genomen in een open scheeps
boot, heeft men niets teruggezien.
Kapitein Sorby deelde ook Dog mede
dat de duikbootbemauniDg van zyn
scbipalle proviand had medegenomen,
voor zy het in brand stak.
Krupp't fabrieken gebombardeerd.
Londen, 17 Oct. De .Daily Chron."
verneemt uit Parijs: Krupp's fabrie
ken te Essen zyn voor de tweede
maal gebombardeerd door een Fran-
schen vlieger. De vlieger was de
sergeant Jardin, die op zijn terugreis
in Zwitserland heeft moeten landen,
waar by nu geïnterneerd is. In een
brief aan zyn chef vertelt hy o.a.,
dat by Nancy om 8.^5 verliet, den
Ryn om 10.85 passeerde en om 11.40
tien bommen liet vallen op Essen
van een hoog^ van 9000 voet. Op
zijn terugreis werd hy door mist en
wind bemoeilykt, zoodat hy tot 1500
voet moest dalen, waarby hy door
afweergeschut onder vuur werd ge
nomen. Hy steeg dadeiyk hooger en
meonde tenslotte boven Fransch
grondgebied te zyn en te kunnen
Uajen. Tengevolge van een dichten
mist vloog bjj daarby tegen een
boom aan, waardoor zijn machine
in brand geraakte. Hij landde echter
goed en wel om vjjf uur 's morgens
en yide naar een gebouw waar licht
brandde. Tot zyn verbazing zag hy
een Duitsch uithangbord hy dacbt al
verloren te zyn, toen een beer hem
vertelde, dat hy in Zwitserland was
en wel drie mfjlen van de Duitsche
grens.
Jardin bombardeerde Essen op
eigen Initiatief, want hy had met
zyn makkers slechts bevel om Frank
fort te bestoken.
Mr. Troelstra ovsr de vrsdeskantsn,
Het „Berl. Tagebl." verneemt uit
Stockholm
Troelstra, die Woensdag Stockholm
verliet, liet zich voor zyn vertrek
door een medewerker van het blad
Socialdemocraten interviewen.
Over de vredesvoorstellen wilde hy
zich echter piet uitlatenby deelde
alleen mede, dat de sociaal democraten
van beide oorlogvoerende partyen
over deze voorstellen niet al te te
vreden zouden zijn.. Deze vr6desvoor
stellen zyn tot de sociaal-democraten
van alle landen gericht in een ma
nifest, dat door het Hollandsch
Scandinavisch Russisch comité bin
nenkort zal worden gepubliceerd.
Troelstra wilde biykbaar in het pu
bliek er den nadruk op leggen, dat
de voorstellen Diet eenzijdig zyn.
Voor 3 maanden, zeide Troelstra,
waren van de centrale mogendheden
nog gunstiger voorwaarden te ver-
krygen geweest dan thans, omdat
de politieke invloed der Russische
revolutie toentertyd grooter was.
Troelstra gelooft, dat, indien de
oorlogvoerende mogendheden niet
spoedig tot overeenstemming geraken,
de Russische revolutie vaxFÜeze ver
deeldheid het eerste slachtoffer zal
zyn. Hy beschouwt bet daarom als
den plicht van de socialisten in
Engeland en in Frankryk, om met
grooter energie dan tot nog toe op
te treden tegen de weigering der
passen door hunne resp. regeeringen.
Over de houding der Duitsche
socialisten bestaat in het comité
volkomen eensgezindheid, betgeen
in het manifest tot uitdrukking zal
worden gebracht. Indien KQhlmann
spreekt over Elzas Lotharingen, be
teekent dit practiscb, dat hy aan
een vrede door vergeiyk niet mede
wil doen. De weigering om over
Elzas Lotharingen te willen onder
handelen is in tegenspraak met een
mogeiyken vrede door vergelyk. v
Op de vraag, wanneer hy naar
Stockholm terug zou keeren, ant
woordde Troelstra: Zoodra het aan
Lloyd George, Rlbot en Sonnino ge
legen komt.
Ean geheim aanbod van Dultiohland.
Uit Parys wordt d.d. 17 Oct. aan
het Hbl. gemeld:
Naar aanleiding van de officieele
Duitsche verklaring, waarin de me-
dedeeling, -door Ribot Vrydag jj.
gedaan, dat Dultschland aan Frankryk
een geheim aanbod zou hebben ge
daan, dat ook den afstand van Elzas-
Lotharingen bevatte, wordt ontkend,
schryft de „Matin": „Over de waarde
van deze tegenspraak kan men oor-
deelen, wanneer men constateert, dat
Duitacbland het doet voorkomen als
of bet door de vyandon gepolst is.
Deze bewering zal op allen een zon
derlingen indruk maken. EDgeland,
aan hetwelk het door tusschenkomst
van een neutrale mogendheid een
volkomen bevredigende oplossing van
de Belgische quaestie heeft aange
boden met de mededeeling, dat do
Elzas-Lotharlngsche quaestie gemak-
keiyk met Frankryk geregeld zou
kunnen worden, op Rusland, aan
hetwelk Lucius, Duitsch gezant te
Stockholm, heeft laten verzoeken zyn
eischen vast te stellen, terwyi by
welwillend daaraan toevoegde, dat
Frankryk en Engeland bereid waren
tot een afzonderiyben vrede, op
Frankryk zelf, aan hetwelk een di
plomaat, die gemachtigd was door
de handteekeningen van Keizer en
Rykskanselior, had voorgesteld in
verbinding te treden op Zwitsersch
gebied."
Ik kan hieraan toevoegen, dat het
weinig twyfelachtig is, dat een aan
bod is gedaan, daar dit gisteren, zoo
als men uit de ochtendbladen kon
opmaken, een onderwerp van bespre
king in het comité generaal it geweest.
Zoo zegt Hervé:
,Het is waarschyniyk, dat bet
parlement heeft willen weten, wat
het „gemompel" betoeterde, waarvan
Ribot had gesproken. HU voegt daar
aan toe, dat volgens zyn meening,
het voorstel, door Duitschland gedaan,
geen valstrik was. Duitschland heeft
er groot belang by te spreken met
een vyand, om te weten te komen
of men zich tevreden zal stellen met
afstand van grondgebied - het weet,
dat het zich daaraan zal moeten
onderwerpen of dat daarby ook nog
hooge oorlogsvergoeding en econo
mische boycot zuilen komen, die het
het meest vreest. Wanneer het de
overtuiging kaa krijgen, dat de ge
allieerden het deigelyke economische
voorwaarden zullen opleggen, is bet
in het geheel Diet onwaarscbyDlyk,
dat het zyn toon in het publiek over
Elzas Lotharingen geheel en al zal
wyzigen",
Hervé ziet in dat „praten" volstrekt
geen bezwaar, onder voorwaarde
echter, dat de bondgenooten op de
hoogte worden gehouden.
Os Vsrssnlgds Staten en da neutralen.
Londen, 17 October. De „Daily
Telegraph'; vat in een hoofdartikel
de verschillende maatregelen samen,
die de Vereenigde Staten hebben ge
nomen ter bevordering van Ijet vqeren
van den oorlog. „Eet Amenkaanscbe
volk toont door zyn daden, dat bet
in vollen ernst is, en wy betreuren
het, dat sommige staten in Noorde
lijk Europa biykb&ar nog niet besef
fen, dat het den Amerikanen mee-
nens is."
Op een andere plaats zegt blad:
„Een nieuwe wereldmogendaeid is
geboren en. beseft haar kracht. Zy
stelt al wat zy bezit het moge
nog zooveel kosten - beschikbaar
om het Pruisische militair isme te
verslaan. En uit al haar daden biykt,
dat zy aan geen overwegingen om
trent wat voor neutralen voordeolig
zou zyn zal toestaan, de komst te
vertragen van den dag, waarop de
wereld verlost zal zyn van de scha
duw, die er zoolaDg op gedrukt heeft.
Nederland en Scandinavië zullen
te ïydsn hebben, maar dat was van
den beginne af aan de onvermydblyke
prijs, dien zy voor de neutraliteit
moeten betalen. Want, ofschoon zy
dat misschien niet tiadden beseft,
was een overwinning van Duitschland
ondenkbaar; en 3la gevolg van
Duitschlands handelwys moest een
tekort aan tonnenmaat en aan voed
sel ontstaan tot bun teleurstelling.
De Amerikanen hebben besloten,
dat Duitschland in economisch op
zicht moet worden dichtgekurkt, en
zulks in het belang niet enkel van
de geallieerden, maar van de geheele
menschheid.
Nederland en zijn Scandinavische
buren in ^elke landen vele burgers
oorlogswinst hebben genomen ten
ktfste van hun medeburgers kun
nen er niet van onkundig zyn, dat
de maatregelen, die de Ver. Staten
nemen, in het eind ook hun (d.w.z.
aan Nederland en Scandinavië) ten
zegen moeten strekken. Een over
winnend Duitschland zou bun poli
tieke en economische dienstbaarheid
hebben voorbereid, zoo geen erger
lot hun ware beschoren geweest.
Het beslaan van dat voornemen
valt te bewijzen uit de pan germa
nistische literatuur."
Esn spoorwigrimp.
Bij Schönhausen aan de Elbe is
een vacantietrein met kinderen ver
ongelukt. 25 klnfreren werden gedood
en 14 gekwetst.
De aanblik der kinderen, die met
gebroken ledematen in de wagens
lagen, was ontzettend. Er waren in
dien trein 250 kinderen, die uit West-
Pruisen kwamen.
De machinist bad in de morgen
schemering het halte signaal niet
gezien en reed tegen een goederen
trein aan. De kinderen sliepen nog
toen het rageluk plaats had.
alle comité leden is namens den heer
en mevrouw Ter Ha!l eene her
inner icgs photo uitgereikt.
Met groote voldoening werd ge
constateerd, dat de hulde betooging
zoo vlot van stapel is geloopen en
zulke aangename herinnoringen
achterlaat.
Kiaskrlng Dan Halder.
Het bestuur van de Centrate Kies-
vereeniging der liberale Unie in den
rijkskieskring Den Helder hetft de
functies ais volgt verdeeld: mr. P. A.
Offers te Alkmaar, voorzitter; G. J.
van Leersum te Winkel, vice-voor-
zit.ter; S. H. A. Esser te Hoorn,
secretaris, en C. Wildschut te Jisp,
penningmeester.
BINNENLAND.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Door den mynenlegger „Texel"
is op de zuidpunt van Texel opge-
vischt bet lijk van den op 4 Oct.,
by bet redden van een drenkeling,
zoo jammeriyk om het leven ge
komen Luit. t. zee J. A. de Jongb
Het ïyk is alhier aangebracht en
naar het Hospitaal vervoerd.
Met militaire eerbewyzen zal het
stoffeiyk 0 verschot Vrydag te-Nieuwe-
diep naar den trein worden vervoerd,
waarmede het Zaterdag naar Amers
foort zal worden overgebracht om
aldaar, ook met militaire honneurs,
te worden begraven.
By de plechtigheden zal de Minis
ter van Marine worden vertegen
woordigd door Vice Admiraal De Booy,
chef der afdeeiing Materieel aan het
Departement van Marine. De opper
bevelhebber hoopt zelf tegenwoordig
te zyn met den chef van den Mari
nestaf kolonel Umbgrove, en den luit.
t/z. le kl. Van Hengel, verbonden
aan het bureau van den Marinestaf.
Afloop ainbiitidlng.
By 's Rykswerf albier, werd Dinsdag
j.1. aanbesteed het bouwen van eeue
werkplaats met kantoor voor den
Torpedodienst, op de z.g. Marnixkade,
waarvoor werd ingeschreven als volgt:
A. Krynen f 36 660.-
Starrenburg en Boerdyk 34.970.-
J. Spruit 34.874.-
H. Wyker 34.334.-
Gebr. van Pelt 32 816.—
I. J. van Os 32.790.-
J. de Vries 31.900.—
Allen alhier.
Comitö huldiging Tar Hall.
In de Dinsdagavond gehouden
slotvergadering van boven genoemd
comitö, werd rekening en verant
woording gedaan, waaruit bleek, dat
de rekening, daDk zy de medewerking
van een tweetal leveranciers, de heeren
Heydanus en Thyasen, die restitutie
gaven op hunne rekeningen, sloot.
De Voorzitter, kapitein Haak, bracht
dank aan allen, die aan de hulde-
betooging hebben meegewerkt, bizon*
deriyk aan de muziekcorpsen „Win-
nubst", „HarmoniekapeP'en de Staf-
muziek, alsook aan Helder's Mannen
koor", en den heer Meerholz, ont
werper der oorkonde. Blykens een
ingekomen schryven van den heer
en mevrouw Ter Hall, heeft de hulde-
betooging een aangename herinnering
achtergelaten. Vooral stelde de heer
Ter Hall de persooniyke felicitatie
van don Burgemeester op prijs. Aan1
De barbas van Hr. Ms. „Das"
is te Hoek van Holland op den Zutder
dam geloopeD. Het volk is er atge-
haald door de loodsboot; de boot is
vermoodelyk wrak.
Burgirlljki dienstplicht.
Een wetsontwerp tot regeling van
den burgerlyken dienstplicht is reeds
by den Raad van State aanhangig
gemaakt.
Dc mobilisatie-vergoedingen.
Naar het Volk verneemt, worden
aan het ministerie van Oorlog plannen
overwogen 01$ binnenkort het maxi
mum tier toe te kennen vergoeding
aan de gezinnen van dienstplichtigen
by de militie, landweer en landstorm
te brengen van f2— op f8.— per dag.
Be overeenkomst met Duitichland.
Naar het Haagsch Correspondentie
bureau verneemt, is de voorloopige
overeenkomst tusschen de gedelegeer
der Nederlandache en der Duitsche
regeering, in zake de levering van
kolen enz. door Duitschland, door de
Duitsche regeering geaccepteerd.
De „Timet" over onze neutraliteit.
De „Times" schryft onder den titel
„Een beteugeling van onneutrale
daden", over de quaestie van den
zand- en grintdoorvoer, Het blad
vraagt of de ortsen en oude metalen
die worden vervoerd, dienen om
sauspannen te maken of munitie en
kanonnen. Wat is de redeiyke gevolg
trekking uit de bekende feiten? Het
blad wijst verder op de oorlogvoering
der Duitschers in Belgiö en vraagt
dan of de Nederlanders werkelyk
willen doen gelooven, dat uit zuivere
zorg voor het Welzyn van de Belgische
bevolking de Duitschers de verkeers
wegen herstellen en niouwe aanleg
gen. fcfoede wegen en spoorwegen
zyn van allergrootst belang voor een
leger dat oprukt, in stelling ligt of
terugtrekt. Het blad meent, dat
moeiiyk is vol te houden dat aldus
gebruikte materialen niet voor oor
logsdoeleinden dienden. „Werkelyk
kunnen ze voor vredelievende doel
eindon orden gébruikt. Zy kunnen
uitsluitend bestemd z(jn voor de
human8 doeleinden, voor welke zy
naar de Dyitacheva willen verklaren
feiteiyk zijn gebruikt, maar uit de
ervaring der laatste drie jaren, is
het kinderachtig van de Nederland
scbe regeering om de Duitsche ver
klaringen als bewyzen te willen
aanvoeren."
De „Times" heeft het verder over
de Britsche „teederheid" voor de
Nederlandsche belangen, maar dreigt
dat wy geen gijnsten nu en later
zullen mogen verwachten, zoolang
wy niot een ware en onwrikbare
neutraliteit handhaven. „Zy (datzyo
de Nederlanders) kunnen geen Brit
sche kolen importeeren en Britsche
kabels gebruiken, terwyl zy den
vyand toestaan materialen voor de
vervaardiging van beton te vervoeren
over hun gebied."
IndlS en dp oorlog.
Batavia, 15 October. De ryst uit
voer uit Rangoon naar Ned.-Iodiö is
verboden. De overheid weigert de
reden van het verbod mede te deelen.
In welingelichte kringen wordt ver
moed dat het verbod verband houdt
met den doorvoer van grint en zand
in Nederland. Wy vernemen verder
dat het ryatuitvoerverbod voor Ran
goon waarschyniyk door een voor
Saigon zal worden gevolgd. Uit deug-
deiyke inlichtingen biykt dat te Ran
goon groote hoeveelheden ryst zyn
opgeslagen, zoodat gebrek daaraan
geen aanleiding kan hebben gegeven
tot het verbod. De maatregel is
vooral voor Sumatra's Oostkust fataal,
welk gewest de ryst hoofdzakelyk
uit Rangoon betrekt.
Sohiepsbouw In Nederlandseh-IndlO.
In een Indischen brief, opgenomen
in den „Nwe Fin." wordt het vol
gende medegedeeld: Het tekort aan
schepen heeft een maatschappy op
Java een begin van uitvoering doen
geven aan haar plan, houten schepen
in de vaart te brengen. Op de werf
te Joanna van de Nederlandsche In
dische Scheepsbouw- en Kustvaart-
maatschappy (kortweg de Nisek ge
noemd) is de kiel gelegd voor een
vjjfmastzeilschip. Voor het latere te
water laten van het schip moet het
gouvernement beloofd hebben, de
vaargeul te Joanna te zullen doen
uitdiepen.
Da Rottardimacha havanraaarva.
Nu verschillende organisaties van
havenarbeiders, ieder apart met de
leden vergaderd hebben, is gebleken,
dat er eenstemmigheid heerscht over
de te vormen actie voor uitbreiding
der havenreserve en men bereid is
eventueel de algemeene staking te
proclameeren, teneinde het doel te
bereiken.
Dinsdagavond vergaderde de be
sturen der organisaties, om de te
voeren actie te bespreken, doch tot
een besluit is het nog niet gekomen,
daar kort voor deze byeenkomst een
uitnoodiging van den voorzitter der
Rotterdamsche Scheepvaartvereeni-
ging, den heer Paul Nygh, was ge
komen om over deze aangelegenheid
te conferoeren.
Gistermorgen hesftdeze conferentie
plaats gehad. Over de daar behandelde
voorstellen zal de combinatie van
besturen uit de havenarbeiders orga-
saties vergaderen.
Er is dus nog kans, dat het dreigend
conflict wordt voorkomen, ai; is die
kans zeer gering.
Etn conflict lo dc Tcxtlol-lnduatrli.
Te Tilburg dreigt een conflict in de
Textiel Industrie. Het betreft hier niet
in hoofdzaak een loonsgeschil. De ar
beiders vragen wel is waar loons-
verhooging, doch door hun tweeden
eisch verkorting van arbeidstyd
zou, gosteld dat een en ander wordt
ingewilligd, hun flaancieole positie
vrijwel biyven zooals zy thans is.
Een betere regeling van de arbeiders
verhoudingen, dat is het waarop zy
wenschen aan te sturen. Ea daar
tegenover staat het door de fabrikan
ten ingenomen standpunt, dat de
patroon baas dient te zyn in de fabriek
en niet de werkman.
eide partyen blyven b(j hun ver
klaring, dat zy van plan zyn de zaak
op haar beloop te laten en kalm af
te wachten wat van de andere zyde
zal geschieden.
Woensdagmiddag zyn in de ver
schillende fabrieken de ontslagbrieven
aan de werklieden uitgereikt. Komt
er geen verandering in den stand van
zaken, dan zal dua te beginnen met
Donderdag 25 October alieen oog in
de vyf niet by de fabrikanten-ver-
eeniging aangesloten textielfabrieken
worden gewerkt.
Verbetering ven den treinenloop.
De directie der Staatsspoor heeft
aan het personeel medegedeeld, dat
het de bedoeling is op het geheele
Nederlandache spoorwegnet een dienst
regeling der reizigerstreinen te ont
werpen, die in totaal niet meer kilo
meters vordert dan de than« van
kracht zijnde. »n waarby de aan de
tegenwoordige regeling verbonden
bezwaren zooveel mogeiyk worden
ondervangen.
Hoewel dus voorop staat, dat het
totaal aantal kilometers, dat p6r dag
gereden wordt, niet wordt uitgebreid,
bestaat de mogeiykheid, dat de trei
nenloop op een of ander zeer druk
baanvak nog iets kan worden ver
beterd ten koste van oen ander baan
vak, waar het vervoer zoo gering is,
dat de treinenloop nog iets kan wor
den ingekrompen en dat door wyzi-
ging betere aansluitingen worden
verkregen.
Bovendien is het misschien mogelyk
nog enkele der op Zondagen loopende
treinen te doen uitvallen. Verder is
het natuurlyk van het grootste belang
dat vertragingen worden opgeheven
door wy'ziging van de dienstregeling,
vergrooting oponthoud, wyzigihg ma
terieel en conducteursdlenst, enz.
Den stationschef wordt verzocht
een en ander nauwkeurig te over
wegen en spoedig hunne beschouwinj
gen hieromtrent in te zenden. In
verband met het een en ander is aan
bet treinpersoneel opgedragen op
Donderdag, Vrydag, Eaterdag en Zon
dag a.s. het aantal reizigers op te
nemen, dat in d« verschillende treinen
wordt vervoerd.
Het beperkt goederenvervoer
per trein.
Met ingang van 15 October werden
door de spocrwegmaatscbappyen de
volgende artikelen voor het vervoer
van bestel-, yi- en vrachtgoed in
binnenlandsch verkeer uitgesloten
aardewerk (geen bouwmaterialen),
beenderen, beetwortels, brandhout
(ook ta£kebos«en) dranken, alcoholi
sche (behalve bier), glas (geen bouw
materialen), kermiswagens, krame-
ryen, landbouwwerktuigen, metalen
(afval van), meubelen,.rij- en voer
tuigen, rytoib|en en rljwielonderdee-
len, sigaren, atrookarton, tabak, turf,
turfstrooisel, winkelwaren (niet val
lende onder levensmiddelen en klee-
dingsartikelen), wyn en yzer (oud).
Rijwielbanden.
De minister van landbouw, nyver-
held en handel heeft bepaald, dat
voor ry wielbanden worden vastgesteld
de volgende maximumpryzen, resp.
groothandel-, tnsschenhandel en kiein-
handelprijs.
Voor transportrywielbuitenbanden,
gemerkt A f 13.70, f 14.70, f 17.20,
voor rywielbuitenbanden, gemerkt B
f 9.70, f 10.70, f 13.20, voor rywiel
buitenbanden gemerkt C f 8.20, f 9 20,
f 11.70, voor rywielbuitenbanden ge
merkt D f 6.70, f 7.70, f 10.20, voor
rywielbuitenbanden gemerkt E f 4.65,
f 5.66, f 8.15, voor transportrywiel-
binnenbanden gemerkt A f 5,20, f5.70,
f 7.20, voor rüwielbinnenbanden ge
merkt B f 4.20, f 4.70, f 0.20, voor
rljwielbinnenbandpn gemerkt C f 8.20,
f 8.70, f 6.20, voor rywielbinnenban-
den gemerkt D f 1.60, f 2.10, f3.60.
De levering van banden zal hebben
te geschieden met 12 maanden ga
rantie volgens de in den rijwielhandel
geldende garaQtiebepalingen voor bui
tenbanden van qualiteit A, B, C en D
en voor binnenbanden van qualiteit
A, B en C.
De qualiteiten zullen worden aan
geduid door de letters A, B, 0, B en E
voor de buitenbanden en A, B, C en D
voor de binnenbanden.
Het is verboden ry wielbanden te
verkoopen of af te leveren of ten
verkoop in voorraad te hebben, die
niet zyn voorzien van het Rykscon-
trólestempel, bedoeld in het volgende
lid.
Het Ryk8contrólestempel bestaat
uit de letters R. D. R. en daarachter
een kroon, gevolgd door een der letters
R. D. R. en daarachter een kroon,
gevolgd door een der letters A, B,C,
D of E, al naar gelang dat stempel
zal worden aangebracht op een band
van qualiteiten A, B, C, D of E.
Het verbod tot aflevering, ver
koopen en ten verkoop in voorraad
bebbon van ongestempelde banden is
niet van toepassing: voor de fabri
kanten vóór 1 November 1917; voor
de handelaren vóór een nader te be
palen datum.
Potroloun-mlsftro.
Men schryft uit den Haag aan het
Hbl:
Wat reeds lang onder de minder
gesitueerden in onze stad broeide, is
gisteravond omstreeks 6 uur gedeel-
teiyk tot een uitbarsting gekomen.
Verschillende vrouwen uit de Bloem-
straat, welke reeds weken, by gebrek
aan gas en petroleum, des avonds in
het duister zitten, hebben een inval
gedaan in den winkel van den heer
Tusselaar op den hoek van de Veen-
kade en Ba Costastraat en de daar
aanwezige petroleum op eigen'houtje
gedistribueerd. De vorige week, zoo
vertelden zy, hadden zy van het
diatributiebureau een kaart ontvangen
waaropingevuldmoest worden hoeveel
petroleum zij mteedt-u no-.-dig te
hebban. Daarop badden zy heden
wederom een kaart ontvangeD, waarop
zy moesten vermelden van welken
winkelier zy de petroleum wilden
betrekben. Intusschen bleven zy maar
zonder liebt en moesten de mannen
wanneer zy des avonds na het wei k
thuis kwamen, in het donker eten
en zitten, z&dat zij nog geen courant
konden lezen. Daar zy nu wisten, dat
de winkeliers reeds van petroleum
voorzien waren, maar deze nog niet
mochten verkoopen, ging een 30 tal
vrouwen met allerlei flesscben gewa.
pend naar bovengecobmden winkel
ea hebben daar het vat met petroleum
leeggepompt, hetgeen de winkelier
machteloos moest toezien.
De inmiddels ontboden politie kon
met veel moeite ten slotto den winkel
ontruimen.
De veroverde buit werd In triomf
rond gedragen en onder de minder
gelukkigen verdeeld.
De winkelier verzekerde, dat hy ér
geen schade by geleden bad, hef,
grootste deol was onmiddeliyk betaald-,
terwyl hy voor het overige deel na
bezorgd was.
Totslag sp pstrolsum.
De gemeenteraad van Hilversum
beBloot aan gezinnen, die noch over
gas, noch over electrisch licht be
schikken, een toeslag op petroleum,
te geven van 22 ct, per liter.
(„Tel."K
Hulpbrandstoffen.
Het Bureau voor Mededeelingen
inzake de Voedselvoorziening meldt,
By de Ryks kolendistributie komen
dageiyks mededeelingen betreffende
uitvindingen tot leniging van den thans
heerschenden brandstoffennood. Hoe
wel slechts weinige van deze uit
vindingen voor practische toepassing
vatbaar nyn, is het wellicht niet
ondienstig om naar aanleiding van
de ontvangen aanwijzingen op enkele
punten de aandacht te vestigen.
Van verschillende zy den wordt erop
gewezen, dat uit de aach en sintels
van industrieele en particuliere stook
inrichtingen een bruikbare brandstof
kan worden gewonnen. Uit eenjonder-
zoek is gebleken, dat het niet wel
mogelyk ia, de winning van de brand
bare deelen uit steenkolenascb, in de
verschillende gemeenten door een
Centralen Dienst te doon geschieden,
doch dat het veeleer de voorkeur
verdient, dat het sorteeren van da
asch en sintels door de industrién
en particulieren zelf ter hand wordt
genomen, hetgeen m«t behulp van
een eenvoudige wyze kan geschied&u.
Het uitzoeken van de asch, dat in
normale tyden als niet loonend werd
beschouwd, geeft inderdaad een niet
onbelangryke besparing aan brand
stoffen een ieder zij dus erop bedacht,
te voorkomen, dat brandstoffen ver
loren gaan.
In dit verband moet nog de aandacht
worden gevestigd op ds groote hoe
veelheden asch en sintels, welke op
of in de naby beid van fabrieksterreinen
zyn opgeslagen of wel als terrein-
ophoogingen zyn gebruikt. Ook daaruit
kunnen thans niet onbelangryke hoe
veelheden bruikbare brandstoffen
worden gewonnen. Het sorteeren van
deze brandstoffen zal daarby wellicht
aan de verschaffing van nuttig werk
dienstbaar kunnen worden gemaakt.
Van verschillende zyden is in cou
ranten en geïllustreerde bladen reeds
erop gewezen, dat ook op kleine schaal
met behulp van een eenvoudig hand
persje briketten kunnen worden ge
maakt uit allerlei brandbaar huisafval
als papier, houtspanen, houtwol,
turfmolm, enz., waardoor een ieder in
staat is zelf voor een kleine aanvulling
van het brandstofrantsoen te zorgen.
Het verdient vooral aanbeveling
om met den genoemden afval het uit
de asch teruggewonnen brandbare
gruis, zoomede ook het gruis dat
eventueel met de geleverde kolen
wordt ontvangen, te briketteereD,
daar de calorische waarde van de
verkregen brandstof daardoor aan-
zieniyk verhoogt en het gruis als
zoodanig een zeer oneconomisch brand
materiaal vormt,
Wat de mogelybheid betreft om
de toepassing van fijne brandbare
materialen als zaagsel, houtdraaisei,
run, turfstrooisel e.d. voor huisbrand
en kookdoeleinden, deze materialen
kunnen In de gebruikelyke kachels
en fornuizen niet worden gestookt.
Wel was reeds sinds langen tyd In
enkele streken van ons land (by de
zaagmolens) het gebruik van zaagsel
als brandstof in de z.g. „zaagselpot-
ten" bekend.
Verschillende personen hebben de
ouderwetsche zaagselpotten thans
verbeterd en aangepast aan de te
genwoordige eischen van gemak en
zindelykheid. Terwyl zaagsel en run
slechts in zeer beperkte mate be
schikbaar zyn, zoodat de toepassing
van deze materialen als brandstof
niet groot kan zyn, is turfstrooisel
in vry groote hoeveelheden beschik
baar. Een bezwaar van het gebruik
van turfstrooisel is, dat het om op
de bovenbedoelde wyze te kunnen
worden gestookt, zeer droog moet
zyn. Hoewel ook het vervoer van
dit volumineuss materiaal veel laad
ruimte vergt, wordt thans reeds een
hoeveelheid turfstrooisel voor de
huisbranddistributie ter beschikking
van de Brandstoffencommissies ge
steld.
D« heir Hertri ter Hall
•n da RtyiwQkictii gamnntiriid.
Wy ontvingen het verslag van de
zitting van den gemeenteraad van
Ryswyk van 6 October. By de be
handeling van het puntvoorstel tot
het verleenen van een crediet tot
exploitatie van de centrale keuken,
vroeg de heer Ter Hall 0. a. of de
controle hiervoor door het gemeente
bestuur werd gehouden. Spr. acht
van belang, dat dit vastgesteld wordt,
opdat er niet gedacht zou kunnen
worden, dat er een slaatje uit ge
slagen werd.
Iemand, die zulken laster zou ver
spreiden, zou, meende de Voorz., het
doodtrappen niet waard zyn
Op voorstel van den heer Ter Hall
wordt de minimum jaarwedde voor
onderwyzers vastgesteld op f 800.—
en 6 2 jaarl. verhoogingon van f 100. -
Ook wordt op voorstel va: dezen
heer besloten voor de by-acten toch
te betalen, ook al wordt in die acte
geen les gegeven. Ongetwyfeld eon
mooi succes t
