HELDERSCHECOURANT
Hotel „BiHIËvurï
OE OORLOG.
ZONDAG a.s.
TUIN-CONCERT
No. 4977
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1918
46e JAARGANG
MUaaveriO- DB BOBR Jr., Balder. - Oplaafl 6800 tx. Abonnementsprijs* ia da stad f 1. par poit 11.25, Buitenland I 2.26, •- Loss* es. 8 o«m, Adverteotigg per rogel 10 «pohI -f 20 0 ooriogatoeglag.
Op- in ondargang van Zon an Maan
an tijd van hoogwatar (Taaal).
(Zomertijd).
Hun Zon
Aug. oponderoponderv.m.n m
Zondig 26 8.65m.10.81 6.0 8 3 10 66 11.80
Maandag 28 9.28 11.66 6.1 8.1 11.40 0.16
Dinsdag 27 9.68 a. 1.17 0.2 7-68 0.80 1.—
Woensd. 28 10.40 2 33 6 4 7.66 1.1 1.16
Dondord, 29 „1181. 8.39 6 8 7.64 1.42 8.6
VrUdag 30 m. 0.86 4.31 0 8 762 2.36 3.16
Zatudag 81 1.- 6 12 6 10 7.60 3 60 4 40
P1AATSELIJK NIEUWS.
GEMEENTERAAD.
De Qairantsoineering.
B. en W, bobbon bat navolgende
schrijven betreffende de gaerantsoe-
neering aan den Raad gericht:
Voldoende aan de toezegging, ge
daan in Uwe laatste vergadering, dat
wij, voor zoover dat van ons Collego
afhangt, Uwe Vergadering in de
gelegenheid zouden stellen, het vraag
stuk der gasrantsoeneeriug nogmaals
opzettelijk te bouandelen, bebben wij
do eer bot volgende onder Uwe
aandacht te brengen.
Hieronder is afgedrukt de circulaire
van don Birectuur der RtJkskoleniis-
trlbutis van. 3 Mei 19181), waarop bij
de beraadslagingen meermalen een
beroep is gedaan. In bedoelde circu
lalro wordt medegedeeld, datovarde
maanden, ingaande 1 Mei 1918, door
de gasfabrieken niet meer kolen
zullen mogen worden vorwerkt, dan
80 van of »/a laatstelijk voor
het tijdvak vau 1 April tot 1 October
toegewezen raat*o«non, alsmede, d^t
deze hoeveelheid ko'en voor 70°/Oio
gas- en vetkolen on voor 30 in
bruinkolen zou worden toegewezen.
Tevens wordt daarin dan de over
tuiging uitgesproken, dat het mogelijk
zal zijn de varoi&chte besparing te
bereiken, zonder de minimum-rant
soenen voor kookgas, vastgesteld jn
de algemeene Gasrantsoeneeringscir
culaire van 14 Maart 1918, aan te
tasten.
In het voorbiigaau wijzen wij er
op, dat hier slechts van kookgas
sprake is, zoodat, zelfs al mocht men
uit de circulaires van Maart en M#i,
in onderling verband bttschouwd,
kunnen afleiden, dat voor invoering
van het RQksrantxoon in ieder ge val
de vereisebte kolen moeten worden
verstrekt, dit toch In iertor geval niet
geldt voor het rantsoen voor lichtgas-,
hetwelk voor do maanden M«i—
September onderscheidenlijk 4, 2, 3,
5 en 9 Ms per aangeslotene bedraagt.
Een gedetailleerde bevestiging van
het: gesprokene in da conferentie ten
kantore der RQkskolendiatributic op
18 Juli jl. is niet ontvangen.'Slecht#
kwam op 15 Augustus de mededee
llng in, dat in verband met de
gevoerde besprekingen hot rantsoen
voor da gasfabriek 07*r Augustus en
Septamber (oorspronkelijk 759 Ion) is
verhoogd tot 882 too.
Hierdoor ia bet mogelijk geworden,
alsnog een toeslag op de gasrantsoenen
te verleenen, waarvan, voor wat
Augustus betreft, In de bladen meda-
deeling is gedaan. Het verschil tus
scben de Rijks- en gameenterantsoe-
nen is daardoor weder verminderd,
zoodat, afgezien van bet feit, dat de
loopende ractsoenesrlngsperiode op 30
geptembsr eindigt, de praktische
waarde der vraag, of tot invoering
van het Eljksrantioen zal worden
overgegaan, niot zoo groot meer is.
Iotusschen achten wö het Dist van
belang ontbloot, er nogmaals op te
wijzen, dat de hoeveelheid gaskolen,
welke aan d« gasfabrieken werd
toegewezen, geen verband hield met
de keuze van e«nig ranfcsoeseerings-
ictajsalv Iedere gasfabriek, ook de onze,
ook die van oono gemeente, als b.v.
Amsterdam, welke in bet geheel geen
gezinssantsosneoring van gas kent,
ontving do gaakolon, berekend volgens
de Jfaarfcirculaire der Rykskf-len-
dlstributie. Over de vraag, boe groot
die hoeveelheid behoorde te zijn, is
verschil niet buitengesloten-,geweest,
maar het feit, dat primitief de toe
wijzing van kolen voor .het tijd ?ak
April- September 1918 geschiedde los
van elk stelsel van gesrantaoinseiing,
etaat o. 1. vast.
Na de Mei circulaire bleek, echter,
dat het in deze gemeente niet
mogelijk was de oude rantsoenen te
handhaven, ma.w., d3& de verwach
ting, door den Directeur der Rijks-
kolendistributie - in dien brief uitge
sproken, hiér niet werd vervuld. Be
vraag, of het goeds politiek zou ztyn
geweest, teen (of later), eer tot ver
hooging van de volgens de -Mei rant
soeneering vermindsrde kolentoswy-
zing. was besloten, te trachten
dergelijke verbooging af te- dwingen
.door de g-esbwrantsoeoea. gelijk te
(ffiaakan aan de grond hoeveelheden,
volgens welks hst gemeentelijk rant-
ihet midden te laten.
Komende tot de principieel© vraag,
of afschaffing van het gemeentelijk
rantsosneeringaatelsel, ten gunste van
het z.g. rUkerantsoen wenscheiyk is.
vestigen wy in het bijzonder Vwe
,aendacht op het hierbij overgelegd
$nuadviea van Burgemeester en Wet
houders van Amsterdam aan den
Raad dezer, gemeente.
OUchoon in Amsterdam bet ver
schil .liep overinvoering van het
rUkasaatsoen of geen gezinsrantsoe
neering, beeft oe Amsterdamscbe
argumentatie ook voor onze gemeente
waarde.
Yan belang achten w|j vooral dis
zlnsnsden, waarin wordt medegedeeld,
dat zonder rekening te houden met
hst groote aantal dubbels gezinnen
«n met hot verbrulk .van een deel der
openbare verlichting in Amsterdam,
Sloten, Buiksloot en Nieuwendam,
noch met het per aansluiting hoogere
gebruik voor industrieels doeleinden,
voor de 5 zomermaanden 122 M8 per
aansluiting; beschikbaar zou zya, en
hetgeen daarna volgt:
„Het Rijks minimum-rantsoen be
draagt alleen voor koken on bykoken
dus zonder verlichting - 20 Ms
per gezin, ve-meerderd mst 2 M8. per
persoon per maand, dat ia gemiddeld
30 M8. per maand. Hieruit volgt, dat
by sun stelsel van gezinwan taoeneer injr
hetRljks minimum- tevens ai&ximucn
rantsoen rou moeten zya, dat aan
kleine gebruikers geen grootere hoe
veelheid dan thans zou kunnen wor
den toegestane productie zou over
treffen, zoodat ve:lagirg van het
rantsoen onvermijdelijk zou zy».''
Bitzelfde geldt o. i. ook voor onze
gemeentswordt hst. rijksrantsoen
ingevoerd, dan moet dat minimum-
rantsoen tevens maximum rantsoen
zijn, en overschrijding-daarvan kfcn
praktisch niot worden toegelaten. Mis
schien zal eoDmaal kannen worden
toegestaan het in een maand te veel
gebruikte in esn volgends maand in
te halen, masr daarna zal onher
roepelijk afsnijding moeten volgen.
Hot aantal afsnijdingen, met alle be
zwaren daaraan vorbondcc, zal dus
eventueal zeer belangrijk stijgen.
Urt overweging, dat ranteoenver-
mindsring voor d« Waterleiding en
voor Marine praktisch vrijwel on
mogelijk is, hebben w(j, ook na de
Mai-circulalre, de rantsoenen der in
dustrie niet verlaagd. Wy meenen,
dat de geheels burgerij het verechil
bedraagt circa 1 M8. por aansluiting
zich wel «enig offer mag getroosten
om de weinigs industrie, wslke hier
is, voor ondergang te bewaren. In
voering van het lijkarantsoeu zal
enverml)d,eltjk gepaard moeten gaan
met -v«rujlnd«rlng-'van het-industrie-
raiitsosD tot 30°/0 van het. gebruik
in 1916.
By invoering van rljksranteoen zal
aan z.g. dubbele aansluitingen niet
als thans een dubbel rantsoen, maar
slechts l'/i maal in t rantsoen knnnon
worden toegewezen.
Bij invoering van bet rljksrantcoen
vervalt eindelek do reserve, welke
bij het gemeentelijk rantsoen behouden
is om in gevallen van ziekte e. d.
een toeslag op het rantsoen te kunnen
geven. Een .-ieder zal dan, onverschillig
welke zijn omstandigheden zijn, moe
ten zorgen met ztJu jaDtsoau toe te
komen, op'straffevan af«»ljdini?.
Ook zal, wy meenen hiervoor weder
om L-aar haf AnMtardauncüs pree-
advies te mogen verwijzen, invoering
van bet Rpsratilsoen moeten leidt»»
tot invoering van sperurtn, omdat
hst anders onmogelijk ie vour over-
schrtjdicg van het totale gemeentelijk
rantsoen te wafcon.
Tagenovcr dit alles nogmaals in
tt©U'(bespreking van hfttgomeintoljj.lt
rantsueneoi iogestelaïl te tradenachten
wy niet eoo:ür.
Ofschoon wy dfl bvalissing aaD Uwe
Vergadering wenschwn te laten, i«
van ons, op grond van het bovan-
ataaude, oen voorstel om tot invoering
van het Rjjksrantsoen als algemeen
gezinsrantsoen over te gaan, niet te
wachten.
Heldor, 16 Augustus 1918.
Circulaire van de R y k i-
kolendlstributie.
(Verkort).
Gravenhage, 3 Mei 1918.
Aan de Gasfabrieken.
Ik heb de «er U te berichten, dat
de kolen positie van Nederland vsn
dien aard is, dat alsneg 20 op het
kolenv.erbruik der gasfabrieken moet
worden -bespaard.
Naar mijn oordeel zal bot mogelijk
zijn deze besparlag te bereiken zonder
de minimum-rantsoenen van kookgas,
vastgesteld in de algemeen igasrant-
soeneeriicigscirculaire van 14 Maart j.1.
aan te tasten». maar door de bezuini
ging op het overig gebruik te vinden.
Inzonderheid Wil het mij voorkomen,
dat, zonder al te groote bezwaren, de
gasafgifte voor openbare en particu
liere verlichting nog in zvor sterko
mate kan worden beperkt, terwyi
«veneens door regeling van den druk
in het leidingnetbezuiniging kan
worden verkregen. Verdere maat
regelen tot beperking van bet gas
verbruik, als staking van gaslevering
gedurende bepaalde uren en invoering
van ranteoeus.eringbepalingen, we.'ko
verbruik boven minimum-rantsoenen
tegengaan, meen ik het bost aan Uw
goed beleid te kunnen overlaten.
Evenwel zal, behouien» ontheffing
mijnerzijds, aan de industrie niet
meor mogen worden afgeleverd dan
80 van hot normaal-verbruik.
Ik reken er derhalve cp, das voor
de v]jf maanden, ingaande 1 Msi 1918,
geen meerdere hoeveelheid kolen door
U zal worden verwerkt dan 80%
van van het laatstelijk voor 6
maanden (1 April—1 October) voor U
vastgestelde rantsoen. Boze hoeveel-
hoed zal U voor 70% in Bas-en
vetkolen en voor 30 m bruinkolen
worden toegewezen.
Bs aard van deze grondstoffen brengt
met zich mes dat aan het af te le voren
gas minder hoogs kwaliteitseischeu
kunnen worden gesteld, uiot name
zal de calorische waarde tot 4000
caloriöa kunnen dalen
Be Directeur van do
Rtjks-Kolendistributio
W. F. J. FROWEIN
Aanvulling tarlavaa gat.
I. en W. stollen aan dsn Raad
voor aan de voorwaarden tot levering
van gas onder meer het volgende
toe te voegen
I. Aan het verzoek tot aansluiting
wordt niet voldaan, indien de aan
vrager, zoo hy uit pene andere
gemeente komt, in gebreke blijft aan
te toonen, dat hy het eventueel aan
die gemeente of aan «en of meer
harer bedrijven verschuldigde wegeno
gas, water of electriciteit naar be-
booren heeft voldaan.
II. Wanneer de aanvoer van gas
overeenkomstig bet bepaalde in dit
artikel Is afgesloten, wordt die levering
niet horvat dan radatals vergoedir-g
voor de gemaakte kosten etsr) bedrag
van f 3.- (eu kantore van het bedrijf
is voldaan.
Van het Wettelijk front.
Beriyo, 22 Aug. Officieel. Leger
groep kroonprins RuprecbtIa het
K«mm&lg»bLed hebben wij plaatselijke
aanvallen aan w«er#7ljd«u van deri
weg Loker Dranoeter afgaslagon.
Ten Zuirtiin van Atrecht zijn do
Engelschen gister nieuwe groote aan
vallen begonnen. Ecgel*cbi« leger
corpsen vn NiSUW-jZefilandwn: ws-.rtn
tusKcben Moyonville on de A?.cre in
de richting van Bapaume in diep»
geloderon opgesteld ;Eogelsche ruitery
stond achter hefc front gereed om in
te grypen. Door zeer sterk geschut
vuur *u verscheidene honderdsn-tariks
gasteuud, ging de Engelachs infanterie
op j3*t>zoowat 20 K.M. bioda front
tot d3n aanval ovsr. De ctrslestorm
loop liep voor onzo slagvelden dood.
Ia plaataeiyke tagonstooten hernamen
wij gedeelten van de den vijand vol
gens b«t plan gelaten terreinBtrook.
Den geheelen dag zette de vyand
zljuhovige aanvallen voort. Hun
zwaartepuot lag op de vleugels van
het aanvalsturrein. Z\j zijn ten «enen
male mislukt onder zware verliezon
voor den vy»nd.
Pogingen van de Engelscheu om
by Hamel de Ancre ovor t« trekken,
zijn verijdeld. E»n groot aantal onklaar
geschoten tanks ligt voor ons front.
Tusscben Somme en Oiss ia de dag
rustig voorbijgegaan.
Ten Z.W. van Noyon hobben wy in
den nacht van 20 op 21 dezer ons
zonder stiljd ietwat van den vyaud
losgomaftbt. D»n gthselen dag be
schoot de vyand nog onze oude linies
en tegen den avond trokken zijn
verkenningsafdeelingon voorzichtig
tastend naar het dal van do Divette.
Do in hst bosch van Carlepont
strijdande troopen hebben wy achter
de Oise teruggetrokken, zonder dat
rfe vyand. zulks bemerkte; de aan
vallen die de vyand hier gisterochtend
met buitengewoon sterk vuur voor
bere'dde, zijn dientengevolge niet tot
hun recht g«komor..
Tusscben B!è ancourt en de Aisne
heeft da vüiDd zijD aanvallen den
gohflelen dag voortgezHt. Slschla by
Biè uncQiub kon hij veld winnnn. De
tsgeo bot ove.'ige front gerichto en
togen den avond met groots kracht
a*n weerszijden van da kloof van
Morsaiu ondernomen stormloop is'
onder zware verliezen voorden vyand
mislukt.
Parys, 22 Aug. Officieel middag-
beriebtIo den loop van den nacht
z(ja dc Franscheii in aanraking ge
bleven mot den vijand by zyo terug
tocht tusscben Ma'z on de Oi«e
zoomede beooston de O se. De Franecbe
troepen hobben den Plémcrt, Thies-
court, CanocctaDCourt en V,iIo bezat
on de D vette bei eikt. Ze hebben den
oever van da Oise beoosten Noyon
van Semp-gny af tot aan Bretigny
bezet.
Verder oostwaarts hebben ze Bour-
guigno.n en Saint-PAUl-au-Boia ver-
meesterd en zijn z* tot benoorden dit
dorp vooruitgestooten.
Dj Fransche troepen hebben by la
Guincybaaifi dn Ailstte btreikt.
Tusschen Aisne en Ailett# geen
yziging b«houd«cs in de streek van
Pommiere. waarvan de Frs n«chen
het westelijk# topgangsgebied houdmn.
Pjilja, '22 Aug. Offlciesl avondbe-
richt: Vandaag zyn d« Fransche
troepen op h#t heel* siagfront blijven
voorwaarts gaan.
Tusschcn Matz en Oise staan ze
langs do Bi vette van don uitmonding
af tot aan Evricourt.
Bsooctan da O.«o h^ibbon ze hun
liniss tot vlakbö Qaierzy gerchoven.
Tusschon Ailette en Aisne bernach-
■tigden de Frcnschen Si. Aubin, Silsns,
Bagneufli.c Epagny; Riouxy, Vaurezie
en Pommieis.
Hot materiaal, door de Duitschers
tusschen Aisne «n Oise in den steak
gelaten, is aanzienlijk.
Sïdrrt 20 Augustus zijn meer dan
200 kanonnen gvteld.
Berlijn, 22 Aug. Offlciebl avondbe-
richt: Gsdeeltvlijke gevechten by
Bailleul (Belle) en bezuiden de Lsle.
Aan Ancre en Somme was een
geweldig# worsteling aan den gang.
Op het slagveld van gisteren ten N.W.
van Bapaume en aan hot front tus-
ichen Albsrt on de Somme brachten
wy breed opgszstte aanvallen der
Eogelsch'.n door een tegeoaanval tot
mislukken.
Hetzelfde lot wedervoer den aan
vallen dsr Franachen tusscben Oise
en Aisne vóór onze nieuws stelling!n.
Het nieuwe offensief.
De „N. Rott. Ct." het offensief op bet
Weaifrout besprekende, schrijft o.a.:
Over den aanval der Frannchen
tusscben de Oiiio en de Aisne, etincn
de corraapondcntsn van du Loks.1-
Anzsiger on van de Voasijcbs Zaitung,
dat dit nu voor de Franschcn nst
zoo'n nederlaag is, als voor do Buit
schors de mislukte aanval beoosten
Reims was. Bis mislukte aaxml
beoosten Rtims, men herinnert het
zich, was h«t keerpunt van den
veldtocht van 1918. Bio mislukking
stelde de Franschtn lu staat, hun
t«genoff*üsUf te beginnen, dat daarna
zulk e«n verbluffend succes beeft
g«b*.d en het initiatief aan de Buit-
schers heeft ontrokt. NU'.zou dan de
Fransche aanval van don 20st#n juist
zulk een échec voor de geallieerden
z(jn. Be eerste linie was maar dun
bezet en daardoor werd de aanvaller
verlokt tegen een tweede,1 op zijn
ontvangst voorbereide, linie op te
tornen, waar hy bloedig werd afge
slagen. Zoo melden bovengenoemde
correspondente».
Wat hun meiedeeling omtrent dc
verdediging in de tweeds linie betreft,
de Fransche berichten bevestigen
fcasr. Zij weiden zoo uit over de
hardnekkigheid van den tvgeusuud,
dat mmi er gerust ten erkenning in
kan zien r:an de bloedige verlieten,
din /y zelf geleden hebben.
Maar do conclusie van do Buische
correspondenten, dat dit. nu ttïlljk
siar.t met do Duitache miaiukkir.K bij
Riims ooa cohcluai.-, die de hoop
moet weiban, dat de bordjnu wal
8potd;g opntsuw zoudrn wordon
verhanden zal h«t Dultscho pubii#k
nauwelijks eerder hebben gelazer.,
dat hot cfficicolB avondboricht uit hot
groote hoofdkwartier, dat die conclusie
volkomen weerlegt. Saarlo toch leest
mon. datr.an »Uu we doorbraakpoging
der Frans-chsn tueschen O is en Aitne
is mislukt. M«n moot »r ;eken:ng
mna houden, dat m»n hi*r heeft te
doen met «au taal van do» verdediger,
r.n ln die taal mislukt er altijd ivls.
Niettemin kan mui» er uit aflaidcn,
wat. or wel is gelukt.
Ten Noorden van de Atcrn, zoo
kan muil byvoorbcold in hetzelfde
bericht lezen, „zakten aan de Ancre
foische aanvallen der Eijelachen iu
i'.« richting van Bapaume onder zware
verliezen inpen".
Bit bsteekent natuurlijk alleen maar,
dat dc Eageiscben «en aardig emd
in de richting van Bapauroe zijn
gevorAsri,
Maar als er van de nieuw.i Frnnechs
aanvallen wordt gezegd, dat ar »sn
tweado doorbraakpoging by ia miclukt,
dan gevoelt men. dat men met «on
ernstiger Buitxchsn tegenslag to dosn
moet hobben, turnt in do taal van
den verdediger, dio de Buitschors
togcJtJk met de rol van hun tegen
standers hebben overgenomeu, mis
lukt aan den tegenstander altijd juist
datgene, wat nog iet» trgur zou
gnwevct zyn, dan hetgeen bom wel
galukfc is.
Hot Buiteche publiek wordt door
dat Buituche a?ondbnricht als bet
ware uitsnnoodigdjzich te verheugen,
dat de Britten Bapaume nog uiet
hebben genomen, ea dat de Franechun
nog niet zyn doorgebroken. Als dat
al stof tot verheuging moet goveo,
begrijpt moe van zelf wel, hoe de
tosatand verder ia.
Bat blykt dan ook afdoende uit het
daarop volgende Buitsche middag-
bericht, dat een uiterst voorzichtig
gestolde bevestiging is vun hotgaen
de Fransche on Britsche berichten
melden.
Aan de rechtoe7er van de O *o
hiibbin do Bnltacbers ,z:ch e*n weiuig
van den vyand. los^uaiaaki" en togas
dun avond ..gingen d« ..ïljandelljko
afiltalistgsa „aaczelsnd en uslcndor-
wy» naar -let da! vin tle Blvètte
VOOTUit."
Bat wil zoggen: „Laeeigny la.
verloren."
Bs Bi vette ia r.Riiistyk eon klein
zyriviejjfo van de Oiee,' dat achter
La*sigr.y ligt.
Vlr.k isn Zuiden vin N^yon hebben
de Duitscheia op oen dergelijke wijze
dan vyand „verschalkt". Zy bereidden
hem namelijk da aangename verras
sing van restis «erd*r over de 0;a«
te 7-ijn gswek»n, dan dozo had kun
nen vermosdtn.
Do Buitichers h-abban een nieuwen
stiijd mot de Oisne iu den rug niet
wagen t<t aanvaarden. Nu zy daarom
besloten over ds rivier terug te gaan,
moesten zy ook wel aan de overzijde
hun linie torugcem«n, daar zij anders
door hot vyandslijk artillericfuur in
flank en rug zouden worden bestookt,
Zy h»bb«n zich achterwaarts op
den onmiddeliyken omtrek van Noyon
geconcsntrterd. Of hu?) dit veel baten
zal, hangt daarvan af, of zy zich op
4e vleugels zullen kunnen hacdha
ven. Want Noyon wordt - zy het
ook in de verte met omïing&iiog
bedreigt on reeds dezs terugtrekken
de bowvging der Duitschero op de
stad, strekt om dat dreigende gevaar
te vermiederen.
Ba Franschen zijn ook verder Oost-
waart» op dc heele linie gevorderd,
en bïgiunon daardoor niet allson tan
opzicht# van Noyon, maar ook ten
opzichte van den Cbsmin de* Bam-:»,
meer en meer esn fluikeermde positie
in te nemen.
ken te zyn. Ik zou zesr dankb ar
zyn, wannnrr Uw« Exc. my in dc
quaftEtie bepaalde leidende aaudui-
olngun wlldo geven." Op dit telegram
gaf Z. E. het volgende olympische
antwoord met een ondubb»izinnigen
uitbrander aan den weetgierig*» ge
zant: Cyfertelugiam van rninisiur
Sasonof van 8 Febr. 1916 san den
Ruzttxcbwi gezant ie 's öraver.bage
No. 421: „Uw telegram van 3Fev.r.
ontvangen. Het io mognlyk, dat Ja
pacsche troepen op grond van de
militaire noodzakelijkheid tot deel
neming aan den stiöd worden uit-
gcnocdigd. Deze noodzakelijkheid zou
van zoo «ebiedenden aard kunnen
zyo, dat m«t do verhouding van
Nedurland tot do bvslisslng der bond
genoolcn misschien geenszins reke
ning gehouden zou worden."
Ia gewone spreoktsal moet hot
telegram vsn Sanoni f eenvoudig zon
dersleuttlzoogelezeu worden Wan
neer de militaire noodzakelijkheid du
bondgenoot#» dwingt, zulUu wy d*
Neditrlandache kolon:öa aan Japan
geven, en ons in geen geeal «torn
bekommeren of de Nederlanden#
willen of niet."
Nog wae de inkt van fianonof's
telugram niet droog of du bonige-
nooten geraakten iu groote zorg over
de vraag heo zij den argwaan der
Nederlandscbe opeDbaiê mecning in
slasp konden susaen. M«n buhoefJ»
niot lang na te denken. Het oude
recept der imperalistlscho politiek
wan voldoende: Dj bolangrykate bla
dc», of hunne «emapocdcnten koo-
p.&n» «u-daardoor do perA.-Biuilban-
don. Bo bondgenooun werden het er
ovor eens dat elk oen der groote
bladen voor zijn rekening zou nemen.
Dit stuloel. bekend onder don naam
van bet „Fransche stelsel", werd
door de bondgenoot#» reeds in Zwit
serland, Bulgary#, Spanje, Roemen'
en zslfe in China toegepast. Tüaoi»
was d« bsurt aan Nederland geko
men. Het viel de Tsaristische regee
ring te beurt om de „Telegraaf" aan
te koopen.
Ia het archief van deo Russischen
miniatarraad vindon wy hot volgen
de document uit dio dagan„Bijzon
der journaal van den miDiuterraad
voor kredieten voor niot openbaar r.e
maken doeleinden." Io bet journaal
wordt gezegd: „Voor do oigauiaatie
van den strUd vegen d« verspreiiiug
in hst buitenland van berichten die
«chadeiyk zijn voor onze ba!*ngen,
wordt het wonacheiyk -geacht «en
fioantitele ondersteuning te verleenen
aan d-in Peterburgschsa conespou-
deftt van da Nederlandsche courant
„De Telegraaf", Fulix Begadski". De
heer Begadski treout tegelijkertyd
op, gelijk Sasonof in een geheimen
brief aan den ministerraad no. 1562
uiteenzet, als Peterburgschsn corre-
epoudent voor het Mofckouecha blad
„Ru*#koje Slowo" en da P*rljsche
„Tempa". Hfl was aan het ministerie
van bu tsnlandscbe zaken bekeodal»
iemand met ervaring »n verstand.
Japan en onze Kolonldn.
Be Correspondent van de
Telegraaf te Pstarsburg
omgekocht
Wolff seint uit BerlynVolgens
de „Voss. Zeit." komt d« „Iiweatija"
nogmaals terug op de politiek der
E n t s n t e ten opzichte dor Noder-
landache koloniöo. Do r«fsrent var.
het volkscommissariaat voor Oott
Azie schryft in een der laatste num
mera van het blad: „Met genoegen
bevredigen wy de nisuwsgiorigheid
der Nederlandsche pers. Tevens zul
len wy by deze gelegenheid ophel
deren door wolke redc-n in dien tfjd
bet gegrond wantrouwen jegena Ja
pan uit de kolommen der Nederland
acht pers zoo .onverwacht plotseling
is verdwenen. Wy wanden ods der
halve tot het geheime archisf van
dan vrosgeren Rmaiachen minister
van fauitetrlandsche zaken. Hier vin
den wij wat wy zoeken in de rubriek
politiek archief, verkrijging van me
duwerking der Japanners aau bet
westelijk front, afieeling compensa
ties.
Den 3Jen Febr. 1915 berichtte
Swetsjen, de Russische gezanr. te
's Gravenhage, aa» den hoor Sastonof
onder geheim telegram No. 28 „In
bet zooeven verschenen nummer van
do Paryacbe „Temp»", staat oen ar
likel dat krachtig, ua Pichon en
Clsmenceau, opkomt voor onmlddel
lijke modewerking van Japanscbs
troepen op een der Europoosche
fronten.
Ik kan Uwe Exc. niet verhelen,
dat voorzoovor de zaak Nsderlaud
betreft, by het hier jogem Japan
heerschende wantrouwen wegens bet
aau dit land toegeschreven verlangen
naar do Nederlandsche koloniön, zich
de moeliyk weg te nemen zorg
openbaart, dat Nederland het offer
der Japansche oorlogsbulp zal blij
GEMENGD NIEUWS.
Drama ta Leiderdorp.
Bo heer J. de Graaf, eigenaar van
de veevoederfabriek „Be Zylstmoia"
aan dtn Zijlwog te Leiderdorp was
er van ingelicht, dat er Woensdag
nacht by hem vee voeder zou worden
gnstelen. Hy stelde zich met ««tigt
mannen van zijn personeel, allen
mst esn gewoer gswapesd, verdekt
op. Tegen half twaalf varechenen «r
vijf persoren dia de fabriek binnen
gicgau en sposdig daarna daaruit
kwamec, elk met seu zak veevoeder
op dun rug, dien zy in een gereed
liggoude groote scbuit laaddsu, tosn
du hes.- De Graaf en zyn helpets U
voorschlja traden en de dieven som
meerden zich over te geve».
Toen eezft daaraan geen gehoor
wilden geveu, losten de heer Graaf
en zijn helpers nerst eenige zchotou,
om schrik aan te jagen, en daarna,
teen de inbrofcora een dreigenda hou
ding begonnen aaa te nemo-?, esnige
schoten tor zelfverdediging. Hisrby
werd de inbroker J. v. ft., gehuwd
en vader van zos kinderen, in de
buik getroffen. Van de andvro inbro
kers, allen -.LekUnatrs, kieeg G. L.
een schot in de kaak «d C een schot
in het OBen. Het gulukte toen d«n
hesr Da Graaf on zyn personeel de
inbrekrs to overmannen, met uitzon
dering van éóa, dis met babulp van
roeischuitje wis» to ontkomen. Hy
is echter bij do politie bekend. J. v. D.
bleek by aankomst der inmiddels tor
ansistenüo geioepeu politie r««ds te
zyu overlsdon. Zijn iyk werd na:;r
het acidomisch ziekenhuis ta Leiden
overgsbracht. Ook L is daarbsen
vervoerd. C. en do nfetgewonde in
breker zyn naar het politiebureau t*
Leiderdorp gebracht.
Een moeilijke arrestatie.
Donderdagmiddag zagen voorky
gangais hou een mau ten fitte stal
uit een portiek aan de Zwarto Hand-
straat te Rotterdam. Een wild# jacht
volgde. Het g*lukr© een rcchcicheur
dan man, di« op dn Groote Markt de
flets wegwisrp. omdat do ketting
brak, te arretteeren. Esn varens
gezel, P. J. Hwonende Schilder-
steeg, die juist pasteirde. greep den
recberchsur bij do kesl tn dwong
hvm den arreetant loe te laten. Een
tobgrambcnUlier, die den politie
beambte wildo hslpen, kreeg oen
stomp van hem. waardoor hy bloo
dend aan neu» en mond werd ver
wond. Ej» medsplichtlge van don
rywioldiei, zekere C. A., wonende
aan de Vlietstraat, ransolde onder-
tusachsn een militair af, die don
rechercheur wilde helpeu. Aan toe
gesnelde agenten gelukte bet C. A.
en P. J. H. ta arreeieeren. Lsttr
werd ook den rijwieldief, zekere E.
de G., wonende Hang, in bewaring
gesteld.
Heldersche brieven
zonder omslag.
lil.
Dh zomeravond mat zyn kalme
rust *tr«ek neer o/or hut licht-
deinmdo wator van onze mooie Buiten
havea en voortgüdrevecdoor'twiüdj
dat kooltn bracht na het bvfcig r.oi ne
biand«>n bo«l den larguu dag, kwam - n
tn stuk of wat Heldersche botters
naar binnen, waar de bemanning#»
verttsrkonde ru«t wachite na de af
mattend e taak op zee.
Bij zoo'» dikko zware maorpaal «n
op de laatst* plank vau deo houten
atuige.r voo.' by 't Loodswezon zate»
wat h#uoi#lij?a als poppen uit den
bazar zoo klein, d« knulsten in tl«
poffige broek, de klompenvoatjes ben-
goleud boveu 't water «n zy dachten
niet a»n vailen en zouden hst stads
m«nsch misschien verbaasd aange
kekeu h#bben, dat uit louter bozorgd
held bun had willen waarschuwen.
Vvrheeld j«: zy bang om voorover
to tuimelen zy, kindoren van vaders
en mosders, .die stroef keken van 't
lang jt.rig ernstig zeelev*n waarvan ze
de voren op de wangen droegen.
Vrooiyk babbolend in dialect-praat,
«1» oude zeemannetjes op zeem&nnen-
mauior, hielden ze de schuiten in 't
oor en utrak», toon ze den walkant
naderden, k'onk bun begroeting„hé,
vader té I" en de vaders riepen
in hUD gewoonte van makkeiyk bard
schreeuwen de groeten terug en waren
dan weor met aandacht by 't roer.
Toen do strykhouten tegen den kant
bonkten en terwyi de touwen nog vast
menston, klommen de jongens al als
katten aan boord en vader kreeg e«n
band on een zoen. En e«n paar marict-
matrozen die met een nctz^k schol
en schar van een Wieringerechuitje
kwamen en het toonseltje toevallig
opmerkten, vonden bot een beetje
belacheiyk en meenden dat hun reizen
van dri«», vier en soms van byna vyf
j j&r naar de Oost nog heel wat anders
was dan zoo'n tochtje van ee» visch-
schuit op do Noordzes.
Goed en bsst, zy varen maar voor
«enige dagen uit en thuis, doch ter-
wyl zy dan by knap of slecht weer
dag «m nacht op zee zitteu au ver
wijderd zyn van vrouw en kinderen,
maken zy zoet en zuur mee. Als de
bottertj»* konden spr»ken, dan zouden
zy vernalen van dan vaak geweldigen
kamp dien zy moeion voeren tegen
do zee en de geschiedenis van elk
dezsr, waarin de vueü berhaaldelyk
duur, zeer duur bataald wordt door
bot verongolukken, bet verloroa gaan
van kostbare menscbeolevous, zou
stellig oen brok proza zlju dat u tot
in de ziel roert.
Maar de schippers en du knechts
hebben een hek#l aan branieachtig
gsdoo, gaan zonder uitbundigheid vau
vertoon bun gang en wy weten van
hun mooie nlut. Natuuriyk er io en
biyfc altyd kaf onder het koren. Ook
bier en je treft Urkers aau die in de
samenleving op aou slecht blaadje
staan. Do h wie zag ooit een Ui kei-
als een zwabber beschonken laveersm
on wie he&ft hem wal eens baldadig
en uitgelaten langs den weg gesien
en wie hoordo ooit dat hy wel eens
met d« politie in aanrakirg kwam?
De Urkers zyn in don regel vroom
en stil, gastv/lj onzwygend en jj
treft onder bin liefdevolle menachen,
humane en zeif» moedige kareis, ja
echte Hollanders van 't oude, onver-
valschio ras.
Schippers en knechts loopen meestal
niet verder dan van boord naar buis
en van buis naar boord. Langs de
Spoorgiacht eu Bassin gracht zie ja ze
gemoodeiyk kuieren, mat de handen
op den rug, met het pypeke in deu
mond of met esn pruim achter de
klez.n. Je vindt zs op de Binnen- en
Buitenhaven, op 't Ankerpark, op de
Nieuwe brug en jt ontmoet ze in de
omgeving vaa bur. woning. Bszosk
zs eens in do buurt van de Brouwer-
straat eu Vyzslstraat, in de doolhofjes
achter de Viscbatraat. Ik wod, dat
honderden Nleuwtdiepsrs dédr nooit
komen.
Kom eens in de woning van een
visscherman en het ie er wu;m van
gezelligheid en gul van edele meo-
schsn-souvoud. Die visscberlui, frank
en vry eu los van alla vormen,
mag ik graag. Eu de rondborsto
schippers, de eigenaars vau zoo'n
botter, loopon als e«n burgerman op
hun dek en vermyden aller scbyo
en doen er als bez.vügds mannin
bun plicht.
Zondags trokken 7.y wuleeosooze
aandacht als zy z:ch langs de straten
en grachten van on» atadj? in de
be»te bullen vertoonen: prachtige
broek van dofzwarte wol, royaal
breed ou wijd geplooid en nauw uit
loopand ouder de knie, meteen glans
van rykdorn, met twee van je zui
verste ryksdaaldors afgezet, een glim-
mend-mooi wambuis over de schots
geklourde borstrok met lintjes aan
de schouders gesloten en twee dof
gouden knoopen onder de kl», e«n
baledoek als sieraad los geut rikt en
op dsn florm kop eon ruigen muis
bet typiscbn costuum dtor (aoiee,
gebogen visschers, door jong»kens
nog niot van school, ja, door alle
geslachten zooveel mogelijk in eore
gehouden.
Boch overigens letten wy weinig
of eist op bun. O ja, we vinden het
eeu mooi, bekorend g«zicbt om ze
van den Zeedyk af gade te slaan als
ze daar by stil weer op een kalm
zee je voorbijtrtkken of wanneer ze
op eeu stormdag aan d« kust „de
kop er eens ferm onder steken". Eo
we stellen belang ln hun als ze maar
veel in aantal hier binnenkomen met
vesl vlsch aan boord. Anders ver
diepen we ons maar zelden in het
onwisse levsn van een 7isscherman
in zoo'n kleine botter op zee.
Of als het op een keer niet „zuiver"
is tnsichon onzen wal en Texel en
de storm geweldige waterhoozon over
de voorstevens smijt van alles wat
maar buiten Is en de wanden en het
dek ginder krakeu en kreunen eu
bij gunstig weder
van 8.30 tot 10.30 uur.
alle vreemde, steunende geluiden van
Onrust tot ods koman, waar het dan
r om molt en stommelt alt de Noordzee
hevig te keer gaat - dan zeggen
we thuis onder elkaar: die arme
zeeman hè, wat zal-ie 't weer t'g
te kwaad hebben 1
Totdat er op zekeren noodlottige»
dag «en treurige gebeurtenis op de
groote wateren plaats beeft, een
ramp,die de gatsche gemeente Helder
«en kreet van ontzstting doet slaken.
Wo hoorden,; hoe een Helderschen
visscherman, Snoek en zyc twee
zon*n in de golven -.omkwamen, 't
Was vrvesalyk. Toon het bericht van
mond tot mond ging en hefc ook werd
besproken iu den kring van viaschere
die aan de Nieuw® Brug s'onde»,
schoten er onwillekeurig tranen in do
oogen vau anders kalme, koelbloedige
mannen en voor 't verschrokken
wyd-gsspalkte oog zag men - dio 't
laven aan boord van zoo een bottertj#
kent in verbeelding dit huiverwek-
kende geval gebeuren. Brio brave
mannen, op zoo'n verscbrikkulyko
wyze gestorven. Het is een vervloekt
idés der macschsiyke gedachte om
met metalen monsters al» myuen de
z#«en onveilig te maken. Hoe lang
moet het nog duren dat onze een
voudige zeeman blootetaat aan het
gevaar om door deze monitors te
worden verplette! d?
Toen we de weduwe Snoek ln haar
woning eens opzochten om baar onze
detlneming te betuigen in het groote
verlies, wslde een overstelpend gevoel
va» drosfbeid In haar op by het
hsrinnersn aan baar dierbaren man
rn dierbare zonsn. Be vader en twee
jongens waren des morgens opgewekt
da d»ur uitgegaan en de arme slacht
offers zullen er Dist mier inkomen.
Ze bad jartn beleefd van ongekend
wyd en zoet geluk. Haar beate mau
was zorgzaam voor al de zynen eu
op de jongens kon zs bouwen, had
ze het oog gericht voor de toekomst.
Boch zie, alles was ineens ver
woest en bet gezin zat in smart en
rouw. Bat er m#nschen kwamen
vond ze gosd. Hoe meur belangstel
ling hos beter. Bat gaf afleiding en
troost-. Maar hst was baar niet te
doen om fl:anciö(lsn atsun. Even
boven haar smart verheven verklaarde
zy vo) zelfbewustheid dat het nog
niet noodig waa om een collecto voor
baar te laten houden, om een uit
voering of zooiets voor haar te dosn
plaats hebbsn om particuliere gifcen
m ontvangst ts namen. Be adver-
Untle van de vorig» week, waarin
rouwbeklag en fioancieelen steun e»u
bjdeokelyken Indruk moesten maken,
was door o#n &1 te gedienstig familie
lid eu zond«r baar witon geplaatst.
Hot speet baar en het d«sd baar pyn
dat zooiets ln ds „Heldersche Cou
rant" bad gestaan. Al was het voor
uitzicht donker vroeger had ze
aaugepakf als het moest om fatsoen
ïyk Ie biyven thans zou ze zich
weer met jsugdige kracht aan die
t»ak wijden.
En to«n we weer bulten stonden,
bespraken de buren van de Oranje
straat het ontzettend o:geluk dat de
Heldersche Yitachnravloot hult ge-
t:off«n. Het had een i:«woldige schok
door de buurt doen gaau en al was
bet nu al «en dag of wat geleden,
ze konden hst niot vergeton, ze
laakten er nist over uitgepraat. Hun
mannen, hun jongens vareu ook
cn als die nu naar ze# moesten,
bielden zo 't hart In het lijf vast.
Gesn minuut had j* tegenwoordig
meer tuit wanneer xo de haven uit
zeilden. 't Is waarachtig of de dood
ons arm volk op de hielen zit. Kon
eeu visscherman nn wet rustig aau
boord stappon Nee nietwaar l
Be groote menecben luisterden naar
elkaar die druk uitleggend vertelden
en de kinderen uit d« straat waren
er schuw by elkander gedrongen,
kekon mekaar vragend verbaasd in
de angstige oogen.
Want hun vaders, weet u, waren
met de scbuit naar buiten.
SPORT.
Voetbal.
Zondag a.s. Terrein Tuindorp.
H.B. on Z.V.S. H.F.C.
Zondagmiddag te 3 uur zal de
tweede ontmoeting plaats vinden tus
scben de twee plaatseiyke 3s klatsers.
Hoe deze tweede wedstryd tegeu
HF.C. z»l afloopen, zal menigeen
benieuwen. Verscheidene» zien in do
nederlaag van 1.1. Zondag al een
fiasco voor de a.s. competitie, doch
do tyd zal lseron dat samenwerking
macht ie en het bestuur der combi
natie ziet ds komende competitie
daarom met kalmte tegemoet, daar
de jongste nederlaag uitsluitend to
danken was aan de ongooefsndhoid
d»r spelers.
Een paar kter inspelen voor de
vijf of zes reserves, die Zondag in
hst veld waren, de le elftalspelers,
dan zal het heusch wel gaan.
Zooveel mogelyk zal echter gewerkt
worden de vriendschappelijke geset
tusscben beide 3e klasiers ts bevor
deren.
Ds gespannen verhouding, welke
altyd heerschte onder de plaatseiyke
vereeniglngen, is wel oorzaak, dat er
in een plaats van ruim 80.000 in
woners gesn twesds klasier is.
Ala neutrale vereeniging nam Z.
V.S. het initiatief om door samen
werking tot één geheel te komen en