ELDERSCHECOURANT
Silo. 5017
DINSDAG 26 NOVEMBER 1918
jaakuanG
ft. iNB
Oplaag 70ee®x.
Ai>onneMenUpri|« i de stad t 1.10, por p—t f 1.8S, Boltawiawd I 2.35.
Letse ex. 3 oent
MwerteetH» per regel IS
entw
06 Wzpeitstiistand en de
Vrfidssondarhandellngeo.
Met de uiterste gestrengheid eischen
de geallieerden de ten uitvoerlegging
van de voorwaarden voer den wapen
stilstand. Toeral de Franschen geven
hierbij blijk van onverzoeniykheid.
Zóó zelfs, dat von Hindenburg met
nadruk er op .heeft gewezen dat de
spoedige vorming van een regeering
op grondslag der algemeene ver
kiezingen noodzakelijk is, wil Duitsch-
land niet door de nieuwe catastrophe
worden geteisterd. In een telegram
aan de RIjksregqering zegt de veld
maarschalk
De wapenstilstandscommissie meldt
dat de houding van de vijandelijke
leden dpr commissie, vooral van
da Fransche stellig weigerachtig' is,
dat de tegenstandara onmogelijke
eischen blijven stellen en het niét
uitgesloten is, dat de Franschen een
voorwendsel zoekeD om de vijande
lijkheden te hervatten. Ik moet er
met nadruk op wijzen, dat het Duit-
sche leger wegens de gestrengheid
der wapenstilstandsvoorwaarden en
onder invloed der gebeurtenissen
binnen de grenzen den strijd onmoge
lijk weer op kan nemen. Zelfs teges
het Fransche leger alleen sou strijd
onmogelijk zijn.
Ik acht het mijn plicht, dat cok
daarom in het licht te stellen, daar
uit vijandelijke bladen blijkt, dat de
vijandelijke regeeringen slechte met
een Duitsche regeering, die op de
meerderheid Yan het volk steunt,
vrede zullen sluiten.
Blijkbaar zijn de geallieerden niet
vatbaar voor de vertoogen der Duit-
sche gedelegeerden, waarin gewezen'
wordt op de onmogelijkheid van de
uitvoering van verschillende voor-
waardën. Zonder ophouden zetten zy
evenwel hunne pogingen voort om
verzachting ervan to verkrijgen. Zij
wijzen op de desorganisatie van het
vervoer en de daaruit voortvloeiende
gevolgen, hongersnood en anarchie,
die do uitlevering van het spoorweg
materiaal' met zich zal brengen.
Zij vestigen de aandacht op de
werkeloosheid die ontstaan zal in het
Luxemburgsch-Lotharlngsch enSaar-
gebied als gevoig van hit stopzetten
van den aanvoer va» brandstoffen
uit het neder Rijngebied. $e over
haaste outruiming heeft de voor het
mijngebied, de hoogovens en ijzer
industrie benoodigde wagoas reeds
tot 93 verminderd.
De Berlljasehe correspondent van
de Kölnische Ztg. zegt In een artikel
„Aan den rand van den afgrond":
De tijd is gekomen om onomwonden
te zeggen, dat de eerstvolgende we
ken over hot bslioud of de» ondergang
van Duitachland en het Duitsche volk
zullen beslissen. Gebrek aan voedsel
en aan steenkool, alsmede oa voldoende
verkeersmiddelen bedreigen ons met
groote gevaren. Zal de Entente in
zien dat een ineenstorting van Duitsch-
land geheel Europa met anarchie
bedreigt?
Duitschland's lot en Europa's tee-
komst hangen er van af, of de En
tente- zich wil overtuigen dat de
Duitsche regeering en de Duitsche pers
den vreesolijken ernst va* den hin-
nenlandschen toestand naar waarheid
schilderen.
\Het „Berl. Tagebl." schrijft) dat
men in Frankrijk blijkbaar den wenach
koestert Tan de weerloosheid van
Duitschland tot het uiterste gebruik
te maken om den oerlóg voort te
zetten, teneinde annexionistische ver
overingsplannen te kunnen verwezen
lijken. Men wil onder het voorwendeel
dat Duitschland de onmogelijke wapen
stilstandsvoorwaarden niet ten volle
vervuld heeft, de hervatting van den
oorlog afkondigen en zich dan defi
nitief van den linker Rijnoever mees
ter maken, die-volgens de bepalingo»
van het wapenstilstandsTerdrag
slechts bezet zou worden. Uit alle
berichtenblijkt, dat men zal pogen
de bevolking in de bezette gebieden
voor de losscheuring te winnen.
Voor het geval, dat Wilson tot zulk
een duidelijke machtspolitiek niet zou
willen medewerken, wordt door voor
standers van deze edele denkbeelden
blijkbaar het plan gemaakt tot toe
passing van een minder doorzichtige
methode, n.1. vorming van een buffer
staat.
Algemeen is de verwachting dat
de vredesvoorwaarden niet minder
hard zullen zijn dan de wapenstil
standsvoorwaarde». Een lichtpunt is
hier echter de kornet van president
Wilson naar Europa. "Weliswaar zal
hij niet deelnemen aan het eigenlijke
vredescongres, doch wel aan de in-
tergeallieerde conferentie, die te Parijs
gehouden zal worden en waar, even
als in de besprekingen van het En
gelsche oorlogskabinet die weder
aan die conferentie voorafgaan de
belangrijkste punten zullen worden
vastgesteld.
Hier zal de invloed van Wrlsqn
remmend kunnen werken ten opzichte
van de eischen der a»nexionisten,
van fellle tegenstanders van Duitsch
land, die het land, ook nu nog, vol
komen te gronde souden willeb-rich
ten.
Dit geldt niet alleen ten opzichte
van Duitschland. Ook betreffende
andere vraagstukken, Rusland, Oos
tenrijk, Hongarije' en den Balka»
rakende zal Wilson zijn stem kunnen
doen gelden.
Dat dit noodig is blijkt wel uit de»
loop die den gebeurtenissen in de over
zichzelf beschikkende landen nemen.
Polen en Oekraisiörs, Tsjechen en
Duitsch,ers, tal van stammen die in
oostelijk Europa huizen en elkaar
met de wapens in de hand trachten
te overtuigen van de zegeningen van
het zelfbeschikkingsrecht, zullen tot
rede moeten worden gebracht.
Dan is er nog het conflict tusschen
de Italianen en de Zuid-Slaven, ver
bonden met de Serviërs. Al deze
kwesties zullen den gedelegeerden
ter vredesconferentie heel wat last
geven. Ten slotte zal echter het woord
der vertegenwoordigers def groote
mogendheden dep doorslag moeten
geven on onder hen neemt Wilson,
de president van de nu zoo machtige
Yereenigde Staten een eerste plaats in.
Intusschen gaat
de ontruiming
zender ophouden voort. Tal van
plaatse»; bekend uit de eerste dagen
van den oorlog worden- door de
geallieerden bezet.
De „Voss. Zeitung" van Woens
dag bevatte een afscheidswoord aan
Straatsburg.
Het blad schreef: Sedert heden
middag staat gee» Duitsch soldaat
meer op Elzaa-Lotbaringschen bodem.
Te- 12 uur werd het hek aan den
Rijnoever bij Kehl gesloten en te-
zelfder tijd ontplooide zich boven den
Munstertoren de driekleur. De ver
binding met den linker Rijnoever is
verbroken, de Duitsche Elzas
is geweest! Op het ©ogenblik
trekken door tienduizenden toege
juicht, onder het geschal der trom
petten, Britten als bewakiagstroepen
Straatsburg binnen.
Reeds Dinsdag waren eenige hoofd
officieren per auto aangekomen om
over de overneming te spreken. In
de straten heerschte ondanks bet
regenachtige weder druk verkeer;
overal stonden aan de huizen hooge
ladders, schilders werkten met koorts-,
achtigen spoed, om Bierwirtschaft
in Brasserie en andere Duitsche
opschriften in fransche te veranderen.
Des Woensdags was het beeld der
straten merkwaardig veranderd. De
Duitsche seldaat was er uit verdwe
nen. Aarzelend vertoonden zich aan
enkele vensters de eerste tricoloren.
Toen echter do ban gebroken was,
kwam de blanw-wit-roode vlag overal
te voorschijn.
De laatste spoortreinen verlaton
het station. In de voorstoden ziet men
bg het voorbijreden de Fransche
voorposten langzaam optrekken. De
trein rijdt,over den Rijn. Ion laatste
blik nog op het in het goud van
de avondzon liggende Straatsburg,
do wondermooie stad. Aan den Mun
stertoren hangt nog een roodo lap,
de rest van de vroegere zwairt-wit-
roode vlag.
Een En gelach smaldeel
naar Kiel.
De „Sunday Times" meldt) dat
naar in marine-kringen verluidt,
Engelsche oorlogsschepen en een
flotille torpedojagers sich in den lo<|p
der .week naar Kiel en Wilhelrars-
hafen zullen begeven ten einde sich
te overtuigen, dat de Duitsche oor
logsschepen ontwapend worden,zooals
overeengekomen is. Admiraal Mon
tage Browning zeu het opperbevel
over dit eskader voeren en vergezeld
worden door een Franschen, een
Itallaanschen en een Amerikaanschen
admiraal,
Admiraal Beatty zou van deDuit-
schers nog een dreadaought en nog
een torpedojager geëischt hebben om
tot het in hot verdrag van de»
wapenstilstand vastgestelde aantal
schepen te geraken.
BUITENLAND.
D* Jxgfmoila Ur z»«.
"Washingten, 22 November. In de
commissie voor marinezaken uit het
Huis ran Afgevaardigden is meege
deeld, dat in 1920 de vleotmacht der
Y. Ut. tweemaal zoo groot zal sQn
als ia 1917 het geval was. De
Amerikaansche vloot zal dan bestaan
uit 600 schepen tegen 800 in 1917,
Eoili| Albtrt I* Brunei.
Onder onbeschrijfelijke» jubel der
bevolking heeft koning Albert Yrljdag
z|jn intrede in de Belgische hoofdstad
gedaan. Voor de kamergebouwen
staan vereeniginge» met hu» vaandels
opgesteld,vliegtuigen defileeren boven
de menigte. Burgemeester Max, wat
verouderd in zijn gevangenschap, komt
in een auto aanzetten, levendig toe
gejuicht. De koaing, vergezeld van
prins Albert, tweede zoon van den
koning van Engeland en van zij»
jongaten zoon, had naast sich de
konlngi», den Belgische» kroonprins
en prinses Marie José. Daarachter
volgen de generaalsgeneraal Lcsean,
de verdediger van Luik, en verschil
lende geallieerde generaals. Als de
koning met zijn gevolg op het voor
plein van het Kamergebouw is aan
gekomen; neemt het défilé een aan
vang. De stoet wordt geopend door
de Amerikanen. Daarna komen de
Franschen, .de Britten, de Belgen.
Alle troepen worden geestdriftig
toegejuicht, vooral by het voorbij
trekken van het Belgische leger is
het publiek in extase.
Tegen dat heb déftlé -teneinde loopt,
vult zich de Kamer snel. Bijna, alle
afgevaardigden en senatoren zijn aan-
wesig. Als de koning binnentreedt,
breekt een minutenlang aangehouden
applaus los. Met duidelijke stem leest
de vorst de troonrede voor. Zij schetst
in den breede de ontwikkeling van
den oorlog en de rol, die het Belgische
leger daarby gespeeld heeft, en her
denkt de hulp Yan de geallieerde».
Daarna herdenkt de' koning in diep
gevoelde woorden de dooden, da
ouders der soldaten, die 4} jaar geen
tijdisg kregen van hun zonen. De
kening doet verschillende mede-
deelingen ten opzichte van het mini
sterie enz., en somt verder de maat
regelen op, die zullen worden ge
nomen om de regeering te steunen
in den wederopbouw. Regerings
commissies van deskundigen zullen
hiertoe worden gevormd. Onder vele
andere mededeelingen van Wat in het
bevrijde België zal geschieden tot
herstel, noemt de koning ook de
«■verwijlde grondslaglegging voor
een Vlaamsshe Hoogeschool te Gent.
- België treedt uit den strijd, geknot,
doch vol trots en met roem omgeven.
Met zegevierende België, niet meer
omkneld door de neutraliteit, opge
legd door de verdragen, waarvan de
oorlog den grondslag heeft geschokt,
zal volkomen enafhankelijk zijn.
(Stormachtige toejuichingen).
De verdragen, welke zijn positie
in Europa bepaalden, hebben het niet
beschermd tegen de» meest af-
schuweiyken aanslag. ZIJ mogen de
crisis, waarvan het land het slacht
offer was, niet overleven. België,
hersteld in al zijn rechten, zal zijn
zaken volgens zijn eigen behoeften
en zijn streven, eigenmachtig regelen.
In zjjn nieuwen vorm zal het de
waarborgen moeten vinden, die het
moeten bevrijde» van het gevaar van
volgende aanvallen.
Hat zal de plaats innemen, die
met zijn waardigheid en rang over
eenstemt, in de aanstaande inter
nationale regeling, gegrond op recht
vaardigheid.
De vijand zal de schade, die hy
heeft toegebracht tijdens de bezetting,
volkomen herstellen. De koning be
handelt dan het vraagstuk der Bel
gische koloniën.
De koning riep de partijen op tot
samenwerking. Na het uitspreken
der troonrede verliet de koning direct
het gebouw met eenige oorlogs
invaliden. Aan kardinaal Mereler
werd een treffende, spontane hulde
gebracht, en generaal Leman wordt
weder uitbundig toegejuicht als hij
te paard stijgt. In den namiddag
volgde de ontvangst ten stadhuize.
Du tMitaud In Dultsiklind.
Op politiek gebied is het in Duitsch
land nóg een warboel. De vraagwie
regeert er? is gemakkeiyker gesteld
dan beantwoord. Weliswaar heeft men
een college van soc. dem. staats
secretarissen, doch daarnaast heeft
zich een uitvoerend comité van de
arbeiders- ensoldatenraden van Groot-
Berlljn geconstitueerd, die controle
zullen uitoefenen e» tegelijkertijd
zelf de macht in handen willen
hebben.
Hier tegenover staat dat tal van
arbeidersraden uit de Pruisische pro
vinciën en de andere bondstaten van
de oppermacht van den Berlljnschen
raad niet gediend zijn.
Dan heeft men nog rekening te
houden met de bolsjewistische stroo
ming, die te Berlijn wel het sterkste
is, en die zich met kracht tegen de
byéenroeping der nationale vergade
ring verzet.
De arbeidersklasse, vooral die te
Berlijn wankelt nn tusschen de party
der meerderheidasoclalisten en die
der Bolsjewiki. Men ziet geheel over
het hoofd dat Duitsciiland alles moet
afwachten van de geallieerden, dat
deze niet in onderhandeling zullen
treden met een regeering die
niet door de meerderheid van het
volk werd gekozen, en zeker geen
voedsel zullen zenden aan een door
anarchie in hopeloozon toestand ge
bracht Duitschland.
Hoe ernstig het gebrek is in
Duitschland zegt de schrijver van
het Politiek weekoverzicht in het
Hbl. bljjkt wel uit de noodkreten,
diesteeds weer de wereld in worden
gezonden en aan wier oprechtheid
me» .niet behoeft te twijfelen, al wil
een zekere pers in de geallieerde
landen ook hierin slechts manoeuvres
zien om een verzachting te krijgen
van de vredesvoorwaarden en om
verdeeldheid te zaaien onder de ge
allieerden. Het gebrek in Duitschland
is groot, de hongerblokkade der ge
allieerden heeft haar werk wel gedaan.
„De rantsoeneering", schrijft de
„Köln. Ztg." „maakte het mogelijk
vol te houden, de smokkelarij be
gunstigde een kleine minderheid,
voor millioenen Duitschers betee-
kende de hongerblokkade onnoemlijke
ellende, waarvan het spoedig einde
de dringendste noodzakelijkheid van
het heden ia. Op grond van de docu
menten van hetReichegesundheitsamt
kan worden geconstateerd, dat Yole»,
die niet in de mogelijkheid waren
zich boven de rantsoeneering nog
levensmiddelen te verschaffen, door.
honger zyn bezweken. Gewichtsver
liezen van 60 pond en meer waren
niet zeldzaam. Het plotseling ver
dwijnen Van vet had tal van voor
de gezondheid schadelijke gevolgen.
Vreeaelljk was' het stijgen van.de
sterfte aan tuberculose. In 1913
stierven daaraan op 10.000 measehen
14.3, in 1918 echter 31.7." In het
eerste halfjaar va» 1917 was de
sterfte onder de vrouwen ln verge
lijking met 1916 niet minder dan
27.4 per honderd meer. De sterfte
onder de jeugd steeg eveneens be
langrijk.
Men mag dus waarlijk met die
noodkreten uit Duitschland niet
spotten. Maar te erger is dan de
Duitsche. bolsjeviki, die, ondanks die
gruwelijke ellende, den vrede en de
voedselvoorziening in Duitschland ln
gevaar willen brengen om to pogen
hun onbekookte theorie» te ver-
wezenlijke».
Naar uit Berlijn wordt gemeld,
zullen de raden van A. en S. in
geheel Duitschland, die thans tot op
zekere hoogte afhankelijk zijn van
den Berlljnschen raad, in December
een vergadering van vertegenwoor
digers houden om een eentralen raad
te'kiezen, die dan op zijn beurt weer
het uitvoerend comité voor het ge-
heele rijk kiest.
Dit zal ongetwijfeld tot gevolg
hebben, dat de bolsjewistische stroo'
ming in kracht verliest; Over het
algemeen dringen de A;- en S.-raden
met kracht«aan op bijeenroeping der
constituante. De van het front terug-
keerende troepen dragen- hiertoe het
hunne bij. Zelfs te Bremen - waar
de Raad bijzonder bolsjewistische
neigingen had is de toestand
Ingezonden mededeeling.
Herman Nypels,
Tolef. lataro. 140, Spoorstraat 41.
Hssrio Buder|«aderen,
half- en heel wol.
Overhemden. - Heedsehaanen
Billijk* prijzen.
thans veranderd, zoodat allengs het
gevaar van het bolsjewisme tot
Berlijn zal worden beperkt.
Bevendien dreigt thans de ait-
een valling van het Duitsche Rijk.
Binnenkort zullen in de verschil
lende bondsstaten verkiezingen ge
houden worden. Het zal dan blaken
dat men niet op Noord Duitschland
of Berlij* zal willen wachten met
het bijeenroepen der constituante.
De oppositie van Zuid-Duitschland
tegen het terroristisch streven der
'radicale Berlijner» neemt zeer ern
stige vormen aan. Nadat eerBt Baden
had verklaard, dat 'het zich aan de
voorschriften van Berlijn niet wilde
onderwerpen,' heeft Hessen dit voor
beeld gevolgd e» de stemming in
Beieren tegen Berlijn is op het oogen-
blik van dien aard, dat openlijk toe
spelingen werden gemaakt op af
scheiding.
WaBneer de Constituante niet
spoedig bijeen wordt geroepen en de
ryksregeerlng niet zeer krachtig op
treedt tegen de Arbeidersraad te
Berlijn, dan is het uiteenvallen van
Duitschland niet slechts een schrik
beeld, maar een mogelijkheid, die
hoe langer hoe nader komt. Reeds
raadt men te München, Sluttgarten
elders aan, aldus het „Berl. Tagebl.",
Berlijn aan zijn lot over te laten en
spreekt men van de constitueering
van een Zuid-Dultsche republiek.
Deze veorstelling is helaas neg te
pptlmistisch.
De arbeiders, ensoldatenraden van
Oldenburg, Oosfrieslaad, Bremen, hét
district Stade, Harburg, Hamburg en
Holstein hebben een nieuwe republiek
met Hamburg als zetel gevormd.
Daardoor worden dus groote stukke»
van Pruisen losgescheurd en ver-
eenigd met ander® bondstaten tot
een nieuw staatswezen.
Rleeswijk werd deor den hoofd-
zakeiyk uit Denen bestaanden
Arsalraad aan Denemarken afgestaan.
In Rijnland wordt met teene
menden ernst on door een dagelijks
grooter wordenden kring personen
de afscheiding van het rijk en de
verraiag van san eigen staatswezen
overwogen. Een week geleden was
het plan nog zeer vaag, thans is het
roede.totaal afge^svlct.
Het voornaamste motief van de
agitatie ie hot gevaar van het bols
jewisme. „Los van Berlijn" is de leus
in het Rijnland.
Blijkbaar hoopt men ook op mildere
vredesvoorwaarden voor het grens
gebied, wanmeor het als een zelfstan
dige staat wordt gegrendvest.
Be grensen van den nieuw te
vormen staat zyn nog niet vast
gesteld. Men tracht echter het indu
striegebied er geheel en al bij in te
lijven. Maar het Zuiden toe zal men
aansluiting aan den ltijnpfalz en
Hessen zoeken.
De soc. dem. zijn tegen dezen
plannen, doch de beweging er vóór
neemt steeds toe, zoodat men op de
afscheiding zoo goed als zeker kan
rekenen. Het behoeft geen betoog
dat afseheiding' van dit hoogst ont
wikkelde doel van het land voor
Duitschland een geweldige slag izou
zijn. Bovendien staan in het Ooste»
de Polen gereed om zich het ópper-
Siberisch kolengebied toe te eigenen,
zoodat men voor de kolentoevoer
geheel van Polen en Rijnland af
hankelijk zou worden.
Dese toestand kan slechts voor^
komen worden door het met den
grootsten spoed uitschrijven van ver
kiezingen en het spoedig sluiten
van den voorloopigeh vrede.
BMNEMLARO.
Een te|»ospr»ak,
Parijs, 22 Nov.
De Nederlandsche regeering heeft
thans in de „Temps" het volgende
doen publiceeren:
le. een tegenspraak van het bericht,
dat de ex-keizer met aviateurs te
Soesterberg gedineerd zou hebben;
verklaard wordt, dat Wilhelm Ame-
rongen niet verlaten heeft
2e. een bericht, dat de doortocht
van de Duitsche troepen door Lim
burg geschiedt met medeweten van
Frankrijk, België en Engeland
8e een verklaring van den minister
president van 13 Nov. dat hij-den ex-
keizer als privaat-perseon beschouwt.
De «esiemliojie onderhandelingen.
Uit Londen wordt dd. 22 Nov. aan
fle „Tel." gemeld:
Naar wij uit goede bron vernemen,
zijn de contraeten aangaande de
economische overeenkomsten gereed
en wacht de teakening op enkele
nadere instructies van Amerika. Be
heer Golijn, die, wegens den binne»-
laadschen toestand, reeds is terug
gekeerd naar Nederland, heeft de
voorloopige contracten geteekend.
Zeer belangrijke hoeveelheden van
allerlei grondstoffen en goederen zijn
toegezegd, zoodat verwacht wordt,
dat, buitengewone omstandigheden
voorbehoude», in ongeveer drie
maanden het Nederlandsche
economische levonzichge-
leidelijk zal kunnen her
stellen.
De toestand met de schepen blijft
voorloopig bestendigd; do geassocieer
den behouden tot den vrede de optie,
voor zoover Nederland de tonnage
niet voor den eigen aanvoer behoeft.
Na den definitieven vrede zullen ,de
schepen teruggegeven worden, be
houdens de mogelijkheid van vrije
chartering.
De onderhandelingen zijn grooten-
deels door de N.O.T.-bemoeiingen
geslaagd, waarbij de heer Valstar
zeer verdienstelijk werk presteerde.
Alle goederen komen dan ook in
Nederland onder strenge N.O.T-be-
palingen, die zich ook tot do distri
butie zulleD uitstrekken. Iedere in
breuk hierop zal den aanvoer in gevaar
brengendit is ook het geval bij even
tueels binnenlandsche beroeringen,
die, evenals de laatste, het gevolg
z^n van een Duitsche intimidatie
aan het Nederlandsche proletariaat.
De raute door het Engelsobe Kanaal.
Het Nederlandsche stoomschip
„Noord", van Amsterdam naar Ame
rika vertrokken, om oen lading graan
voor onze regeering te halén, zal de
route „om de Zuid", dus door het
Engelsche Kanaal volgen.
Dit ls het eerste stoomschip dat
van Amsterdam uit deze route, welke
de reis minstens zes dage» korter
maakt.neemtr-
Algemstono Nationale Biddag.
Naar aanleiding van den naderen-
in vrede is voor Donderdag 28
November een algemeene nationale
biddag uitgeschreven. Voor de mili
tairen van land- en zeemacht wordt
deze dag geheel als Zondag beschouwd.
Do „BarnlstV' op «en mlju geloop*».
Bij het ministerie van Buitenland-
sche Zaken is van den consul-gene
raal te Kopenhagen bericht ontvan
gen, dat hot Nederlandsche stoomschip
Bernisse" van P.A. v. Es Co. te
Rotterdam in de buurt van Skagen
op een mijn is geloopen.
Een zeker aantal schepeliagen is
daarby. omgekomen.
Het departement heeft om de na
men van die omgekomenen getele
grafeerd.
D« nationale hülda-bstaoglng
te Amsterdam.
Reed&tegen 12 uur Zaterdagmiddag
was het enorm druk op de straten
te Amsterdam in dè buurt van het
Concertgebouw. De verschillende or
ganisaties trokken achter hun'banie-
ren op onder de vrooiyke tonen van
muziekcorpsen. De organisatie was
uitstekend; er namen ongeveer hon
derdvijftig vereepigingen deel aan
den optocht. Onze Heldersche ver-
eeniging „Winnubst" liep aan het
hoofd. Amsterdamsche studenten,
ook matrozen en soldaten waren
ir bij. Het koninklijk echtpaar
arriveerde met den trein van 3.10
aan héb' i Centraalstation, opgewacht
door eerewachten te voet en te paard.
De burgemeester, verschillende wet
houders en andere autoriteiten waren
ter begroeting aanwezig. Op den
Dam inspecteerde M.M. verschillende
eerewachten, en werden haar, evenals
reeds aan het Centraalstation ge
schiedde, bloemen aangaboden. Toen
de optocht te vier uur den Dam1
naderde, was de menschenmenigte
zóó enorm, dat de politie aanvankelijk
de .afzetting niet handhaven kon, en
het publiek tot -op de kleine steentjes
doordrong. Niettemin slaagde zij erin
de orde te herstellen, en uiterst
langzaam trok de stoet verder onder
het zingen van vaderlandscheliederen.
Te vijf uur werd de .gemeenteraad
ten paleize ontvangen. Hare Majesteit
werd door den burgemeester toege
sproken, die er op weea, dat de
„gelukkiger omstandigheden" van
Mjr. Ms. verblijf thans aanwezig
wbren, en dat het tot groote dank
baarheid stemde te weten, dat H.M.
blijk geeft zich één te voelen' met
het Nederlandsche volk.
In de oorlogejaren is reeds veel
voorbereid om het tijdperk van bloei
van 1914 weder te doen intreden.
Van IJmuide» tot Scbellingwoude is'
men, ten deale aet medewerking
van den Staat, reeds aan den arbeid
of staat men gereed om aan den
drbeid te gaan, om handel, scheep
vaart en industrie gelegenheid te ge
ven zich in volle kracht te ontplooien,
maar niet minder om de belangen
van onderwys en volksontwikkeling
in haar vollen omvang, van volks
huisvesting, armenzorg en zieken
verzorging en alles wat een me^erne
groote stad voorts behoeft, in nieuwe
banen to leiden.
Hare Majesteit antwoordde hierop,
verheugd t® zyn, dat zy na vier bange
oorlogsjaren d® gelukwenschen van
den Raad van Amsterdam w®der in
ontvangst kan aemen, en stolde de
li®fd® en aanhankeiykheid van het
volk ze®r op prijs. Vervolgens hi®14
H. M. cercle.
Urenlang duurd® h®t voorbijtrek
ken van den grooten stoet op den
Dam, en al dien tijd' nam H. M. met
den Prins en het Prinsesje de hulde-
b®toogingen in ontvangst. Door een
groop militairen van zee- ®n land
macht werd h®t koninklijk rijtuig
uitgespannep en naar het Centraal
station gereden onder gejuich e» ge-
wuif van de duizenden toeschouwers.
Zelfs op het perr®n hielden de hulde-
betoogingen niet op en te kwart voor
zeven vortrok de koninklijke trein,
Tot des avonds laat werd het feest
•p straat voortgezet.
Naar wy vernemen, is de muziek-
veroeniging „Winnubst", die voor
deze hulde-betooging uitge»eodigd
was, a.s. Donderdag uitgenoodigd
tot deelname aan de betooging te
Alkmaar.
Da Militairs voorraden.
Door de verschillende rljkakantoren,
zallen de volgende voorraden, uit de
Btelling van Amsterdam afkomstig,
in handen van de distributiekantoren
worden gegeven: ongeveer 11Q.OQ0
kg. kaarsen, 100,000 kg. petroleum,
200,000 kg. gasolie, 360,000 kg. ben
zine, 200,000 kg. carbid, 8,300,000
k.g. gedeeltelijk ongeraffineerd zout,
32,000 ton steenkolen, 19,000 ton
briketten en 18,000 ton cokes, bene
vens 1,170,000 kg. rnwe koiie en
11,000,000 kg. lijnkoeken.
Mooi gesohonk.
Prachtige HlllStbOOmpjsS,
vol bagroeld mat rooda bessen, een
siertad In alken tsln, en waarvan mes voor
Kerstf«M»tvlering tekk»o kan af
snijden voor huiselijk gebrolk.
Aanbevelend,
Semperfltrani, Kanl»,straat 13.
Twlsfoon 141.
Da braadrant*oan««rlng.
Naar aanleiding van de geruchten
betreffende het eindigen van de
broodrantsoeneering tegen Maart of
April kan verteld worden, dat daarvan
ter bevoegder plaatse niet bekend is.
De Amerikaansche aanvoeren, thans
toegezegd, de opbrengst van de eigen
oogst, en de in Nederland aanwezige
voorraden laten een rantsoeneering
met hoogstens 311 gram per dag toe.
Ds geldigheid der nieuws braodkaart.
De aandacht wor-dt er op gevestigd,
dat de nieuwe broodkaart, welke van
geheel ander model is dan de tegen
woordige, en die gisteren is ingegaan,
tien dagen geldig is. De bonnen
hebben de dubbele waarde, voor
elke 100 gram kan men 200 gram
brood krijgen. De minste hoeveelheid,
die op een bon ka» worden gekocht,
is dus 100 gram. Op een bruinbrood-
kaart moet minstens 800 gram' af
geleverd worden.
Ophafflng van varvaarvarbodan
en maximnmprljzaa.
Er is een streven merkbaar van
den minister van Landbouw, om
sommige artikelen „vrij" te geven,
d. w. z. den vrijen handel daarin
mogelijk te maken, door het opheffen
van vervoerverboden en maximum
prijzen. Het is ons gebleken, dat
deze besluiten worden genomen-ten
einde to gemoet te komen aan de
wenschen van handelaren, die yan
de bedoelde artikelen voldoende voor
raden bezitten, en deze tegen 'een
lageren dan aen maximumprijs van
de hand wenschen te doen. Tevens
wordt hierdoor het lugubere bedrijf
der kettinghandelaars getroffen, om
dat de vrije concurrentie dezen heeren
wel zal noodzaken hun vóorralden
tegen civielen prys te verkoöpen.
Inmiddels dient men in het oog te
houden, dat voorloopig do levens
middelentoestand in ons land niet
van dien aard is, dat ook sommige
levensmiddelen „distributievrU" zul
len kunnen worden. Er is dan ook
geen sprake van, dat de broodkaarten
binnenkort zullen verdwijnen. - (Tel.)
Ka».
Be Minister van Landbouw enz.,
heeft nieuwe prijzen vastgesteld voor
jo»ge en belegen kaae. De inkoops
prijzen voor gemeenten zijn voor
jonge kaas aaamerkeiyk verhoogd
als gevolg van de omstandigheid, dat
1 Nov. J.l. de winterpryzon voor melk
in werking zijn getreden, waaraan
uit den aard der zaak een verhoogde
kaasprljs beantwoordt.
Niettegenstaande de verhooging
van de inkoopprijzen heeft de
minister geen aanleiding' kunnen
vinden de verkoopprijzen te ver-
hoogenmet het oog op hst lage
vetrantsoen meet voorkoaien worden,
dat een deel der bevolking niet in
staat zou zijn zieb kaas met een
hoog vetgehalte aan te schaffen en
aldus het vetraztsoen eenigermate
aan te vullen.
Be pryzen van belegen kaas zyn
16 cent per K.G. hooger gesteld dan
dio voor jozge kaas in verband met
de omstandigheid, dat deze belegen
kaas meer is in gedroogd en dus pér
K.G. een hooger gehalte aan. voedings
middelen bezit dan jonge kaas.
De inkoopsprijzen voor jonge kaas
treden in werking met ingang va»
1 December e.k. en die van belegen
kaas zyn met ingang Yan 24 Nov.
ingegaan.
Melkteiulag.
Be Minister -van Landbouw, Nfl ver
heid en Handel heeft bepaald dat
de toeslag voor volle-, tapte- en karne
melk met ingang van 1 November
1918 bedraagt: 4£ cent per liter
voor melkslijters5J cent per liter
voor melkinrichtingen.
Kaffla.'
De Minister va» Landouw heeft
bepaald dat gedurende het tydvak
aa»v. op 1 Dec. en eindigende op
15 Dec. 1918 door de detaillisten
aa» verbruikers zaljj mogen worden
afgeleverd op bon 42 eener thee en
koffiekaart 0.05 K.G. koffie en ge
durende het tydvak aanvangende op
16 Dec. en eindigend op 31 Dec. 191B
op boa 43 0.05 K.G. koffie.
GaR8«ntei|lia brikettenfabriek.
Ten einde het gebrek aan brandstof
te beperken is te Zwolle een stedelyke
brikettenfabriek in werking gesteld.
De pers heeft een capaciteit van
4800 stuks per uur, 1000 ton per
maand ongeveer. De briketten zijn
vervaardigd van bruinkolen ea turf
molm, zonder bindmiddel.'Hiermede
wordt een stevige, duurzame briket
verkregen. De fabriek werkt n'acht en
dag, met drie-ploegen-stelsel. De bri
ketten worden geleverd als huisbrand-
rantsoen, berekend tegen 150 K.G.
per eenheid.
In verband met de indertijd heer-
schende voedselschaarschte, werd
's morgens om 6.80 voor hei eerste
ontbyt zilvervliesrijst verstrekt, het
geen aanleiding gaf tot algemeen
gemopper. (De verstrekking van zil
vervliesrijst by het leger geschiedde
tot bestrijding van de beriberi.) Na
afloop van het ontbyt weigerden en
kele matrosea verder dienst te doen
rij werden in arrest gesteld. Na het
tweede ontbijt om 8,80 v.m. garen
ruim 90 matrozen en mariniers geen
gehoor aan het sein om de werkzaam
heden te hervatten. De commandant
droeg een der officieren op, eiken
schepeling afzonderlek, dus man voor
man, te gelasten, weder aan het werk
te gaan. Dit geschiedde zondereenig
resultaat. Daarna werd krijgsraad
gehouden. t
Intusschen hadden de dienstweige
raars zich uit eigen beweging in het
benedenschip verzameld. Nadat de
officieren en onderofficieren voorzien
waren van geladen revolvers, riep
de commandant Yan een twintigtal
matrozen de namen af, daarby de
opgeroepentn gelastende, zich onmid
dellijk in één der sloepen te begeven.
Nummer één voldeed aan het bevel
om op het dek te komen,, doch toen een
officier hem gelastte, in de sloep
plaats te nemen, antwoordde hy
„Er wordt hier niet meer gelast,
mijnheer, ik weiger, aan het bevel
te voldoen." De officier richtte daarop
zyn revolver op den matroos en her
haalde kalm en duidelijk het bevel.
De weigeraar verbleekte, bewoog zjch
achterwaarts, keerde zich plotseling
snel om en nam plaats in de sloep.
De overigen volgden zoo spoedig
mogelijk dit voorbeeld. Onder gewa
pend geleide werden zy naar Amboina
gebracht, waar zy in het fort werden
opgesloten.
Het schip lichtte daarna het anker
en verliet de reede. Aan de andere
dienstweigeraars werd tptöuurn.m.
bedenktyd gegeven. Zes hünner bleven
volharden, werden als krijgsraadar
restanten beschouwd.
's Avonds werd koers gezet naar
Makasser. Daar werden de arrestanten
afgehaald door een afdeeling Amboi-
neesche fuselier», pnder commando
van een kapitein, die hun te verstaan
gaf, dat by elke poging tot verzet of
ontvluehting met scherp zou worden
gevuurd.
UIT OOST-INDIË.
De dienstweigeraars van da
„Kflfiingin Regantes".
Omtrent het voorgevallene op de
„Koningin Regentes" wordt in de
Indische .bladen medegedeeld, dat on
middellijk aa het bekend worden van
de benoeming van kolonel Fock en
overste Haentjes Dekker resp. tot
commandant en eersten officier van
dien bodem een oproerige geest onder
de bemanning kwam, die zich later
by verschillende gelegenheden open
baarde. Op de reede van Amboina
I kwam het tot een uitbarsting.
Qameaataraad.
Nieuwe oveas vaar da Basfabriak.
In de maand Juni van dit jaar
heeft de directeur, der gasfabriek on
waterleiding, aan B. en W. een uit
voerig rapport uitgebracht nopens
toestand en capaciteit der ovens van
dé gasfabriek.
Hy komt daarin tot de overtuiging,
dat de capaciteit der beide bestaande
evenblokken zoodanig is, dat, was
niet in de laatst» jaren een gefor
ceerde bezuiniging ingevoerd, niet
slechts iedere reserve ontbreken zou,
maar zelfs op de dagen van grootst
verbraik de productie onvoldoende
zou zijn.
Vernieuwing der ovens in verband
met het feit, dat beide groepen on
der scheidenlyk reeds 15 en 12 jaren
in gebruik zijn, moet dus met uit
breiding van de ovencapaciteit ge
paard gaan. Moet deze uitbreiding
op het terrein der bestaande fabriek
en met gebruikmaking van de be
staande stokerij tot stand worden
g«bracht, dan is ook keuze van een
ander ovensysteem noodzakeiyk. Ook
om tecbniech-economische rodenen
is keuze van een ander systeem
als hoedanig, naar de directeur uit
voerig betoogt, het stelsel der ver
ticale retorten in de eerste plaatsin
aaamerktpg komt, gewenscht.
Waar de capaciteit der bestaande
OYeninrlchting bg normaio toestan
den beslist onvoldoende zal »yn, be
hoeft het geen betoog, dat, zoo de
bestaande stokerij gebruikt zal wor
den en dus de nieuwe ovens op de
plaata der tegenwoordige gebouwd
mosten worden, het werk met veel
overleg en grooten spoed zal dienen
te worden uitgevoerd. In het bijzon
dér dient er daarby voor gezorgd te
worden, dat de tyd, waarin slechts
met een der beide bestaande, oven-
blokken gewerkt zal worden, valt
in de periode van het laagste dag-
verbruik.
Was dus een spoedige beslissing
gewenscht, de zeer hooge uitgaven,
welke met den door de» directeur
voorgestelden maatregel gemoeid
zullen zyn het daarvoor destijds
geraamde bedrag is f 250,000,—
deden, in overleg met de commissie
van Bysfcand in het beheer van gas
fabriek en waterleiding, een nador
-onderzoek ons wenschelyk toeschy-
nen. Daar kwam bij, dat o. i. reke
ning moest worden gehouden met
de omstandigheid, dat aansluiting
der gemeente by het provinciale
eleetriciteitsbedryt is besloten. Als
gevolg Yan dit beBluit zal binnen
enkele jaren een groote uitgaaf voor
den bouw der laagspanningsnetten
c. a. moeten worden gedaan. Er zal
dan doelbewust naar gestreefd moe
ten worden om dit kapitaal rente-
gevend te doen zyn. D® vraag doet
zich dus voor, of in de toekomst,
wanneer de taak, welke thans door
hét gemeentebedrijf wordt vervuld,
ever twee bedrijven sal verdeeld
zijn, inderdaad op een even groote
gasproductie gerekend dient to wor
den, als wanneer de levering van
electrische energie voer licht- en
krachtdoeleinden binnen de naaste
toekomst niet te wachten was.
Dit vraagstnk werd- in het rapport?
van den directeur uit den aard der
zaak niet behandeld.
B. en W. hebben daarom in overleg
met do Commissie van Bijstand de
heeren C. K. Visser te Delft, hoog
leeraar aan de Technische Hooge
school en onder-directeur der ge
meente-gasfabrieken van Amsterdam
en F. A. Smit Kleine; directeur'van
het provinciale electrlcit^i^bedrtjf