OE WEEK.
22 Januari.
De Memorie van Antwoord op het
Voorioopig Verslag over het Levens
middelen ontwerp is verschenen. En
wij weten nu, dat minister Pos!huma
absoluut geen bezwaar heeft tegen
de instelling van een crisis-departe
ment, tot 't hem ontheffen van den
zwaaraten last, op het drietakkig
departement drukkend. Ook weten
wjj. dat Z. Exc. zich evenmiu zal
verzetten tegen een parlementaire
ei qiête, mits deze niet het karakter
van wantrouwen in zjjn beleid draagt.
Dit laatste begrip iB zal men
toegeven zeer rekbaar. Waar is
do grens, aangenomen dat de Kamer
een er qi êto naar het boleid van een
raadsman der Kroon noodig acht,
tusachen vertrouwen en wat daarmee
feitelijk in strijd is?... Wanneer
straks de groote kamp in bet. Lager
huis begint - Troelstra contra Pos
tbuma zal men ervaren, hoo de
meerderheid van de Kamer over deze
kwestie denkt. Voorloopig blijft het
moest waarschijnlijk, d;<t waar
geen liefhebber zal te vinden zjjn
voor bet. ambt, in het vooruitzicht
van in Juni a.s. weer aan kant te
worden gezet door Heer Kiezer
alles „by 't oude" zal blijven. In-
tusachen, do mogelijkheid dat in
de hitto van don .distributie-strijd"
(en warm zal de Kamer atmosfeer
dan zeker zijn!) verrassingen zullen
worden geboren ze blijft ongetwijfeld
bestaan. Wij weien uit de Memorie
van Antwoord, dat in de allernaaste
toekomst geen ooconomische nood-
stand van de ergste soort behoeft te
worden geducht. Maar óók, dat,
wannéér de omstandigheden niet
beduidend verbeteren en - wat helaas
allerwaarschijnlijkst lijkt 1 over
enkele maanden do wereldbrand nog
niet gebluscht zal zijn, - de toestand
in het armn Patria dusdanig zou
kunnen worden, dat wij met weemoed
zullen terugdenken aan de goede
dagon in den wintor 1917—'181...
Ondanks al de mitdre. Ondanks de
overstelpende sneeuwbuien, waarop
wjj nu telkens verrast worden, en
die ons voor een poosje terugbrengen
in den tijd, toon de telefoon nog een
ongekende weelde was, en het trein-
verkeor .spielerei" was, met nu
vergeleken; ondanks de ellende van
gebrek aan brandstoffenhet moeten
wachten op en soebatten om kaarten
en bons voor allerlei onmisbare
dingen; ondanks de stijgendeprtjzon
voor allea en nog wat, dio het dragon
van toonbaar schoeisel gaandeweg
tot een voorrecht van rijkaards maakt
en het rooken van oen gosde sigaar
tot een luxe, slechts voor O-W'ers
en wie met dezen gelijkstaan, te
bereiken I
De jongste geruchten omtrent de
vordering der onderhandelingen met
Engeland zijn zeker bljzondor geschikt
om hoop en blijde verwachting te
doen ontkiemen. En wie vreesde, dat
de Engelsche weigering om vergoe
ding te geven voor de schade, be
rokkend aan de „Bernisse" (het op
93 Mei j.1. naar Cardiff opgebrachte
en toen door een Duitsche duikboot
beschoten schip) .roet in 't eten"
zou gooien, hij is oon kniesoor. Zeker,
het Haagsche Plein heeft duizend
maal gelUk waar.'t protesteertmet
welk recht maakt Engeland zich van
een Nederlandsch schip meester?
Maar het onder protest dragen, dulden
van onrecht eu willekeur, ons door
de oorlogvoeronden aangedaan, is nu
eenmaal de droeve taak onzsr Regee
ring. Steeds: om het ergste te voor
komen, 't Is goed, intusschen, dat
w(j ons niet alles laten welgevallen.
De wijze, waarop oen Engelach
opperoffleier zjjn gemoed luchtte
over de wanorde by het eerste
transport van Engelsche gewonde
krijgsgevangenen, uit Duitschland
gekomen, - ging de grenzen van
betamelijkheid ver te buiten; van
eerbied voor Nederland en zjjn groote
gastvrijheid, 't Ia goed, dat prof.
Hoeres deze booze'kat de bellen
heeft aangebonden en vragen over
het geval heeft gericht tot minister
Cort v. d. Linden. Inmiddels het ft
b|j het tweede transport het
Roode Kruis zich kunnen rehabili-
teeren en is tevens, - door het
loyale woord van hulde, door senator
Colijn geuit en door verklaringen van
collega's-artsen en zusters, de goede
naam van dr. P. Hijmans als man,
op wien hier aanvankelijk de vor
antwoordtiykheid rustte, gered.
Als er fouten zijn begaan, gemis
aan goede organisatie ia gebleken,
dan was slechts een bezadigd en
hoffelijk protest hier oirbaar.
Het Lagerhuis is nu met don
grooten y vor aan het werk, dio steeds
valt to constateeren by hot naderen
van eene beslissende kios periode. En
zeker niet vóór einde Maart zullen
de hoeren door het Paascb-recès
onderbroken worden in hun arbeid.
Waarna zeer vermoedelijk nog een
slotperiode zal volger, totdat het
doodsklokje voor deze Kamer gaat
luiden.
Het Voorloopig Verslag der Indische
Begrooting-1918 geeft bier de bekende
jeremiaden te hooren over minister
Pleyte's .gemis aan vastheid van
beleid, van lijn", maar ook aan
koloniën is begrijpt men geen
crisis vóór a.s. midzomer te wachten.
San, eindelijk, zal de bewindsman,
die minder dan een van zUn ambt-
genooton in dit extraparlementair
Kabinet bij het Parlement ,in den
pas" kon raken, het .otium cum
dignitate" kunnen gaan genieten, zich
niet do illusie makend - vermoed
ik dat zijn heengaan door de
Vertegenwoordiging betreurd wordt.
In de eerste week na de hervatting
van baar werkzaamheden heeft de
Tweede Kamer - 't moet erkend -
met frisachen speed gearbeid. Dat op
den sneeuwdag van 15 Januari het
.quorum" werd bereikt, is op zichzelf
reeds een bewijs, welke magische
uitworking thans de vrses voor den
toorn van Z. M. den kiezer heeft I
Do goedkeuring van het ontwerp,
scheppend de mogelijkheid tot aanleg
van een Waterweg Dordt naar zee
was een inderdaad groote zegen voor
dr. Lely. Do toekomst zal nu moeten
leeren, in hoever do Rotterdamsche
vrees voor nadeel, door den Rotter-
ilaraschen Waterweg te lijden, op
juiste gegevens berust. Terwijl 's
heoren J. ter Laan's motie, gericht
tegen speculatiezucht met terreinen,
voor het werk noodig, „zwemmende"
is gebleven, geworpen werd in het
groote, groote Parkmcnts-bassin,
waarin zooveel al sinds jaar en dag
aan 't zwemmen is. Totdat een groot
getal van de „drenkelingen" ten slotte
een jammerlijken dood moeten ster ven,
daar de hartelooze moeder Kamer
geen band moer uitstrekt om ze op
veilig droog terrein te brengen
By de Begrooting van Binnenland-
scho Zaken is veel gesproken over de
bescherming der jeugd, de tuchteloos
heid van het opkomend geslacht. De
heer v. u. Molen schetste, boe zekere
moderne cinema-films het met ver
bijsterende snelheid vermeerderende
getal der jeugdige moderne apachen
kweeken. De heer Geihard vroeg
drankverbod tot den achttien jarigen
leeftijd; de heer Knobel rookverbod
voor kinderen. Minister Gort v. d.
Linden maakte er zich eigenlijk met
een Jantje van Leiden af, de zaak
schuivend op de schouders van den
gemeentelijken wetgever. Z. Exc. bo
twistte, en hoe kon dit ookl?
geen seconde, dat er iets moet, gedaaD
om de jeugd to beschermen tegen
allerlei moroeie infectie, de jonge
lichamen en zielen bedreigend in onze
maatschappij. Wie het dageHJksch
relaas, in de bladen te vinden, volgt
van diefstallen, inbraken,oplichterijen
e. t. q., gepleegd door nauw de kinder
schoenen ontwassen knapeD, zich
organiseerend vaak tot apachen-^
benden, - hy heeft geen Kamer
speechen noodig om to beseffen, dat
de Overheid in deze niet „iets", maar
zeer veel te doen heeft.
En ook: dat zoo ergens, dan hier
in de hoogste mate „periculum in
mora" bestaat. Helaas, de weg,
die in Nederland do Overheid noodig
beeft om tot maatregelen te komcu
hij is een zoo lange 1 Er is thans in
den lande een beweging, zich ten doel
stellend het voeren van actie om te
komen tot herziening van onze ver
ouderde handelswetgeving. Een dor
tallooze onderwerpen van zeer bij
zondere urgentie zal het nieuwe
Lagerhuis, het op zijn werkprogram
plaatsend, ertoe komen om ook in
dit verouderde nieuw leven te brengen,
- zich aanpassend tot de huidige
toestanden - Zóóvele verwachtingen
worden nu gebouwd op do Kamer,
die door E. V. zal wordeu geschapen.
De voorbeteiding is ln vollen gang
reeds. Telkens worden nieuwe party
programs: hetzij scherp omlijnde of
slechts een schema gevend, openbaar
gemaakt. Tal van candidateniyaten
zyn gepubliceerd. En de Neutrale
Paity, een groepje tooneel-artisten,
waaronder de begaafde Julia Cuypers
en Caroline van Dommelen, voor het
.Lagerhuis candideerend, trok 't
meeat de aandacht. Opende een ver
gezicht, waarin do Tweede Kamer
zittingen meer dan nu op ,d3gen
van herrie' of van „spanning' tot
de openbare vermakelijkheden, attrac
ties, zouden gaan bebooren. Eilacy,
hoevele verwachtingen, opdetoover-
kracht van de Evenredige Vertegen
woordiging gericht, zullen in Juni
in rook vervliegen I'c Zal er
vrees ik mee gaau als met som-
miger naïeve verwachting, dat bet
nieuwe art. 192 don langen, boozen
schoolstrijd zou beëindigen. Dat men
hier met een luchtkasteel te doen
had, ieder zal 't dunkt me -
toch til wel toegeven.
Mr. Antonio.
DE OORLOG.
t
Van het Westelijk front.
Beriyn, 23 Januari. Ten noorden
van Souain en noordoostelijk van
Avocourt volgden op krachtige vuur
actie aanvallen der Franscben. In
hevige gevechten van man tegen man
werd de vyand teruggeworpen.
Ten oosten van Malancourt drongen
onze troepen de vyaudeiy ke loopgraven
binnen en keerden met een aantal
gevangenen terug.
Tusschen Beaumont en Ore es nam
de artillericstrijd tegen den avond toe.
Parys, 28 Januari. In Belg:ö, ten
Oosten van Nieuwpoorf, zyn de
Duitschers er by oen krachtigcn
overval, dien zy hadden laten vooraf
gaan door een intens bombardement,
in geslaagd, voet te vatten in ren
vooruitgeschoven gedeelte van ouzo
eerste linie.
In do buurt van Avocourt levendige
actie van do artillerie.
Het gevecht op zee bij de
Dardanellen.
Londen, 22 Januari. Ds Britsche
admiraliteit geeft het volgende offlei-
eole rapport over de gebeurteniason
in verband met hut uitloopen van
de Goeben (Soeltan Selim) en van de
Breslau (Midllli).
Den 20sten Januari, 's voormiddag#
6 20, toen de torpedojager Lizard op
ongeveer tweo mijlen afafands van
de Noord-Oostelijke punt van het
eiland Imbros patrouilleerde, kreeg
hy de Breslau in zicht, die in Noor
deiyke richting stoomde, naar een
punt ten Zuid-Oosten van Kaap Kep-
halo, gevolgd door do GoebeD, cp
ongeveer een myi afstands.
De Lizard maakLo onmiddel'.yk
alarm en, terwyi by het vuur opende,
bleef by In zoo nautv mogeiyk con
tact met de vyandel(jke schepen. De
Goeben en do Breslau bonden op
ongeveer 11.000 yards den strijd met
de Lizard aan.
De Goeben kreeg toen onze moni
tors ln zicht in de Koesoe-baai, aan
den Noordoosthoek van het eiland
Imbros en richtte zijn vuur op hen,
terwyi de Breslau de Lizard bleef
beechisten, welke tengevolge van het
welgericht vyandeiyk vuur, verhin
derd werd n&derby te komen en tor
pedo's te lanceeren.
De torpedojager Tigross voegde
zich toen by de Lizard en de beide
vaartuigen trachtten do monitors to
dokken, door een rookscherm te ont
wikkelen. Inmiddels werd de Raglan
(monitor) zwaar getroffen en in den
grond geboord en do kleine monitor
M. 28 midscheeps in brand geschoten
hy vloog in de lucht en verdween
•ongeveer te zes uur 's ochtends.
De vyand staakte toen het vuren
en koerste naar het Zuiden. Toen
de Tigress on de Lizard treilers
waarnamen, welke aan de monitors
hulp kwamen brengen, achtervolgden
zy den vyand.
To zeven uur, toen de Breslau zich
ongeveer zes mijlen ten Zuiden van
Kephalo bevond, werd oen groote
ontploffing waargenomen, dwars voor
haar achtersten schoorsteen. Twee
of drie minuten later werden nog
drie ontploffingen opgemerkt en om
tien minuten over zeven zonk de
Breslau. De Goeben, die zag, dat de
Breslau caar den kelder ging, wendde
zich er heen, voer er eenmaal omheen
en zette to9n koers in Zuidelyke
richting.
Onmiddellijk daarna kwamen vier
vyandeiyke torpedojagers in hot
gezicht, komende uit de Dardanellen,
gesteund door. een ouden Turkschuc
kruiser. Da Tigresa ea do Lizard
bondon den strijd aan met de vyan-
deiyke torpedojagers, die zich snel
terugtrokken. De dichtstbijzijnde
torpedojager was herhaaldelijk ge
troffen en in brand geschoten.
Ü9 Goeben hield iu Zuidelijke
richting aan, totdat hij door een
aanval van onze vliegtuigen werd
genoodzaakt van koers te veranderen
en naar do Dardanellen te stoomen.
Hot schip liep toen op een mijn,
waardoor het achterschip zonk met
een slagzjjde van 10 tot 15 graden,
waardoor de snelheid aanmerkelijk
werd verminderd.
Onze luchtstrijdkrachten vielen den
kruiser herhaaldoiyk aan en raakten
hem tweemaal, toen hij ter hoogte
van Ghanak was gekomen.
De Goeben verkeerde nu in zulk
een beschadigden toestand, dat bij
op het strand is gezet op de uiterste
punt van Ena Nagara, ongeveer 100
yards van den vuurtoren. Nadat het
scbip op het strand was geloopec,
werd het nog tweemaal getroffdD
door onze vliegtuigen, die door ver
scheidene vyandelyke watervlieg
tuigen werden bestookt.
Naar onze viiegtuigen rapporteerden
lag de Goeben Maandagmiddag nog
in donzelfden toestand op het strand.
Onze vliegtuigen werpen nog steeds
bommen op hut schip.
De duikboot- on mljnoorlog.
Beriyn, 23 Jan. Onlangs zijn onze
duikbeoten in de Middeilandsche Zee
met bizonder groote resultaten tegen
het transportvoikter naar Italiö en
het Oostc-n werkzaam geweest. Zeven
stoomschepen en 2 zeilschepen m9t
rond 27,000 br. reg. ton zijn aan
haar aanvallen ten offer gevallen.
De vredesonderhandelingen.
Ds msening dar Russsn.
Petrograd, 22 Jan. In een officieel
communiqué over de onderhandelin
gen te BrestLitowsk wordt gezegd,
dat von Kühlmaon ar op gerekend
had, dat de Russische delegatie, om
dat Rusland np.ar den vrede "erlangt,
hem zou helpen tegenover do bavol
ktcg de ware bedoeling van het
Duitsche vredesprogramma te ver
bergen. De Russische afgevaardigden
zorgden echter, dat de bevolking, die
een eerleken vrede vroeg, omtrent
bet ware Duitsche imperialistische
programma ten volle werd ingelicht.
De Rusïische revolutie moge de
annexionisten dan al niut kunnen
verstooten, zy weigert in elk geval
de brutale annexionistiache pretenties
met het vijgenblad der democratie
te bedekken.
Da groote beteekenis van de be
sprekingen is deze, dat zy het Duit
sche imperialisme hebben ontdaan
van den mantel, welke het uit de
democratischs kleerkast had geleend
en dat thans de doeleinden in al hun
naakte wreedheid aangetoond werden.
Die doeleinden beoogen o. a. het
bezetten van byna alle grondgebieden,
waarop zich thans Oostenrykera of
Duitschers bevinden.
Het comminuqué eindigt met de
verklaringen, dat van de onderhan
delingen niets meer te wachten staar.
De stakingen In Oostenrijk.
Wcon8D, 23 Jan. De dagbladen zyn
heden weder verschenen. Io verre
weg do meeste bedry ven is de arbeid
hervat. Tot dusver zijn geen inci
denten gemeld.
Nog wordt gemeld, dat, terwyi
Maandag 14 Jan. de staking wasbs-
gonnofi in talryke oorlogsfabriekeD,
Woensdag talrlJko particuliere be
dry ven zich aansloten. Donderdag
beletten de Weener arbeiders de
tonstelling in de Hofoperazü dwon
gen de directie het publiek naar
huis to zenden. Viydags was geheel
Weenen in duisternis gebuid; de
schouwburgen spoelden niet meer.
Vrydagmiddag werd h6t tramver
keer gestaakt en verschonen de
laatste couranten. Ofschoon alleen in
Weenen dagen lang ongeveer éen
halt millioen stakers op straat waren,
zijn er slechts weinig excessen voor
gekomen. De beweging vertoonde
geon anti kapitalistisch karakter en
was ook niet tegen den keizer ge
richt.
Iu Boedapest breidde de beweging
zich veel sneller uit dan in Weenen.
Op Vrijdagmorgen werd aldaar de
algomcone staking geproclameerd on
het tramverkeer stopgezet. Alleen de
zetters en drukkers waren Vrydag
avond nog niet in staking, maar
maakten nog de ochtendbladen voor
Zaterdag. De ceusuur verbood in de
Zaterdagochtendbladen iets op te
r.eraen over de algemsene staking
in Boedapestwel mochten berichten
worden geplaatst over de beweging
in Weenen. Daarop belette het be
stuur van de Hongaarsche sociaal
dcmocratio het verder verscbyren
der bladen.
Do stakers kozen een raad van
honderd vertrouwensmannen. D ze
verschenen by generaal Hope en
stelden voor de beëindiging van de
staking do volgends voorwaaiden
le. Onvoorwaardelijke vrede; 2e. In
voel icg van don achturigen werkdcg
3e. Invrijheidstelling van Friedrich
Adler en van alle wegers politieke
misdryven veroordeelden4e. de-
militarisatie van de bedrijven en
opheffing van de oorlogsbedryven.
Uit Oostenrijk.
Weenon, 23 Januari. Bij de beant
woording van interpellaties door
Duitschers en Tsjechen ingediend in
verband met de motie over het recht
van zelfbeschikking, die den 6en dezer
in de Tsjechische conferentie te Praag
is aangenomen, hoef: de minister
president beden ln het Huis van
Afgevaardigden gezegdDeze motie,
waariu men tevergeefs zal zoeken
naar een spoor van saamhoorigheids-
bovfcf mot de dynastie en het staats
er band plaatst zicb tot zekere hoogte
op e«a internationaal standpunt.
Dit siandpuut is geschikt om den
vyand te bemoedigen ea den oorlog
to verlengen. De motie veiiaugt voor
do Tsjechsin hut zelfbeschikkingsrecht
om zich ondor losmaking van hot
Btaatgverband volkomen onafhanke-
ïykheid 6ü sou ïereiniteit te ver
zekeren.
Men kan de motie opvatten als
een volstrekt vijandige uiting iegen
dsr, ataat, die elke Oostenrijker ver
ontwaardigd zou moeten afwyzenen
elke Oosteurijksche regeering met
alle middelen zou moeten besteden
(luide toej., interrupties links en by
de Tsjechen). Dat waarborgt de trouw
aan do staatsgedachte "Van. de breede
lagen des volks.
Da regeering verwacht dat het volk
in zyn edele gezonde kern uiet zal
worden aangetast door do kiemen van
een zelfoioordenaarspolltiek en hoopt
dat de a&nbange.a daarvan de dwa
lingen huns weegs weidra zullen
inzien.
Orer da stakingsbeweging zeide de
eerste minister, dat deze weliswaar
geeu buitensporig karakter droeg,
maar toch bedenkeiyko vormen had
kunnen aannemen. De overeenkomst
met de arbeiders moet niet worden
opgevat als een resultaat van den
klassenstrijd.
By deze overeenkomst zyn geen
overwinnaars of overwennenen, de
hervatting van don arbeid komt allen
lagon der bevolking ten goede.
Anderzijds hoeft de regeering geen
bezwaar gemaakt tegen de hervor
ming van het kiesrecht in de gemeen
ten, welke de bevolking in beginsel
niet kon worden geweigerd. Be
minister-president besloot met een
beroep op ieders vaderlandsliefde.
Uit Engeland.
Londen, 23 Jan. Vandaag is do
jaarvergadering der arbeidersparty te
Nottingham geopend. Purdy de voor
zitter zei in de openingsrede:
In tegenstelling mer de verwaoh
tingen raast de oorlog met onver
zwakte woede door. De arbsideie
klasse zal nog tot in de volgeDdo
geslachten de huillooze uitwerking
op verschillende gebieden daarvan
ondervinden. De Russische revolutie
zal tot een uitgemaakt feit worden
en een der grootste gebeurtenissen
voor de geschiedenis. De Engelscbs
arbéi'lersparty meet niets ongedaan
laten om haar Rus-ische vrieDóeD
te verhinderen een afzonderlijken
vrede te sluiten met de raiddelrijken.
Niets zou der demokratie noodlottigsr
zijn. Duitschland en bondgenooton
kuonen niet langer volhouden, dat
ze een verdedigingsoorlog voeren.
Purdy ging doorIodien het 't
Duitsche volk en de Duitsche regee-
riDg einBt is met het verlangen naar
een vrede, die op beginselen van
rechtvaardigheid steunt, ligt de weg
voor hen optn. Laten ze zich ver-
eonigen mot de beginselen, door Wil-
son uiteengezet en den weg banen
voor een wöreld-?ergelyk,dathetous
mogelijk zal maken eon vrede tot
stand te brengen, die geen kiemen
voor een lateren oorlog in zich draagt.
Terwyi ©Öitschland do bedoelde go
bieden nog bezet houdt, zou bet een
vrede door overleg uitleggen als een
zege voor zich zelf en zcu het't volk
in Duitschland nog stevigor onder het
militarisme knellen. Indien Duitsch
land en zijn bondgenooten de begin-
eelen niet wenechen aan te nemer,
die onze regeering en Wilson hebben
openbaar'gemaakt, moeten we door
vechten, tot een zuivere vrede dun
volken ter wereld veroorloofr, in
veiligheid verder te !e ren. Wy moeten
volbouden, tot dat de zege buiten
gevaar is. (Toej.).
Uit Frankrijk.
Havas meldt, dat Malvy is beklaagd
ten eerste van op het grondgebied
van do republiek en in zyn hoedanig
heid van minister van biunonlandsche
zaken den vyand te hebben Ingelicht
over militaire en diplomatieke plan
nen van Fraukryk, Inzonderheid by
de krygsverrichtingen aan den Chemiu
des Dames en ten tweede den vijand
in de kaart te hebben gespeeld door
muiteryen te verwekken.
Een beschuldiging tegen BrlandT
De ,Vo9S. Ztg." verneemt, dat
Ciemenceau ernstige beacbuldigingeu
uitte tegen Briacd, en by-Poincaré
op diens arrestatie aandrong. De
President verzocht Clemecceau eeist
de behandeling van de zaak-Caillaux
&f to wachten^ Ciemenceau hesft maat
regelen geSfcien, om Briand te doen
bewaken.
Tegen Briand moeten soortgelyke
beschuldigingen zyn ingebracht als
tegen Caillaux. In Italië zouden ke
wyzen gevonden zijn, dat Briand
met It il iaatscho socialisten zou bebbeu
beraadslaagd over een omwenteling,
om e^n socialistiich-radicaal kabinet
aan het bewind te brengen. De ge
volgen daarvan zouden ook voor
Frankryk belangryk zyn geweest.
Het in Italiö ontdekte materiaal
tegen Briand-wordt door de Italiaan-
acbe regeering gebruikt by het onder
zoek naar de nedurlaag aan de Isonzo
Cadorna en zes andere generaalB
zouden in staat van beschuldiging
worden gesteld.
PLAATSELIJK NIEUWS.
„Joseph In Dothan".
WM herinneren on3 het optreden
van Willem Royaards hier ter stede
met zyn gezelschap, ter vertolking
van Vondel's „Lucifer" met den
meester zei ven in den titelrol, nu
eenige jaren geleden. Een en al be
wondering was toen het betrekkelijk
klein aantal toehoorders. Eu we moch
ten bet toen betreuren, dat in onze
goede stad niet meerderen waren op
gekomen om te genieten van Vondel's
schoons taal.
Ons publiek schynt van goedkoo
pere (niet financieel bedeeld) pcözie
te houden. Wat alleen niet pleit voor
zyn smaak, noch voor zfja kennis.
Wy, Nederlanders, kennen den
grootsten onzer dichters, Vondel, niet,
cf althans niet genoeg. Dat strekt
ons niet ter eere.
Hoo, anders, zou het kunnen zyn,
dat „Tivoli" giaterenavoyd niet bar
stens vol was?
Vondel toch, van wien zonder ovor-
dryving kon worden gezegd
„Het Licht der Poëzie
Voor 's afgiiDsts biixem vc-iligb,
Der zanggodinnen huiügb,
Is Vondel, d' eer van 't IJ."
Die Gheaellen van dan spule, onder
leiding van Cor Hermus, brengen
Vondel op 't tooneel met .Joseph in
Dothan".
En nu moge het waar zyn, dat
Vondel geeu uitbeelder van personen
ie, dat hy niet de handeling op hul
tooneel stuk naar voreu doet sprin
gen, in zyn verzen ligt zulk een klank
rijkdom en schoonheid, dat ook de
oningewyde onwillekeurig onder de
bekoring komt.
Eigenlijk moet men het stuk ten
volle kennen om van zyn schoonheid
ten v811e te kunnen genieten. Want
zelfs in .Tivoli" ging gisterenavond
nog al wat van den klaukrytdom
verloren. Waaraan het lag weten wij
niet, maar niet aliyd zouden wy, zon
der het gedicht te kennen, woord voor
woord hebben kunnen verstaan.
Josephs geschiedenis is uit de ge-
wyde geschriften genoegzaam bekend.
Hat tooneel was eigenaardig mooi.
Daar zat perspectief in. De standen
waren den heulen avond schoon, zoo
van de Rey van kleine Engelen als
van de spelend3 personen.
Schilderachtige tafereelcn somtyds,
tegen dien belichten of donkeren
afgrond.
De verzsn werden zeer fraai gezegd.
Joseph sprak duidelijk en klaar en
ook zyn broeders, onder wie vooral
Ruben (Gerard Arbous) uitmuntte.
Een prachtige kop was Juda (Willem
v. d. Hoog;; die leek zoo van een
Oostersch tafereel weggestolen.
De rei van Eogslen werd begeleid
door harmoniummuziek. In Amster
dam meeuen wy, worden ze op de
harp begeleid, wat nog schoon er zal
klinken.
Het niet talryke publiek heeft
gisteravond genoten niet alleen de
litfhebbers, de fijnproevers, die ge
komen waren om zich in Vondels
heeriyke verzen te vermeiéu, maar
allon, naar 't ons voorkomt.
En daarom vinden wy 't jammer,
dat niet nog meerderen waren op
gekomen, wyi .die ghesellen van den
Spele" dat "werkeiyt wel verdiend
hadden.
Vondol zal echter ook zonder dat
groot biyven.
Heldtrschi Tooneelvsraeniglng
„Tavenu".
Heeft „Tavenu* zyn krachten over
schat, toen het Fabricius' „Do rechte
Lyn" koos als benefiet^voorstelling on
daardoor dus zichzelf plaatste boven
het standpunt van louter dilletiantis-
me, dat voor de leden en donateurs
hot verplicht aantal uitvoeringen
geeft? Wy zouden het niet graag
vfillen beweren.
Fabriciuü' sterk drama vereisebt
sterk spel. Trouwens, het feit, dat
niemand minder dan Louis Bouw
meester do rol van Wilko de Hond
speelde, bewyat die. Dat de heer Van
der L«e deze rol aandurfde, pleit voor
zyn zelfbowustzyn. De vraag is dus:
was de Wilko de Hond van dien heer
goed, drageiyk of zoo zoo? Er is maar
één woord noodig voor het antwoord
uitstekend. De heer Van der Lee was
absoluut voor zyn taak berekend, in
alle opzichten. Hy bad gestalte, stem,
houding, kortom alles mee by de
uitbeelding van deze zware rol. Zyn
gebaar was sober, zyn spel in alle
opzichten beheerscht, en af, zijn
tragiek aangrypend. Zijn rol was een
by uitstek dankbare, dit dient gezegd,
want Fabricius heeft van Wilko de
Hond eon sterke, stoere figuur ge-
maakt.chevaher sana p.ur nireproche.
Vraagt men zich wel eeua af - met
name in het eerste en tweede bedryf
- of de zelfbewustheid van de Hond
wel wat tè romantisch is aangedikt,
of niet te veel een papieren romanheld
van hem is gemaakt, - eenig nadenken
doet ons inzien, dat figuten als Wilko
bestaaD, goddank bestaan, al komen
wy ze niet olken dag tegen. Misschien
dat in het derde bedryf, waar Wilko,
de onkwetsbare, in de uenig kwets
bare plek geraakt wordt, die hy bezit
zyn hart en gemoed, dit zielkundig
proces niet voldoende reliëf kreeg,
bedenken wy, dat het eon taak is,
die alleen een heel groot apeler caar
bjhooren kan vervullen. En bedenken
wy ook, dat in Wilko's figuur de
psychologie van zyn mislukt huweiyk
naast do biykbaar opzatteiyk terzijde
gedrongen liefde voor Dieuwkefcu'üf
ia raar onze meening, althans onvol
doende door den schrijver aanneme-
ïyk is gemaakt.
Hem ebeatürtig was mr. Hardius
(J. B. Schuil), doch diens taak in het
drama is een geheel andere. Hy is
aanvankeiyk de transigeerende in
trigant, die den stryd met Wilko's
eeriybe rechtschapenheid aanbindt en
djen in het derde bedryf verliest en
eeriyk zyn schuld bekont. Hy is niet
zoo ten voeten uitgeschilderd als de
hoofdpersoon en uit den aard dei
zaak is zyne rol daardoor ondank
baarder. In zyn samenspel met Wilko
was by nochtans de sterke, zelfbe
wuste financier en hut was een go
«ot naar beider spel te kijken.
Kraneck, de makelaar, de sluwe
schurk, dio „zaken" komt doen mtt
Wilko en door dezen tenslotte zonder
vorm van proces de deur wordt uit
geschopt, werd eveneens prachtig
vertolkt door den heer Jac.B. Polak.
Met beheerscht en uitstekend inge
speeld spel wist deze heer van deze
rol iets goeds te maken.
Ook Koert Falk, (J. K. Pilaar), de
koloniaal, was in zyn beschaafd spel
en zijn kranig en correct acteeren
uitstekend. Zyn vry ondergeschikte
rol vervulde by met distinctie.
Tenslotte drie kleinere rolletjes:
Steven Tyssen, zendeling leeraar (D.
LeijeD), Louis Volders (E. Slikker)
en Van Buuren (P. C. de Boer De
heer Leijen schoot absoluut tekort.
En in temperament èa in acteeren
was hij niet tegen zyn rol opgewassen
hy wilde dramatischer zyn dan noodig
was en daardoor boette zyn optreden
in aan natuuriykbeid. Beter was de
beer Slikker als Louis Volders; bij
is trouwens kort op het tooneel. De
beur P. C. de Boer had de aller
belabberdste rol van Van Buuren.
over wien in zijn tegenwoordigheid
gerecht wordt door mr. Hardius en
do Hond, cn dio als geslagen hond
moet afdruipen. Hy leverde voor dezo
rol voldoende spel.
Er waren drie damesDolly,
Wilko's vrouw (mevr. M. E. dn Vdj-
Woud), die een zeer moeieiyke roJ
had en daartegen niet was opgewassen.
Zy was het is zonderling om in
dit verband van dsze eigenschap in
ongucstigon zin te spreken, maar
het kan niet aDders te veel dame,
te weinig het ietwat lichtzinnig aan
gelegde burgermeisje, met haar aboc-
luut gemis aau beschaving en
elementaire ontwikkeling. Het canail-
luuae, geraffineerde, door de wol ge
verfde van Dolly gaf zij niet weer
haar hysterisch lachen ic het tweede
bedryf leek naar niets. Fabricius
heef: deze figuur tamelyk scherp
geteekeudwij hebben een aardig
goeden kyk op Dolly, zoo'n meisje
„waar wol een aardigheidje mee is
uit te halen", maar dat moet dan
toch ook naar voren komen.
ziet, Dolly, wy zeggen net zoo
als we 't meenenging ook niet uw
man, dien gy zoo weinig waard zyt,
steeds „de rechte lyn I
Dieuwke Eylinga (mevr. van der
Lee) vertolkte haar rol goed, ofschoon
wy ook hier wat meer temperament
zouden willen hebben. Zoo'n stil
gesloten meisje, met in haar hart
die sterke liefdo voor Wilko, is iemand
by wie ook uitwendig de warmte van
haar gevoel naar buiten straalt.
Met haar echtgenoot leverde mevr.
v. d. Lee vooral in het d6rde bedryf
fraai spel.
Mej. Burgers was een allerleukste
bakvisch (Mary)zij speelde levendig,
ongekunsteld, en met veel routine.
Z(j is een eerste kracht der vereenigiag.
Het sterke stuk boeit van begin
tot einde. Be dialoog ia schitterend
ala een vuurwerk knettert vaak d9
geest, en allea byeengenomen kan
de schryver, gesteld hy ware aan
wezig geweest, dubbel on dwars te
vreden zyn met een zoo in alle op
zichten verzorgde opvoering.
Want de inrichting van het tooneel
een Indische vóórgalery zal wel
tip top zyn geweest, daaraan twyfelen
wy niet, en wat de grime betreft,
ook die was prachtig. De heer Van
der Lee had een prachtigen kop alleen
door een pruik en wat rougede heer
Schuil imponeerde met zyn laDgen
grijzen baard geweldig; de heer Leyen
zag er als zendeling stemmig uit.
En zoo na venant. Dat was alles
eerste klas werk.
Een gacschen langen avond lang
hebben du spelenden een tjokvolle
zaal geboeid. En een vollen buidel
namsn zy ruim 12 uur mee naar
huis. Zoo waren beide partyen, de
actieven cn de passie ven, tevreden,
betgeen men niet altyd zeggen kan.
- Op de propaganda vergadering
in het gebouw van den Ned. R. K.
Volksbond door da katholieke drank-
bestryders-organisatiea alhier gehou
den, werd de volgende motie aan
genomen
„De Openbare Vergadering, belegd
door hot Kruisverbond en de Jjfariavor-
eeniging, gehouden op Zondag 20
Januari 1918 te Helder, bezocht door
200 personen,
„kennis genomen hebbende van h6t
Adres door alle drankbeitrydersver-
eenigingen in den lande aan H. M.
de Konigin gezonden, inzake beper
king der alcoholinduatrie en van de
toelichting daarvan,
„betuigt haar volle sympathie met
bedoeld adres en dringt er by de
Regeering van Nederland op aan de
alcoholindustrie terug te brengen tot
den kleinst mogeiyken omvang."
Gemeenteraad.
Do Raad der gemeente vergadert
Woensdag 30 dezer. De volgende
onderworpen zullen worden behandeld:
Ontslag onderwijzer.
Verzoeken om eervol ontslag van
a. W. van Scheyen, als onderwijzer
aan school 8, met ingaDg van 1 Jan.
1918;
b. J. Sirjewel, als onderwyzer aan
school 3, met ingang van 1 Maart 1918.
Levsrlng straststeensn.
Herstemming over het voorstel
inzake de levering van straatsteen cn
door Gebrs. van Loo te Brummen en
om aan hen op bun aanneemsom een
toeslag Te veileenen van f 300.—.
(Art. 80 der Gemeentewet).
Betaling post onvoorziene uitgaven.
Voorstel tot betaling uit den poat
voor onvoorziene uitgaven der be
grooling voor 1917 van een bedrag
groot f 10.34, aan de N.V. Fabriek en
Magazyn van Wetenschappelijke in
strumenten te Utrecht.
Belooning ooneiergs schooi 8.
Voorstel tot nadere regeling der
jaarweddo van den conciërge van
school 8.
Gratificatie.
Voorstel om aan H. I. van Wouden
berg, eervol ontslagen bankwerker
aan de Gasfabriek, ook voor 1918,
een gratificatie te verleenen van
f 125.—.
Vischafslag.
Voorstel tot opnieuw vaststelling
der Verordoning op den afslag van
visch.
Centrale keuken.
Verzoek tot regeling van de betaling
van het nadeelig saldo der exploi
tatie van de vroegere keuken, groot
f 1187.88$.
Gemeentelijk Werklozenfonds.
Voorstel om met ingang van 1 Jan.
1918 bet salaris van den secretaris
der Commissie van Advies voor de
Werkloosheidsverzekering te verhoo-
gen van f 200.- op f 300.—.
Gratificatie.
Voorstel om aan den gasmeester
K. Nieuwstad en den adjunct-gas
meester J. Vahstal, ieder eengratifi
eatie toe te kennen van f180.— voor
buitengewone diensten tydens een
vacature van adjunct-gasmeester aan
de Gasfabriek van 1 Maart tot 1
December 1917.
Aankoop grond.
Voorstel tot aankoop van ongeveer
8300 c.A. grond, sectie E no. 30 in
den Held. Polder, voor het grondbedryf
en van ongeveer 2570 c.A. grond
(E. 452; met bestemming tot plant-
soenaanleg en uitbreiding der begraaf
plaats.
iaarwsdden burgemeester, secretaris
en ontvanger.
Schryven van Ged. Staten van
Noordhollaud inzake eene nieuwe
salaris regeling voorden burgemeeïtc
dea gemeente-secretaris en den g9
meerite ontvanger, met voorstel van
Burg. en Welh., amendement A. W.
MicheJs c.s. en nader voorstel d»r
Commissie voor de salariaregfiling.
Verordening Vischafslag.
Door B. en W. is het volgend
schryoen aan den Raad der gemepntu
gericht.
Na de in Uwe vergadering van
18 October 1917 genomen beslissing,
is door het lid -van ons Colloge, tot
wiens byzonderen werkkring de zaken
van deD vischafslag sedert zyn over
gegaan, de vraag van reorganisatie
van den afslag opnieuw tor hand
genomen.
Ten einde het gevoelen te ver
nemen van alle partijen nopens de
vraag, hoever met verhooging der
rechten zou kunnen woruen gegaan,
is een vergadering gehouden mui
vertegenwoordigers van du Kamer
van Koophandel en Fabrieken, vis-
schers en vischkoopers.
Op die byeonkomat werd door de
vischkoopers betoogd, dat velen hun
ner eene vermindering der z.g. koop
manskorting niet zouden kunnen
dragen, omdat, waar zy na3r andere
gemeenten veelal weer tegen de
marktprijzen moeten leveren, juist
in die korting hun eenige verdienste
ligt.
De visschers van hun kant be
toogden, in een grootere verminde
ring van de bruto opbrengst der aan
gevoerde viscb dan te IJmuideu ge
mist moet worden, niet te kunnen
berusten.
Zy verklaarden, dat, wanneer dit
het gevolg van verhooging der rechten
zijn mocht, in nog meerdere mate
dan thans aan den afslag te IJmuiden
de voorkeur zou worden gegeven.
Het totaal der afslagkoaten, mot
inbegrip van de Registratierechten,
bedraagt te IJmuiden 41/a%-
Ditzelfde percentage zou hier ver
kregen kunnen worden, indien do
rechten bleven gehandhaafd op V/3°/0,
overeenkomstig Uw bovenaangehaald
besluit, de geldschieter 1/a °/0 genieten
zou en de koopmanskortmg tot 2V2 °/0
verminderd zou worden.
Hoewel noode, verklaarden du
kooplieden in dezo vermindering te
zullen berusten; zy hielden echter
vol, in geen geval verder te kunnen
gaan.
Eene juiste waardeering van hetgeen
door visschers en kooplieden wordt
volgehouden, is voor ons College,
indien al mogeiyk, uiterst moeilyk.'
Iu overeenstemming met het ge
voelen der beide vertegenwoordigers
van de Kamer van Koophandel, dio
de bovenbedoelde vergadering by-
woonden, komt het ons voor, dat het,
om den vischbandel, die hier nog is,
te behouden en, zoo mogeiyk, uit
breiding ervan te berordorec, de
veiligste weg is, indien de Gemeente
niet, door verdere verhooging der
recbteD, een conflict tusachen koop
lieden en visschers uitlokt.
Wij achten het daarom noodzake-
lijk, dat hefflngepercentage van l'/j
te behouden.
Ook ten aanzien van den werk
kring van den aan te stellen of toe
te laten geldschieter komt het oe*
voor, dat aansluiting by het beslaande
moet worden gezocht.
Het zal dan voldoende zfje, indien
de Gemeente zich met het verstrek
ken van crediet niet inlaat, maai
den „geldschieter" al3 tusschenper-
soon voor de uitbetaling der koop
penningen aan de visschers oon offi
cieele positie verschaft.
Voor een góeden gang van zaken
aan den afslag is noodig de aan
schaffing van kisten, waarin de viscb
door de verkoopera wordt gestort.
Ook dient aan het havenhoofd eene
interlokale telefoonaansluiting ten
behoeve van den vischhandd aan
wezig te zyn. Door deze uitgaven en
de overigens te verwachten vermeer
dering van den afslag zal, onder
normale omstandigheden, by een
heffingspercentage van l1/», waarvan
Va registratierecht afgaat, de ge
meente waarschynlyk geen winsten
uit den afslag trekken.
Wy moeten er echter op wyzen,
dat artikel 254 der Gemeentewet het
behalen van dergelyke winsten ver
biedt.
Over de vraag of in dat artikel
onder „verkeer" alleen het personen
verkeer, dan wel ook het handels-
en goederenverkeer moet worden be
grepen, bestaat verschil van meening.
Indien echter, overeenkomstig een
vry algemeenen wenscb, de afslag
van visch buiten den gemeenteiyken
afslag verboden wordt, zal, naar het
ons voorkomt, deze inrichting er eene
zyn, waarvan het gebruik by wet of
verordening is voorgeschreven, zoodat
voor het gebruik of genot daarvan,
overeenkomstig het aangehaald arti
kel; niet méér mag geheven worden,
dan vereischt wordt tot dekking van
de ten laste der gemeente komende
koeten van den afslag zei ven of „van
werken of inrichtingen, welke iu
rechtstreeks verband daarmede aan
gelegd en onderhouden zyn of worden
en waarvoor geene andere afzonder-
ïyke heffing geschiedt."
De betrokken belastingverordening
zal dus naar onze meening ongewijzigd
kunnen biyven gelden, zooals ?jj in
U we bovenbedoelde vergadering werd
vastgesteld.
De verordening op den afslag
behoeft in verband met het boven
staande eenige wyziging en aan vulling.
Overeenkomstig bet bovenstaande
wordt een nieuwe verordening voor
gesteld.
BINNENLAND.
Dinsdag is de heer Job. van
't Lindenhout, stichter der was
inrichting te Nebrbosch in den ouder
dom van 81 jaar overleden.
Ds „Nlsuw-Amstsrdam".
Van betrouwbare zyde vernemen
wy, dat het vaststaat, dat de, Nieuw-
Amsterdam" na aankomst in Amerika
naar ons land zal terug
keer e n. De Amerikaansche autori
teiten hadden daartegen in verband
met de nieuwe voorloopige regeling
in zake onze scheepvaartgeen bezwaar.
De vertraging in het uitvaren zou
hieraan zyn toe te schryven, dat de
directie van de Holland-Amerika-iyn
nog wachtend is op een schriftelijk
