COURANT TUIN-CONCERT Vertegenwoordiger F. C. v.d. HAAGEN.Spuistraat 8. Hotel „BELLEVUE". ZONDAG a.s. Laat U verhulzen door de Heldersche Meubeltransport- en Sleep-Onderneming. Ne. 4954 DINSDAA 2 JULI 1918 48eJAAR8ANQ mtnavrtC. PB BOERJIr., MaUw. Oplaag 6600 ex. - Abonnementsprijs; In dt stad tl.—, per post 11.25, Buitonland <2.26. - Los— ex. 8 oent. - AdvrtentlAn per regel Wowri-f 20 oorltflrtotl»fl. Op paflna 4 van dit blad Is opgenomen: I. Ingazondan. 2. OE DISTRIBUTIE ta Helder. I. H Csllantsoeg. - ZIJP». Anna Paalawaa. „hm Texel. 3. Faulllaton, anz. Het oonvool. Officieel. - Het Ministerie van Buitenlandse!» Zaken deelt het vol gende mede: Nadat door de inbeslagneming van Nsdeilandsche schepen door de Geas socieerde Regeeringen een stagnatie In het verkeer met Nederlandsch- Iudiö waa ontstaan, besloot de Ro- geering, met bet oog op de belangen van den dienat aldaar, gebruik te maken van do gelegenheid, dat een oorlogsschip naar IndiS zou vertrek ken, voor da samenstelling van een convooi voor het vervoer van Gou- vernements-ambtenaren mat hunne gezinnen en van krijgsvoorraad en Gouvernementsgoederen. Het hoofddoel van het convooi was om b|j de bestaande onzekerheid ter zee, de ongehinderde doorvaart te ver zekeren, met name de opbrenging naar belligerente havena tot uitoefe ning van het recht van onderzoek ta voorkomen. Aan de daarvoor in aanmerking komende oorlogvoerende mogendhe den werd in do tweede helft van April madedeeling gedaan van de aameoatelling van het convooi, als- mode van de getroffen voorzieningen, waaruit bleek, dat do Nederlandsche Ragearing uit eigen beweging waar borgen gaf ten bewfizs dat het ver voer bleef buiten de militaire belangen der oorlogvoerenden. Be voorafgaande overlegging der scheepspapieren ge schiedde naar analogie van 't begin sel, ook voor een gewoon handeia- convooi goldend, dat de «lag slechts in zoover de lading dekt als die lading geen door de oorlogvoerenden verboden goederen bevat en dat de convoolcommandant dan ook bi) ont moeting met een belllgerent oorlogs vaartuig de ladingsmanifesten en verdere papieren moet vertoonen. Nog eer de madedeeling van de Nederlandeche regeering Hr. Ms. ge zant te Londen bereikt had, werd den 26»n April naar aanleiding van de desbetreffende verklaring op 16 April door den minister van Marine in de Eerste Kamer der Staten-Ge neraal afgelegd, eene nota door den Bnttcben gezant alhier overhandigd, waarin deze herinnerde aan bet Brit sche standpunt, dat nimmer betcon- voyeeren als een recht van neutralen erkend heeft. Eerst onder dagteekening van 8 Juni j.1. beantwoordde de Britsche regeering de bovenbedoelde haar door den gezant te Londen gedane made deeling. Uitdrukkelijk vasthoudende aan baar standpunt, dat zi) het con- voolrecht niet erkende, gaf de Brit sche regeering niettemin te kennen, dat zij, als een tastbaar bewijs barer vriendschappelijke gezindheid jegens Nederland, voornemens was onder bepaalde voorwaarden aan dit convooi geen moeilijkheden in den weg te leggen, nu de Nederlandsche regee ring eenmaal het voornemen tot uit zending daarvan openlijk bad aange kondigd. Be Nederlandsche regeering gaf daarop ten antwoord, fiat, wat de Britsche regeering voorwaarden noem de, praktisch overeenstemde met hare bedoelingen, blijkende uit de waar borgen, welke zij reede uit eigen be weging had gegeven en die beoogden voor de oorlogvoerenden niets ver borgen te houden omtrent het karak ter van bet convooi en z(]n lading. Eerst op 14 Juni was het lading* manifest van de „Noordam"gereed; den volgenden dag werd mededeeling van dat manifaat gedaan aan de betrokken gezanten te 's Gravenhage, terwijl hun tevens de gelegenheid geboden werd inzage te nemen van d® passagierslijsten. Op 17 Juni d.a.v. werd hun eveneens een lijst gezonden, houdende opgaven van de aan boord van don bulpkruiser „Taban&a" en het kolenschlp „Bengkalis" zich be vindende goederen. Inmiddels was het vertrek van bei convooi bepaald op 19 Juni. Op 18 Juni opperde de Britsche gezant namens zijne regee ring het bezwaar dat, ofschoon be grepen waa dat geen gosderen van Buitschen oorsprong zouden worden vervoerd, de „Noordam" verfstoffen van zuiver Buitsche herkomst aan boord had, zooals hem was bericht bi] een schrijven van de Nederland sche regeering van 4 Juni j.1. Be inhoud van dat schrijven was ter kennis van de Britsche regeering gekomen, nadat zij aan Hr- Ms. ge zant te Londen haar standpunt nopens het convooi had kenbaar gemaakt. Be Britsche regeering gaf thans te kennen, dat tegen het vervoer van Bultache kleurstoffen bij haar alleen dan geen bezwaar zon bestaan, wanneer zfi zich overtuigd had, dat die kleurstoffen niet konden worden betrokken uit andere dan tegen haar strijdende landen. Zfi wees daarbij op een schrijven van het Britsche gezantschap van 28 April 1918, waarbij inlichtingen werden gevraagd omtrent de hoeveel- bedon kleurstof, die jaarlijks In Ne derlandsch Indifl werden Ingevoerd, ten einde te kunnen vaststellen in hoeverre het mogelijk zoude sijn dit artikel te betrekken uit andere dan met Engeland ln oorlog zijnde lan den. Bit schrijven was op 28 Vei j.1. beantwoord met vsrstrekklng dor ge vraagde inlichtingen. Op de nota van den Brltschen ge zant van 18 Juni werd den volgen den dag geantwoord, dat kleurstoffen niet in aanmerking kwamen om zonder meer te worden gerangschikt onder wat de Britsche regeering ais goederen van vijandelijke herkomst beschouwde, aangezien ten opzichte .van deze goederen aadert geruimen tijd reeds eena bijzondere overeen komst besteed, krachtene welke zij (onbelemmerd naar Indie werden vervoerd, mits geadresseerd aan ds •Indische regeering en door deze zelve gedistribueerd; een en ander wt-a immers neergelegd in ecnen brief van het Britsche gezantschap van '20 Juni 1916 en in eeu dez9rzfidsch® nota van 26 Juni d.a.v. De boven vermslde brief van bet Britsche gezantschap van 28 April behelsde slechte een vraag om inlich tingen, met het oog op een door de Britsche regeering in te stellen onderzoek. Zfi wijzigde niets aan de bestaande overeenkomst. Bij een memorandum van 19 dezer vroeg het Britsche gezantschap voorts nog enkele inlichtingen. Deze inlich tingen werden verstrekt. Overwegende, dat de zeer besliste bezwaren der Britsche regeering ten aanzien der kleurstoffen verband bieldon met de uitlegging eener be staande overeenkomst, achtte do Re geering zich niet verantwoord het convooi te laten uitvaren, eer het bestaande verschil van gevoelen tot klaarheid gebracht zoude zfin. Aangezien uit een Zaterdag 29dezer van de Britsche regeering ontvangen antwoord is gebleken, dat geene overeenstemming kan worden ver kregen, zal Jut vertrek plaats Jubben na lossing van de kleurstoffen. PLAATSELIJK NIEUWS. Vsrklszligsradt A. P. Staalman. Zaterdagavond trad de candidaat der christen-democraten, de heer A. P. Staalman, ln .Casino" op met eene rede, die tot titel had,de schuldige volksvertegenwoordiging voor de rechtbank des volks". Be zaal was tot barstens toe gavuld; ook de galerfi was propvol, en ver schillenden stonden nog in de gang. Tenslotto werden de deuren gesloten, daar men de menigte niet meer bergen kon. Be christen democraten troffen het bijzonder slecht mst de verlichting; den vorigen avond, toon de heer Oud sprak, was het licht wel slecht, maar het was tenminste licht. Thans echter was, hoewel de gewone hoeveelheid branders was ontstokeD, de verlichting zóó abomi nabel, dat met voel moeite oen paar kaarsen werden gehaald, om den heer Stsalman in staat te atollen zfine aanteekenlngen to raadplegen. Ook de verslaggever kreeg een kaars om zfin aanteekenlngen te kunnen maken. Nadat de heor H&rtendorf de ver gadering met gebed geopend bad en ln zfin openiDgsrede gewezsn op bet feit, dat de oproep der soc. dem. om Staalman alleen te laten staan al heel slecht w»s beantwoord, en nadat hfi op enkele persoonlijke dingen gewezen had, door den heer Oud te berde gebracht, kreeg de heer Staal man bet woord. Een hooge onderscheiding is het, aldus spr., voor de zooveelste maal te mogen optreden voor een dergelijke stampvolle zaalbewfis dat ik nog altijd gedragen word door de trouw en de aanhankelijkheid mijner kiezers. Toch ben ik eenigermate bedroefd en terneergedrukt, en wel omdat de heer Oud goedvond te zeggen, dat men van Staalman verder maar zwfigen moest. Het is toch lichtelijk arrogant van een dergelfik jong broekje in de politiek zooiets te moeten vernemen over iemaDd, die elf jaar in het Parlement heelt ge zeten, en ten vorige jare, dware tegeu het politieke akkoord in, 600 stemmen meer behaalde dan de heer Oud zeiven! Beze beer moetwè!|een eigenaardiger dunk hebben van den tegencandtdaat Staalman. Eveneens is spr. bedroefd over de advertentie der e.d.a.p., waarin hem allerlei liefelfiks naar hét hoofd wordt geworpen, omdat bjj niet in komen debatteeren met den heer Buys. Toon men mfi uitnoodigde, heb ik gemeend niet eens. te moeten antwoorden, en wel omdat ik de Heldersche sociaal democraten niet ernstig neem. Zfi toch zfin menschen van den schfin. Vlak vóór de verkiezingen, verleden jaar, zelden ze: „een stem op Oud, is «en stem op het behoud". Veer tien dagen later, toen het parool was uitgegeven .laat zitten wat zit", werd de hter Oud aanbevolen en gesteund. Nu gaan ze teg-m mfi tekeer en zeggen, dat ik niet durf. Bat is laf. En dom ook om te veronderstellen, dat iemand, die 11 jaar in de Kamer gezeten heeft, niet zou durven debat teeren met een reus als Buyst Zfi schrijven, dat Staalman voor altfid hun belangstelling verloren heeft. Ziet ge, en daar ben Ik bedroefd om, daarvan heb ik zelfs niet kunnen slapen. Be waarheid la echter, dat ze zéér veel belang in me stellen. Overal waar ik in het land optrad, heb ik hen ontmoet. Be Heldersche sociaaldemocraten spelen struisvogel politiek: de christen democraten zul len er zfin en er blfiven, en wfi zullen ze dwingen nota van ons te nemen. 8pr. behandelt thans enkele, door den heer Buys naar voren gebrachte punten. Allereerst de bewering, dat spr. coquetteert met do belangen der arbeiders. Is het niet belacbelfik zooiets aan de kiezers te ver tellen Weet hfi niet, dat ik het was, die in de kieswet gebracht heb hek kiesrecht voor militairen beneden den rang van officieren? 'tBenige amendement, dat in de kieswet van Houten is aangenomen. Bfi hst wels ontwerp voor mil. pensloenon streed Ik voor verbetering van de toelagen voor Indische jsren. Ook ln het militair strafrecht trachtte ik verbeteringen aan te brengen. Ik zou, velgens den heer Bofis, aarzelen de consequentie aanvaar den van mfiiQ betoogen. Waar haalt do heer Bufis dezen onzin vandaan Julit bndat ik de consequenties nanvaitdde, heb ik geleden eu bso door dr. Kuyp«r ln den ban gedaan. .Staalmau, was de horzol, die steeds om dr. Kuyper h«en zoemde, maar hem sltfid volgde," zelTroelstre.Nog ln 1913 veegde dr. Kuypor spr. toe, dat hfi meegeholpen üad aan zfin val en nog nooit schuld bekoud had. Wat da beer Dufis zegt is kiezersmls leidiDg. Eu dom is bet ook, want de kieze's weten het beter. Is het niet min te zeggen, dat men mfi uit medelijden dit baan tje van enquêteur gaf, vooral waar iemand als Dufis zelf jareu eu jarenlang f 900 non activiteita-trakte ment geniet van de Rijksverzekerings bank, dat bfi steeds maar opstrijkt? En dat hfi van T&lma gekregen heeft? Terwfil ik tenminste gewerkt heb voor mfin salaris, en hard ook. .De sociaaldemocraten hadden Slaalman's gegevens al lang in boeken en brochures gepubliceerd." Z?er zeker, alleen maar: de regeering vertrouwds die niet erg en wees toen epr. aan om ze na te rekenen. Spr. is niettemin den soc. dem. dankbaar dat ze bem de gelegenheid gaven nog eens weer al deze dingen hier te zeggen. Genoeg over al dit persoonlijke. Spr. komt tbsns tot het eigenlijke oudorwerp van zfin rede: de hooge beteekecis van de stembus bfi de huidige verkiezingen. Het Nederland sche volk heeft altfid betrekkelijk weinig da verkiezingen voor het parlement begrepen. Niet in dit district, w&ar steeds een frissche strijd gestreden werd, maar elders in het land. Men stemt daar eenvoudig dsu aangewezen candidaat, omdat ds kiezer zich ge vangen heeft gegeven asn een partfi. Baardoor komt het, dat de regeering er uit ziet &!s ze er uitziet. .Elk volk heeft de regeering die het verdient," zegt het spreekwoord. In deze oorlogs jaren ia de volksvertegenwoordiging gebleken een fiasco te zfin. Voor een belaugrfik deel is dit de schuld van het volk zelf. Ea als het niet anders doet en onder de Evenr. Vertegen woordiging geen afgevaardigden kiest, die hart voor het volk hebben, zal de nieuwe Kamer er precies uitzien als de nuldige. Nu reeds komen op tal van Ifiatea namen voor van lieden, vro wie spr. persoonlijk weet, dat zfi in de Kamer zichzelf tot laat zullen zijn. Omdat meD, wil men Kamerlid wor den, over bisondere eigenschappen en speciale kennis moet beschikken. Als die kleine partijen meesprakeu, krfigen we een zuivering van den poliiiebsn toestand, we meet en man nen van karakter inde Kamer krfigen. Men publiceert eu, in ,de Loods", hun portretten. Ook van deu heer Oud dost men zoo. Wat moet dat nu 7 Is dat «en ernstige wijzo van doen En die zanguitvoeringen bfi een ern- stigo vergadering, wat voor zin heb ben die toch Goede wfin behoeft geen krans. Wat is in deze vier jaar terecht gekomen vau de pleitbezorging voor sociale toestanden, in welk opzicht bleek de volksvertegenwoordiging op haar plaats? Toen het tfid van spreken was, leod zfi totaal fiasco. Wfi zien thans, dat men weer laat gelden het .laat zitten wat zit". Terwfil »r tal van volksvertegenwoordigers zfin, die het aankfiken niet waard zfin. Verleden jaar is door spr. gozogd dat dit parool .laat zltteD wat zit" een zee van ellende over ons land zou brengen. Het is maar al te zeer bewaarheideen jaar vaD jammer en ellende ie over ons gekomen. Verleden jaar waren de prijzen der levens middelen 100, 200 */0 gestegenthans al 800, 400 °/0. Ea do schuldige volksvertegenwoordiging heeft de regeering, die dat liet geschieden, aan bet bewind gelaten. Ze|fs de parle mentsleden, die meda corruptie be dreven. Nu er bfi het scheiden van de markt, elndelfik een distributie-wet klaar ligt, zfin de hperen den boer op gegaan en hebben die eenvoudig nog maar wat laten liggen. En na de verkiezingen, aldus heeft minister Poatbuma gezegd, acht hfi zich, als demissionair minister, niet meer geroepen aan die wet verder mede te helpen. Er is met onze mlllioecen gemorst; bfi den schuldenlast, dien we bezaten, zfin nog weer ettelfiks millioonen gekomen. Er is thans een staatsschuld van 2300 millioen gulden. En voor het jaar om is, is die al tot 8000 gestegon. Toen de Minister van Oorlog 158 millioen vroeg, waren 52 kamer leden aanwezigde overige 48 vonden het voor zoo'n bagatel niet eens de moeite waard te komen stemmen. Bht is de houding der volksver tegenwoordiging, in een tfid dat ons land finantieel dreigt tenonder te gaan. Beseft gfi wel wat alleen die 158 mill. beteekenen Voor rente en aflossing daarvan moeten 500.000 arbeiders gedurende 82 jaar elk jaar f 10.— belasting opbrengen I Er is met de bilangen van het volk door dit parlement op ontzet tende manier gemorst. Ook op het gebied derlevensmiddelenvoorziening. Is het geen schande, dat de volks- vertegenwoordiging niet kon voor komen, dat op deze manier ons land in nood kwam? Thans eerst komt een scheur wet en nog wil Troelstra baar niet dadelfik behandelon, maar eerst het land in voor de verkiezingen. Bfi millioenen kilo's is het vleescb, zfin allerlei zuivelproducten het land uit gegaan. Men zegt dat dit vroeger afgesloten contracten betrof, die na geleefd moesten wordenMaar ds velks vertegenwoordiging had den noodtoe stand moeten voorzlea en maatrege len moeten nemen. Be soc. dem. hebben Posthnma gehandhaafd om het algemeen kies recht binnen te balen. Bat buitenkansje is er na. Wat beteekent het? Bat er misschien 6 bij gunstig wsder van 8.30 tot 10.30 uur. of 6 soc. dem. maer in de Kamer komen. Er wachten ons nbg ernstiger dagen in den Haag Is men absoluut het ■tuur kwfit. Thans nog ligt een contract met Buitschland onafgedaan, omdat de heersn den boer op moesten. Gfi zult eens zien welk een nadeel ons dat zal doen. Spr. bespreekt thans do houding der Kamer ten aanzien van de oor- logscredleten. Be soc. dem., die anders de sociale hervormingen van hun program willen uitvoeren van het geld der militaire „poppenkasterfi" die steeds wezen op hun macht, hebben, op deu dag dat de oorlog uitbrak, de millioenen gegeveD, noodig om hun eigen kameraden kapot te schieten, met het geld, door henzelf opgebracht. Troelstra stond ln 1914 in de positie: hoeveel is noodig, Excellentie Zeventig millioen. Alsje blieft, hier zfin ze, in naam van de Internationale. Het spreekt van zelf, dat er maat regelen moesten worden genomen om onze neutraliteit t» bandhaven. Was het echter noodig de voile sterkte te mobiliseeren en duizenden joDge mannen aan de maatschappij te ont trekken Nu, bfi deze laatste aan vraag om 158 millioen, zei Buymaer van Twist, dat de last te zwaar werd voor bet volk en drong aan op ge deeltelijke demobilisatie. Ter Laan viel bem bfi, en de soc. dem. hadden nu niet meer den moed vóór te stemmen. Is de positie van ons land 6chter zooveel minder gevaarlijk dan in 1914? Geenszins. Dagelfiks nog dreigt ons het oorlogsgevaar. Maar in 1914 zeiden ze dat ook, en nu zouden ze het ineens niet meer ge kloven? Onwaar is dus hunne be waring, dat de mobilisatie noodig fa voor de handhaving onzer neutrali teit: zfi kunnen zich niet dekken. Als het noodig ie, dat we een leger en vloot noodig brbben voor de hand having onzer .w e ut ral i telt, dan ie het ook noodig, dat we een sterk leger en sterke vloot hebben. Na den oorlog moet er komen een Internationaal scbeldsgerecbt ter be slechting van geschillen. De soc. dem. willen dat ook, maar wat zal men hen toevoegengfi ijvert thans voor ds vrsdeaidee, en «F consequentie van uw redeneering ln 1914 w&s, dat het boele leger gemobiliseerd werd. Is 't niet van beteekecis, dat zoovclou outrouw wordeu aan de soc. dem. Ook de cfiristelfike partfion staan schuldig. Zfi erkennen in do overheid de dienaresse Gods en zfi zetten het geestelijke voorop. Wfi ook, maar wfi meenen het recht te hebben van de overheid te eiacben, dat ze haar plicht doet tegenover het volk en niet met de volksbelangen speelt. Boor de christenen ia dat nagelaten; laat he.i oanfoouen ééz bladzijde uit de Handelingen waaruit blijkt dat zfi bfi de overheid hebbsn aangedrongen om een eind aan de mobilisatie te maken. Laat u door dRfe woord van „bet geestelijke voorop!" niet misleiden. Een dr. Jan van Beat, van wien zelf feiten bekend zfin geworden, durfde ln een gemeente waar thans nog weekloonen van f7.- worden ver diend, spreken van het geestelijke voorop te zotten I Als gfi 8 Juli zits als rechtbank voor deze volksvertegenwoordiging, laat dan uw uitspraak luidenschul dig! Ia het tweede gedeelte zijner rede gaf spreker in breide trekken den weg aan, die z.t. Ingeslagen mosst worden. Hfi bracht daartoe enkele programpunten der christen democr. naar voren. Allereerst vrouwenkiesrecht. Het standpunt der chr. dom,, is, dat de rechten der vrouw gewaarborgd moe ten zfin, ook die der ongehuwds moeder. En op dit punt gaan de chr. dem. ve9l verder dan verschil lende andere parlfien. In de tweede plaats de weermacht. AIb de oorlog nog niet eindigt, zullen iogrfipende maatregelen moeten wor den genomen. Wfi staan thans aan den rond vau een bankroet. Zoolang er geen syndicalisten in de Kamer zfin, die, evenals de bolschewik!, de spons door al die schulden balen, zoolang moeten rente en aflossing worden betaald. Wfi staan op hat standpunt van een Staten- of Volkerenbond, met leger en vloot uit goedbetaalde vrij willigers. Afschaffing van millitie- plicht, inplaats daarvan een korte oefenplicht. Be taak van leger en vloot moet zich alleen bepalen op te treden als eenig volk niet voldoet aan do verplichtingen, het door hst hof van arbitrage opgelegd. Het ka rakter dus van politieieger en -vloot, zooals die in Indlö al is. Het perso neel moet tot de hoogste rangen kunnen opklimmen. Van het V. B. W. wilde men weerb&armaking van het geheele volk. Iu beginsel beeft men gelfik; laat men echtor niet wachten op het voorbeeld ln dezen van een groot land. Jammer, dat dit Verbond eigin candidaten stelt, daarmee beeft bet zichzelf veel kwaad gedaan. In zfin orgaan heeft het Regiering en Kamer veel te bard aangepakt, en als het hun gelukt een onderof ficier ln de Kamer te brengen, zal die nog wel eens raar staan kfiken als hfi de belangstelling van die Ka mer moet wekken. Ik weet wat dat zeggen wil. En ge ziet het aan Ter Laan, die zich toch telkens en telkens ir sp dit punt bemoeit met de belangen van het leger. Voor zfin uitgebreide kennis op dit terrein heb Ik norbie.1, en bfi heefc te d*z*n op- z chtfi mfin oprecote sympathie, maar droe -'ig is het te zien hoe weinig belargeteliing er in de Kamer vo<t hem :s, Men voelt ciet voor dit on derwerp. Spr. behandelde nu hel S'aatspeu- a oen. Het program wil etn* ouder domsrente op65j.tr>gen U-eftfid voer 1 der, voor zoover hfi hei botahn kan. Die goed kan betalen, beta e stevige belasting. Staatapensioen zooals de vrijzinnigen en aoc. dem. dat willen, zoDder premiebetaling komt er toch nooit. Bat is otimoge lfik. kan niet. En Troelstra wil om de gelden te vinden, de groote bedrijven ont eigenen. Jawel, trek dan de slaap muts maar over je oorenAls je in de schatkist kijkt vindt ja daar 2300 millioen gld. Bchuld. Iets anders is er niet, maar het praatjo van staats pensioen zonder premiebetaling doet mooi opgeld. IJvert niet iu die richting, zegt spr., doet als in FraDkrfik en Buitschland, waar men ook premiebetaling heefc en de soc. dem. verdedigen het stelsel aldaar. Terwfil hier jaar en dag de wetten Talma onuitgevoerd liggen alleen uit partfistrfid. Spr. besprak tenslotte de actie der anti-rev. om zooveel mogelijk op no. 1 te atemmen van de Ifisten. Hfi wees er op, dat de «enige arbeiders candidaat de heer Smeenk ishfi is do ma? waarop men rekenen kan. hoewel hfi zich een touw om den bals heeft gedaan door zfin as. lidmaatschap van de Kamerclub. Wilt gfi i bg een arbeidarscandidaat, stemt dan den christen-democraat. Ir was eeuig debat van een bestuurslid van V.B.W. die opkwam tegen eenige beweringen van den spr. Bit gaf dea heer Staalman nog ge- legonheid zfin standpunt ten opzichte van dit Vorbond nader uitean te zetten, en nanogeenkortpropagandaspeecbje van den heer Hsrtandorf ging de vergadering te half tw&aif uiteen. S. D. A. P. Zaterdagavond hield de Soc. Bem. Arb. Partfi, afdeellng Helder eene openbare vergadering ln den „Tlvoli" Schouwburg, welke door ongeveer 700 personen bezocht was. Vooraf werd door de Arboiders- zangvereeniging .Kunst aan 't Volk", esn nummer!ja ten gehooro gogeven, waarna de voorzitter, de heer Ver stegen, de vergadering opende: Het is noodig, zoo zeide bfi, dat wfi one met elkaar verstaan, daar men er op uit ia om onze gedachten te vertroeoelen. Beze vergadering is goed bezocht, wfi hebben ongeveer een opkomst vao 700 monschen, terwfil mst 1000 bezoekers de zaal vol zou zfin. Wfi zfin tevreden, maar. niet voldaan. Hierna geeft de voorzitter het woord aan de eerste spreekster, mevrouw Cadeiiue—vau Veen, die tot onder- wern gekozen heeft: .Het Algemeen Vrouwenkiesrecht vooraan op het irogram van actie der Soc.-Bem." Spreekster zegt o.a.: Toehoorders I Zooals de voorzitter gezsgd heefc, zal ik heden over het vrouwenkiesrecht iets tot de vrouwen zeggen. En nu de vrouwen tot over de ooren in de zorg zitten, komen wfi haar zeggen, dat ze stifiden moeten voor vrouwenkiesrecht. Waarom Met vrouwenkiesrecht heeft men een goed wapen om tegen al die ellende te strfiden, die ons nu dag en nacht bezig houdt. Vooral in het buitenland is tegen woordig de vrouwenarbeid van groote beteekecis geworden, vooral in oor- logstfid, door aanmaak van munitie, en als de vrouwen nu het kiesrecht vragen is hetneen jongens, of liever neen meisjes, daar zfin wfi nog niet aan toe. In Europa zfin op 't oogenblik ruim 60 miljoen arbeidsters, in den oorlogstfid is het aantal met ruim 10 miljoen toegenomen. Als men weet dat heel Nederland ongeveer 6 miljoen Inwoners heeft, dan begrfipt men pas wat een groot aantal dat is. In Nederland zfin die vrouwelijke arbeiders wel niet zoo talrfik, doch de kamerleden vertellen praatjes, wanneer zfi zeggen dat de vrouw, wanneer zfi baar huishouding maar doet, zfi voor het overige, de mis standen die in onze maatschappij zfin, geen tfid hebben om over te denken. Bia kamerleden, die er zoo over denken, mr. de Savornin Lohmsn e.d., moesten eens 14 dagen of oen maand de bezigheden van esn arbei dersvrouw kunnen doen, dan zouden zfi wel tot andere gedachten komen. Wfi willen verboterlng in den woning bouw, goed onderwfie. Ik spreek alsof wfi het vrouwen kiesrecht rseds hadden. Toch hebben wfi het nog lang niet. Wfi motten menschen in de Kamer brengen, die ons daarna bet kiesrecht zullen geven. Als vrouw voel ik allereerst de drang naar verbetering in motder scbaptzorg en onderwfis. Wat is moed er sc hapi zorg het woord zsgt het ons reeds. Wanneer in een gegoed gezin esn kleine var- wacht wordt, is dit bat grootste geluk voor de moeder. Zfi kan zich dan allerlei artikelen aanschaffen, met roie en blauwe lintjes, cd allerlei meer, en wanneer bet kind ter wereld komt, neemt men een ver pleegster die kind en motder verzorgt. Ia een arbeidersgezin Is dit zoo heel anders. Vooral wanneer er mser kinderen komen. Waar Is dan alles wat zoo'n kleine behoeft, en waar de versterkende middelen voor de moeder Wfi soc. democr. willen daarom moederscbapszorg, om gezinnen be neden een zeker inkomen, de middelen te veretrekken om het noodlge aan te koopen en versterkende middelen en voldoende verzorging te verschaffen, zoodat de jonge mosder niet direct na de geboorte van haar kind hard Het billijkst en meest geschikt adres. beboefc te worken, doch op krachten kan komen. Beze moedeiscbapszorg moet echter, net alt bfi staatspensioen premievrfi zfin, daar de staat gebaat ls met goed» staatsburgers. Ea nu over het onderwfie. Wfi hebben hier te lande een leerplicht wet, die voorschrijft dat ds kinderen 6 jaar de school moeten bezoeken. Na die 6 jaar zfin ze klaar. Z» weten dan echter nog betrekkelijk niets. Ze zfin dan klaar om door de kapitalisten uitgezogen te worden (applaus). Bit aatuurlfik over de arbeidersklasse. Iu de gegoede klasse is dit echter anders. Baar gaat een kind op een betere school, waarvoor ook beter betaald kan worden; na dl» school gaat hfi naar H. B. S. e.d. en de domste knapen worden op die inrichtingen dan net zoolang met wfisheld gepolitoerd, dat zfi er ten slotte nog voor het uiterlfik glad aftornen (gelach). Wfi willen een vervolgonderwfie. dat, minstens 2 jaar duurt, eu dat door de eene 's morgens, door de ar der e 'e middags bezocht wordt. Wfi willen geon herballngeonderwfis zooais dit er nu reeds is, dit onder wfis toch Is niet verplichtend eu wordt bovendien nog gegeven 'e avonds, dus nh hot dagelfikeche werk. Baarbfi komt, dat, bfi goed onder wfie, hst kind ook goed gekleed gevoed moet zfin. Wfi willen school voediüg, schoolkleedicg en bading. De rechtschen zfin het, die bier tegen zfinzfi zeggendaar moeten de moeders zelve voor zorgen en anders moeten zfi naar armenzorg g&an. Wfi willen vscantlekolonies, eene goede ziekenverzorging en een kos teloos onderwfie. Wfi zfin hier ln een plaats vlak bfi de zee, en ook met het militarisme komen wfi hier veel in aanmerking. Ook tege:i het militarisme kunnen wfi vrouwen goode ntrfidera zfiD. Spr. draagt hierna een gedicht voor van antimilitaristische strekking, het welk groote Indruk maakte. Spr. eindigt met de hoop dat de vrouwen eu mannen samen zullen werken, om te strfiden tegen bet militarisme, waarna Br. Ir. v. d. Waarden bet woord neemt. Spr. zegt oj. Geachte aanwezigen Be voorzitter zegt, dat het waar- scbfinlfik niet de laatsto keer zal zfin dat wfi hier «amen komen. Ook ik heb het gevoel dat men de derde Juli te laat komt. Be laatste week ie de goede beweging olgenlijk pas begonnen, eD wfi vertrouwen dat wfi de leiding hebben bfi den uitslag van dit werk. Ook in andere deelsn des lsnds, vooral ln donkere Zuiden, begint zich de actie te ontplooien, 't Ie Treub. die daar de groote trom voert. Be ,N. Rott. Courant" van beden ■chrfift over een rede, welke Treub in „do Boelen" in Rotterdam hield. Wfi zfin bet onderwerp van deze rede, wfi bepalen het, al zfin wfi ln de minderheid. Onze kracht waarschuwt den vfiand om zich te veraterken. Treub en zfin Economleche Bond zfin van oordeel dat de maatregelen, welke de staat neemt om de bedrfifs- vrijheid te baperkeu noodzakelijk ls. Na den oorlog willen zfi echter de bedififsvrfiheid weer handhaven, om door persoonlijke prikkel, eigenbelang en risico weer tot bloei te brengen. Het onderwerp van mfin rede moest een kleine verandering onder gaan, daar de verkiezingsstrijd eigen lijk gaat om bedrfifsvrfibulrt. Hoe de verdedlgiDg van de bedrfifsvrfibeid er uit ziet kunnen wfi zien in een boek van Plerson. Hfi zegt daariD, tot lof van de kapitalisten, dat bet geen klein probleemiB,omdel4fcl5honderd millioen menschen, welke op aarde wonen te kleeden en te voeden. Onder de werking van bet eigenbelang zal dit gevonden worden, zonder ten minste tot ernstige stoornissen te leiden. Bezo verdediger van de grond veeten van bet kapitalisme, en de vrij zinnigen, unie liberalen en bfinaalle andere partijen strfiden voor bedrfifs vrfibeid. Met enkele vooi beelden toont spr. aan hoe de kapitalisten kunst matig de prfizeo van producten op drfiren, ook als de oogst overvloedig was. Bit geschiedde in 1918 mot den katoenoogst en in 1916 met de koffio. Pierson zegt echter dat de prikkel van het eigenbelang er moet zfio, en Pierson is esn eerlfik man. Spr. vergelijkt deze daden met het verhaaltje van het Weeuwlje van Stavoren. Bit reede was een afschrik wekkend voorbeeld, een toppunt van kapitalisme. Treub gaat 6cbt«r door om de misère over bet proletariaat uit te breiden. Waar zfin onze vroe gere tegenstanders, want wfi badden er velen. (Geroep uit de zaal) „Blo zfin naar Staalman". Spr.: Nood, ze zfin zelfs beneden A. P. (gelach). Vroeger bcoischte de Llb. Unie en bod alles to zeggen. Wat ls er van die machtige partfi overgebleven? Bezo verkiezingsstrijd la ds be grafrnie voor de Llb. Unie. 't Is maar jammer, dat wfi het fesstlied moeten zingen als de Lib. Unie ten grave zal dalen. Hoe komt dat? Uw inzicht, onze ■trfid voor algemeen kiesrecht beeft dat gedaan. In 1894 werd, na hefigen ■trfid, door 12 apsstelen de S.B.A.P. opgericht. Zfi zfin mishandeld, gehoond en zelfs gesteenlgd. In '96 werd door het kiesrecht „van Houten" de weg naar het parlement voor ons geopend. Sindsdien Ie ontwikkeling gekomen. In 't begin telde de S. O. A. P. 9800 leden, na afloop 1918, 25,700. Het N V V. telde 40,000, na 1918 80,000 leden, welk aantal nog steeds toeneemt en nu roede de 180,000 is gepasseerd. Wfi staan aan óod vooravond van een prscht-periode. Wat zullen wli doen? Wfi willen beter onderwijs, afgezien of het openbare of bfizondere scholen zfin. Het veraieje, dat op de bfizondero scholen bfi bet kind wordt, aange bracht, gaat er wel weer af, als de kinderen, later als arbeiders de waar- beid zien. Alle Roomeche arbeiders van de Philips Gloeilampenfabriek te Eind hoven, het zfin er 48 000, voelen dagelfiks de loet van bet. Protestant- sche kapitalisme op huu Roomsche ruggert. Is het wonder dat zfi de kluts kwfitraken Het dondert in de katho lieke gelederen, in het donkere Zuiden. Z«lf» „de Tfid" zegt in een artikel dezer dagen„Wie is nu nog tegeu he» vrouwenkiesrecht?" Be arbeiders hadden kunnen ant woorden „Gisteren gfi." Het dondert ln do katholieke ge lederen, ze gaan zich vortrouwd ma ken met enze linie. Wat sullen wfi met dat klestecht doen? Wfi willen goed onderwfie opdat de arbeider niet mateloos wordt uitgebuit. Wfi willen de ouden van dagen een toekomst trachten te be reiden. Wfi moeten een Wonicgwet bobben die de Gemeenten de ver plichting oplegt, de noodlge rnimte beschikbaar te stellen en ze verplich ten om de gemeentelijke woningbouw ter hand te nemaD, opdat er oen einde komt aan dea woningnood, en middelen bier voor uit belastingen te halen. Duizenden leven bfi elkaar, hooien elkaar en ieven ln eikaara stank. Bat ls het, wat zoovmiI verdriet veroorzaakt. Er is echter ruimte gecotg, zie maar eons het Paleis op den Bam, daar kunnen 160 gezinnon zich royaal huisvesten eu nu wordt het door één vrouw élos per Jiar bewoond. Er ls ruimte gecovg, net ls eigenlijk een étstributiekwestle, die swr slecht geregeld ls. Wfi willen uitbreiding van de Woningwet en betere grond slagen voor het staatspensioen vor men. Wfi willen een 8urigea werk dag. Wfi willen strfidon tegeD bulten- landsche politiek en afschaffing van diplomatie, en beslechting van go- schlllen door arbitrage en tenslotte ontwapening. Na den oorlog, wanneer de vrede ls teruggekeerd, zou het krackilnnlgheid zfin dit laatste in alle landen niet toe te patten. Goen man en geen cent voor bet mllita riame. (applaus.) Jonkers en baronnen genieten slapende van hun ontzagifike oorlogs winsten. Ooze oorlogswinst is onder votdlng, wfi betalen gezondheid on bloed, hetwelk met geen millioenen te betalen ls. Be oorlogswinstmakers, ds hyena's en haaion van bet slag veld proflteeren nu van onze gezond heid en levenslust. Wfi willen staats exploitatie, zoodat er van concurrentie, van haat en nfid geen sprake kan zfin, om te komea tot een overvloed van productie bfi korton arbeid. Wfi willen geen zorg bfi ziekte. Wfi zien onzen dag reeds gloren. Gaat dus den len Juli naar öa stembus voor ds Socialen(Donderend applaus). Na eenige zangnummers door „Kunst aan 't Tolk" werden eenige vragen geateld, welke door mevr. Coderlus—v. Veen werden beant woord. Hierna sloot de voorzitter de ver gadering met de wenscb, dat wat den aanwezigen op dezen avond was bijgebracht, zfi dit ook weer aan anderen zouden mededeelen tot hun eigen belang, opdat allen op 8 Juli tot de eiksnnlng zulion komen, dat zfi, om aan den IJzeren greep van het kapitalisme wlJlen ontkomen, rood moeten stemmen. (Applaus). OrMlMMnMlUi dar Vrljzlaalg.n. Zondagmiddag hielden de vrijzinnig- democraten op het terrein aan de Molcagracht, dat bestemd ls voor den bouw der nieuwe mulo school, esne openluchtmeeting. Als sprekers tra den daarbij op mevrouw MaDsfelt- de Witt Huberte van Utrecht en de heer mr. P. J. Ond, afgevaardigde ter Tweede Kamer. Er was tamelfik vsel belangstelling, waartoe zeker het mooie weer en de zang van de ver- evnlglng „Morgenrood" hebben bfige- dragen. Men kan van bet goede te veel krfigen, en de lezer, die reeds een uitvoerig verslag van sen rede van den beer Oud heefc gehad en die in dit nummor alweer aan de politiek smullen kan, zal het ons toD goede houden, dat we dezen „landdag" ln vorelvlucht behandelen. Mevrouw Mansfeld besprak de kwestie van het vrouwenkiesrecht en de noodzakelijkheid voor de vrouw om zieh aan te slatten bfi den Vrij zinnig democratlschen Bond. Zfi ver geleek de toestanden van vroeger mst d« huidige. Jarenlang wo<nd4 zfi ln Noord Brabant, en zfi veitelie hoe haar eenvoudig sociale werk daar dadelfik wantrouwen wekte, hoe de menschen gewaarschuwd werden voor haar, en hoe zfi ten gevolge daarvan aansluiting had gezocht bfi de vrijzinnigen, waar

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1918 | | pagina 1