COURANT
No. BI43
DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1019
47e JAARGANG
Reëaofur-UltgevrC. PB BOER Jr., Helder. - Oplaag 7000 ex. - AbonnamantsprljaIn de «tad f 1.15, per post I 1.40. Buitenland f 2.40. - Losse ex. 3 ot. - Advart—itfp p»r regel 171/, ot.
Aan onze abonné's
buiten de gemeente wordt
beleefd verzocht 't verschuldigde
abonnementsgeld Heldersche Cou
rant, Zondagsblad en Modeblad
3d* kwartaal 1919 to willen •▼er-
maken per postwissel of aan post
zegels vóór 20 Sept. a.a., zullen de
anders daarover per postkwitantie
worden beschikt met verhooging
diapoaitiekosten.
Aangezien, door de verhoogde in
cassotarieven aan de post, thans met
10 cents verhooging mplaats van 6
moet isorden beschikt, raden wij onzen
abonné's, in hun eigen belang aan,
ons het bedrag zoo spoedig mogelijk
toetezenden. Postwissels voer dat doel
behoeven slechts met een zegel van
2V» cent te worden beplakt.
De abonnementsgelden van ons blad
en aijne premie uitgaven zijn
Heldersche Courant:
franoo per post f 1.40, Bultanland f 2.40
Zondagsblad:
franoo per post f 0.60, Bultanland f 0.90
Modeblad:
franoo per post f 1.06, Bultanland f 1.30
D E WEEK.
16 Septembsr.
Minister Aalberse, van Arbeid, is een
der vriendelijkste, beminnelijkste men-
ecben, die men 7.ich kan voorstellen.
Maar in de afgeloopen week heeft Zijne
Exc. de Tweedo Kamer toch even doen
gevoelen, dat hij niet met zich laat spe
len. Toen de transport-arbeiders een
comité naar den minister afvaardigden
met de boodschap, dat wanneer hun
eischen niet werden ingewilligd, zij tot
•taking zouden overgaan, sprak mr.
Aalberse deze woorden „Weet wel,
meneoren, dat ik mij niet laat dwingen,
Wie door dwang iets van mij gedaan
wil krijgen, zou tot de ervaring kunnen
komen, dat ik de lamste kerel uit het
lioele Kabinet ben". Dat is, schoon
in lnag-Nederlandsch, zeer duidelijk ge-
«proken. En menigeen zou dergelijke
taal niet van den zachtmoedig concili-
anten bewindsman hebben verwacht.
Bij de behandeling der wijziging van
de Invaliditeitswet en de Vrijwillige
Uideidomsverzekering. heeft minister
Aalberse getoond, op zijn stuk te kun
nen blijven staan. De twee ontwerpen
vergen reeds negen millioen meer van
de schatkist, dan men oorspronkelijk
geraamd had, 011 de minister van Finan
ciën verkoos geen stap verder te gaan.
Dat had mr. Aalberse de Kamer vooraf
.ipeis verbis", zoo duidelijk mogelijk,
te verstunn gegeven. Maar 't belette
niet, dat van soc.-democrati.sche zijde
lal van amendementen, waaronder
peperdure (eentje, van mr. Sannes, zou
33 millioen hebben gekost!) werden
gehandhaafd. Van sommige moest de
heer Duys erkennen, dat de voorstellers
evenmin als de minister eenig begrip
van de eventuecle kosten hadden. Wan
neer zulke voorstellen „in's Blaue
hineln" worden gedaan, terwijl men
weet, dat ze toch geen succes hebben.
ja. dan is 't niet. onbegrijpelijk, dat
•ommigeu spreken van een „beau geste'V
een mooi gebaar, een veitoon. berekend
nm Jan Ki°zer in 't gevlei te komen
De Minister van Arbeid richtte voort
durend het doodelijke „onaannemelijk"
op de amendementen, en Vrijdag-middag
was het pailementalre slagveld met
amendementen-lijken overdekt. Bij het
voorstel om aan twee echtgenooten-
rentetrekkers de volle zes gulden toe te
kennen, inplaats van vijf (zooals het
gewijzigd ontwerp voorschrijft) deed
de heer Aalberse nog een poging bij zijn
ambtgenoot mr. de Vries om althans dit
eene millioen meer te laten passeeren,
maar :t was vruchteloos: de Haagsche
Kneuterdijk deed het onvermurwbare
„veto", het ,,'t. zal niet gaan", nog
maals liooren.
Slechts ééne wijziging van beteeke-
nis bracht minister Aalberse aan, en
wel in de Vrijwillige Ouderdoms-ver-
zskering. Het ontwerp bepaalde, dat
kinderen van hun zestiende jaar »f
zouden kunnen ingeschreven worden.
Z.Exc. nam nu een amendement over,
"t mogelijk makend, dat een kind aan-
•tonds na zijn geboorte in de verzeke
ring zal worden opgenomen, wat onge
twijfeld eeno groote verbetering van
het, ontwerp boteekenfc. Veel meer toe
schietelijk was mr. Aalberse bij de
ontwerpen in verband mot de opheffing
van hot. Kon. Nat. Steun-comité, dat van
Augustus 1914 af zulk voortreffelijk
werk heeft, gedaan, op initiatief de:
Koningin, welke gedachte van H. M.
de heer Treub met zijn bakende geest
kracht in vruchtbare daden omzette, lu
'i geheel heeft het Steuncomité gedu
rende zijn bestaan c.a. 5Vj millioen
gulden ingezameld, en de warme hulde,,
door minister Aalberse en ook door het
■oc.-democratisck Kamer-lid van den
Tempel aan zijne gestie gebracht, was
alleszins verdiend. Niet minder de
woorden van bewonderende waardee
ring, welke aan het slot der zitting
1918—'19. Vrijdagnamiddag 12 Sep-
t.ember j.1. gebracht aan de voortreffe
lijke leiding van voorzitter mr. D.
Foclc.
Zaterdag j.1. had de „Sluitingsplech
tigheid" plaats, sprak minister Ruys
de mimatuurrede in de Vereenigde Zit
ting, door een acht- a tiental Volksver
tegenwoordigers (behalve dan de Com
missie van ontvangst en uitgeleide) bij
gewoond. Toen, gevoelde men weer het
•chrille contrast tusschen den praal en
de staatsie van enkelen op zoo'n slui-
tings-vergadering, het leege en on
verschillig-nonchalante van de rest.
Vereenvoudiging van de wijze, waar
op deze Grondwettelijk-voorgeschreven
formaliteit plaats heeft, ie en blijft
eisch des tijde.
Daarna is Nederland gedurende twee
beele en twee halve dagen feitelijk
„Kamerloos" geweest en niemand ver
ontrustte zich over dat gemie
En nu gaan wij, nadat op Dinsdag
lö September Hare Majesteit de nieuwe
zitting had geopend, de nieuwe „legis
latieve aëra" in. Tot de merkwaardige,
historische gebeurtenissen van de thans
geëindigde moet ook gerekend het door
tic Kroon bokrachtigen van het ont
werp, aan do vrouw in Nederland het
actieve kiesrecht, het stembiljet, bren
gend. Wanneer wij in Patria dus we
derom, hetzij op den gewonen ter
mijn der hernieuwing, hetzij door ont
binding van het Lagerhuis, een
nieuw Huis hebben saam te stellen, dan
nullen Jan Kiezer en Johanna Kiezeres
te aam en ter stembus hebben op te trek
ken. De Nederlandsehe vrouw m&g niet
«lecht» ineêstemmen, krachtens den
■templichtm oet zij 't thans doen!
Telerlei kweetittn va*
pend, overwegend belang kebb"
aandacht te trekken van hen, op wie
de mede-verantwoordelijkheid voor de
verzorging, bescherming van het alge
meen belang rust.
De besprekingen over de wijziging
van do traktate -1839 is nog niet afge
loopen, maar wij kunnen verzekerd zijn.
mr. Kan heeft 't nog pas te Maas
tricht doen gevoelen dat. de „deside
rata" van ('en Belgischen minister
Hymans en zijne vrienden niet zullen
worden verwezenlijkt. Het jongste ant
woord van dien bewindsman waarop
van de zijdo onzer Regeering niet zal
worden gereageerd was even onhan
dig als zwakheid toonend. Men mag er
van overtuigd zijn, dat minister Hy-
man's tol in België welhaast zal zijn
uitgespoeld. Indien hij nog in ernst
twijfelde aan de geestdrift, den ernst,
waarmee ook in Limburg en Zeeland
de onschendbaarheid van Nederland
wordt hooggehouden, de groote betoo
ging op 13 September in den Haagschen
Dierentuin onder leiding van mr. Treub
gehouden, zal hom van die dwaling heb
ben kunnen genezen!Uitgespeeld
is ook de rol van den anti-Nederland-
schen Volksvertegenwoordiger mr.
Henri van Groenendael, die van zijne
clubgenooten in de Kamer twee weken
beraad" heeft gekregen om zich
verdedigen. Do heer Van G. schijnt, ook
nu zijn heil to zoeken in het trekken
van verdrukte onschuld-gelaat hot
ontkennen van schuld, zonder meer
Maar ditmaal zal 't hem niet baten. Men
heeft hem „in de gaten", organen van
zijn eigen partij hebben uit zijn ante
cedenten, z'n verleden, dingen opge
diept. welke ons den heer van Groenen
dael in zijn ware gedaante doen ken
nen. In hoever men hier met een „psy
chisch defect" te doen heeft dan wel
met extra-misdadigen aanleg, de
vraag i9 niet zeer belangwekkend. Van
Groenendael exit!Zij het met wcr-
kelijk-bekwamen spoed.
Voor den minister van Financiën bre
ken mooielijke dagen aan. De kritiek
op zijn Vermogensaanwas-belasting
komt van verschillende kanten, is
uitermate fel. De vrijz.-democratische
fractie heeft lianr heffing-in eens kant
en klaar. Bij do Algomeene Beschou
wingen over de Staatsbegrooting-1920,
den 16en September op hot presidonal
Bureau der Tweede Kamer gedepo
neerd. zal deze kwestie al-aanstonds tot
„levendig debat" stof kunnen geven.
Maar er is zooveel meer!De gene
rale actie tot loonsverbetering, «eer-
spiegeld in de drie interpellaties (zoo
wel het militaire personeel nis de on
derwijzers en feitelijk alle anderen in
'9 Rijks dienst omvattend) op 9 Sep
tember. dadelijk toen de Kamer haar
recès in de snik- en smoorheete week
van 9 tot 12 dezer onderbrak, aan
hangig gemaakt.
De duurte-commissie is er en de con
sumenten sluiten zich al-meer aaneen
om den strijd tegen de woekerprijzen
te voeren.
De „faits el gestes" van de ex-keizer-
ijke gasten op Wieringen en hunne
verwanten b hooren, bij dit alles ver
geleken, tot de gebeurtenissen, liet
nieuws van de tweedo orde. De van
Indië uitgaande beweging, propngee-
rend het vorlangen dat H. M. de Ko
ningin een bezoek aan Iusulinde zal
brengen, waarvan zij de keizerskroon
draagt zonder den titel tc voeren, moei
gerekend tot de vraagstukken, bij onze
politici, mannen van het staatsrecht-
nog in studie. Interesseert men zich
voor het eerlang verdwijnen van het
Amsterdamsche Panopticum, eenmual
oen der „attracties" van de hoofdstad
Misschien onder de oudereu.
Het opkomond geslacht schijnt panop-
ticum's en panorama's gaandeweg ont
groeid. In onze dagen, waarin een
luchtomnibus in 35 minuten, met een
vaartje van 165 K.M. per uur, van Soes-
torberT naar Helder vliegt, is voor
zulke „attracties" plaats noch aandacht
meer.
Mr. ANTONIO.
STAATSBEGROOTING 1926.
Verschenen is de Staatsbegrootiug
1820 met de daarbij belioorende me
morie van toelichting. Aan de nota
betreffende de toestand van s Lands
financiën ontbonon wij het vc.gende:
Voor het diens»'aar 1920 worden de
uitgaven in totaal geraapid op
586.641.352.03VS, waarvan buitenge
woon ƒ81.410.477, blijft ƒ502.230.875.-.
De crisisuitgaven komen tot een
gezamenlijk bedrag van ƒ47.604,900 in
de ontworpbegrooting voor. Hetgeen
meer benoodigd mocht blijken, zal
suppletoir wordon aangevraagd. De-
Minister vleit zich, dat dit meerdere
binnen enge grenzen beperkt, zal kun
nen blijven.
De middelen en inkomsten ter be
strijding. der uitgaven zijn geraamd op.
409.818.855.86, waarin begrepen is aan
buitengewone ontvangsten 8.567.984.14.
blijft voor gewone ƒ401.250.871.72, zijn
de 103.033.134.16 meer dan aanvanke
lijk voor 1919 werd geraamd.
Stelt men de ramingen der ontvang
sten en uitgaven tegenover elkander,
dan vindt men dat geraamd wordt een
totaal tekort van 176.822.496.17Va
(gewone dienst 53.375.108.31V*, bui
tengewone dienst 75.842.492.86, Crisis
dienst ƒ47.604.900).
Aan de memorie van toelichting, be
lioorende bij de
MARINEBEGROOTING
ontleenen wij het volgende:
De minister begint met een opsom
ming der voornaamste maatregelen in
het laatste jaar in het belang van 't
militaire personeel genomen.
In verband met het gebrek aan per
soneel is het denkbeeld gerezen om voor
hot onderhoud van gebouwen, bedie
ning, ordonnancedionsten een korps mi
litaire vaklieden in to stellen, hetwelk
zal worden samengesteld uit gepension-
neerde militairen, die bij de zeemacht
geen hoogeren rang dun dien van kor
poraal bekleed hebben. Zij zijn gelijk
gesteld met matroos der le kl. en ont
vangen boven hun pensioen een soldij
van ƒ2.50 per dag, welke zal kunnen
stijgen tot ƒ3.
Bij deze begrooting wordt gerekend
op het aanvangen van den bouw van
de ondorzeebooten O. 9/11 en O. 12/14
voor Nedeiland, alwaar aanwezig zijn
8 onderzeebooten en 1 onderzeeboot-
mijnenlegger; één dezer booten is van
zeer verouderd type.
Voor O. 9/11 wordt aangevraagd
ƒ600.000, voor O. 12/14 wordt een me-
moriepost opgebracht om wanneer in
den loop van 1920 tot den bouw kan
worden besloten, dan de noodige gel
den aan te vragen.
Verder worden aangevraagd voor af
bouw, uitrusting en beproeving voor
4 torpedobooten Z. 14 (laatste ter
mijn) ƒ30.000; 1 mijnenlegger 1917
iagylj- (idem) ƒ751.000; 1 mijnenlegger 1918
w (idem) ƒ1.051.000, totaal ƒ2.403.500,
dat geheel ton laste van de Staatsbe
grootiug komt.
Voorts voor den dienst in Ned.-Indië
Hr. Ms. kruiser „Java" (6e termijn)
3.232.88-1, idem „Sumatra" (idem)
ƒ8.232.881, 4 ondorzeebooten IC IV tlm.
VI1 (idem) ƒ2.828.000, 3 idem K VIII
t/m X (4e termijn) 1.520.500, 3 idem
K XI t/111 XIII (2e termijn) ƒ750.000,
totaal 11.564.268, waarvan de helft ten
laste der Staatsbegrootiug blijft en de
wederhelft uit de begrooting van Ned.-
Indië aan de middelen van Nederland
wordt uitgekeerd.
Totaal blijft ten laste van de Staats
begrootiug ƒ8.215.534.
De totale kosten voor nieuwen bouw
bedragen ƒ13.997.768.
Behalve de som voor bovenstaande
kruisers en onder/oebooten is er nog
een bedrag van 22.500 voor aanschaf
fing van installatie voor draadlooze te
legrafie voor vliegtuigen, een bedrag
an 50.000 voor aanschaffing van ar-
tillericmatcriaal voor vliegtuigen, een
bedrag van ƒ80.000 voor aanschaffing
an vliegmatericel.
Do torpedobooten Z. 14 en do ntij-
nenleggors moeten resp. einde 1919 en
1920 worden opgeleverd.
Wat do kruisers betreft, het gereed
komen vun het: geheel wordt beheerscht
door verschillende voorname onderdee-
len dor turbine-installaties, welke in
Nederlandsehe fabrieken een zeer lang
zame bewerking eiscben. Voor de fa
brieken zijn dezo installaties geheel
nieuwe objecten en de grootste waar
oor zij ooit werden gesteld (pJ.m.
65000 P.K. per schip tegen tot nu toe
als maximum pl.m. 10.000 P.K.)
moeilijkheden bleken veel grooter dan
bij het afsluiten dor contracten was ge
dacht. Aannemende dat met twee ploe
gen zal mogen wordon gewerkt en geen
erdero tegenslagen worden ondervon
den, rekenen zij nog op 29 maanden
arbeid van af medio 1919.
Mede als gevolg van andere omstan
digheden. slechte aanvoer, verminde
ring der productie enz. kunnen ook de
verraolde data voor te water laten niet
worden gehandhaafd. Voor de „Java"
wordt hiervoor zondor verdere tegen
slagen gerekend op medio 1920, voor
de „Sumatra" op bogin 1920.
Zonder verdcro tegenslagen kunnen
de onderzeebooton K IV en K V
enuoedelijk ook K VI en K VII in
den loop van 1920 worden opgeleverd.
Het eindcijfer van dit hoofdstuk der
Staatsbegrooting is geraamd op
45.098.274, zoodut voor 1920 ƒ6.283.627
meer wordt geraamd dan voor 1919 is
toegestaan.
Aan 's Rijks werf to Willemeoord zal
wordon aangesteld oen electrotechnisch
ambtenaar in 't, bezit van een diploma
der Middelbare Technische School,
een aanvangssalaris van 1920.
Tevens wordt de uanstelling van nog
twee teekenaars bij de Marine lucht
vaartdienst noodig geacht.
Wat dc arbeidsloonen betreft herin
nert. de Minister aan het K. B. van 11
Juli j.1. waarbij de botrokken boamb-
werkliedeu in het genot van de
nieuwe looneu wordon gesteld.
Hoewel de betrekkelijke wetsvoorstel
len nog niet bekrachtigd zijn, meende
de Minister niet langer met de invoe
ring daarvan te mogen wachten en
kwam het hom in 't belang van 't per
soneel noodig voor het voorstel tot die
invoering aan II. M. de Koningin ter
bekrachtiging voor to dragen.
Echter is het voorbehoud gemaakt,
dat do betrokkenen gehouden zijn tot
teruggaaf bijaldien de fondsen niet
mochten worden toegestaan.
Hoezeer volgons mededeoling van
den Minister van Arbeid het voornemen
bestaat hot Arbeidsreglement met 1 Jan.
1920 in werking to doen treden, op
grond waarvan daarop bij de begrooting
van 1920 zou moeten worden gerekend,
is dit, ten einde de gereedheid der be-
jrooting niet te vertragen, niet ge
schied.
Het voornemen bestaat de daarvoor
noodigo gelden bij nota van wijzigin;
i de begrooting te brengen.
De toestand waarin de beide barak
ken, voor de verpleging van besmette
lijke ziekten verkeeren, is van dien
aard, dat algeheele vernieuwing be
slist noodzakelijk is.
De eerste termijn voor de uitvoering
dezer werken, waarvan de kosten op
ƒ225.000 geraamd zijn, wordt tot een
bedrag vau 50.000 op deze begrooting
aangevraagd.
In afwachting van den bouw van een
voor het doel geschikte localiteit ten
behoeve vru den geneeskundigen buiten
dienst zal te Willemsoord worden over
gegaan tot de huur van een woning,
waarin tijdelijk een spreek- en onder-
zoekkamer zal worden ingericht ten be
hoeve van het personeel der zeemacht
en hunne gezinnen, die den betrokken
officier van gezondheid wenschen te
raadplegen.
Door de centrale ligging zal tegemoet
gekomon worden aan de bezwaren, die
verbonden waren aan het bezoeken van
het aan de buitenhaven gelegen marine
hospitaal.
Bij de voortdurende uitbreiding die
de onderzeedienst ondergaat doet zich
te Willemsoord de dringende behoefte
gevoelen van pen inachïnewerkplaats,
welke aan de gisehen van den dienst
beantwoordt.
Voor do bouw wordt de eerste termijn
ad 25.000 uitgetrokken, terwijl de
totale kosten met inbegrip van elec-
trische en mechanische inrichtingen op
65.000 begroot worden.
Het is niet mogelijk, wegens het uit
breidend aantal onderzeebooten ze al
len, welke ontscheept moeten worden,
naar behooreu onder dak te brengen,
daar de bestaande accuwerkplaats te
klein is.
Daarom wordt voorgesteld tot de huur
over te gaan van ecu laadlokaal, lokaal
en twee vast» laadplaatsen te Willems
oord, waurvoor oen bedrag van 115.000
is geraamd. Tevens wordt overgegaan
tot de uitbr iding der iuonteurswerk
plaats te Hellevoetsluis, waarvoor
17.000 is uitgetrokken.
Op art. 23 is een post uitgebracht van
12.500 voor het huren van een huis
to Middelburg voor den commandant der
marine en inrichting op 's Rijks kosten
van een ontvangkamer, welke noodig
ii om bij recepties en andere feestelijke
gelegenheden autoriteiten te kunnen
ontvangen.
Verder zullen van Rijkswege te Mid
delburg en Vlissingeu woningen in huur
worden genomen om gehuwd personeel
onder korting van de vastgestelde
bedragen op de tractementen.
bruik gegeven te worden.
Het thans reeds bestaande tekort
aan personeel wettigt niet de verwach
ting, dut in 1920 voldoende personeel
aunwezig zal zijn om tot de noodige
uitbreiding van don marine luchtvaart
dienst over te gaan, zoodat de Minister
meent, daarvoor nu geen gelden te mo
gen vragen.
In verband met, de ondervinding
opgedaan met het vliegkamp De Mok,
wordt het uitbreiden van de helling
en bet verbroeden van de bestaand'
helling noodig geacht, waarvoo
ƒ200.000 wordt uitgetrokken.
De opgedare ervaring inzake de op
leiding der zeeofficieren, heeft volgons
den minister doen zien, dat de huidige
nieuwe richting in grooto trokken was,
zoodat hij het oogenblik gekomen acht
dc bestaande opleiding te consolideeren
en over te gaan tót de instelling oener
Hoogero Marine Krijgsschool. In de toe
komst zullen eenige marine officieren
als leoraar noodig zijn, op dit oogen-
blik kan echter nog niet over daartoe
geëigende krachten worden beschikt.
De reorganisatie van het personeel
bij de marine-hospitalen komt in hoofd
zaak neer op de vervanging van een
deel der militaire ziekenverplegers bij
het hospitaal te Willemsoord door ge
diplomeerde burgorverplegers, die als
vast personeel aan die inrichting ver
bonden zullen zijn en op de vervanging
van actief dienende matrozen en mari
niers door do hierroren bedoelde mili
tnirc werklieden.
De sterkte der verschillende catego
een houdt mede verband met den
8-urigen werkdag en voor de verple-
ers bovendien met het drieploegenstel-
sel, een onafgebroken rusttijd van 36
uur per week en 3 verlofwekon in
jaar.
De bezoldiging en periodieke verhoo
ingen vau liet burger verplegend pcr-
soneol en van den laborant wordt voor
gesteld als volgt: Hoofd verpleger
12.50—52.50 nu 10 jaar to bereiken.
rpleger 37.5042.50 na 10 jaar te
borciken. Laborant 32.5037.50 ua
tien jaar te bereiken.
In strijd met do meening van zijn
ambtsvoorganger acht de minister het
billijk, dat cenige tegemoetkoming
wordt verleend aan de gewezen werk
lieden aan de voormalige Marinewerf te
Amsterdam, daar z.i. uit de indertijd
gedane toezegging van minister Colijn
wol degelijk blijkt, dat zij die vrijwillig
ontslag vroegen, daarvan geen schade
zouden ondervinden en dat dus de voor
dcelen die anderen zouden ten deel
vallen, hun niet zouden worden ont
houden.
Ten einde daaraan uitvoerig te kun
nen geven wordt een bedrag van ƒ18000
aangevraagd.
Als gevolg van de verplaatsing van
het commandement van Hellevoetsluis
naar het Zuiderfrontier en in verhand
met de stationneering te Vlissingeu van
meerdere oorlogsbodems was het in ver
band met don woningnood niet moge
lijk de xnnnschappen behoorlijk onder
dak te brengen. Minister Rarabonnet
trad daarover in overleg met het ge
meentebestuur, 't welk verschillende
typen van officierswoningen zou bou
wen met subsidie van 't Rijk n.1. 25 pet.
der bouwkosten.
Doze subsidie werd echter afhanke
lijk gesteld van de overeenstemming
omtrent de plannen van den bouw met
den commandant der Marine te Mid
delburg, welke echter, uitgezonderd
een type, niet verkregen weid.
Het gemeentebestuur ging inmiddels,
rokonende op de subsidie, over tot den
bouw van 5 dubbele woningen, waar
van do kosten waren 67.924,87, zonder
de waarde van den grond in rekening
te brengen. Do minister meent nu. aan-
:ezien de bouw in 't belang der Marine
rerd uitgevoerd, dat het alleszins wen-
schelijk is, de subsidie, zijnde ƒ16.981.21
alsnog te verleenen, mits de huurprijs
door een officier of ambtenaar der Ma
rine te betalen, niet hooger is dan
ƒ300 per jaar en dat de verhuring zal
plaats hebben na overleg met den Com
mandant der Marine te Middelburg. De
Minister deelt nog mede, dat het ge
meentebestuur die voorwaarde heeft
aanvaard.
Hot aantal (15) thans aanwezige
itoomloodsvaartuigen is bestemd voor
iloomloodsdienst en het 3e, 4e en 5e
district. De minister acht het ge-
wenseht, ook voor de overige distrie-
n een stooraloodsdienst in te voeren.
In verband hiermede worden gelden
aangevraagd voor een 16 en 17e stoom-
loodsvaartuig.
In verband mot de zeer hoogo kosten
■au den Ioodsdienst wordt ernstig over
wogen de loodsgelden meer in overeen
stemming mot de kosten te brengen.
Gelden worden uitgetrokken voor de
erbetering der secundaire kustverlieh-
tiug, waarmede thaus weer rost kracht
wordt voortgegaan, dan tijdens den
oorlog mogelijk was.
Op de begrooting van
Waterstaat
zijn o.a. de volgende posten uitgetrok
ken:
Voor verdediging van den duinvoet
langs het Zuiderstrand van Vlieland
wordt ƒ20.000 noodig geacht om de
bedenkelijke afneming van dezen duin-
oet zoo spoedig en zoo krachtig mo
gelijk te beteugelen.
Heldersche Zeedijk. Bestor-
ting van het. onderzeesch beloop. Voor
herstelling van do afscliuivingeu, welke
aan dit beloop ontstaan zijn, wordt voor
1920 alsnog ƒ60.000 aangevraagd. Ver
betering van don langwatersberm, het
bovenloop en de kruin van don Zeedijk.
Daar de constructie niet voldoende be-
itiind is togen den stormaanval, wanr-
uan dit gedeelte der zeewering de laat
ste jaren is blootgesteld, is een verbe
tering van do constructie gewenscht,
welke op ƒ600.000 wordt geraamd.
De uitvoering van dit werk zal over
een 15-tal jaren kunnen worden ver
deeld, zoodat daartoe 40.000 op de
begrooting voor 1920 wordt -aange
vraagd. Tegenover deze uitgaaf kan dan
op besparing van stormschade worden
gerekend.
Voor kustverdediging van Noord-
llolland beneden strandpaal 9.800, bui
tengewone voorziening en versterking
vau de bestaande hoofden en aanleg
van «en «trandhoofd wordt op ƒ60.000
geraamd.
BUITENLAND.
De Vredesconferentie.
De vredesconferentie zal nog eert
week of tien dagen zitting houden,
teneinde ioi staat te zijn de nog han
gende vraagstukken af te doen,
waarna zij zal worden verdaagd.
Fiunie.
De opperste raad te Parijs is op
de hoogte gesteld van de laatste be
richten over het avontuur van
d'Annunzio. Het schijnt, dat de
raad er voor terugdeinst tegen
over d'Annunzio geweld te gebrui
ken, waarover verschillende Fran-
sche bladen hun afkeuring uit
spreken, want, zeggen z$j, er Is
geen ander middel, daar de. blok
kade niet doeltreffend is. Hoe lan
ger men wacht, hoe moeilijker de
zaak zal worden.
Tengevolge der gebeurtenissen
te Fiiune heerscht in Italiaansche
nationalistische kringen te Triest
groote geestdrift. Vrijwilligers wor
den bijeengebracht, die naar Fiume
vertrekken.
d'Annunzio heeft een proclamatie
uitgevaardigd, waarin de verove
ring, bevrijding en definitieve
annexatie van Fiunie bij Italië
wordt aangekondigd.
Het pantserschip „San Marco'
is te Fiunie aangekomen. Het ge
rucht, dat Zuid-Slavisclie vliegers
Fiume zouden hebben gebombar
deerd, wordt niet bevestigd.
DUITSCHLAND.
De uitgeleverde locomotieven.
De Parysche „Matin" had ge
meld, dat van de vijfduizend inge
volge het vredesverdrag af te
geven Duitsche locomotieven
Duitscbland er 2000 afgeleverd
had, waarvan Frankrijk er thans
1700 zal teruggeven, aangezien zij
om technische redenen voor
Frankrijk onvoordeelig in het ge
bruik zy'n.
De „Voss. Ztg." verneemt, dat
dat bericht in hoofdzaak juist is.
Alleen heeft Duitschland veel
meer, n.1. bijna de vereisclite 5000
locomotieven, a'an Frankrijk afge
leverd.
In Opper-Sllezlë.
De „Lokal Anzeiger" verneemt,
dat in officieele kringen te Berliju
ongunstige berichten zijn ontvan
gen over te verwachten nieuwe
onlusten in Opper-Silezië. De op
gewondenheid moet weer bijzonder
groot zijn.
ENGELAND.
Een samenzwering tegen den staat.
De regeering heeft de bewfjzen
in handen van het bestaan van een
samenzwering van anarchisten eri
arbeiders met het doel revolution-
naire stakingen te organiseeren,
methoden van geweld toe te pas
sen, hen die de publieke functies
bekleeden, te vermoorden en de
teugels van het bewind in handen
te nemen. De „Marltime Workers
Federation", die thans doer de po
litie is verboden, was het midden
punt der samenzwering.
FRANKRIJK.
De staking te Marsellle.
De staking is ten einde. De ha
venarbeider shebben de voorstellen
der patroons, le weten 16 frank
loon per dag en 2 frank duurte-
toeslag, aangenomen. Dinsdag
heersebte weer de grootste bedrij
vigheid in de haven.
Te Lyon staken de brievenbe
stellers, in het kolenbekken van
N. W. Lotharingen de mijnwer
kers.
VEREENIGDE STATEN.
Dreigende stakingen.
Uit Washington wordt aan de
„Morning Post" geseind, dat er in
den Senaat is voorspeld, dat er een
„uitbarsting van radicalisme" zal
plaats vinden, indien de regeering
haar onderdrukkingsmaatregelen
niet versterkt. De voorspellingen
zijn gebaseerd op de politiestalcing
in Boston en op de dreigende sta
kingen in de staal- en kolennyver-
lieid. De vakvereenigingen te Bos
ton, die afdeelingen vormen van
de federatie van arbeid, overwe
gen een sympathiestaking met de
politie.
Zware brand op Long-ïsland.
Blijkens een bericht uit New-
York aan het „Journal" van Zon
dag zijn een aantal groote petro-
leum-reservoirs in brand geraakt
op Long-Island en brandden zij se
dert Zaterdagmiddag, ondanks de
pi gingen der brandweer om het
vuur meester te worden. Er waren
een groot aantal gekwetsten. De
schade bedraagt meer dan een mil
lioen dollar.
Amerika eii dc nood in Duitschland.
Uit New-York wordt aan do „Vor-
warts" bericht, dat het nationale hulp
comité voor Duitschland en Duitsch-
Oostenrijk omvangrijke voorbereiden
de maatregelen voor zijn hulpwerk
heeft genomen. De eerste scheepsladin
gen melk en audere voedingsmiddelen
tor vrije verdeeling onder de noodlij
dende bevolking zijn onder weg. In
naai- en Zondagsscholen worden door
medelijdende zielen wollen kleereu voor
Duitsche vrouwen en kindereu ge
maakt. In New-York, Mïlwaukee. Ciii-
cinati. Chicago. organiseert men bazurs.
Voor vaeantiekolonies, voor ondersteu
ning der oorlogsweezen. voor verster
king van zieken en zwakken door baden
erblijf op liet land worden overal
gelden ingezameld. Wat Jaue Adams bij
haar terugkeer over den invloed der
blokkade op den gezondheidstoestand
der Duitsche jeugd bericht heeft, heeft
een diepen indruk gemaakt, te meer.
omdat bierdoor het duaraan voorafgaan
de rapport van het Duitsch« Roede
Kruis wordt bevestigd.
Brutale roof.
In de vroegere ochtenduren van
laatsten Vrijdag hield voor vier der
voornaamste hotels op Broadway
en Fifth Avenue in New-York een
auto stil, waaruit vier zwaar ge
wapende roovers kwamen. Drie
gingen de hotels binnen, een bleef
buiten op wacht staan. De drie roo
vers gingen op den kassier af en
stalen de kas leeg, waarop ze, al
schietende, weer In de auto klom
men en in snelle vaart verdwenen.
De daders bleven onbekend,
PLAATSELIJK NIEUWS.
Te Haarlem slaagde voor het
hoofdacte-examen onze vroegere
plaatsgenoot, de heer A. Kramer,
thans onderwijzer te Burgerbrug.
Het kolenrljden.
Voortdurend bereiken ons klach
ten over de last, die het vervoer der
briketten voor de rijkswerf veroor
zaakt. Sinds weken ziet de Spoor
straat er onoogelyk uit, en hebben
de winkeliers voornamelijk te kla
gen over de vervuiling van hunne
étalages door het smerige kolenstof
dat alles besmet.Die klacht is
zeker niet ongegrond.
Verschillende middelen worden
door de inzenders aan de hand ge
daan, doch zij houden weinig steek.
De Spoorstraatbewoners zouden
gaarne zien, dat voor het vervoer
ook eens een anderen weg werd
gekozen. Anderen geven den raad,
die ons het meest rationeel lijkt
om den vervoerders te gelasten
de wagens 11a lossing op de werf
schoon te vegen. Want de ledige
wagens, die holderdebolder ledig
terugkeeren, verspreiden het fyne
kolengruis; niet de volle wagens.
Misschien geeft de politieveror
dening de bevoegdheid den ver
voerder te gelasten, dat hij op de
eene of andere manier daarin moet
voorzien.
Naar wij vernemen is nog slechts
de helft van de partij vervoerd, zoo
dat het nog de moeite loont verbe
tering in den onhondbaren toestand
aan te brengen.
Lnstrnm-viering R.K. Mnria-
Voroeniging.
In het gebouw van den R.K. Volks
bond werd gisterenavond door de afd.
Helder van het Kruisverbond en de
Maria-Vereeniging het eerste lustrum
an laatstgenoemde gevierd. Dc zoal
was geheel gevuld met. eon bohingstel-
'i.d publiek.
De eerw. kapelaan Alink opende de
bijeenkomst en heette oliën welkom.
Mogelijk is niet iedereen gekomen uit
enthousiasme voor de drankbestrijding,
zoo zeide spr„ mogen zij wel als zoo
danig huiswaarts gaan: De onthulling
het vaandel moest achterwege
blijven; het is nog niet gereed. Spr.
brengt hulde aan do beide vereenigin-
do jutiieeroü'ie verecaiging is
begonnen met 33 iodon, thans telt zij
er 120. Met den gebruikelijke)! groet
opent spr. de bijeenkomst. Het bonds
lied wordt daarna door de aanwezigen
staande gezongen, waarna mejuffrouw
Annie Iloogenbosch, begeleid door mej.
Tonni Leewens, een tweetal liederen
■oordroeg. Daarna verkreeg het woord
Pater Borromeus de Greeve.
De omstandigheden van den avond,
dringen op naar een propaganda-rede,
zoo zeide deze. Deze avond is oen her
inneringsavond; echter vieren wij te-
ens eene overwinning. Naar spr.'s
meening mag men echter niet jubelen
over de resultaten; voor een gemeente
als deze is 120 leden te weinig. De
jubel kan dus alleen bestaan in her
nieuwden strijd. Op het feestterrein
an don drankstrijd i8 koning Alcohol
de kop van Jut. Daarom moeten we
steeds propaganda maken.
De tweede reden voor propaganda is,
dat dit lustrum valt in de btauwe
maand. Spr. zet nader uiteen wat die
blauwe maand boteekent. Dit jaar is
die blauwe maand van bijzondere be-
teekenis. In de laatste oorlogsjaren is
een stilstand gekomen in de actie van
de R.K. drankbestrijding. Ver6chil-
lendo redenen waren hiervoor.
Wat do toekomst betreft staan wij
voor een nieuw tijdperk. Men denke
niet dat drankbestrijding niet langer
noodig is. De laatste jaren was de
drank er niet of hij was te duur; thans
begint een uicuwo tijd. Men wil de
linde inhalen, en als wij willen be
houden wat wij gewonnen hebben, dan
is meer dan ooit dc propaganda noodig.
De drank is neg altijd een wreedaard,
die de levens verwoest, de zielen be
derft, de gezinnen vernietigd. God zij
dauk, wij zien ook do resultaten van
onzen strijd.' Er zijn onder de R.K.
drankbestrijders verscheidenen, die,
zich tijdelijk aanmeldden voor den
duur van den oorlog, wij hopen
onder hen nog leden te winnen. Boven
dien wordt de propaganda over het ge-
heele land gevoerd.; de liberale en
christelijke drankbestrijders-vereeni-
jingen gaan met ontzaglijke kracht te
werk en hebben velen ingehaald in
hunne rijen.
Daarom is propaganda noodig om ze
weer terug to brengen in onze eigen
kringen.
Spr. behandelt nu de stelling „drank
bestrijding is een katholieke zaak en
11 vrouwenzaak."
Alcoholisme is de algomeene ellende,
teweeggebracht, op finantieel, lichame
lijk, geestelijk en zedelijk gebied, le-
weeggebracht door het te vool gebruik
an alc. dranken. Men denk* altijd aan
de bepaalde dronkenschap, maar ver
geet de daar tusaehonliggemle graden.
Nader zet spr. uiteen welke ellende in
de maatschappij ontstaat door alcohol
gebruik.
Alcoholisme is ook het verslappen
an wilskracht; zij brengt misdaad
•oort, niet alleen straatgevechten, maar
ook huiselijke krakeelen enz. Alcoho
lisme is het kinderleed; niet alleen
au de arme stumperB, die met blau-
ve plekken naar huis gezonden wor
den, maar ook van wie reeds bij de
geboorte liet. merk ontvingen.
Kardinaal Manning heeft gezegd,
dat het alcoholisme grooter vijand
van de katholieke kerk is dan onge
loof en protestantisme samen. Ook
kardiuaal Mercier, de primaat van
België, gaf als zijne meening, dat
iedere katholiek, iedere christen, ieder,
die er een gewoten op na houdt, ge-
heolonthouder moest zijn. De derde
kardinaal-onthouder is kardinaal van
Rossom. Er zijn er nog zooveel meer,
doch spr. zal ze niet alleD noemen.
Drankbestrijding betoekent een
katholieke zaak. Als ge uw ooren
openzet, zult go 't verband wel mer
ken tusschen overmatig drinken en
een zedeloos leven. Neemt de leeftijd
van 18 tot 30; ook de vrouwen. Wat
kan een vrouw niet zijn voor den man?
Maar zoo hoog kan een vrouw niet
klimmen of zoo diep kan ze zinken.
En ziet eens naar de spelonken in de
groote stad. Hoe komen ze er? De weg
daarheen loopt door de dranklokalen.
Niet elk dranklokaal is zoo verkeerd,
maar wel is elk huis van ontucht een
drankgelegenheid. Ia dat niet teoko-
nend? Zooals wij onze tempels binnen
treden en ons toekenen mot wijwater,
zoo gaan we de tempels der zonde
binnen getoekend met drank.
Ook ia het huisgezin is verband
tusschen drank en katholicisme. Wnur
is de priester, die nooit gehoord heeft
,,'t is een beste man, als hij maar niet
dronk"? En dat zijn niet, do dronk
aards. die bedoeld worden: alleen
maar de te veel-drinkors. Te veel voor
de beura, te veel voor het humeur. Te
veel ook voor do zeden. Let eens op
het verschil in conversatio, als men
een borrel op heeft.
En- tegenover de kinderen? Eon
kind heeft drie elementen noodig voor
ontwikkeling: brood, spel en liefde.
En zoo dikwijls mist het die. Hoeve-
len dié nog zouden kunnen spelen als
vader niet dronk en het geld noodig
had.
Aldus gaat het om onze katholieke
belangen,
Drankbestrijding is bij uitstek vrou
wenzaak. Hoe staat de vrouw tegen
over het overmatig gebruik? Zij is
ook schuldig, doordat zij meedrinkt.
En als zij te veol drinkt, doet zij het
etiekum. En minzaam weet ze het u
te schenken.
Dat is echter niet het ergste: het
ergste is. dat de vrouw de groote mar-
telaresse is van het alcoholisme. Het
drankgebruik wordt omhangen met
den mantel van het geheim. Meisjes,
ik zou u willen toeroepen: trouwt niet
met een drinker!
Naar spr. meening is de vrouw ook
de beste bestrijdster van het alcohol
gebruik; zij heeft het meeste invloed
op den man. En als echtgenoot e kan
zij de ideeën veranderen, de bitter-
flesch afschaffen.
En de moeders, als moeder zelve:
tot haar zegt spr.: voedt uw kinderen
alcoholvrij op. Geef hen nooit alcohol.
Spr. roept op tot toetreding van
nieuwe leden. Waarom treedt ge niet
toe tot het Kruisverbond of de Ma-
ria-vereeniging? Denkt ge dat het
niets geeft? Wij katholieken hebben
een goede 100.000 leden; wo hebben
gewonnen, er wordt rekening met ons
gehouden, we krijgen subsidies, men
erkent onze macht.
Wat ia het hoogste wat ge in uw
leven kunt doen? Een man redden, een
vrouw redden, een kind redden. Als ge
lid wordt van een drankbestrijders-
vereeniging, dan werkt ge daaraan
mee.
Van d« gelegenheid voor debat,
maakte niemand gebruik. Na de pauze
zong mej. Hoogenbosch nog een drie
tal nummers. Was het in het eerste
deel van den avond het lieflijke „Rl-
donami la calma" van Tosti, en hel
plechtige „In de Kathedraal" van Jan
Rijken, dat mej. Hoogenbosch mot
haar bekend en sympathiek geluid
voor de aanwezigen vertolkte, na
de panze zong zij een drietal Holland-
sehe liedjes, resp. van Antheunia,
Loots en 6am. de Lange. Zij vertolk
te ze op voortreffelijke wijze die,
blijkens het applaus der aanwezigen,
ook het publiek kon bekoren. Haar en
haar begeleidster op de piano, mej.
Loewen9, werden dan ook bloemen
aangeboden. Een andere jonge dame.
die. begeleid door een heer, die viool
speelde, zorgde voor aangename af
wisseling ln de pauzen, oogstte even
eens dank In den vorm Van bloemen.
De heer Alink sloot met woorden
van dank de goedgeslaagde bijeen
komst.
Zwemwedstrijd aan de dijk.
't Is Vrijdagmiddag, op de dijk bij
de zwemplank. Ettellke jongens en
ook enige heren zijn aanwezig. Allen,
om zich in 't water te vorfrissen. Een
der heren krijgt een lumineus idee.
Er zal een zwemwedstrijd gehouden
worden. Allo jongens stemmen hier
mee ln. Maar, wanneer? „Morgen" stelt
de organisator voor. En zo wordt be
sloten. 'a Avonds in allerijl worden
juryleden verzameld. En als 's Zater
dagsmiddags om half 4 (een half uur
te vroeg); de, wedstrijd begint, zijn er
een drietal aanwezig. Eerst plompon
vijf jongens te water. Een-twee-drie.
Daar gaan ze. Bij het keerpunt zit op
de wal een stuk van de jury op oen
groene steen. Deze gééft (le aankomon-
den het teken, wanneer ze terug moe
ten gaan. Wat zwemmen die jongens.
De voorste wordt genoteerd. Zoo gaat.
het nog et», ploeg of wat. Daarna de
winnaars tegen elkaar mot do volgen
de uitslag:
J. Noot, le diploma; J. Groen, 2e
dipl.; J. v. Doorn, 3e dipl.J. v. Wil-
ligenherg, 4e dipl.
Dit zijn de jongste jongens geweest.
Nu de oudere. Met wat minder deel
name ea groter afstand. Winners zijn
hier; J. Groot, le dipl.; Sturk, 2e dipl.;
Verbeet, 3« dipl.; J. Buykes, 4e dipl.
Na afloop worden de zwemmers ont
haald op «en reepje kwatta, waarbij
ook niet-awemmers een stukje in de
wacht slepen of altans het trachten te
doen. En dan Is de vertoning afge
lopen. De dlplcunaas kondon worden af
gehaald bij de heer Seebolt, Wezen-
straat.
Nog een kleine opmerking aan de
heer organisator 1 neem een volgende
maal wat meer tijd van voorbereiding
dan zal 't beter gaan. 't Is maar een
opmerking, want de middag was toch
aardig.
Verloting Ambachtsschool.
Zooals men weet of mogelijk ook
niet weet organiseert het bestuur
der Ambachtsschool telken jare een'
verloting. Die verloting heeft ten doel
verschillende, in den loop van het jaar
door de leerlingen vervaardigde voor
werpen aan den man te brengen. Wie
nu denkt,, dat deze voorwerpen do
sporen dragen van te zijn een „proef',
w., wie meent, dat ze minder
waardig zouden zijn van constructie,
vérgist zich. De voorwerpen zijn alle
Integendeel uiterst mlontiens gemaakt
onder toezicht vun de leeraren, en vnn
groote soliditeit. Er is een keurig uf-
gowerkt buffet, dat een sieraad ia
voor elke hulskamer, «en aardig
schrijfbureautje, dat voor een dame
een niet te versmaden menbsl is, er
zijn theetafels, nachtkastjes, verschil
lende huishoudelijke artikelen, een
fraaie gangbauk, een keurig afgewerkt
fornuis, kléerenhangora, kolenemmers,
haardstellen, een menigte sloten, tuin-
bouwgereedscbap, trappen, dreogrek-
ken, kortom, te veel om alles op te
noemen.
Begin October heeft de verloting
plaats, en daar nog enkele loten over
zijn, kan oog deelnemen. De prijB
is j 0.50 én daarvoor kan men de kans
loopen eén der fraais hoofdprijzen te
winnen. Wio dus deelnemen wil, hoaste
zich door van het. bestuur der school
een of nu^rvan die loten te koopon.
