HELDERSCHECOURANT TUIN-CONCERT Hotel „BELLEVUE" ZONDAG a.s. No. 4944 ZATERDAQ 8 JUNI 1918 48» Jaargang Pltgcvors C. DE BOER Jr., Melder. - Oplaag 6500 e*. Abonnementsprijs: In de «tad 11.per post >1.25, Buitenland f2.25. - Lom ex. 3 ownt. Advcrtwntlên pwr regel 10 out 20 '/toorlftflitotilio. Op- ondergang vai Zon Maan tQd vm hoogwater (Texel). (Zomertijd). Mua 2011 wtUr Juni. op: onter: op: ondw: vj&.:n.ia. Zondag 9m. 4 87». 10.0 4.42 0.14 9.5 9.80 UAADdAf 10 6.3 10.42 4.42 9.16 9.60 10.90 Dlnadtg 11 7.16 11.13 4.42 9.17 1O30 11.0 Woened. 12 8.28 1L37 4 41 9.18 11.10 11.40 Dondert. 18 9.40 1167 4.41 9.19 1146 0.16 VfUdM 14 10.60 m. 014 4.40 9.90 0.20 0.60 Zaterdag 16 1168080 4.40 990 066 1- DE WEEK. 4 Juni. Do van aociaal-demoeratische ztjde ondernomen pogingen om de Tweede Kamer ook na S Juli dui: nadat Heur Kiezer zijn vonnis zal bebben geveld, de Tweede Kamer (volgena mr. Viaaer v. IJzandoorn'a voorspel ling) ,voor meer dan de helft ge wflzigd zal z(Jn" te doen voort- werken, zyn dus voorloopig verijdeld. Met groote meerderheid is het daartoe strekkend voorstel-Hugenholtz ver worpen. Ea men heeft dan bepaald - volgens het denkbeeld van den leider der Vr(j liberalen dat de Kamer op 't eind dezer week uiteen zal gaan. Ik laicbte er het woordje ^voorloopig" in. Want reeds gaan geruchten, waarvan ,1e Nederlander" zich tot tolk maakte, dat de Kamer toch nog ca de verkiezingen zal worden bijeengeroepen, o.a. tot het afdoen van het ontwerp betreffende scheuren van grasland. Wij leven nu eenmaal in den tijd van onbegrensde mogelijkheden, en het begrip .on mogelijk" behoort feitelijk tot de zeer vele diogen uit bet grijs ver leden van vóór 1 Augustus 1914. President Fock heeft een paar malen in de openbare zitting der Kamer erkend, dat 't feitelijk niet aangaat om een wetgevend-vertegenwoordi- gecd college, waarvan de samen stelling is gewijzigd, anders dan onder zeer buitengewone omstandig heden zijn legislatieve taak te doen vervullen. Dat ligt zou men zeggen voor de hand. Ea geldt zeker nu, - waar een geheel nieuw kiesstelsel is iDgevoerd. Maar de dingen van allerlei aard staan nu eenmaal op hun kop In onze dagen, en wij bebben in den loop der jongste vier jaren verleerd ons over wat ook te verbazen of wat vroeger zeer uit middelpuntig zou zijn geoordeeld, grappig te vinden. Dat de heer K. ter Laan, in op zichzelf niet onbe grijpelijke ontstemming over het door den minister van Oorlog naast zich neerleggen" van de motie betreffende de Landweer-oefeningen in 1918, een motie aanbangig maakte, welke het geheels Kabinet Cort v. d. Linden zou bebben doen tuimelen, thans, een maand vóór den grooten dag van 3 Juli, - 't is haast ongelooflijk. De motie-K. ter Laan is, weet men, verworpen met 46 tegen 16 stemmen. Er waren dus toen er over beslist moest worden 62 van de 100 leden der Tweede Kamer present. Men kan veilig zeggen,That speaks volu mes! Zoo serieus vatte de Kamer de voor het Kabinet .levensgevaar iflke" motie op. Een schier doode Kamer zou een zoo-goed als demls sionair ministerie hebben afgemaakt. Ia dezen tijdEn een dergelijke groteske poging ging uit van iemand als burgemeester K. ter Laan, terecht bekend als een bekwaam en ernstig, eerlijk man. Wie in deze .comedy of errors" den weg weet te vinden, bij molde zich aan!... Overigens mag van het stervende Lagerhuis worden getuigd onder wijl de Senaat met den van dat college bekenden spoed, als 't erop aankomt, een dikken stapel ontwer pen, waaronder het Icdlsch Budget voor 1918 in da gauwigheid bezegelde dat hst zijn allerlaatste levensuren goed gebruikt. Ce tien mlllioen aan de gemeenten uit het .laadjs" der O.W.-belastiog zijn na kort debat verleend. Het ontwerp tot regeling voor woonwagens en -schepen is voetstoots aangenomen. Terwijl erin werd opgenomen een amendement- Koster, waardoor Vadsr Staat nu ook zij u hoede zal gaan uitstrekken over de ca. 4600 kinderen der zwervers, die bezig zjjn de dagelijks in getal sterkte en driestheid toenemende gelederen van de .boefjes" uit te breiden. Minister Treub heeft zich nogmaals betoond een bewaker der Schatkist, die niet schroomt de Kamer de waarheid voor oogon te houden, hetzij de scbeidensure dicht opbacden is (als nu) of wel nog in verre verte ligt. De Karne^ heeft zich zonder hoofdelijke stemming vereenigd met de motie De Zeeuw, verklaard niet te willen weten van het .afknabbelen" der verbeterde onderwijzers salarissen door er den duurtetoeslag van te scheiden. Zoolang de crisis-toestand aanhoudt ook Rechts verklaarde dit gevoelen te deelen mag aan dien bijslag niet worden getornd, decreteerde bet Huls. Maar minister Treub wees op de 400 millioen schuld, die a&n het eind van dit jaar moeten gecousolldeerd worden en stelt de ouderwijzers i. c. op één HJu met alle andere ambtenaren. En men kan er zeker van "zijn, - reeds vóórdat de amendementen op die voorstellen inkwamen dat bij de (thans in behandeling zijnde) ontwerpen tot verbooging van de salarissen van de Rijksambtenaren minister Treub zich tegen het voorstel om de 100 pCt. der 'Commlssie-Stork schrap zou stellen. Zou blijven by de 76 pCt. van de Rogeerings-voorstellen. Be leden van het extra parlementaire Kabinet- Cort v. d. Linden zijn nu immuun tegen ook de allerscberpsto pijlen, welke de Tweede Kamer op hen afschiet. Maar Exc. Treub gaf zal men willen toegeven nooit blijk van eenige vrees voor een conflict met de Kamer; hield steeds vast, met (jzeren wilskracht, aan hetgeen hij in *t algemeen belang achtte. In allerlaatste instantie moet de Yorst Kiezer op 8 Juli a.s. beslissen. Van echte .animo" valt in den lande nog niets te bespsuren. Zelfs is niet zonder grond beweerd, dat meu nooit heefs aanschouwd een zóó kille, doodsch apat hische on verscbilligheld als nu, wat de naderende verkiezingen betreft, 't Is of het kiezersvolk voor alle leuzen ongevoelig is geworden. Basiffend, dat Heer S(jmen, wie dan ook ca 8 Juli op het Torentje heer en meester zal zijn geworden zal moeten opdokken.Enhcèl... Be onderhandelingen met Buitsch- land over het te sluiten occonomisch Verdrag zijn nog gaande. Vrijgeleide is intusschen verleend aan de .Zijl dijk" en de .Hsctor", die in Amerika graan en meel zouden gaan balen. Onder de vele gerechten behoort ook, dat de prijzen, voor steenkolen ge vraagd, oorzaak zijn van het slepsnd- blijvsn der besprekingen. Iatusschen wordt in Patria de behoefte aan kolen steeds nijpender, en het stop-zetten van de Koninklijke Stoomspinnerij te Njjverdal, een 2000 tal arbeiders werk verschaffend, teekent wel zeer den toestand. Er zijn nog 50.000 balen koffie ih voorraad, en daar wij 10.000 per maand verbruiken, is er nog ,in patto" tot November. Terwijl er aan zeep zier-nijpendo behoefte begint te bestaan. En het verbod om .advokaten-borrel" te maken, wijst op het slinken van den eieren voorraad. Gelukkig helpt het uitvoerverbod schol en tong en andere visch binnen het bereik brengen ook van .beschei den beurzen". Bij gebrek aan rund- vleesch - (waarvanmet ds distributie eind Augustus weer zou worden be gonnen) valt er dus nog wat te .schransen" in het oude vaderland. Voor hen, die de .nummi" bezitten en .den wag kennen", is er zelfs nog heel wat te smullen. Zeker wordt or door zeer velen harde en bittere nood geleden. Maar ik wees er meer malen op 't is nu de periode der zeer-icherpa contrasten. Op de jongste Pinkster-kermis te Heerenveen werd in vier dagen tjjda door eon stoom- ciroussel net bagatel van dertig mille geïacasaeerd I Er is dezer dagen een artikel ver schenen ln een der bladen, waarin wordt betoogd, dat wij allen nu lijden aau eensoort van .millioenen-koorts". Het .caramboieür6ii" met milliar- den heefc ons van de w(j< gebracht, en hst door sommigen in korten tQd schatten geldt verdienen (door toe laatbare of wel doorandeie middelen, waar .een luchtje" aan kleeft) heeft bij velen das nieuwe soort van febris doen ontstaan. Ea trouwens de gebeele situatie brengt ertoe bij om ons in een stem ming van koortsig nerveuse spanning te brengen. Het gevaar, onze inter nationale situatie bedreigd hebbend, is afgedreven. Maar telkens duiken nieuwe onheilspellende geruchten op. Laatstelijk weer uit het Verre Oosten, uit de Japanscbe buurt, 07erbet geen zou geschiedenallereerst met ons Iasulinde door ,de dwergen van het eiland Nlppon" (zooals Rusland voor zijn nederlaag, de Japanners geliefde te noemen) bijaldien Neder land zou blijken den Buitschon buur man te helpen. Ba .voorwendssls" tot aanval zün er sinds den dag, tosn de wolf en het lam uit de heel-oude fabel uit hetzelfde stroom pje stonden te drinken I Be .Nieuw-Amsterdam" is naar Amerika vertrokken. En een officieel communiqué is verschenen over het convooi, dat weldra naar onze Oost zal gaan, de reis langi Kaap de Goede Hoop nemend en dat eerst na een veertien tal weken z&l aankomen. Onze schepen varen uit .op hoop van zegen". Aan den' fiksch kor daten geest van onze Regeerlng in deze ls rechtmatige buide gebracht. Groote behoedzaamheid is voor den kleinen onzjjdigen Staat in deze tyien zen zeker plicht. Maar wien het aandurf ontbreektdie b$ voorbaat voor het mogelijk gevaar uit den weg gaat, hij wordt nu in een ommezien onder den voet vertreden 1 Mr. Antonio. DE OORLOG. Van het front wordt gaan vsr- anderlcg van beteekenls gemeld. Ongeveer halverwege tuiscben ia FerléMilon en Chateau Thleny, in de buurt van Torcy, hebben Fransch- Amerikaanscbe troepen hun linie een weinig voorwaarts weten to ver plaatsen; de Dultschers hebben aan de Ardre (zijrivier van Vesle, die er bi) Fismes in uitmondt) een dergelijk succes behaald. Plaatselijke krijgs bedrijven zijn dit slechts, en wat verder van het gevechtsterrein wordt bericht, is van nog minder belang. Zoo zijn we wederom in de derde periode van onzekerheid, totdat, zooals Havas wel niet zonder grond voor spelt, de Duitschers er met een nieuwe verrassing een eind aan zullen maken. Van hat Westelijk front. Berlijn, 6 Juni. Officieel avondbe- riebtAan bet slagfront plaatselijke gevechten ten N.W. van Chateau- Thleny en aan de Ardre. Parijs, 6 Juni. Officieel middagbe- richt: Beoosten Sempigny zija de Fransche troepen gisteren tegen het einde van den dag vijandelijke troe pen blijven terugdringen, die de Oite hadden weten over te komen. W(j hsbben een honderdtal gevangenen gemaakt. Ten N. van de Aisne bebben wy onze stellingen ten N. en ten O. van Haute Brsye aanmerkelijk verbeterd", 50 gevangenen bleven ona. Parijs, 6 Juni. Officieel avondbe- richt. Vandaag hebben de beperkte acties op eenige punten van het front voortgeduurd. Tasschen Oarcq eu Marne heeft een aanval van Franach Amerikaan- sche troepen hen in staat gesteld om hun linie eenige KM. vooruit te schuiven in de streek van Veuilly- la-Boteiie en Busviares; 270 are van genen, w.o. 10 officieren, zija hun la handen gebleven. Tusschen de Marne en Reims heb ban do Buitschers een reeks plaat seliJke aanvallen gedaan. Een vinnige poging tegen Cbamplat li falikant uitgekomen. Verder noordwaarts hebbin de Duitschers het dorp Bligny kunnen nemen alsmede de hoogte ten Z. daar van. Een Britsche tegenaanval heeft hun die hoogte weer in handen ge speeld. Ten Z.W. van Sainte Euphrasie hebben de Franschen eveneens in den loop van den dag een weinig terrein hernomen, vanochtend door de Buit- scbers bemachtigd. Overigens niets te melden. Londen, 6 Juni. Officieel avondbe richt: Vannacht heofc er by Loere plaatselijke strijd plaats gegrepen waarbij de Fransche troepen vjjande ltjke aanvallen afweerden. Anders niets te melden. De telegrammen van 7 Juni uit Partje, Londen en Berlijn bevatten geen feiten van eenige beteekenis. De Eogelsoh-Duitscha besprekingen te den Haag. Berlijn, 5 Juni. Ben 6en Juni zullen waarschijnlijk de onderhandelingen tusschen de Buitactn en Eagelsche gedelegeerden over de gevangenen- vraagstukken in den Haag een aan vang nemen. Bij beide regeeringen bestaat het klaarblijkelijk streven om de hangende kwesties op een zoo bre9d mogeiijken grondslag tot een bevredigende oplossing te brengen. Het is te hopen, dat een aanzienlijk deel der krijgsgevangenen en geïnter neerden de vrQheid zal herkrijgen en dat het lot eer gevangenen zal wor den verbeterd. In de lucht. Londen, 6 Jani. (Reuter.) Bs Eve- ning Standard verneemt uit zeer ge- zaghebbendo bron, dat de officieels communiqués over Mei in het ge heel 898 Dultsohe vliegtuigen als door Britsche vliegers en 20 als door afweervuur geveld opgeveD, terwijl 100 vijandelijke toestellen stuurloos werden neergejaagd en zeven waar- neemballons vernield, hetgeen bij elkaar 518 vliegtuigen maakt. Vrouwelijke vliegers. Volgens een bericht via Benemar ken en Dultschlacd heeft Roberts, de Engelsche minister van arbeid, in een rede gezegd, dat binnenkort ook vrouwelijke .vliegers aan het Westelijke front in actie zullen komen. Duikbootaktia voor Nuw-York. Een stroom van telegrammen komt uit Amerika, meldende, dat een of meer Duitsche duikbooten sedert 25 Mei bezig z(jn ds oostkust der Ver- eenigde Staten onveilig te maken. De Amerikanen waren blijkbaar eeniger.lns geschrokken over-het op treden van deze duikbooten, en ver zuimden hiervan medeieeling te doen aan de pers. Thans, nu die duikboo ten vermoedelijk weder naar hun basis zijn vertrokken, aebten zy den tyd gekomen, te berichten, wat er alzoo gebeurd is. Men meldt, dat ongeveer 17 Amerikaansche schepen z|jn getorp«deerd, vermoedoiyk meest kleine kustvaartuigen, doch cokvier groote stoomschepen, waaronder de „Csrolina", een passagiersschip, het stoomschip .Texel" (reeds in ons vc- rig nummer vermeld), de Nooreche stoomschepen .Eidsvold" en .Gibbs". Deze twee laarsten werden Dinsdag tot zinken gebracht. Woensdag werd het sioomicbip .Harpathean" getorpedeerd. De be manning werd gered. Naar schatting zijn 350 personen omgekomen bij bet zinken der ver schillende schepen. Bat men in New York wel wat verbouwereerd was, blijkt uit de ge nomen maatregelen. De stad werd gedurende eenige dagen in het duister gezet, terwijl geen schepen de haven van New York mochten verlaten. Bovendien werd een macht van vliegtuigen en duikbooten uitgezon den, tot opsporjflg der Buitsche duik booten, die vermoedelijk na hun slag te hebben geslagen, reeds op de terug reis naar hun basis z{jn. In Amerikaansche marinekringen heerscht de algemoene opvatting, dat de aanvallen dor Buitsche duikbooten b|j de Amerikaansche kust er op berekend zijn de terugroeping van een deel dor Amerikaansche marine strijdkrachten uit ds buitenlandscbe wateren af te dwingen. Indien dit zoo is, dan, zoo zegt men, zal Buitsch- land pijnlijk worden teleurgesteld. De Now York Times vertolkt aldus den geest, waarmee het nieuws door het groote publiek ln Amerika is ontvangen: ,Be Duitschers zouden geen zekerder weg kunnen kiezen dan dezen om de oorlogzuchtighsid in iedere Amerikaansche borst aan te wakkeren ea om de warmte van onze vaderlandsliefde tot kookhitte op te voeren. Als bijkomstig motief voor hot sturen van duikbooten naar onze kusten moge de hoop hebben gegol den, dat een paniek zou lelden tot een on verwijlden aandrang om onze marinestrljdkrachten van den over kant terug te roepen. Maar welke ichade de baaien van Von Tirpitz ook mogen toebrengenonze schepen zullen biyven vertrekkenkanonnen en voorraden znllen hun bestemming bleven bereiken en de manscb&ppen zullen in de gevechtslinie hun plaats innemen." De kapitein van den schoener .Hattie Bun", wiens schip ook ge torpedeerd werd, vertelt als volgt zijn wedervaren bij gunstig weder van 8.30 tot 10.30 uur. Wy gingen met een vaartje van 8 knoopen voor den wind, toen wy een granaat om onze ooren boorden fluiten en daarna nog een. Wy dachten dat «en Amerikaansche duikboot bezig was met oefeningen op een schiet- scbyf. Het derde projectiel ontplofte vlak by het schip, waaruit wy be grepen, dat de duikboot ons moest hebben. In onberispeiyk Eagelsch zelde een officier tegen de bemanning, dat zy het schip moest verlaten. Bommen, die tegen den wand van den schoener aangebracht werden, ontploften onmiddeliyk. Een halfuur later lracteerde de duikboot de .Haup pauge" op dezelfde manier. Be be manningen ven de .Hattie Dun" en .Hauppauge" werden door de duik boot aan boord genomen, waar ook de booten van de twee schoeners aan dek vastgespord werden. Later werd ook do schoener .Edna" in den grond geboord en de bemanning aan boo^d genomen. De kapitein van de .Edna" zeide, dat de duikboot ongeveer 800 voet lang scheen te zfjo, een bemanning van 76 koppen en twee kanonnen van 15 c.M. had. Zondag werden weer twoe schoeners tot zinken gebracht. De kapitein van den schoener .Cole" zegt, dat twee duikbooten zyn schip aanvielen; er verscheen eraan eiken kant een. De bemanning kreeg tien minuten om aan boord te gaan. Esn telegram van 4 Juni uit New- York meldt, dat men ongerust is over het lot van 840 menscben, die aan boord van de .Carollna" waren. BINNENLAND. De „Koningin Regentes" gezonken. Zooals wy in een gedeelte van ons vorig nummer nog konden meldeD, is het hospitaalschip .Koningin Re gentes" op een m(jn gelóopen en gezonken. Het stoomschip had Donderdag nacht tegeiyk met de Slndoro en de Zesland de gewone overtocht van Boston (Engeland), naar Rotterdam aanvaard. Kwart over eenen liep het schip op een myn, op 20 myi beoosten de Lemanbank, en zonk spoedig daarna. Boor de ontploffing werden de na volgende opvarenden gedood: W. Luwensna, olieman, J. West dorp, olieman, M. van der Ent, wa terman, G. van Offanbeek, id., P. Wiaaekerke, id. en B. Smit, scheeps kok. De administrateur Smit is, ver- moedeiyk door den schrik, overleden. De overige opvarenden werden gered en aan boord van de Sindoro overgenomen. Gewonden of krtjgs- gevangenen waren ditmaal niet aau boord. De .Slndoro" en de .Zeeland" zijn gisterenmorgen te Rotterdam aange komen. Volgens mededsellngen van een der opvarenden, brak do .Ko ningin Regontea" onmiddeliyk door midden, de schoorsteenen botsten byoa tegen elkander aan. Het voor schip verdween bijna onmiddeliyk in de golven, terwyi het achterschip, met den achtersteven naar boven, zich rechtop stelde eu tosn onderging. Geen twee minuten bevond hy zich aan dek of van de .Regentes" was niets meer te zien. De .8lndoro" draaide onmiddeliyk by, maar bevond zich nog op een afstand van 800 h 400 meter van do plaats van het onetluk. Kapitein Reedeker, die*voor de derde maal een dergeiyke ramp meemaakt, deelde aan een verslaggever van het Handelsblad" mede, dat by de stel lige overtuiging heeft, dat zyn schip getorpedeerd is. Beze overtuiging grondde hij voornameiyk op de ver klaringen van zyn uitkyk, den kwar tiermeester W&remso, den scheeps timmerman Be Baan en den matroos Van der Est. Ba eerste twee hebben voor den marine officier, die hst re- geericgsonderzoek Instelde, verklaard een beilenbaan te hebben gezien, ter- 'wyi Van der Est een moment de torpedo zelf beweert te hebben waar genomen. Van de zyde der Duitsche officie ren, die zich op bet terrein van den Lloyd bevonden, vernam dezelfde verslaggever, dat de .Regentes" zoo ondiep ligt, dat stellig een onderzoek van het scalp mogeiyk zou zyn. Be leden van de bemanning van de .Slndoro" vertelden ons, van mee ning te zyn, afgaande op den loop van den stroom, dien zq waarnamen, om een mast van het gezonken ■chip, dat bet wrak vastzit. Da kapitein echter zelde, dat zyn schip midden in diepzee gezonken is en gebroken, zoodat van een onderzoek wei geen sprake meer zal kunnen zyn. Kapitein Rtdeker deelde ons ver der mede, dat by op het oogenblik van de ramp zich op de commando brug bevond. Hy heeft toen de aloc- pan buiten boord laten zetten, wat met twee gelukte. Bs derde, waarin by met dtn chef-hofmeester en een matroos plaats nam, sloeg om. Eerst heeft by zich onder de boot uit we ten te werken, tweemaal is by naar de diepte gezogen, maar telkens wist hy zich we«r naar de opper vlakte te werken, tot hy ten laatate op het ronddryvande dsk van den topsalon is geklauterd, waarop wel plaats ware geweest voor twaalf mau. Daarvan is by door een boot van de .Slndoro" afgehaald, aan boord van de .Slndoro" en later naar de .Zeeland" gebracht. Be om gekomen administrateur Smit bad niet in zyn boot plaats gtnomen. Deze moet van het dek zyn ge sprongen of geslagen en heeft in htt water het letsel gekregen ge wond was hy echter niet waaraan by is gestorven. De kapitein is een weinig aan de knieén en aan het hoofd gewond. Als de meening van de directie van den Rotterd. Lloyd vertelde men, dat het gewonden traueport stellig zal worden itopgezet, nu gebleken is dat, hoe dan ook, de vaargeul der hospitaalichepen niet viy ls. Van de officieren van de ,8indoro' vernamen wy nog, dat het convooi om 12 u. 8 min. een myn was ge passeerd en dat men na de ramp nog twee mynen wae voorbygevaren. Een oogenblik bebben de verslag gevers zich ook onderhouden met de •ultscbe officieren en journalisten op de kada. Absurd vonden die de be wering, dat het schip getorpedeerd zou zyn. Als men wist, zeiden zy geheimzinnig, welk belang Buitsch- and er by heeft, dat de Eagelsche delegatie (die zich aan boord van de .Sindoro" bevond, en die in ons land met een Buitsche delegatie komt onderhandelen over de uitwisseling van de krygtgevangenen) veilig en in goede stemming overkwam, zou men hun inzicht geheel onderschrij ven. Dat de conferentie uitgaat boven een bloote gedachtenwisseling over krygsgevangenenzaken biykt toch immers wel uit bet feit, dat Sir Georgo Ga7e er aan deelnam, dat Buitscbland een vooraanstaand diplo maat als vorst Hatzfeld beeft afge vaardigd, terwyi de mogelykheid niet is uitgesloten, dat een der Buitsche regeering nog nader staand bewinds man naar onze reefdentie zou komen. Met. dit schip verliést de Mpy. Zeeland gedurende den oorlog h&ar vierde stoomschip. Op 1 Februari 1916 liep de .Prinses Juliana" by bet Sunk-vuurachip op een myn, de .Mscklenburg" 28 Februari daaraan volgende eveneens, terwyi in hetzelf de jaar op 81 Juli eenzelfde ongeval aan de .Koningin Wilhelmina" over kwam. Be maatschappy houdt nu nog drie schepen over en wel bet ■chroefacbip .Oranje Nassau,' en de raderbooten .Prins Hendrik" en .Zee land". PLAATSELIJK NIEUWS, Ecsnomlschi Boad. Donderdagavond hield, op de boven zaal van café .Central", de Econo mische Bond eenb vergadering, om te trachten tot oprichting van eene afdeeling Helder over te gaan. De vergadering werd geleid door den voorzitter der afdeeling Alkmaar, die er in zijn openingewoord op wees, dat de heer De Buisonjó, die aange kondigd was als spreker voor dezen avond, plotseling voor zaken opreis was gegaan en vervangen werd door den heer E. A. du Croo, no. 4 van de cacdidateniyst van den Bond. Als tweede spreker zou de heer J. C. E. Baron van Lynden (no. 3 van de candidateniyst) het woord voeren over Ocze belangen ter zee". Be heer Du Croo dan deelde aller eerst mede niet politiek geschoold te zyn. Om echter ingevolge de begin selen van den E. B. in de Kamer zitting te kunnen nemen, is eenige politieke ontwikkeling volstrekt niet noodig. De E. B. is juist opgericht uit een soort afkeer tegen dat poli tieke gedoe in de Kamer, dat vaak de oorzaak is, dat belangryke wets ontwerpen afgestemd worden. Inder tijd bijvoorbeeld is een wetsontwerp van minister Tak van Poortvliet Inzake een kanaal in de Geldertche vallei afgestemd links tegen r«chti. Wat beeft nu ln 's hemels naam zoo'n kanaal met religie te maken Ook met de uitbreiding van het ontwerp ouderdomsverzekerisg van den heer Duys gebeurde Iets derge lijks. en deze ervaringen deden den E. B. ontstaan. Bicbon van IJesel- mondj ia de eenige in de Kamer, die zich niet door politieke dogma's laat beheerschen, dccb die stemt volgens eigen overtuiging. Ie het nu toeval, dat juist hy thans gesn candldaat is gesteld vraagt sprpt Waarom sluit de E. B. zich niet by een andere party aan? is by de oprichting gevraagd. Spr. zal dit in zijn rede duldeiyk maken. Be antithese waaronder wy al zoo lang zuchtten, culmineerde in den schoolstryd. Die scboolstryd ie thans beslist, er zyn zooveel andere zaken, die de aandacht der Kamsr vrsgen, doch waarvoor ze nooit tyd had. Herbaaldeiyk komen nieuwe antithesen op: de sociaal- democratie beeft die van kapitaal en arbeid. Wy aanvaarden deze antithese niet, omdat wy gelooven, dat beide factoren niet vyacdig tegenover eikander behoeven te staan. Belde zyn noodig ln onze samenleving. Als de eene antithese weg is, komt een andere opzetten. Onze stryd is tegen die antithesen, zonder welke, naar men zegt, regceren niet mogelijk is. Wy willen trachten ze te over bruggen. Een andere antithees is conserva tief democratisch. Heel merkwaardig, wordt zy aanvaard door de vrijzin nigen zoowel als de sociaaldemocraten. ZO is niet jnlst; tegenover conser vatief staat niet democratischmaar vryzinnig of vooruitstrevend. En conservatief beet niemand graag, democratie echter, waar begint ze, waar eindigt ze 7 't Gaat daarmee als met den vrede zonder annexaties eo wie ich sle auff&sse zegt de Bnitscber ervan. Democratie is het recht aan ons allen de gelegenheid te geven een woord mee te spreken in de wetgeving, wy willen dit echter niet naar den anderen kant overdoven als In de Bolsjewikiregeerlng geschiedt: een kleine kliek laten heeracben. Een ktravarsche antithese ls door bet .Handelsblad" uitgevondenindi vidualisme clerlcaliame. Als men de beginselen der liberale pariü kent, ls zy zoo gak niet, want de liberalen zijn Individualistisch en zeer anti- clericaal. Be democratische partyen bebben aanleiding gegeven tot den school stryd, terwyi juist goede democratie is om den religteusen partyeB recht op hun bizoodere school te geven. De E. B. nu wil geen antithese, maar een synthese, die vereenigt. Be oproep tot oprichting vond weer klank. Misschien zou dit jaren terug niet zoo'n weerklank bebben gevonden, maar thans staan we voor de vraag hoe we weer zullen opbouwen bet geen door den oorlog is verwoest en ver nield. Spr. behandelt na de verschillende programpunten der party: Be Bond zoekt de synthese en wil tegeiykertyd democratisch zyn. Als zoodanig ls by ook voor algemeen Vrouwenkiesrecht, omdat bet niet goed is als een groot deel der bevolking geen Invloed zou kQDnen oefenen op de regeering. Be koloniale spreekt van eene regeerlng van allen vóór allen. Ba Bond vraagt waarborgen voor een goede ontwik ksling van alle maatscbappeiyks krachten. Men begint nu al weer opnieuw met den strydjhr. de Muralt beeft in een rede gezegd, dat de ■choolstryd volstrekt niet geëindigd was, maar Integendeel pas begon. Wil men absoluut eene antithese, dan ligt die in productie-vernietiging. Ons program is een welvaartsprogram om te kunnen philosofeeren moet men eerst te eten bebben, daarom staan onze wel ?&or tabs langen op den voor grond. Op grond daarvan zyn wy tegen den oorlog (vernietiging), vóór uit muntend onderwys (grooter welvaart), tegen luieren, tegen onvruchtbare uitgaven, tegen salarieering waar tegenover geen acbeidaprestatie staat. Natuuriyk geldt dit niet voor dezen abnormalen tyd, nu zooveel steun comités werkzaam zyn. Wij rijn tegen kettinghandel, tegen bureaucratie, tegen de buldige inrichting der Twetde Kam*, waar wel veel gesproken wordt, doch geen vruchtbaar werk verricht kan worden. Dit programma vindt men min of meer ln andere programs terug. Naar de woorden gerekend zouden wy E. B.ers verschillende zulke pro gramma's kunnen onderteekecen.Het tornt échter op daden aan. Spr. gaat thans na waarom de E. B. g6ene aansluiting kan zoeken andere partyen. By de rechtachs niet wegscs de antithese, by de s. d. a. p. niet wegens den klassen- stryd en den dra g naar staatssocia lisme. Biyven over de drie liberale >&rty«n. Oorspronkeiyk uit tféoen ïuize, door ds liberale unie vereenigd, heeft de kieswet verdeeldheid gebracht, en ds vry-liberalen scheidden zlcb af. Kort daarop ook de vrijzinnig-demo craten. Bs liberale party huldigt de leer der peraooniyke vrijheid. Wie kan echter absoluut vry zyn? Niemand lmmera. De liberale party heaftzeer veel gedaan voor de ontwikkeling van one land, maar «p haar zyn de wooréen van Schiller toepaiaoiyk: Ber Moor hat aelnc Schuldigkeit getan, der Moor kann geben, - onder dankbetuiging voor de vele en ge wichtige diensten den lande bewezen. Be vryzinnig democraten weten zelf niet wat ze willen. Zy zyn als een meisje, dat «en huwelijk boven haar atand heeft gedaan, n.1. met de s. d. a. p. Maar ze la in de kringen der echtgenoot niet in tel, hoewel ze vaak nog eocialiatischer doet dan de d. a. p. zelve. Be vrijzinnig demo craten varen in 't zog der e. d. a. p. en worden door deze laatate ver loochend. Be uitslag van de stembus straks zal naar alle waarscbyniykbtid een versterkte katholieke en sociaal- asmocratiscbe fractie aan wyzen. Wint rechts, dan krygen de katholieken de leiding, dan kiygsn we dui hervor ming van one vrybandel systeem. Wy zyn vóór den vrijhandel, omdat alleen vrtjbeid one tot welvaart zal voeren. Krygen de s. d. de leiding, dan zullen ze vermoedeiyk met de vry- zinnig-democraten en uiterste linker vleugel der unie liberalen een regee ring kunnen vormen, en het minis terie draagt dau bet atempel der a. d. a. p., dat is een dry ven naar staatssocialisme, misschien voorloopig nog zeer gematigd, maar wy willen dit niet. Daarom was het noodig, dat wy onzen eigen weg gingen. Van alle kanten ls ons verweten, dat wy eigenlqk vormen den Bond van ontevredenen. Bat ie zoo: onte vreden zyn wy. Wy hebban bewyzen dat bet beter kan gaan met de wet geving dan bet gaatin oorlogatyd zyn allerlei wetten binnen een paar dagen tot stand gekomen, waar andera weken en maanden over been gaan. Waarom kan dat niet steeda zoo gebeuren? Mandeis noemde den E. B. de Bond der middenstanders, Tro itra noemde bem een Bond van groot kapitalisten. Hoe komen twee party- genooten tot zulke verschillende con clusies? Omdat ze niet inzien, dat de E. B. ook plaata biedt aan andere ideeéni Wy tellen mannen van links en van rechts in ons middenipr. weet van tal van hoogataande liberalen, die bet met de beginselen van den Bond eens zyn, doch niet los kunnen komen uit hun partijverband. Spr. behandelde nog punt van bet program: bevordering van het vrye handelsverkeer. Men beeft ons uitgemaakt voor protectionistisch. Is ds s.d.a.p. militarist iacb omdat zy een mllitire paragraaf in haar program heeft? Met een opwekklDg om den E. B. te helpen in haar wel vaartspoll tiek besluit spr. Be tweede spr. de heer Van Lynden, oud-luitenant ter zee, bespreekt onze belangen ter zee. Gelukkig heefc de staat zich met deze belangen weinig bemoeid, maar allee overgelaten aau het particulier initiatief. Van huia uit zyn wy een zeevarend volk, en de belangen der scheepvaart zitten ons in het bloed, zoodat wy bier het gemis aau &teuh van de regcoring minder voelden. Wel was ingrijpen van den st&at noodig geweest voor de hervorming van ona sterk verouderd procesrecht ter zee, dat nog dateert uit den tyd der houten schepen, en dat aanleiding geeft tot moeieiyk- heden. Nu de scheepvaart zich op andere wyze ontwikkelt, zal toch de staat moeten ingrijpen. Er mogen er zyn, die meenen, dat na den vrede de economische oorlog niet zoo lang zal duren, - er zullen er meer zyn, die van meening zyn, dat die nog jaren en jarenlang zal worden gevoerd. Spr. gaat na de gevolgen hiervan voor onze koopvaardyvloot: btgin vorig jaar telde die nog 1.4000G0 ton, waarvan, na de inbeslagneming etc. nog 860600 ton over hebben, voor een groot deel in Indische havens. Na den oorlog is onze koop va&rdy vloot, door dat esn gedeelte van den tonneninhoud verloren ls gegaan en een ander deel ons misschien vergoed wordt ln een vorm, die praktisch onbruikbaar ls voor ons, dus aanzieniyk verminderd. Op onze scheepvaart z&l dat dezen invloed hebben, dat onze clfbaodel vernietigd wordt en daarvoor onze producten slechts fob geleverd wor den. Be producten worden dus duurder. Hier ligt voor de regeerlng een nieuw terrein door de belangen van reed «ra en verbruikers tezamen te brengen, een terrein waarmede zich de regeering vroeger nimmer bezig hield. Als wy aangewezen zyn op het vervoer door bultenlandsche schepen, zal de scheepvaart in onze eigen havens verloopen. Ook voor Indiê zyn ds belangen groot, zooals spr. nsdsr uiteenzet Men heeft den B. B. den Bond van grootkapitalisten genoemd, die met name hst scheepvaart kapitaal, er be lang by hadden, dat de ataat zich niet met hun bedryf bemoeide. Be E. B. erkent, dat er bedryven zyn, die zich leenen tot staatsexploitatie. Maar het gebrek aan durf, dat byoa steeda met eta&laexploltatie samengaat, zal eene groote belemmering vormen voor de ontwikkeling. Staatsexploitatie op het gebied van icheep vaart zou niet minder dan funest zyn. Het bedryf is te soepel daarvoor, en staatsexploi tatie is stug, langzaam. Ala de staat byvoorbeeld een Ifin Java-Eageland zou exploiteeren, zou al beel gauw de handel zich afvragen of het niet beter en praktischer ware met Ea gelsche lynen hun goederen te ver voeren. Ook by het levensmlddelenbedryf bet gebleken, dat het niet zoo gsmakkeiyk ls de particuliere be drijven te vervangen. Hier is wel gebleken boe star en laDgzaam zoo'n staatsbedrijf werkt. Ook de debatteu inzake het Hoogovenbedryf toonen aan, dat staatsexploitatie niet ge- wenscht ls; zelfs iemand als Alborda moest er niets van hebben. Niemand kan zeggen wat de toe komst zal brengen. Toen de eerste omnibus reed, heeft ook niemand gedacht aan de mogelykheid dat een staat ef gemeente een gebeele tram- iyn zou kunnen exploiteeren, en zoo ligt misschien ook voor het scheep vaartbedr|f staatsexploitatie ln de toekomst wsggelsgd. Maar ds natuur lijke loop zal or ena dan vanzelf heendry ven. Ook spr. behandelt thans eenige programpuntenherziening onzer verouderde wetboeken en verbetering van ons procesrecht, nieuw mlliteir strsfwetbosk enz. (punt 9 program van aelle). Behoorlijke consulaire dienst (ppnt 8>, organisatie van kamera van koophandel en scheep vaart, nyverheid, landbouw en vis- ■cbery (punt 12) collectief arbeids contract ook voor de scheepvaart, maatregelen ter regeling van het stakingsrecht, d,at uit banden van organtaaties moet en door den staat gecontroleerd, onp&rtydige beslechting van arbeidsgeschillen, enz. Spr. komt nu op de oorlogsmarine. Velen hebben een krachtig defensie program ln ons program gemist. In punt 4 echter omschryft de Bond zyn standpunt. Thans reeds te werken voor wereldvrede en ontwapening acht hy. misplaatst optimisme. Ter handhaving onzer onafhankeiykheid moeten wy een zoo krachtig mogeiyk leger en vloot hebben, Ingericht naar de draagkracht van ons volk. Vooral ln de vloot dienen heel wat wyzl- glngen te worden gebracht; hebben wy ons wel eens rekenschap ge geven wat er van onze huidige vloot terecht zou komen in geval wy ln een oorlog werden betrokken? Noch regeerlng, noch de Kamer bebben beseft in walken toestand wy verkeeren. By een oorlog ter zee zou bet eindigen met een debacle van welks omvang wy geen begrip hebben. Het spreekt vanzelf, dat ieder man van de vloot zyn pliebt zou doen. Maar wy moeten beteffen, dat deze toestand onzer marine niet langer geduld kan worden, en dat regeerlng en volksvertegenwoordiging beseffen dat de schuld op heu drukt. Be E B. zegt, dat ln de toekomst gebroken dient te worden met de buldige mili taire raag verhoudingen, de tyd dat de offlclersataod een stand was en de onderoffleiersstand een stand, ls voorby, hoewel de reetas nog over zyn. Be thans bestaande elschen van ■tandsr echten, waardoor de een officier kan worden en de ander niet, enkel en alleen doordat zyn vader da kosten

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1918 | | pagina 1