COURANT Eerste Blad. 5156 ZATERDAG 15 OCTOBER i*<9 4T« jaaruanG gedfltt«ur-Ultg0VBr: C. DE BOER «Ir., Helder. Oole.au 7000 ex. Abonnementsprijs: In de stad f 1.20, per post f 1.40. Buitenland f 2.40. Losse ex. 3 ot. tdverttntiéfl per regel 20 ot. Dit blad verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Onze lezers, bulten de ge meante, die de courent des Zaterdagsavonds of uiterlijk des Zondagsmorgens niet mochten ontvangen, gelieven hierover te reclameeren bij het plaatselijk Postkantoor. 14 O c t o b e r. De vogels verlaten ons buitengewoon vroeg en het bijenvolk neemt allerlei voorzorgen, wijzend op hot besef, in de korven, bij de zwermen levend, 'at een extra-harde winter op lcomst is. In „Het Huisgezin" treft men deze voori spelling aan en zij zal schrik doen slaan om het hart, van zoo menige huis. moeder, die reeds had becijferd, wat het opdoen van kolcnvoorraad thans van haar budget zal vergen. De bijdra gen omtrent aanvoor van „zwarte dia mant" uit Duitschland luiden voor liet moment zeer geruststellend. Eene stij ging van 50.000 tot 140 k 150.000 ton steenkolen per maand, gelijk tban6 het geval is, beduidt zeker niet weinig. Haar wie nagaat, mot welke abnormale toestanden in de Duitsche streek deze verhooging ten nauwste verband houdt, zal moeten toogeven, dat men thans niet verder mag gaan, in zijn „vertrouwen op de toekomst", dan hoogstens wat „den dag van mor- gen betreft" Een extra-strenge winter is zegt men ophanden. En de duurte houdt aan. Een Bond van belastingbetalers beoft zich, onder aanvoering van den Amsterdamschen advocaat mr. Van Perlstein, gevormd. Zij heeft o.a. tot devies, de Regeering te brengen tot meerdere bezuiniging en aldus den last, op de schouders van den belastingplich tige drukkend, te verlichten. De strijd tegen de duurte, de opdrijving der prij zen, don nog steeds woekerenden ket- tinghandel, houdt aan. Consumenten- vereenigïngen worden „urbi et orbiV opgericht. De tastbare vruchtbare re sultaten van do boweging doen zich nog wachten. Wij vernemen voor het oogenblik uit de. .Regeerings-cuisine!' weinig nieuws. De gedwongen staats- leeniug van 450 millioen is met rassche schreden naderend. De lucifersbelasting zal hot karakter van een accijns heb ben. En een ontwerp kwam bij het Par lement in, waarbij ten langen leste de lijkverbranding officieel erkend wordt. Voortaan zal, is liet ontwerp wet ge worden en dat 't hot Staatsblad be reiken zal, staat wol vast iodor het recht bezitten bij uitersten wil te be palen, dat zijn stoffelijk overschot uan de crcmntio zal worden overgegeven. Die vrijheid bestond feitelijk reeds, maar zij was in strijd met de begra fenis-wet, waaraan poenale sanctie ont brak. Dit ontworp brengt den toestand van het oogenblik in overeenstemming met de wet. En dat moet door ieder worden toegejuicht. Aldus is 't ermee 'gesteld aau den vooravond der hervatting van haaf arbeid door de Tweede Kamer, wier groote winter-campagne, beginnend met divorso ïnterpcllatiën etc., waarna misschien een weekje recès nog zal volgen vóór de woolige en inspannende budget-weken, heden een aanvang neemt. Ten aanzien van de Belgisch-Neder- landscho onderhandelingen blijven zeet sombere en zeer geruststellende ge ruchten elkaar afwisselen. Do „Soir'' heeft al gepubliceerd de alarmeerendte tijding, dat do onderhandelingen zou den worden afgebroken, waar tik uit zicht op vergelijk ontbrak. In do pers circuleerden „on dits" over een komplot, in België gesmeed en waarvan het doel zou zijn een avontuur-h la Fiunie. Met andere woorden: een inval op Ncder- landsch territoir, teneinde ons Limburg of een brok ervan met geweld en bij verrassing in te palmen. Beweerd werd, dat men te Brussel hot plan steunde, en minister Van Karnebeek vond zelfs aanleiding de Belgische regoering op heldering to vragen. Vanuit Brussel kwam daarop do meest-categorische verzekeriug van onschuld, alsook van 6trenge afkeuring van al zoodanige plannen, mochten die worden gekoeaf terd. Nu is 't waar, dat men tegenover 20Or danige verklaringen en verzekeringen gaandeweg wat sooptisch gestemd raakt. Do heer mr. dr. Henri van Groe- neudael, mot algemoene stemmen doof zijn eigen politieke club uitgeworpen* houdt nog steeds vol de rol van het vermoorde kind uit „Roger de Schandf vlek." Hij heeft „niets gehoord en niets gezien". Z.IIJSd.G. weet van geen an- nexionistische, anti-Nederlandscho stouf tigheden, door hom begaan. Tegen een priester, die. hom, Van Groenendaell landverrader durfde noemen, heeft de man, die nog steeds lid is vun de Tweede Kamer dor Staten-Generaal, een klacht bij do Justitie aanhangig gemaakt. Na bet voor hem verplette* rend votum van de Katholieke Kamer- club is de heer Van Gr. rustigjes naar Sittard vertrokken, geen deol nemend aan de behandeling van de Staatsbe-j grootingen in do afdeelingen. Een aan vrage tot ontslag heeft mr. Van Gr: nog altijd niet bij het Bureau der Ka mer ingediend. Hij klampt zich aan zijn mandaat vast; verklaart geenerlei reden to vinden om zichzelf onwaardig te achten - het Noderlandsche volk te vertegenwoordigen en mede to helpen regeoren. Dat is een uitermate lustig geval!Gezinspeeld is reeds op de wenschelijkheid om den heer Van Gr. voor don strafrechter te brengen. Ea zelfs werd genoemd het aller-uiterste middel om den man kwijt te raken ontbinding van do Kamer! Tot dat „ultimum rémedium" om den man kwijt te raken, zal 't niet liclit''komen, maar tegenover een dusdanigen vorm van „dikhuidigheid" valt 't zeer stellig niet gemakkelijk een uitweg te vinden. Do buitengewoon zware taak. thans op het Kabinet rustend, wórdt in niet geringe uiate verzwaard door bet tijder lijk gemis van den erninenten man, die in den crisi3-tïjd als Landvoogd te Bui teuzorg altevuul vun zijne .krachten vergde en toen eindelijk de mogelijk-- lieid van wat rust, nemen voor hem aan-t brak, onmiddellijk bereid werd bevon den zich op^ to offoreu voor het alge meen belang: de portefeuille van Kolo niën in hot Kabinot-Ruys aanvaardde. Ik heb er, nadat de heer Idenbuxg zijne Begrooting voor 1920 op zoo lijke wijze in het Parlement had ver dedigd, op gewezen, dat Z. Exc. blijken gaf van zekere onrustigheid, nerveusO bewegelijkheid. Die indruk was helaas niet valsch. Do hoor Idenburg was verplicht drie maanden ziekte verlof te nemen, terwijl de premier als Minister van Koloniën-ad interim opi trad. De jongste berichten omtrent deil gezondheidstoestand van Minister Idenj burg, door „De Standaard" gepubli) ceerd, liiiden minder verontrustend dan sommige geruchten der jongste dagen. Er bestaat alle hoop, dat deze buitenj gewóón-kundige en ervaren man val groote gaven des geestes en van hai voor zijn ambt zal worden gespaari Maar zeer zeker zal er nog oen tijd vai rust moeten worden genoten, voor-eu aleer de heer Idenburg den arbeid kaï hervatten. Het Kabinet mist intusschei een zijner beste leden. Dat er aan Ko. loniën met kracht wordt gewerkt e» gereorganiseerd, blijkt o.a. uit het mi stellen der Commissiën tot voorbereid ding eener hervorming in de opleiding van do Indische bestuurs-ambtenareix Zeker zal hot den hoer Idenburg, man van enorme werkkracht en -lust, zeef hard vallen, juist nu gedwongen rus) te moeten nemen. Do treinen worden van morgen 15 October af weer verwarmd. Blijde tijj- ding!Den vorïgen winter zaten u i) in de coupé's te kleumen en te blauw bekken. Maar tegelijk met dit aange name bericht komt een ander, minder verheugend, namelijk: dat welhaast (van 1 November a.s. af) de tarievc» door de spoorweg-maatschappijen mot 25 pCt. zullen worden verhoogd. Vooralsnog blijven we in den be- rucliten en geduchten „vicieusen cirkel" ronddraaien. En zien wij nog maar stoeds vruchteloos uit naar den verlos ser. die ons uit dien kringloop zal we ten te krijgen! Mr. ANTONIO. Donderdag 16 Qct. slaagden te Amsterdam voor hetexamen vrjje- en orde-oefeningen in de gymnastiek, de dames M. de Ruy- ter en EL de Ruyter, beide leer lingen van den heer G. J. Dunk alhier. Naar wij vernemen, bestaat het voornemen te komen tot de stichting van een centralisatie van de hier bestaande christelijke jon- gelïngsvereenigingen. Handel. De Kamer van Koophandel zendt ons het volgende ter plaatsing: De aandacht van belanghebben den bij den export naar de drie Scandinavische Rijken wordt er op gevestigd, dat, naar in don laatsten tijd is gebleken, de tegenwoordige toestanden op handelsgebied in verreweg de meeste gevallen mede brengen, dat de belangen der Ne- derlandsche Exporteurs het best worden gediend door het aanknoo- pen van rechtstreeksche verbindin gen met ieder dier landen. Als regel mag aangenomen worden, dat belanghebbenden beter resul taten zullen bereiken door het aan stellen van afzonderlijke agenten speciaal voor Noorwegen, dan door hunne vertegenwoordiging voor allo drie landen in eene hand te vereenigen. Schaken. De uitslag van de Woensdag 8 dezer gehouden Simultaan-séance is voor de Heldersche schakers een aardig succes geweest, 't Is waar, de heer Schelfhout was misschien niet al te goed gedisponeerd na de reis en zijn eenigszihs overhaast diner, we hebber hem tenminste meermalen beter zien spelen. Er waren 26 tegenstanders, welke om 8 u. 15 den strijd tegen hem aan bonden; hiervan versloeg de simul- taanspeler er 13, maakte tegen 7 remise en verloor tegen 6. Winnaars waren de heeren Derkr sen, Bergwerff, Geus, Harms, Poortman en Baas in chronologi sche volgorde. Remise werden de partijen van de heeren Sormani, Pape, Dr. Redeke, v. Nieuwenhui- zen, Zegel, Krijt en Carpentier. De laatste partij eindigde precies om 12 uur. Den simultaan-speler werd door den voorzitter, den heer A. H. de Carpentier, dank gebracht voor zjju vermoeiende prestatie. De heer Schelfhout loofde het voorzichtige en soliede spel van de Heldersche schakers. Het deed het bestuur van „Mor phy" groot genoegen, dat ook een 8-tal niet-leden aan den strijd deel namen, waaronder de heer K. Geus, oud-kampioen van Den Helder, dient genoemd te worden. Na eeni- ge jaren van rust toonde hij weer eens nog over zijn oude kracht te beschikken. Verder kunnen we ver melden, dat een aantal toeschou wers de spannende séance met be langstelling volgde. Tegen a.s. Woensdag 21 dezer is door „Morphy" een tombola-wed-i strijd georganiseerd, waaraan weer, ieder, die. zich vóór 8 uur aanmeldt,, kan deelnemen. Ieder speler heeft' de kans met een prijsje naar huia te gaan. Bijzonderheden over dezen wedstrijd zullen vóór den aanvang qan de deelnemers worden uiteen gezet. Voor de liefhebbers bestaat ook nu weer de gelegenheid de par tijen te volgen. We verwachten dan. ook, dat veel bewonderaars vanj Caissa, de godin van ons Konings 1 spel, zullen aanwezig zijn. Rechtbank te Alkmaar. Voor do Arrondissemants-Rechtbankj te Alkmaar stonden Dinsdag terecht! T. B. en J. G., omdat zij in den nacht! van 17 op 18 Mei uit de vischhal te Helder hebb" n weggenomen 'flessclien! port, ehjampagno-pilz, tabak, tfigaren., sigaretten en chocolade en 4 k 5 aan centen. Voorts beklaagde J. P. .wegens he ling. omdat hij een gedeelte van bet ontvreemde als geschenk had aange nomen. De goederen behoorden aan den cierge van de vischhal A. Bakker. Deze heeft in de hal een winkel. Beklaagden zijn niet verschenen, maar hebben aan de politie hekend. Eiseh tegen ieder 4 maanden gevan genisstraf, doch voor 2on en 3en be klaagde voorwaardelijk. DUITSCHLAND. De staking in de metaalindustrie. Berlijn, 17 Oct. Een hoofdartikel in het „Berliner Tageblatt" wijst er opi dat do staking der metaalbewerkers meer en meer een politiek karakter heeft aangenomen. De stakingsbewe ging wordt door de radicale leiders misbruikt om het geheele economische leven to Berlijn te verlammen. In een manifest, tegelijkertijd aab de stokers en machinisten en aan dé werklieden in het electrisch bedrijf verzonden, wordt over „onderkrui pers" gesproken. Daarmede wordt dé technische noodhulp bedoeld, die de belangrijkste bedrijven in gang moet houden. Dit ingrijpen der regeering hebben de arbeiders zelf uitgelokt. Met één omstandigheid hebben do leii- ders geen rekening gehouden: de stal kers zijn het staken moede, hot stat kingsmiddel heeft door overmatig ge bruik aau kracht verloren. Do wrevel der bevolking is ditmaal vrijwel alge meen, overal hoort men slechts veroor- deelende stemmen. ITALIË. Finmo. Verschillende berichten melden, dat d'Annunzio zeer lijdende is en waar schijnlijk naar Rome zal gaan om een geneesheer te raadplegen. Men "ziet hierin een voorbereiding van een a.s. Capitulatie van den dichter. HONGARIJE. Minister-president Friedrich en de Roemenicrs. Dinsdag namen de Roemeniöra te Boedapest den chef dor persafdoeling van den minister-president, tevens af gevaardigde en oud-gezant Aladar Balla gevangen. Zij wilden ook den minister-president Friedrich arrestco- ren, die echter door een achteruitgang vluchtte. Den volgenden dag tracht ten Roemeensche patrouilles hem op nieuw gevangen te nemen, hetgeen hun echter door Hongaarsche soldaten en Engelsche officieren werd belet. De reden van deze poging tot arrestatie is onbekend. Eenige opheldering omtrent boven staand telegram geeft het volgend be richt, ontleend aan de „D. Allg. Ztg.": „Der Abend" bericht uit Boedapest: Tussehen minister-president Friedrich en het Roemeensche commando te Boedapest was een overeenkomst go- Bloten, volgen -swelke de Roemenen Horthy's witte troepen naar Boedapest zouden laten komen en zij hun stad zouden overgeven. Onmiddellijk na den aftocht der Roe- eniërs zou dan de personeele unie tussehen Roemenië en Hongarije met koning Ferdinand van Roemenie als gekroond hoofd worden geproclameerd. Op het laatste oogenblik bemerkten de Roemeniërs evenwel, dat Friedrich oneerlijk spel met hen speelde en de Roemeensche troepen clechts uit Boeda pest wilde lokken om keizer Karl weer als monarch te herstellen. Daarom zijn zij dan ook te Boedapest gebleven. VEREENIGDE STATEN. Dc ziekte van Wilson. De president neemt voortdurend in beterschap toe. Volgens de „Star" heeft het Witte Huis het bezoek van den koning en de koningin der Bel gen aan Washington op 24 October niet afgezegd. TWEEDE KAMER, Zitting van Donderdag 16 Ootober. De interpellatie van den heer San- nes over de plannen der regeering ten opzichto van de levcnsmiddelenvoor- zicning en de maatregelen door haar ter zake vau de belangrijke prijsstij ging te nemen, alsmede die van den heet Braat (plattelandspartij) over don prijs der melk voor do wintermaanden, gaven minister van IJsselstoin aanlei ding tot het doen van verschillende belangrijke mededeelingen. De heer Sannes (s.-d.), vraagt, of de regeering voornemens is spoedig maatregelen te treffen, waardoor de meeste levensmiddelen tegen lageren prijs verkrijgbaar zullen worden; wel ke die maatregelen zullen zijn, of met namo krachtig zal worden opgetre den tegen woeker en steun zal worden verleend aan de coöperatie bij duurte- bostrijdïng; of de rogeering bevoegd heid tot controle over alle particuliere ondernemingen niet noodzakelijk acht; of zij de gemeenten, die levensbehoef ten tegen verminderden prijs verkrijg baar stellen, wil steunen op den voet der Distributiewet 1916, en of do re geering, als haar maatregelen zonder vrucht blijven, een onderzoek wil laten instellen naar de mogelijkheid van een planmatige organisatie van het econo mische leven, alsmede naar de wijze, waarop deze zal moeten plaats hebben teneindo zoowel een grootere productie als oen goedkooper product te 1 krijgen. Spr. schrijft de duurte voor een deel toe aan het beginsel, dat de minister van landbouw huldigt. De spr. wijst op uitingen van onte vredenheid over het regeeringsboleid in R. K. bladen al3 „Het Centrum" en „Het Huisgezin"; nog steeds stijgen do prijzen en de regeering dient open kaart te spelen ten'opzichte van lniar plannen. Wel heeft de minister ver schillende maatregelen aangekondigd, maar van wijzigingen in dc maatrege len met betrekking tot de zuivelproduc ten hebben we niets gemerkt, kaas, melk, boter, alles wordt duurder. Wel ke ingrijpende maatregelen hebben we gezien op het gebied van het vleesch door de rogeering beschikbaar gesteld? Ook de prijs van de aardappelen is hoo- ger dan die in den vrijen handel. Wat hoeft de bevolking gemerkt van ingrij pende maatregelen ten opzichte van de suiker? Het oude stolsel-Posthuma: beschikbaar stellen van een rantsoen goedkoopero, en daarnaast van duur dere rijst in den vrijen handel, dut tot zooveel geknoei aanleiding heeft ge geven, is weer gehuldigd- De regeering kon zeor goed op Javasuiker beslagleg- gen en die goedkoop distribueereu. Ook ten opzichte van hot brood heorscht bevoorrechting - der rijken, die zonder bon Zeeuwsch tarwebrood kunnen krij gen en krentenbrood. Het bruine brood was daarentegen hst hoele jaar niet beter dan beestevoer. In Engeland heeft men goede resultaten bereikt met ingrijpen van regeeringswege. Consu- mentenvereenigingen kunnen er weinig aan veranderen. Wel daarentegen de coöporaties. Deze laatsten dienen dan ook gesteund te worden. Spr. vraagt aan de regoering of zij het niet nood zakelijk acht de bevoegdheid te krijgen tot controle over alle particuliere on dernemingen, alsook of do regeeriug boroïd is die gemeenten te steunen, welke door een bijslag uit dc gemeen tekas goedkoope levensmiddelen ver krijgbaar stellen? Spr. wijst op ds schandelijk hoogen melkprijs, z.i. niet noodig. Laat men de pacht drukken door verlaging van den melkprijs. De dividenden, vooral in de levensrnidde- lenproductie, zijn sinds 1916 sterk ge stegen, vooral vau de scheepvaart maatschappijen. Wordt het gaen tijd, dat do regeering ingrijpt? Bankinstel lingen, landbouwers in de ee'Ste plaats hebben hun inkomens sterk vermeer derd, daarnaast textielfabrieken. Spr. geeft hieromtrent verschillende cijfers. Onze grootkapitalisten hebben ons ge- brandniorkt en geplunderd als de ergste roovors. Ook lu 't buitenland geschiedt dit, vandaar al die stakingen. Er is noodig, dat de regeering zelve den aanvoer en vorstrokking van sommige levensbe hoeften ter hand neme, een wet tegen den woeker en vaststelling van maxi mumprijzen. Op het productiestelsel dient te worden bezuinigd; de arbei ders willen wel produceeren voor de ge meenschap, maar niet voor hun oude uitbuiters. Aan de kapitalistische winst dient oen einde gemaakt, aan de arbei ders een perspectief te worden geopend. Socialisatie is een politiek en econo misch vraagstuk van den eersten raög. Vandaar spr. laatste vraag betreffende een planmatige organisatie van het economisch leven. De heer Braat (Plattelandersbond) spreekt over de groote ontevredenheid, die bij de melkveehouders heerscht over den melkprijs, daar de productie kosten hooger zijn en de boeren, hoe gewillig ze ook zijn, niet met verlies kunnen blijven werken. De melk dient met twee centen te worden verhoogd, anders maken de boeren van den win ter de koeien droog en is er geen melk genoog voor de steden. Als spr. mede deelt, dat volgens een rapport op een complex van een H.A. gemolken kun nen worden 32 koeien en een stier, brult de Kamer van het lachen. Minister van IJ s s e 1 s t e ij n be antwoordt de beide sprekers. In do eerste plaats de scheepsvrach- ten. Nu overleg met de Ministers van Koloniën cn van Buitenlandscho Zaken is onmiddellijk na de Schepenverzeke ringswet het Schecpvaarthureau opge richt, dat gouden arbeid heeft verricht onder leiding van den heer van der Houveu van Oordt. Van onze vloot, groot 1V» millioen ton, dient 2 pCt. voor de korte vaart op Engeland, 42 pCt. voor voorziening in de behoeften van Oost on West. Do beschikking daar over hoeft de Regeering niet. Dan vaart godeeltelijk van Java op New- Yorlc 6 pCt. voor Je Entente. Van de overige 50 pCt. is 77 pCt. gerequireerd voor do Regeeriug voor kolen, graan en thee. De zeilscheepsruimte is zeer beperkt, zoodat hot telkens de vraag is, of men daarmede graan of kolen zal halen. De vrachten daarmee zijn ƒ20 op Noord-Amerika on ƒ30 op Zuid- Amorika, dat is zoo laag als maar eenigszins kan. Hoe komt het dan, dat de Holland Amerikalijn zulke winst maakt? 18 millioen daarvan komt ech ter van de Entente. Die winst is niet gemaald door de gerequireerde sche pen. Vun de overige vrije schepen zijh zes passagiersschepen, vormende de helft. Eenige daarvan zijn gecharterd m Chilisalpeter te halen, de overige ervoeren kleine pakjes e. d. De vrach ten zijn inmiddols aanmerkelijk ver laagd. Een staat daarvan wordt in de „Handelingen" opgenomen. Maar hqt sprookt vanzelf, dat zij belangrijk hoo ger moeten zijn dan vóór don oorlog. Zoo zijn de bunkerkolen van 12 tot 49 per ton gestegen. Ook de gages zijn aanmerkelijk hooger. Ten opzich te van de vordering der Nederlandsche schepon en van do vrachten is spr. dus diligent geweest. In geen land is de kolenpositie gun stiger dan in Nederland, dank zij- spe ciaal de kolendistributie, die spr. tegen alle adviezen in heeft gehandhaafd. Er zullen nog 300.000 ton kolen uit Amerika worden aangevoerd met ge- reciuireorde schepen en er zijn nog 420.000 ton Amorikaansche kolen aan- gokocht, die in vrije vaart zullen wor den aangevoerd. De Duitscho kolenle- voring is bevredigend. Mot België daarentegen is de Regeering niet tot een overeenkomst kunnen komen, om dat België 50 per ton vroeg voor ko len die niet half zooveel waard waren als do Amerikaansche die 85 kosten. Deze buitenlandscho kolen zijn voor do industrie bestemd. De Limhurgsche worden voor de particulieren gereser veerd en zonder ondernemerswinst ver kocht. Nochtans komen ze op ƒ50, tegen 19.50 in 1913. Men ziet nu eens, zoo merkte de minister op. welke prij zen men nog moet berekenen in een bedrijf uls dit waarvan zoowol do dis tributie als de productie, dus het ge heele bedrijf, tot overheidszaak is maakt. Graan. Tarwe wordt thans ni noog uitsluitend uit Zuid-Ainerika aangevoerd en do broodprijs wordt al léén bepaald door die van deze tarwe, uiet door de garantieprijzen voor in- laudsche. Dat men een tijd lang slecht bruin brood heeft gegeten, lag aan de hakkers, niet aan het meel. R ij s t. Don aankoop van 20.000 ton rijst, die 7 millioen zou hebben gekost, heeft de minister niet gedaan omdat hij destijds, in oen tijd toen daling van prijs zoor wol mogelijk was, het risico voor do schatkist te groot vond en rijst in Nederland geen volksvoodsel is. Er is trouwens genoeg gort en havermout. Zuivel. Met den F. N Z. schoot de minister niet op cn daarom wendde hij zich tot andere organisaties die een zuivelregeling voor den volgenden winter hebben aanvaard, zoodat, indien de boereu rondom de groote steden oens niet mochten willen leveren tegen den vastgesteldou prijs, do Minister door contracten gewaarborgd is dat er voldoende aanvoer vau elders komt. De berekeningen van den heer Braat acht de minister van slechts matige waarde. Dat wij overigens met onze zuivolprijzen niet erg hoog zijn in ver gelijking met andere landen (trouwens ook in vergelijking met verleden jaar, toen de winterboter ƒ4.50 was, ter wijl zo nu 3.70 zal zijn), blijkt het best door vergelijking inet het zuivel- lund bij uitnemendheid: Denemarken, waar dc melk 11 cent per liter duurder is dun bij ons en boter en kaas even eens duurder zijn (boter 3.25 tegen ƒ2.80, kaas 2 tegen ƒ1.80). In En geland is melk alleen voor de rijksten to betalen. Er is voorts voldoende jnargarine en die is goed, wanneer men haar maar niet to long laat liggen, zooals het Le- vensmiddelenbedrijf te Amsterdam deed dat de margarine vier maanden be* waarde en haar toen in distributie bracht. Vleesch. Er zijn groote hoeveel' heden bevroren vleesch aangekocht, maar de keuringsdiensten van de drie groote steden bedanken er voor om, ten behoeve van dit vleesch de bepa ling buiten werking te stellen volgens welke hot vleesch alleen met de inge» wanden erbij wordt gekeurd. Suiker. Er is 180.000 ton inland' sche suiker geproduceerd, waarvuü slechts 140.000 ton noodig is voor bin- nenlandsch verbruik. Er zou dus geen reden zijn voor suikerrantsoeneerïng, ware het niet, dat betreffende de ove rige 40.000 ton de bepaling is gemaakt, dat die uitgevoerd mogen worden tot een prijs, die het mogelijk maakt dat do in 't binnenland verbruikte daardoor goedkooper kan worden gemaakt. Juist echter doordien die suiker goedkooper werd gemaakt, moest ze worden ge rantsoeneerd, zoodat ze ook werkelijk hier door do particulieren wordt opge bruikt. Want anders zou de industrie die suiker opkoopen en profiteeren van den verlaagden prijs. Deze prijs immers is en dit is in vergelijking met andere landen iets ongehoords niet gestegen. Aardappolen. De aanvankelijk vastgestelde prijs van 10 ct. per kilo bleek te laag to zijn. De groentenprij- zen, die op voiling laag zijn, worden door den tusscbenhandel opgedreven. Schoenen. De proef met de goed koope regeeringsschoenen is niet mee gevallen, zoodat de Minister bezwaar maakt schoenen uit Amerika te.laten komen. In Duitschland zijn de prijzen der levensbehoeften met 95 pCt. gestegen, maar in Denemarken bedroeg die stij ging 111 pCt., in Engeland 116 pGt., in Zweden 157 pCt., in Zwitserland 161 pCt. in Noorwegen 162 pCt. in Frank rijk 161- pCt.; alleen in Spanje 60 pCt. Deze mededeelingen zijn ontvangen van onze gezanten in het buitenland. Ging meu nu echter toeslag geven, dan kwam men daar in lengte van jaren niet af. Men doet het nergens dan in Noorwegen. Verbindt men het 6telsel mot een lage wolatandsgrens, dan wordt het armenzorg. Wel dient men prijs opdrijving van overheidswege te voor komen. Spreker hooft een Duurtecommissio ingesteld en deze verzocht, zoo spoedig mogelijk mot oen ontwerp te komen. Er komt ceno Centrale Duurtecom missio, mogelijk du3 plaatselijke duur- tceommissies. De Centrale Commissie krijgt een groote bevoegdheid, o.a. om contracten nietig te verklaren en be paalde prijzen vast te stellen van han delingen, diensten of producten. Spre ker zal dit outworp zoo snel mogelijk indienen. Men kan hiermede echter niot volstaan. De particulieren zelf mooteu zich voreenigen en nagaan wie woekerwinsten maken. En thans de vragen van den heer Sannes. De eerste vraag beantwoordt spr. bevestigend, met dien verstande, dat de brandstoffen van regeerings- woge worden gedistribueerd. Aan coöperaties zullen voorschotten wor den verleend in overleg met 's Minis ters ambtgenoot van Financiën. Het geschetste Wetsontwerp geeft de be voegdheid ondernemingen te contro- looren, waar het vermoeden bestaat, dat ongeoorloofde winsten gemaakt worden. De. derde vraag beantwoordt spr. positief ontkennend. Wat de laatste vraagaangaat, daar mede bedoelt de heer Sannes voorbe reiding der socialisatie, als de maat regelen, dio de Regeering voorstelt, mislukken. Dit is op zichzelf dus een zonderlinge vraag. Overigens heeft spr. in beginsel geen bezwaar tegen socia- lisatio van sommige bedrijven, maar wel tegen algemeene socialisatie. Zoo zou spr. wel eens willen weten, hoe de luudbouw zou moeten worden geso cialiseerd. Van de Regeering is niet te verwach ten, dat zij een Staatscommissie In- stolt voor dit academisch vraagstuk. Wel wil zij steun verleonen als een of ander wetenschappelijk instituut zulk een commissie mocht instellen. Do verdere behandeling wordt ver daagd tot Vrijdagmiddag. EEN MARINE-MONUMENT. De heër J. Feith schrijft in het Hbl.: Over hun plan: een blijvende herin nering scheppen aan de gedurende den mobilisatietijd gesneuvelde kameraden van do actieve Oorlogs-marine, zit ik te praten met een der matrozen, die, mot eere z'n 37 dienstjaren, eigenlijk 42 telt, want op z'n dertiende jaar was hij als jongrmaatje al gaan varen, en je weet wel, zoo'n paar eerste jaren vaar jo voor niks mee! Hij is geelbe- stroopt met de chevrons matroos-eerste klas vier „termen", en nog 'n dozijn Indische dienstjaren. Zoodat hij wel een soort van récht verworven heeft, te aftreken over „bij o n s in de marine". Hij vertelt mo, hoe het eerst onder do matrozen onzer vloot het denkbeeld is opgekomen, een standbeeld te stich ten ter nagedachtenis en ter eere van het marinepersoneel, dat in dienst van hot vaderland is omgekomen hij ram pen, welke H. M.'s zeemacht geduren de de afgeloopen vijf mobilisatie-jaren hebben getroffen. Nergens hochter solidariteit dan on der ons marine-personeel! Men ver staat er ook nog het gemeenschappelijk woord plicht. De ongelukkige kamera den, die het leven lieten, zo zijn slacht- offors van hun militairen plicht go- woest. En do marine zelve wenscht, dat deze herinnoring niet zal vervagen bij het voortgaan der jaren. Dan zijn er ook do weduwen en wee- zon, dio het zoo op prijs zouden stel len, wanneer een gedeukteeken werd gesticht voor lmn dierbare afgestor- M'n matroos, bonkige, hoekige kerel, mot z'n open rood-bruin gelaat, ge schuurd door den zeewind, en geko perd door het zonneblakeren over de golven, kijkt m© recht aan: „Zie jo, meneer, 't geeft jo zoo'n bolakberd gevoel, als je bier in den Helder op het kerkhof komt, en je wandelt over do plaats, waar zij vijf van de kameraden hebben begraven, dio met den „Frans ijtaereboui" naar den bliksem zijn gegaan. Vijf liggen hier hou op ons kerkhof van Niéhwo- diep en vijf liggen d'r nog onder water, nooit teruggevonden. Maar wil ja wel gelooven, dat 'n matroos dan nog maar liever in do groote zee rust, dan daar zoo maar onder den nakenden grond te liggen. De begrafenis is an ders prachtig geweest; indrukwekkend 'n statie-stoet met vólle muziek salvo's. Ze hebben ook uan dè vijf opèi graven gesproken. Heel mooi gespro ken. Eu allemaal hebbon ze beloofd da> dit maar een tijdelijk grof zou wezen en dat d'r spoedig 'n horinnarings-mo- nument zou geplaatst wordenMaai ze legge d'r nog net zoo; meneer, ei van 'n monument geen sprake!" Dat zit ons marine-volk dwars. Zi, hebben in de zware en moeilijke mo bilisatie-jaren herhaaldelijk het gevaa onder de oogen gezien. Onze marint heeft haar talrijke offers gebracht zon der morren. Maar mag dit nu zoo maar in de ver getelheid geraken? Ik breng hem, al dampend en rook wolken puffend als 'n torpedojager oj full-speod, aan het vorteilen over het geen hij en zijn kamoraden in dit ris.' kante vijftal marine-jaren al doorge' maakt hebben. Ik vraag hem, naar aan leiding dor met zoo grooten ernst e; warm karakter opgozette Vlissingscho Naerebout-foesten, hoeveel zeeofficie' ren en matrozen gedurende de mobili satie het leven hebben gelaten bij dt uitoefoning van hun beroèp. Hij somt op, wel 'n vijftig-tal slachtoffers. En hij haalt sober en somber de lan ge dooderjijst voor me uit de rappt vergetelheid te voorschijn: „Bij ons in do, marine deeien wt dat in volgens hot zuider- en noordep frontier. Om bij het eerste te begihnen hobben wo oèrst gehad dat mijn-ongé luk bij West-Kappello, in het begin no{ van de mobilisatie; maar niemand zal wel vergeten zijn toen de jonge luité nant-ter-zee Luden, met nog 'n korpo raai en acht gemobiliseerde burgers meest van *t loodswezen, bij het de monteereu van een buiten-gaats drij vende mijn de lucht in gingen, en zoowat niets van teruggevonden We hebben nog meer officieren verlo ren, en vandaar dan ook, dat moet vóóral goed verstaanons monumeqi is bostemd evengoed voor de officie ren, dio gesneuvéld zjjn, als voor dc omgekomen gegradueorden en matro zen! eerst bij het. mijn-ongeluk met den mijnlegger „Triton", dat was vooi Vlissingen, on later bij het vergaai, van een defensie-sloep; bij do eerste gelegenheid zijn d'r goed-geteld vier matrozen en bij de tweede occasie 'n korporaal van de marine naar de haaien gegaan. .Ik ga verder, meneer, één kor poraal gesneuveld bij de torpedo-ont ploffing op de „O 5"; 'n sergéant de lucht m gegaan bij het demontecrei van een torpedo-pistool; en nog twee kwajongens tegelijkertijd, waarvan één vermoedolijk dat ding uit z'n poo ten hoeft iaten vallen, kortom! zi, zjjn dood. Dan hebben we de kptelont ploffing gehad aan boord vau de „Gel derland", buitengaats, met vier schepe lingen, dio d'r hun leven hij lieten. Aan den Hoek van Holland liep de loods boot „14" op "n mijn, en behalve drie kranige loodjes, hadden 'n offiqier ét 'n matroos d'r 't nk-vertellen niet van Weer voor Vlissingen: bet mijn-onge luk aan boord van de „HeUevoetsluis'' met den scheeps-dokter, den séhippoi en één matroos omgekomen. De ketel ontploffing op de torpedoboot „G 14' kostte hot leven aan 'n korporual en 'nstokerDat is bij mekaar het dopie-Jijstje ,ypor het, zuider-frontier Dan komen nog de gevallen met doó- deüjken afloop vóór het Noorden Voor IJmuiden twee marine-loodsen omgekomen bij oen poging om schip breukelingen te redden De torpe dohoot „G 11" loopt op zoo'n smerige mijn en een.machinist moet 't met z'r dood hekoopen, :En dan ten leste die ge8chiod,Mrt8 met de „Frans Naerè bout", nou met 't najaar, Jcrek zoówaï twee jaar terug, en zooals al gezegd tien man tégelijk door dat beroerde mijn-ongeluk naar dè eouwighoid." Ilij had mo z'n droevige opgave ge daan, zonder commentaar, zonder sen timentaliteit. Je vaart, en je weet vantevoren, dat daar wat aan vast zit Dat is 't zeemansleven! En als de tij den ernstig worden, zooals in onze jongste mobilisatie-jaren, dan weten ze bij de marine ook, dat er nóg meer van je gevraagd wordt. Voor do gevaarlijke karweitjes, als je schip op mijnenzoekeu ultstoomt, of jo moet bij geval den korporaal-torpe- diet 'n handje helpen bij het demontee- ren van zoo'n kreng van 'n drijvende mijn, krijg je geen extra-gage. rlicht. meneer! Niemand die dó&rover mop pert bij de marine. Maar de menschen aan den wal zijn zoo kort van memorie. Ze lezen 's avonds in de krant, als d'r weer 'n akko.viotje hij de marine heeft plaats gehad. Maar den volgenden ocbjend zijn ze 't net zoo weer vergeten. Dus opgeteld vertegenwoordigt het tpch wol een kranig stuk-plichtsvervul ling door ons marine-korps die vijf tig gesneuvelde officieren en minderen op de doodenroll Ik hou' H}ijn matroos nóg aan het vertellen ovor deze luatste onrustige jaren, ook ovor óns land, toen, zoo tal loos velo daden van woarachtigeo 'hel denmoed door onze marlno-manhen ver richt zijn. „Zeg 's, komt hot me zoo voor, alsof .het voornamelijk de mijnen zijn geweest, die het grootst aantal slacht offers geëischt hebben?" „Justomcnt, moneer, dat snap je daar precies, want 't *yn bijna allemaal mijnongelukken, djiioct dan wel. indir roet, waaraan do kpiporuden zijn, komeu to overlijden. We hobben d'r ongeloof lijk voel last van gehad,veel meer dan jullio thuis ooit" op je vingers zouë kunnen ua-rekenenDat d'r zooveel mijnen op onze kust aanspoelen, vindt zijn verklaring in dat wgaien van zoo veel westenwinden.Afiju, dat zult u misschien óók wel ^,oten!„„ "Nou driji ven daar die mijnen. Maar meestal valt 't zoo, dat je ze niet ziet. Eu kom mot jo schuit maar 's terecht in 'n ter- koerd mijnenveld, waarvan je 'de lig-' ging van do soriokabols niet kentl.-v... Dan zit jc meteon .aan ulle kanton; en midden-in 't gevaar. Bij blak weer bo tert dat nog wel; dau heb jo goed zicht, als jo maar belieft uit te kijken en op te letten. Maar als liet water, deïnig wordt en dc r.co slaat aan hei kabbelen, bijvoorbeeld met de zon dwan tegen, dan ben jo lokker uit. Den glans vau zoo'n motalen mijn ,kan je dun net zop min van epp golf-,k,oppie onderscheiden als ,<l aai}, mij'iijnt Aie: of ik ijjjit.rpoe eerste-, of tyèqaéjklt benBij stil Water Zipn we in de'ma rine, imöt vertéouwd personeél, zélfa' wel kans, óm oft' 'n vijf' of zeahond'érd meter en met 't blootc oog zoo'n ding vantevoren te zien aanzeilen. Dan ga je maar paffen, wat! Je schiet met 'n mitrailleur, of mét je karabijnen, net zoo lang tot jó voldoende gaton in de huid vau zoo'n mijn geschoten hebt. Dan gaat dat zinken. En niemand die daar ooit meer last van beoft op den bodem van de zoelDat geeft altijd weer lol onder de Jongens!" „Maar als de mijnen aan de kust spoelen?" - „Daar heb je 't juust, meneer. Als die dingen onverwacht komen aandrij ven, en ze willen niet meer loslaten van den wal, dan moeten we d'r net zoo jood op af. Nog nooit een matroos, die dan laat merken, dat hij geen behagen in 't karweitje liad.... Nou eerst zetten we netjes het terrein af. En dan maar Jemonteeren. Daar zit je gevaar. Want je heb d'r van die gevoelige dingetjes bij, de zoogenaamde gehorende, die d'r voelsprietjes uitsteken. En als je daar wat ruw tegenan stoot, dan is 't al ge beurd!..... Onze eigen mijnen zijn zoo erg niet eens. Die springen pas, wan neer je d'r met 'n vijf-mijls vaartje :.egen-op tornt. Maar de Engelsche zijn overgevoelige krengen, en duar moet jo maar'liever niet met jo schip, zells aiot met je sloep; tegen-an botsen." Toen grinnikte z'n gezellige zee- ans-kop van glunderende herinnering: ,,'n Tijdje geloo' drijft d'r gemoede- roerd zoo'n kanjer tegen hot fort Hors- >ens aan; nou, de schildwacht neemt z'n beenen. Maar onze korporaal-tor- pedo-maker trekt z'n jekkertje uit, zwemt d'r kalmpics naar toe, en demon- toert 't ding van uit 't wator. En net zoo'n aardigheid heeft ouzo luilenant- ter-zeo Brouwer ook 's uitgehaald; die jumptc ook over boord, zwom d'r met 'n parade-slag heen, en schroefde rustig den boel uit mekaar.... Maar wanneer do mijn slimmer is dan de matroos, dan hê' je niet eèns tijd om achter je goeie- dag te wenschen. 't Is al gebeurd eer je mekaar knn waarschuwen!.... Zoo is 't immers ook gegaan met de „Naere- bout".... Telkens, koiflt m'n mhtroos terug op deze scheepsramp, die wol den meea ten indruk heeft gemaakt in den lan de, ook buiten de marine. Tien doo- den, waarvan slechts Vijf lijken kon den worden opgepikt en geborgen, met plechtige begrafenis te Nieuwe- diep. .„Dat zal ik u zeggen, meneer, waarom we juist over die „Naerebout"- geschiedenis hij ons in de marine wat nh-piekorenDaar is toen een fonds voor gemaakt, mot bestemming uit- •luitond voor de nabestaanden van do verongelukten aan boord van dat, op een mijn geloopen schip. Dat 's goed, dat 's billijk, dat 's in z'n soort zelfs prachtig. Maar waarom nou alleenig r de nabestaanden van do „Naero- b'out vragen w ij ons af?'n Dooie kameraad van 'n „Triton", 'n „Gelder land", 'n „HeUevoetsluis", 'n „G 11" of „G 14", en wat voor marine-bodem ook,-dio laat toch net zoo goed z'n wijf en'z'n kinders achter. Maar die ande ren krijgen niks extra's, want daar voor bestaat géén fonds. En dio moe ten dus tevreê zijn met hun officioele uifkóorjng van vijf gulden voor dc we duwe en Vijftig cents voor elk kind Zegt u nou zelf, dat 's waarachtig toch niot zoo heel veel in déze dure tijjen. wat!" Ik reaumeerde: „Is 't jullio dus eigenlijk om een algemeen fonds te (loèh, met do bedoe ling van uitkeerlngon aan Mie nabe staanden dér mobilisatie-slachtoffers?" „Nêe. nou verstaat n ons verkeerd, meneer. Weet je waarover wo eigenlijk -zitten to kankeren?... die centen is niet eens de hoofdzaak, 't Is 'n zaak van ponteneurl 'n Zeeman is nou een maal wat branio uitgevallen,, vooral als we ons verbeelden, dat we récht hebben om dat to Zijn. En hou zit ons o'ngeinakkélijk dwars, dat d'r in heel Niexiwedicp, hier ie immers onze ma- rinehomel op aard', dat d'r in onze zee sluis-stad geen monument staat opge richt, waarop de weduwen en wcezen van. onze gesneuvelde kamoradon, on 'en ook niet de overlevende inarinc- menschen zelf, mot fierheid kunnen wijzen, als we d'r langs loopon en we willen ons herinneren, dat we die harde jaren hobben doorgestrejen sedert, 1914, toen de buitonlandsche oorlog begon, tot in 1919, nou wo nog dagelijks bezig zijn met het. opruimingswork van al dien mijnen-rommel - „Dus, matroos, zou het onze Ne derlandsche Marine niet onaangenaam wezen, als onze Nederlandscho burgerij bijdroeg aan de totstandkoming van jullie marine-plan, om een herinnerings- standbeold te stichten voor ons kranig zee-volk, dat in de afgeloopen jaren, dag-in dag-uit, voor ons zijn moeilijken plicht hooft geduau?" „Meneer, je spréékt als 'n hoek! ïk ben benieuwd als je 't nou ook schrijft, of jullie burgera ons helpen gaan. Wat deuk jo daar zelf van, meneer?" „Wat ik donk, kameraad?... dat juiie jo standbcold hebt verdiend, en dat jullio het dus ook k r ij g tl" De schr. bedoelt blijkbaar een korporaal. ConcordiaanHollandia III. Zondag a.8. speelt onze plaalsgcnoo- te voor den N.-H. V. B. Ie kl. tegen Holl. III uit Hoorn. De eerste wedstrijd door Conc. ge spoeld logen W. -F, C. III eindigde in oen gelijk spol, voorwaar eon mooi rc- sultaaf voor déze jonge verceniging. Daar „Helder" naar buiton is, zullen ongetwijfeld -velen Zondagmiddag een gang naar Tuindorp doen. Concordiaan komt uit als volgt: Bakker Ike Oostendorp Baas Diedonbovon Hoenderdos Vooligel Augustijn Helder Brinksma Veldhuizen Scheidsrechter D. Kort. Aanvang 2 uur. H. V. V. I—Victoria L Terrein. Tuindorp, aanvang 10 uur. II. 'V. V. koiht als vólgt uit-. HoU Dienaar Wal Valkenbdrig Bouwma Bak Móljjn Vader 'do Vriés Horkomij v. d. Leek Lj !t vc^yoig. Wegens de N. y. B„ ia r9ër'naam vati „Hi V. V." Veranderd in „Batavier".

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1919 | | pagina 1