HELDEISCHE COURANT
Tweede Blad.
van Donderdag 14 November'18
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 12 November.
De belangstelling voor deze ver
gadering is buitengewoon groot.
Tribunes en loges zijn gevuld en er
heerscht een buitengewone spanning.
De beer W ij n k o o p vraagt en
verkrijgt het woord. Hij stelt voor
het militair debat te schorsen en
over te gaan tot debat inzake de
houding der regeering jegens den
ex-keizer Wilhelm, over de houding
van burgemeester Tellegen inzake
de demonstraties en over den ge-
heelen toestand in ons land. Ver
schillende leden, waaronder de heer
Marchant en de heer Troelstra, vinden
onmiddellijke bespreking niet noodig,
zoodat na eenig debat besloten wordt
deze onderwerpen op te nemen in
de interpellatie inzake het militaire
beleid, die thans wordt behandeld.
De Minister van Oorlog
beantwoordt nog enkele sprekers.
Hij heeft geen bezwaar de Harskamp
commissie aan te vullen met ver
tegenwoordigers van militaire vak
bonden. Straffeloosheid kan de mi
nister niet waarborgen, omdat de
rechter heeft mee te spreken. Er is
echter een legerorder uitgevaardigd
om clementie te gebruiken.
Ook is een order uitge
vaardigd om den verkoop
van sterken drank in het
leger te verbieden.
Verpachting van de cantines zal
niet meer plaats hebben. De Minister
noemt een zevental maatregelen op
ter verbetering van de toestanden
in het leger: een betere verhouding
tusschen officieren en ondergeschik
ten, betere waarborgen, dat den
gestraften soldaat recht wordt gedaan
in geval van beroep beter procedure
van straffen, waarop de soldaat
invloed heeft, commissie van toezicht
op de materieele verzorging van den
soldaat, waarin onderofficieren en
soldaten vertegenwoordigd zullen
zijn, beter overleg, betere geestelijke
verzorging, enz. Hiervoor zal de
medewerking der officieren worden-
ingeroepen. De Minister doet daarna
de mededeeling over de demobilisatie,
zooals die reeds is vermeld.
Hierna komt Minister R u ij s
aan het woord. Hij wijst er op, dat
de gebeurtenissen thans zoo ont
zaggelijk snel zich afspelen, dat vooral
hij, die leiding moet geven aan de
regeering, den indruk van rust moet
geven, en als het soms schijnt, dat
hij een zig-zagkoers volgt, is de
schuld daarvan de snelle loop dei-
gebeurtenissen. De Minister deelt nu
mede, dat, hoewel het den Minister
bekend was, dat er tusschen den
vorigen Minister van Oorlog en
generaal Snijders verschil van inzicht
bestond, de Min. daarin geen reden
zag dien generaal aanstonds te
ontslaan.
Er-zal geen nieuwe opper
bevelhebber
worden benoemd,
allerlei maatregelen zijn genomen
om den toestand in evenwicht te
houden en
alles zal worden gedaan
om de orde te handhaven.
Voor den oorlog, zegt spr,, bleef
ons land gelukkig gespaard, en nu
zal ook zoo spoedig mogelijk alles
worden gedaan om den economischen
nood van het volk te verlichten. Op
15 Nov. zal het rantsoen brood 280
gram worden en eerlang zelfs 300
gram, met verbeterde qualiteit. Reeds
zijn schepen onderweg om graan te
halen, ook vet en koloniale producten
worden aangevoerd. De- onderhande
lingen in Londen hebben een gunstig
verloop en zullen do beschikking
geven over' zeer belangrijke hoeveel
heden grondstoffen' en levensmid
delen.
Als contra-prestatie zal gedurende
5 jaar een crediet van 150 millioen
gulden tegen 5 pet. aan de geasso
cieerden moeten worden gegeven.
De minister zegt, dat iedere orde
verstoring den arbeid der overheid
zal belemmeren.
Ordeverstoring op dit
oogenblik z-ou alle onder
handelingen in gevaar
brengen,
zou binnen- en buitenlandsch vervoer
verhinderen en leiden tot ontred
dering van het bedrijfsleven tot
hongersnood. (Zeer juist
Daarentegen zou samenwerking
tusschen regeering en volk dien toe
stand voorkomen en een normalen
toestand allengs weer in het leven
roepen. (Gemompel bij de socialisten).
Gebeurtenissen in het buitenland
werken hier na, maar de regeering
doet een krachtig beroep op het heele
volk, om zich vast aaneen te sluiten
en Behouder aan schouder met de
overheid de orde te handhaven.
Rechten en vrijheden van ons volk
zijn van oudsher groot en vele ge
weest.
Voor de eischen van den
nieuwen tijd mag niemand
ongevoelig zijn,
maar gewelddadigheden in welken
vorm ook, kunnen en zullen daarbij
niet anders dan storend werken en
zullen het ook onmogelijk maken, dat
de volkeren hier b ij een
komen om over den volkeren
bond te spreken.
De regeering doet een beroep op
het parlement tot eendrachtige sa
menwerking. Bedriegt tiiet alles, dan
is het oorlogsgevaar voorbij. Onze
militairen zullen straks naar huis
terugkeeren. Zij hebben den dank van
het vaderland verdiend. (Bravo's)
Diepe stilte heerschte onder het
op langzamen en ernstigen toon uit
spreken dezer rede. Daarna krijgt de
heer Ter Laan het woord.
De hervormingen, door den Minister
beloofd, zijn niet meer voldoende,
zegt hij. Er is een nieuwe geest ont
staan De soldaten Worden nu be
dankt, nadat ze vier jaar lang gene
gerd en gedonderd zijn.
Het parlement dient te
bepalen hoever de regee
ring moet gaan.
Gedeeltelijke demobilisatie is niet
meer voldoende, nu het oorlogsge
vaar verdwenen is en spr. stelt
een motie voor om onmiddellijk de
lichtingen naar huis te zenden, de
dienstweigeraars inbegrepen, met
afdoende regeling voor dewerkloozen.
Deze motie licht spr. breedvoerig toe.
Hij verwijt den rechtschen leden, de
hoeren Bomans en Van der Voort
van Zijp, dat ze steeds alle verbete
ringen hebben tegengewerkt, hoewel
ze deden alsof ze steeds in de goede
richting werkten. H(j geeft daarvan
allerlei voorbeelden.
Rode van Mr. Troelitra.
De heer Troelstra spreekt naar
aanleiding van de rede van Minister
Ruys, en begint met de klacht, dat
de minister verzuimd heeft hem te
antwoorden op zijn vragen inzake
de houding der Koningin jegens den
opperbevelhebber in het vorig tijdperk.
De afgevaardigde vindt't zeer vreerad
dat de minister hierover geen woord
heeft gezegd. Is de minister het eens
met het staatsrechtelijke bezwaar
van den heer De Geer? Inderdaad
heeft de heerDe Geer academisch
gelijk, maar hèt is nu geen tijd voor
academische wijsheid.
We zien om ons heen een uittocht
van grootere en kleinere potentaatjes.
Allerlei kronen wankelen. Welnu,
dan willen wy eens informeeren of
de kroon onverantwoordelijk is op
getreden, en als wij dat willen, moet
men ons niet afschepen met staats
rechtelijke bezwaren. Het volk wil
niet. dat buiten hem om geheimzinnige
krachten werken. Aan iederen ge
heimzin nigen invloed moet een eind
worden gemaakt en daarom moeten
we weten of zulk een kracht inderdaad
bestond.
Als de Koningin inderdaad generaal
Snijders heeft gehandhaafd tegen den
wil der regeering in,
dan is dit een zeer ernstige
zaak.
De heer Marchant: Voor den
minister.
De heer Troelstra: Neen man
heer Marchant voor het volk en
de Koningin,
want dan is het een conflict
tusschen regeering en
Kroon.
De heer W ij n k o o pZeer juist!
De heer T r o e 1 s"t r aDat optre
den van de koningin bewijst, dat er
een militaristische invloed van haar
omgeving uitgaat, dezelfde invloed
die de slechte legerleiding op zijn
geweten heeft.
De heer Troelstra betoogt verder,
hoe in 1901, met de militiewet-Eland
zich een dergelijk geval heeft voor
gedaan. Toen kon men spr. nog met
het formeele bezwaar afschepen.
Thans is het een andere
tijd, en spreker wenscht
antwoord op zijn yraag.
De houding van de regetring
blijkend uit de rede van den minis
ter is die van een zorgzame
huismoeder, die bang is voor haar
porseleinkast. Wy hebben geen mi
nister-president noodig om ons te
vertellen, dat het wenschelijk is,
dat de orde gehandhaafd blijft. De
vraag is maarwat wil de regeering
doen om de orde te handhaven?
Welke plannen heeft zij om
tegemoet te komen aan de
eiBchen der arbeiders?
De regeering heeft slechts toezegging
gedaan van economische maatrege
len, die zullen worden genomen, en
volstrekt niet van eenige concessies.
Spr. critiseert verder de rede van
den Minister. Als w\j thans namens
het volk spreken van revolutie, is
dat geen honger-revolutie, maar
bewust BocialiBtisch willen,- omdat
het volk weet; dat het zelf den
grondslag zal moeten leggen voor
hetgeen het verlangt. Het buitenland
bewijst, dat alleen de politieke partij
der arbeidersklasse redding kan bren
gen. En zoudt gij nu denken, zegt
spr., dat de indruk van alles wat
daar thans gebeurt, hier te lande
kan worden uitgewischt met een
beroep op orde en wat brood en
olie meer? Neen,
met een dergel ij ke tirade
zijn wij niet tevreden te
stellen. Wij zouden het his
torisch oogenblik verzui-
wanneer wij niet beseften,
dat thans onze tijd geko
men is.
De heer Troelstra somt dan
verschillende wenschen der sociaal
democraten op, en deelt mede, dat
hij thans verlangt, zooals reeds
vroeger is medegedeeld:
een ministerie onder
socialistische leiding.
De goede krachten der bourgeoisie
kunnen wij gebruiken, maar moeten
hen dwingen in onze richting te gaan.
De komende regeering heeft veel geld
noodig, daarom moeten we komen tot
onteigening van het
g r o o t-k a p i t a 1 i s m e.
Spr. gaat uitvoerig op het econo
misch liberalisme in, en concludeert,
dat het huidige
regeeringsstelsel
door en door verrot is.
De regeering kan niet op het leger
noch op de politie vertrouwen, en
een regeering, die in een dergelijke
positie verkeert, heeft niet het recht
geweld tegen ons te gebruiken.
Blijft zij aan het bewind,
dan komt er anarchie.
Alleen de sociaal-demacratie kan
ons door de stroomen van dezen tijd
leiden. Wij willen Nederland omhoog
brengen en voeren naar «en goeden
vrede. De staatsmacht kan veroverd
worden zonder geweld, en spr. hoopt,
dat de regeering dit zal inzien en zal
begrijpen, dat thans de oplossing
moet komen, die wij wenschen.
De vergadering wordt hierop ver
daagd.
(Zie verder Eerste Blad)
INGEZONOEN.
Bulten ?*rautwoor(l«l(]kh«ld dar R»d*cti».
(Van niet geplaatste stukken wordt d» oopy
niet teruggegeven.)
Huiivlijttentoonstelling.
Als algemeen voorzitter van het
feest-comitö ter herdenking van het
25-jarig bestaan van den Ned. R.K.
"Volksbond afd. Helder, worden mij de
meest verschillende vragen over de
huisvlyttentoonstelling gedaan; als
antwoord hierop het volgende:
dat de huisvlijttentoonstelling is
opengesteld voor iedereen;
dat de tentoonstelling alle artikelen
van huisvlijt omvat;
dat geen inleggeld wordt geheven
dat iedereen kan mededingen naar
de uitgeloofde prijzen;
dat ook inzendingen ter opluistering
gaarne zullen worden aanvaard
dat de ingezonden huisvlijtartikelen
het eigendom blijven van de inzen-
der(s)(sters)
dat voor zoover doenlijk, alle in
zendingen tegen brandschade zijn
verzekerd
dat er een controle voor de ten
toongestelde voorwerpen aanwezig is
dat een speciaal comité de huisvlijt
tentoonstelling regelt en gaarne be
reid is alle verlangde inlichtingen
te geven.
De huisvlijttentoonstellings-adver-
tentie geplaatst in dit blad, vermeldt
de tijd van aangifte en de namen
van het speciale comité. U geachte
redactie dankend voor de verleende
plaatsruimte, teeken ik, hoogachtend,
P. Nypels.
De ex-keizer In ons land.
Graaf Bentinck te- Amerongen
heeft zijn kasteel niet uit eigen
beweging ter beschikking van den
ex-keizer gesteld. Dit is op verzoek
van onze regeering geschied.
Naar uit Londen aan het „Hdbl."
gemeld wordt, werden krachtige
protesten geuit tegen het feit, dat
Nederland den keizer gastvrijheid
verleent. Algemeen verklaart men,
dat hij aan de geallieerden moet
worden uitgeleverd.
De „Evening Standard" verklaart
„De Nederlandsche regeeringis door
deze Duitsche invasie in een zeer
onaangename positie geraakt. Zij
moet kiezen: aan den gevallen man
een wijkplaats te weigeren of ver
oordeeld te worden door de geheele
beschaafde wereld, die wenscht, dat
de afstand te Spa definitief zij. De
plicht der geallieerden in hun eigen
belang, in dat der men'schheid en
zelfs in dat van den' nieuwen Duit;
schen. staat, ligt voor de hand.
Napoleons terugkeer van Elba
leert ons,i dat de Nederlandsche
regeering Willem van Hohenzollern
moet beschouwen als een gevangene
en bereid moet zijn, hem bij de
onderteekening der vredesvoorwaar
den uit te leveren. Maar veiliger en
beter zou het zijn, ons onmiddellijk
van dien man te verzekeren. Wy
hopen, dat daartoe onverwijld stap
pen zullen worden gedaan.
De „Daily Express" zegt, dat een
keizer-herstel in Holland een verza
melplaats zou wezen voor Nederland
sche anti-democratische machten en
een centrum voor militaristische sa
menzweringen, „de geallieerden moe
ten de uitlevering van den keizer
vragen op grond van de voor mis
dadigers vigurende verdragen. Hij
moet dan voor een rechtbank dei-
naties gebracht worden. Niets minder
zal het rechtvaardigheidsgevoel Yan
dq wereld bevredigen".
De (Franscho) „Matin" schrijft:
Wat den aanvoerder der misdadi
gers, den keizer, die met zijn wreeden
en laffen zoon in he,t uur des gevaar*
gevlucht is, betreft, de naties dei-
entente zullen niet gedogen, dat deze
een vreedzaam leven vinden zal in
een naburigen Staat, en dat hij daar
intriges begint, die de nabijheid dei-
grens onduldbaar maakt.
De gewezen Duitsche
kroonprins.
Uit Maastricht wordt aan de „N. R.
Crt." gemeld:
Dinsdagmiddag is de gewezen Duit
sche kroonprins met gevolg (drie
adjudanten en een tiental'flink ge
wapende soldaten) in drie auto's over
Yroenhoven naar Maastricht gereden.
Hij heeft zich onmiddellijk begeven
naar het provinciaal gouvernement
en verblijft aldaar, tot instructies uit
Den Haag ontvangen zijn.
De gewezen kroonprins was in
velduniform, droeg nog een kruis aan
den hals en een lang lint van een
ridderorde op de borst. Hij zag er
opgewekt uit en ook blij als een
drenkeling, die juist uit het water
gered is. Hij gebruikte het noenmaal
bij den commissaris der Koningin,
waar hij ook het middagmaal zal
gébruiken. Men maakt toebereidselen
om hem hier te laten overnachten.
Iemand van zijn gevolg zeide, dat zij
Zondag niet konden vertrekken,
omdat de kroonprins eerst zijn com
mando wilde overdragen. Voor den
tocht had men zich op alle gebeur
lijkheden voorbereid.
Op straat werd de Marseillaise
gezongen. Militairen, marechaussee
en stedelijke politie zetten de straten
af.
De gewezen kroonprins was verge
zeld van majoor van Müldner, majoor
von Muller, adjudant, ritmeester von
Zobeltitz en eenige chauffeurs .en
kamerdienaars. Zy kwamen van het
kasteel Roumont, waar hij van de.
troepen afscheid had genomen. Men
wacht te Maastricht instructies af,
waarheen hfj moet vertrekken. De
gewezen kroonprins was in uniform.
Een patrouille wielrijders heeft hem
geïnterneerd.
De ex-Kroonprins en zijn gevolg
zijn gisternacht om 12 uur in vier
auto's uit Maastricht vertrokken.
Volgens een V. D.-bericht is de
Kroonprins met zijn gevolg geïnter
neerd op het kasteel van graaf
Metternich onder Swalmen (bij Roer
mond).
