HELDERSCHECOURANT
w
Tweede Blad.
Mo. 5166
ZATEROA6 18 OCTOBER 1919
47* JAAROANQ
Redactour-Ultge¥»r i C. DB BOHR ér., Helder, Oplaag 7000 cx, - AboDP«menteprl|»i In do »ted f 120, por po»t f 1.40, Buitenland f g.40. - Lo»»^ex^^^t^' A4T»f^i»nt»>n^p»rj^oel20ot.
Op- en ondergang van «Zon en Maan
en tijd van heogwater (Texel).
(Wintertijd.)
Zendag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
•et ober.
19 n
20
31
22
23
24
Maa
Q
Zon
Hoogwater
Of.
onder
op:
onder
v.m.:
n.m.
1.88
a.
2.S8
6.38
4.56
4.-
5.-
2.49
3.18
6.35
4.54
5.10
6-
8.M
8.39
6.37
4.52
65
6 45
6.8
4.—
6.39
4.50
6.60
7 25
•.13
4.23
6.40
4.48
7.30
8.-
7.18
4.49
6.43
4.46
8.10
8.35
8.22
5.20
6.45
4.44
185
9.5
Gymnasiaal Onderwijs.
.Meermalen zijn er stemmen op
gegaan om ook hier ter stede eene
inrichting gevestigd te krijgen
waar gymnasiaal onderwijs gege
ven wordt. Deze stemmen zijn tot
nu toe echter alle verklonken, want
bepaalde stappen om tot het beoog
de doel te geraken werden nog
niet gedaan; het bleef b|j wen
schen, spreken en schrijven.
Zeker hebben verschillende om
standigheden meegewerkt, dat wij
hier nog niet verder zijn gevor
derd. Onze gemeente was niet voor
lijk op het gebied van onderwijs
en daardoor is het zeer begrijpe
lijk, dat ons gemeentebestuur en
ook vereenigingen en particulieren
er tot heden voor hebben geijverd
om allereerstdie inrichtingen te
verkrijgen, welke met het oog op
de eischen van onzen tijd voor een
stad als Helder als beslist onmis
baar moeten worden beschouwd.
En gelukkig kan worden geconsta
teerd, dat het ijveren werkelijk ook
resultaten heeft opgeleverd, wat
bewezen wordt door het feit, dat
in de laatste jaren meerdere nieu
we onderwijs-inrichtingen werden
gevestigd, welke in een bepaalde
behoefte voorzien, zoodat uitstel in
dezen niet verantwoord ware ge
weest. Ook vermoeden wij, dat de
oorlogsjaren, die ook over onze
gemeente allerlei moeilijkheden en
zorgen, niet het minst f i n a n-
t i e e 1 e zorgen hebben gebracht,
menigeen, die overigens de plaats
onzer inwoning wel gaarne reeds
met eene gelegenheid voor gym
nasiaal onderwijs verrijkt had ge
zien, hebben afgeschrikt om dit
vraagstuk sterk op den voorgrond
te byengen, temeer omdat hij wist,
dat er eerst nog zooveel andere,
gewichtige belangen waren te be
hartigen.
De oorlog is nu echter voorbij;
ons leven nam in weerwil van
duurte en maatschappelijke strub
belingen langzamerhand weer zijn
normale vormen aan; alles gaat,
zooveel mogelijk althans, in den
lande, weer zijn gewonen gang, en
dit is maar gelukkig ook, want wil
len wij niet achterblijven in den
wereldwedstrijd, dan moeten wij
juist nu niet bij de pakken blijven
neerzitten, doch dan dienen wij te
zorgen, dat ons volk, voor zooverre
dit nog niet het geval is, In de
voorste rijen komt te staan, wat
ontwikkeling, handel en industrie
betreft. En het best zullen w|j dit
kunnen bereiken door op elk ter
rein het ^nderwijs op hooger peil
te brengen, eii niet alleen den meer
gegoeden, maar tevens den minder
bedeelden burger alle gelegenheid
te bieden om zich overeenkomstig
zijn aanleg te ontwikkelen en zich
zoodoende te bekwamen voor het
beroep, het vak of het ambt, dat
het meest beantwoordt aan zijn
ambitie en geschiktheid.
Wie op dit standpunt staat
wij hopen, dat een ieder, die voor
uit wil, deze opvatting deelt zal
het dan met ons eens zijn, dat ook
te Helder wel eens ernstig gedacht
mag worden aan het verkrijgen
van eene inrichting voor gymna
siaal onderwijs. Wel behooren wij
niet tot degenen, die deze aange
legenheid beschouwen als een zaak
van groote urgentie, zoodat wij niet
zouden kunnen wachten, zelfs geen
dag en geen uur, maar toch valt er
veel voor te zeggen, daf er spoedig
stappen worden gedaan, ten einde
in die richting iets te bereiken.
Jongelui uit onze stad of hare naas
te omgeving, die later aan eene
hoogeschool in de oude of nieuwe
letteren, de rechtswetenschap of de
godgeleerdheid wenschen te stu-
deeren, zijn nu genoodzaakt zich
vanaf het 12de of 13de levensjaar
elders op een gymnasium voor te
bereiden voor bedoelde academi
sche studie, wat hetzij veel kosten
en tijdverlies door het heen en
weer reizen, hetzij groote uitgaven
voor kost en inwoning met zich
meebrengt, 't Is zeer begrijpelijk,
dat niet alleen menig jongmensch,
doch vooral ook nlenig ouder daar
door wordt afgeschrikt, met het
gevolg, dat men dan maai- gebruik
gaat maken van een der onderwijs
inrichtingen, welke onze stad wèl
bezit. Dikwijls is dit echter niet
overeenkomstig den aanleg en de
wenschen van de studeerenden, dus
ook niet in hun belang. En wat de
hooge uitgaven voor eene opleiding
elders betreft, deze zijn natuurlijk
oorzaak, dat het kind van den
minder gegoeden Helderschen bur
ger tot heden aan gymnasiaal on
derwijs niet behoeft te denken, hoe
vurig ook begeerd. Daarom: wil
men de voor-opleiding tot de acade
mie hier werkelijk brengen onder
het bereik van de kinderen der ge
heele burgerij, dan diene men te
beginnen met de vestiging van
eene inrichting, waarvan het be
zoeken de bovengenoemde bezwa
ren niet met zich meebrengt. Hier
bij z|j al dadelijk opgemerkt, dat
ook zij, die later niet aan eene hoo-
gescheol in de letteren, de rechte*
of de theologie willen studeeren,
doch zich wenschen te bekwamen
voor eene middelbare bevoegdheid
in een der moderne talen en daar
voor tegenwoordig wel eenige klas
sieke kennis noodig hebben, met
het aanwezig z|jn van eene derge
lijke onderwijsinrichting hun pro
fijt zouden kunnen doen.
De vraag is nu, op welke w|jze
onze stad in het bezit zou kunnen
komen van eene gelegenheid, waar
onze jeugd gymnasiaal onderricht
ontvangen kan. En dan zou men
zoo zeggen, dat de vestiging van
een gewoon gymnasium de eenvou
digste en meest voor de hand lig
gende oplossing is. Toch wil het
ons voorkomen, dat er nog wel
andere wegen z|jn, die ons in dezen
kunnen brengen, waar wij wezen
willen, wegen, die om verschillen
de redenen misschien de voorkeur
verdienen. In allen gevalle zou
naar onze meening op drieërlei
wijze hier kunnen worden voorzien
in het gemis van voorbereidend
hooger onderwijs, zoodat wjg ons
voorstellen in dit en in een vol
gend opstel die drie wijzen nader
te bespreken.
lo. Men kan een volledig gym
nasium stichten. De wet op het
Hooger Onderwijs schrijft voor, dat
in elke gemeente met meer dan
20.000 inwoners een gymnasium
met 6-jarigen cursus gevestigd
moet zijn. Alleen de Koningin kan
om bepaalde redenen van deze ver
dichting vrijstelling verleenen.
Jaar ons gemeentebestuur telkens
deze vrijstelling heeft gevraagd en
ook verkregen, zeker omdat het de
aanvrage behoorlijk kon motivee-
ren, behoefde tot de stichting tot
nu toe niet te worden overgegaan,
hoewel Het aantal inwoners aan
merkelijk grooter is.
Met recht mag worden betwijfeld,
of een volledig gymnasium met
6-jarigen cursus voor eene stad als.
de onze geen overdreven luxe zou
zijn. Een dergelijke inrichting toch
is zeer kostbaar, en nu zou men
zich door de kosten nog niet be
hoeven te laten afschrikken voor
foed onderwijs moet men veel over
lebben ware het, dat op een be
hoorlijk aantal leerlingen te reke
nen vieL Dit laatste zou vermoede
lijk wel het geval zijn, wanneer
Helder het centrum ware van een
dicht bevolkte omgeving en van
buiten gemakkelijk te bereiken. De
omstandigheden, n.1. de ligging en
de verkeersmiddelen, werken in
dezen echter volstrekt niet mee, en
ook weten wij, dat een toeloop van
ongelui uit de verte naar Noord-
lolland's noordpunt geenszins te
verwachten is. De stad zelve zou
dus b|jna alleen het quantum leer
lingen moeten leveren. En nu is
het wel waar, dat met de gelegen
heid dikwijls ook de genegenheid
komt, doch dit neemt niet weg, dat
jerechfcvaardigd is de vrees, dat
iet aantal scholieren hier beslist
zeer klein zou blijven, te klein om
een volledig gymnasium behoorlijk
te bevolk'h. Andere steden, o.a.
Winschoten en Assen leveren het
bewijs, dat mén in dit opzicht erg
kan sukkelen, zoodat daar telkens
weer stemmen opgaan om de reeds
lang bestaande inrichtingen, die
zeer duur zijn, eenvoudig maar op
te doeken. Met het oog op een en
ander lijkt het ons dan ook niet ge-
wenscht om met groote kan.s van
mislukking een sprong in het duis
ter te doen en de zaak te breed op
te zetten. Er zijn gelukkig nog
andere wegen.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Gemeenteraad van Helder.
Vergadering van den Raad dei-
gemeente op Dinsdag 21 October
a.s., des avonds 7 uur (aanvang
half acht).
Van de agenda vermelden wij de
volgende onderwerpen:
Ingekomen stukken, o.a.:
Adres van verschillende organi
saties met verzoek aan de tegen
woordige loonregeling een terug
werkende kracht toe te kennen tot
1 Januari 1919 en een nieuwe sala
risherziening in uitzicht te stellen.
Ontslagaanvragen van onderwij
zers en onderwijzeressen aan
school 8 en 7b (Held. Crt. 27 Sept.).
Behandeling van het aangehou
den voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot intrekking van het
Raadsbesluit van 22 Februari 1919
tot stichting van een o. 1. school
aan de Dóggcrsvaart.
Voorstel van Burgemeester en
Wethouders om hun College een
blanco crediet te verleenen voor
het instellen van een onderzoek in
Het belang van scheepvaart en vis-
sbherij, in verband met de uitvoe
ring der Zuiderzeewerken,
j Vaststelling van eenige belas
tfrigkohieren, alsmede van een ver
ordening betreffende de bedrijven
van goud- en zilversmeden enz., en
tot intrekking van enkele artikelen
der Algemeene Politieverordening.
Voorstel tot goedkeuring van de
balans en winst- en verliesreke
ning van de gasfabriek, waterlei
ding, reiniging, het Levensmidde-
lenbedrjjf, en het Grondbedrijf, als
mede de rekening en verantwoor
ding van Burgerlijk Armbestuur,
Algemeen Weeshuis, en de voor-
loopige vaststelling der gemeente
rekening. Deze cijfers zijn bereids
gepubliceerd in de Held. Crt. van
Zaterdag 27 Sept.
Aanbieding der gemeentebegroo-
ting, dienst 1920.
Benoemingen.
Verhooging opcenten op de
Personeele belasting.
B. en W. hebben aan den Raad
het volgende schrijven gericht:
Nu b|j de wet van den 19den Sep
tember j.1. St.bl. No. 580, wijziging
is gebracht, in de wet van 16 April
1896, St.bl. No. 72 (wet op de per
soneele belasting) en daarbij on
der meer de in art. 12 dier wet ge
regelde grens van belastïngplich-
tigheid niet onbelangrijk is ver
hoogd. is het noodzakelijk ook de
op art. 247 der Gemeentewet steu
nende gemeentelijke verordening
tot heffing van opcenten op de
ovengenoemde belasting aan een
herziening te onderwerpen. Wijl
het hier niet de plaats is een uit
eenzetting te geven van het ka
rakter der wijzigingen, die in de
wet z|jn aangebracht, meenen wij
als haar algemeene beteekenis te
mogen aanstippen, dat getracht, is,
meer dan tot heden het geval is,
aan de belasting het karakter te
geven eener verterings-belasting.
Van groot belang zou het evenwel
zijn, indien kon worden nagegaan
welken invloed de wijziging zal
uitoefenen op de finaneieele uit
komsten, omdat daling of rijzing
van de opbrengst vanzelfsprekend
zal worden teruggevonden in het
geen de gemeente uit deze belas
ting aan opcenten trekt. Juist hier-
"n zijn echter de mededeelingen
van den Minister van Financiën
zeer vaag. In de Memorie van Ant
woord vinden wij hieromtrent het
volgende:
„Hoogere opbrengst van de be
lasting verwacht de ondergeteeken-
de (Minister van Financiën) zoo
wel uit de beide nieuwe grondsla
gen. pleiziervaartuigen en biljar
ten, als uit de hoogere huurwaarde
der gehuurde perceelen en de her
vatting van alle eenigszins be
langrijke inboedels."
En verder: „Het is den onderge
tekende echter tot zijn leedwezen
onmogelijk aan het verzoek om een
nadere i aming te voldoen." Na toch
en zeer globale raming van enkele
cijfers te hebben gegeven, vinden
wij ten slotte: „Maar het is niet
doenlijk bedragen te noemen, die
op objectieve gegevens berusten,
want die gegevens bestaan óf in
het geheel niet óf zouden slechts
Jen koste van een omvangrijk en
t|jdroovend onderzoek verkregen
kunnen worden."
Wij zouden tot deze aanhalingen
geen aanleiding hebben gevonden,
ware het niet, dat de door den Mi
nister aangevoerde bezwaren het
evenzeer voor ons onmogelijk ma
ken om bij dit voorstel een raming
van opbrengsten over te leggen.
Zoo weinig zelfs kunnen wij den
invloed der wijzigingen voor onze
gemeente leeren kennen, dat zelfs
verwachtingen van een meerdere
of mindere opbrengst zich op geen
enkelen grond laten verdedigen.
Wel kan met zekerheid worden
geconstateerd, dat uit de beide
nieuwe grondslagen, pleiziervaar
tuigen en biljarten, voor onze ge
meente geen noemenswaardige op
brengst kan worden verwacht, daar
b.v. pleiziervaartuigen voor zoover
ons bekend - is, in deze gemeente
niet worden gehouden.
Voor 't. overige zal de wijziging
van art. 12 der wet haar beteekenis
voor de opbrengst der belasting in
onze gemeente zeker niet missen.
In dit artikel toch wordt de grens
van belastingplichtigheid naar den
eersten grondslag bepaald en het
is duidelijk, dat pu dit bedrag is
verhoogd van 75.— tot 100.—
een groot aantal perceelen niet
meer naar dezen grondslag zullen
worden belast. Evenmin mogen wij
den invloed van de wijziging van
art. 13 onderschatten. Hierdoor
toch zal men in de kom onzer'ge
meente voor de bepaling van het
bedrag dat men naar den eersten
grondslag verschuldigd is, een som
van 95.van de belastbare huur
waarde mogen aftrekken, terwijl dit
bedrag tot nog toe was bepaald op
ƒ60.een verschil dus van 35.—.
Daargelaten dan ook de vraag,
welke oplossing straks zal moeten
worden gegeven van het immer
moeilijker wordende vraagstuk hoe
de inkomsten onzer gemeente met
de altijd stijgende uitgaven gelij
ken tred kunnen houden, meenen
wij reeds thans met voorstellen tot
wijziging van de onderwerpelijke
verordening te moeten komen, om
zoo eenigszins mogelijk verminde
ring van inkomsten uit deze bron
te voorkomen.
Samenvattende stellen B. en W.
den Raad voor de verordening op
de heffing van opcenten op de
hoofdsom der personeele belasting
te wijzigen, waarbij het aantel op
centen als volgt wordt vastgesteld:
1. voor de kom der gemeente be-
hoorende, volgens de wet op de
personeele belasting van den 16
April 1896 (Staatsblad No. 72), tot
de 5e klasse:
50 opcenten voor de aanslagen
van hen, voor wie de belastbare
huurwaarde niet te boven gaat, het
dubbele van de som in art. 12 van
die wet bepaald, zijnde voor ge
noemd gedeelte dezer gemeente
100.en dus niet hooger is dan
200.—;
65 opcenten voor de aanslagen
van hen, wier belastbare huurwaar
de niet hooger is dan 225.-
80 opcenten als boven niet hoo
ger dan 250.
95 opcenten als boven niet hoo
ger dan 275.—;
110 opcenten als boven niet hoo
ger dan 300.
125 opcenten, of het volle getal
der opcenten van de aanslagen van
hen, voor wie de belastbare huur
waarde meer bedraagt dan 300.
2. voor het gedeelte der gemeen
te buiten de kom behoorende naar
dezelfde wet, tot de 8e klasse:
50 opcenten voor de aanslagen
van hen, voor wie de belastbare
huurwaarde niet te boven gaat het
dubbel van de som volgens art. 12
der meergenoemde wet, bepaald op
62.50 en dus niet hooger is dan
125.—;
65 opcenten b|j een huurwaarde
niet hooger dan 140.
80 opcenten bij een huurwaarde
niet hooger dan -155.
95 opeenten bij een huurwaarde
niet hooger dan 170.
110 opcenten bij een huurwaarde
niet hooger. dan 185.
125 opcenten of het volle getal
dor opcenten voor de aanslagen
van hen voor wie de belastbare
huurwaarde meer bedraagt dan
186.—.
Op de aanslagen van hen, dié
niet naar den grondslag huurwaar
de worden aangeslagen, wordt het
volle getal van 125 opcenten ge
heven.
In art. 2 wordt bepaald, dat deze
verordening voor het eerst wordt
toegepast op de heffing over het
dienstjaar 1920.
BINNENLAND.
Nederland en België.
Havas-Reuter meldde uit Brus
sel d.d. 16 Oct.:
De correspondent te Parijs van
de „Libre Belgïque" meldt dat,
naar men hem heeft verzekerd, de
Belgische delegatie de volgende
voorwaarden heeft aanvaard:
Voor België volkomen vrijheid
op de Schelde in tijd van vrede;
groote economische voordeelen wat
betreft de werken, op die rivier
uit te voeren, het handelsstelsel,
het loodswezen, de tolheffing, enz.,
maar geen enkele concessie of'
overeenkomst op militair gebied. In
oorlogstijd zal Nederland het recht
hebben de rivier af te sluiten.
Op dit oogenblïk kon de corres
pondent geen nadere bijzonderhe
den te weten komen.
De zaak-van Groenendael.
De Haagsche redacteur van „Het
Volk" schrijft:
Nu verschillende bladen toespe
lingen maken op de feitelijke toe
dracht van de zaak-van Groenen
dael, gevoelen wij geen bezwaar om
iets van de geruchten mee te dee-
len, die daaromtrent de ronde doen
in Haagsche kringen, Waarin men
van deze affaire op de hoogte kan
zijn.
Naar verluidt en wij hebben
wel reden, deze lezing van de zaak
juist te achten is de plaats, waar
de heer van Groenendael te Brus
sel een gesprek over een volks
stemming in Limburg heeft ge
voerd, de Amerikaansche legatie in
genoemde stad. Men herinnert zich,
dat de regeering reeds eenigen tijd
geleden op een schriftelijke vraag
an een Kamerlid, of haar iets be
kend was omtrent het bericht, dat
?.en Nederlandsch Kamerlid in Bel
gië propaganda maakte voor de af
scheiding van Limburg, antwoord
de, dat haar dit inderdaad bekend
en het bericht juist was. Het trok
toen de aandacht, dat de regeering
toen niet tevens mededeelde, welk
Kamerlid die propaganda bedreef.
Dat het betrokken Kamerlid de
heer van Groenendael was, daaraan
twijfelde welhaast niemand.
In verband zoowel met het een
als met het ander ligt thans de ver
onderstelling voor de hand, dat dj
Nederlandsche regeering destijds
vanuit de kringen der Amerikaan
sche legatie te Brussel zelf op de
hoogte is gebracht van de door den
heer van Groenendael bedreven
propaganda is deze veronder
stelling juist, dan blijkt hieruit te
vens dat in de kringen der Ameri
kaansche diplomatie wel sympathie
wordt gevoeld voor het standpunt
der Nederlandsche regeering in het
Nederlandsch-Belgisch geschil
maar dat ge«oeinde legatie bij deze
waarschuwing tevens de mededee-
ling heeft gevoegd, niet in deze
publiekelijk te willen worden be
trokken. In deze veronderstelling
voortgaande, komt men tot de con
clusie, dat dit laatste de regeering
zal hebben bewogen, in haar ant
woord op de schriftelijke vraag van
een afgevaardigde den naam te
verzwijgen van het Kamerlid, dat
in België annexionistische propa
ganda heeft gevoerd. Had de regee
ring den heer van Groenendael ge
noemd, dan had op haar ook de be
wijslast gerust en zij had geen be
wijs kunnen aanvoeren 'zonder de
Amerikaansche legatie, aan wie zij
de informatie had te danken, tegen
haar uitdrukkelijk verlangen in de
zaak te betrekken. Deze loop van
zaken zou tevens kunnen verkla
ren, waarom de regeering Dinsdag
in de Kamer zweeg ondanks den
van verschillende z|jde op haar uit
geoefenden aandrang om klaarheU
te brengen.
Naar wat wij in verschillende
kringen in den Haag vernamen,
lijkt het ons bij lange na niet on
waarschijnlijk, dat de zaak zich
heeft toegedragen, gelijk wij hier
boven hebben beschreven.
Extrn-maand Rijkspersoneel.
Het Uitvoerend Comité uit den
Centralen Nederlandschen Ambte-
naarsbond en den Centralen Bond
van Pont-, Telegraaf- en Telefoon
personeel heeft aan de Tweede Ka
mer een adres gericht, houdende
het verzoek in het wetsontwerp
233 (uitkeering extra maand
salaris aan Rijkspersoneel) de vol
gende verbeteringen aan te bren
gen:
a. een verdubbeling der door de
Regeering voorgestelde uitkeering;
b. aan na 1 Juli 1919 in dienst ge
treden vast-, tijdelijk en hulpper
soneel, voor elke maand waarin
dienst wordt verricht, 1/6 worde
uitgekeerd van het bedrag, dat aan
op of voor 1 Juli 1919 in dienst ge-
'reden personeel wordt toegekend;
c. voor het intern personeel als
basis voor de uitkeering genomen
worde, het totaal der belooning in
geld en van het inkomen vertegen
woordigd door het internaat;
d. personeel, dat dagelijks werk
zaam is, maar dat minder dan 400
uren dienst in de afgeloopen 3
maanden heeft verricht, een uit
keering ontvange naar reden van
den verrichten dienst;
e. de uitkeering ook worde ver
leend aan de weduwen en weezen
van in 1919 overleden personeel
Kalkeieren.
De Min. van Landbouw heeft
zijne beschikking van 1 Aug. j.1..
houdende vaststelling van maxi
mum-prijzen voor kalkeieren, met
ingang van 15 Oct. ingetrokken.
Aan coöperaties, die daartoe tij
dig hun bestellingen kunnen in
dienen bij het Rijks Centraal Admi
nistratiekantoor voor de Distribu
tie van Levensmiddelen, zullen
kalkeieren nog geleverd kunnen
worden tegen dezen vroegere» ma
ximum-prijs.
Voor straf onder de wapenen.
Inlevering zakboekje, enz.
De met groot-verlof of onbepaald
(klein) verlof zijnde dienstplichti
gen van de militie te land én de
andweer hebben hun zakboekje,
verlofpas en verdere op den mili
tairen dienst betrekking hebbende
iapieren moeten inleveren, of doen
nleveren ter gemeente-secretarie.
De dienstplichtigen, met onbepaald
(klein) verlof, die zonder bekende* fcnoer dnn 300.000 bespaard,
geldige reden geen gevolg hebben
gegeven aan de oproeping tot aan
melding ej\ overlegging van het
zakboekje, zullen door of vanwege
hun Korps-Commandant onder de
wapenen worden geroepen. Blijkt,
dat de betrokkene nalatig is ge
weest. dan wordt hij gestraft en
blijft hij onder de wapenen, totdat
de straf is geëindigd. Bij het i^iet
voldoen aan het bevel om onder'de
wapenen te komen, wordt hij afge
voerd als deserteur. Geldt het een
groot-verlofganger, dan zal de be
trokken Commandant van het ver
zuim kennis geven aan den Minis
ter van Oorlog.
BUITENLAND.
wond. terwijl een trein van Gladbach
naar Duisburg daar doorreed, zeven
koeien uit een veewagen laten springen
en gestolen. De diefstal werd ontdekt
doordat nien een der roovers uit
trein zag springen. Drie runderen heeft
de politie lovend en twee geslacht terug
gevonden, de beide overigen zijn, oven
als de dieven, verdwenen.
FRANKRIJK.
In het proces tegen de Franschen, die
aan de „Gazette des Ardennes", het
in de Fransche taal door de Duitschers
in het bezette Fransche gebied tijdenB
den oorlog uitgegeven dagblad, meege
werkt hebben, heeft de regeeringseom-
niissaris in zijn requisitor 7 ter doodi
veróordeolingen gevraagd.
ENGELAND.
Maatregelen tegen den woningnood.
Dr. Addison, de minister van gezond
heid, heeft medegedeeld, dat de regee
ring oen aantal personen had" uitgenoo-
digd, om plannen voor het bouwen van
houten huizen over te leggen. Op een
fundeering van beton kwam de prijs
ervan op f 689 of mot lichtleiding, ver-
warmingsleiding en waterleding op
721 10 sh. Er scheen heel weinig ver
schil te zijn tusschen de kosten van een
houten cn die van een stcenen of beton
nen huis. Men moet bedenken, voegde
Addison eraan toe, dat vier wanden of
muren nog geen huis maken.
De regeering wil huizen en geen stal
len bouwen, maar het was duidelijk,
dat de kosten, onverschillig tot welken
vorm van huizen men besloot, schrik
barend zouden zijn. Zelfs de veranderde
logorbarakken zouden nog op 400
komen.
De regeering heeft nu grond gekocht
voor honderdduizend nieuwe huizen.
Voortig duizend huizen zijn in het
begin stadium eu 8000 zijn al voltooid.
Dit was, zeide Addison tot een jour
nalist, meer dnn de regeering verwacht
had, daar zij met volstrekt niets waB
begonnen. Wij moeten voor op zijn
minst een half millioen huizen zorgen
cn ik zul or alles op zetten, om er tegen
het voorjaar honderdduizend te hebben.
Tenslotte zoide de minister nog, dat
hij houten huizen niet in discrediet wil
brengen. Hij zou blij zijn. als hij ze
voor 250 zou kunnen krijgen en ver
wachtte aanbiedingen van de menschen,
die ze daarvoor konden leveren. Tiet
gemiddelde bedragdat de regeering
nu voor een huis betaalde, was 690.
Door den prijs voor den bouwgrond te
beperken, beeft de regeering reed»
;arbeld iets extra verdienen kan, en men
berekent het bedrag dezer verdiensten
in de meeste gevallen op 6—800 kr. per
jaar, doch niet hooger dan 1000 kr. Bij
hot vaststellen zoowel van den grond
slag van de berekening, van de wijze
der berekening on van de grootte van
het pensioen, ia men van het beginsel
uitgegaan, dat de pensionneering hoofd
zakelijk de moeder economisch in staat,
moet stellen haar kinderen een eigen
tehuis te verschaffen.
Do moeder heeft recht op pensioen
tot de kinderen den leeftijd van 15 jaai
hebben bereikt, doch zoo zij nog op
school gaan of een vakcursus volgen,
is 17 jaar als grens aangenomen.
Tenslotte is nan het pensioen een
begrafenisbij dra go verbonden van 200
kr. bij het overlijden van de moeder, en
van 100 kr. bij het overlijden van elk
kind. Bovendien krijgen moeder en kin
deren vrije geneeskundige behnndeliug,
kosteloos medicijnen en ziekenverple-
eing.
Men berekent, dat deze pensionnee
ring do gemeente Kristiania 2 millioen
kr. per jaar zal kosten, waarbij nog
aan begrafenisbijdragen 20.000 kr., aan
doktershulp 140.000 kr.. aan administra
tie 48.000 kr. per jaar komen, te
zomen dus ongeveer 2.203.000 kr. Daar
staat tegenover, dat door deze nieuwe
regeling ongeveer 400.000 kr. voor het
armwezen uitgespaard worden.
Korte berichten.
Het havenbedrijf van Boston en New-
Orleans is stopgezet door een staking
van havenarbeiders.
De koning en de koningin van Spanje
zullen Maandag te Parijs aankomen.
Donderdag vertrekken zij naar Londen.
De Shah van Perzië zal 31 October
te Londen aankomen. De koning van
Engeland zal daarvoor te Londen terug-
keeren. Er wordt een groote, plechtige
ontvangst van den Shah voorbereid.
Alle groote hotele in het Beiersche
hoogland zullen dezen winter wegens
het gebrek aan kolen gesloten moeten
worden. Hierdoor worden honderden
kolnera en andere hotelbedienden broo-
deloos.
Het vredesverdrag.
De uitwisseling der ratificaties van
het. vredesverdrag zal misschien nog
vrij lang moeten worden uitgesteld. De
uitwisseling heeft tengevolge, dat
:chillende organismen, waarin het ver
drag voorziet, terstond in werking tre
den, en voor een groot gedeelte is de
daarvoor noodige voorbereiding nog
niet. gereed. Zoo moot b.v. Opper-Silezië
■oor hot daar te houden refreendum
door de Entente militair bezet worden.
Dit is niet alleen nog niet voorbereid,
maar men is bet zelfs niet eens over
de samenstelling der bezettingstroepen.
Een van de grootste moeilijkheden is
rdor, dat alle essentiëele bepalingen
van hot verdrag in de medewerking der
Vereenigdo Staten voorzien. Zoo moet
Wilson den raad van den volkenbond
bijeenroepen, on het plebisciet in Slees-
wijk 8urveilleeren. Zoolang de Ameri
kaansche Senaat het verdrn» niet ann-
noomt, kan de convocatie onmogelijk
geschieden. De ziekte van Wilson com
pliceert de zaak nog.
De volkenbond.
In zijn Donderdag te Parijs gehouden
bijeenkomst beeft de opperste raad der
geallieerden do mededeeling goedge
keurd, to richten tot de neutrale staten,
wenschen toe te treden tot den
Volkenbond. Aan de neutralen, die voor
komen op de lijst, gevoegd bij het Vol
kenbondsverdrag, waaronder ook Ne
derland zich bevindt, zal worden mede
gedeeld, dat zij deel kunnen uitmaken
den Volkenbond als zij binnen twee
maanden na het van kracht, worden van
erdrag (e kennen geven, dat zij
zonder voorbehoud tot het volkenbonds-
erdrag toetreden.
DTIITSCHLANI).
Melk te kort.
De hoogleeraren Berg Marck van
Upsalu, Gadolius van Stockholm, Jo-
luinnsson van Stockholm, Tendeloo van
Leiden cn mevrouw dr. Aletta Jacobs
an Den Haag vestigen do aandacht op
den hopcloozcn toestand, die het gevolg
zal moeten zijn van hc-t thans verzen-
•an molklcoeien naar België en
Frankrijk, daar de uitvoer van melk
den dood van vele duizenden kinderen
botoekent. Deze vertegenwoordigers
'an neutrale landen, allen medici, drii
jen er op aan de uitvoer van melk niet
te doen plaats hebben, alvorens een bc
tere melktoevoer verzekerd is.
De blokkade.
Volgens een mededeeling van de in-
torgeallieerde marine-commissie omvat
hot voor Duitsclie schepen in de Oost-
zoo versperde gebied ook de territoriale
watoren. De officieuse „D. Allg. Ztg."
morlct naar aanleiding hiervan veront
waardigd op-.
Dergelijke brutale represaillemaatre
gelen men denko slechts aan de tal
rijke visschersschepen hebben alleen
tengevolge, dat bij het geheele Duitsche
volk, in de eerste plaat6 echter bij de
bolnnghobbende kustbevolking, die met
de gobeurtenissen in de Baltische pro
vinciën absoluut niets to maken heeft
een begrijpelijke verbittering ontstaat.
Roovers.
Roovere hebben in het Duisburger-
RUSLAND.
De etrijil tegen de BolejewikJ.
Bij Orel werden de Bolsjewlkl door
Denikin's troepen verslagen. 18 Octo
ber werd de stad door de laateten ver
overd.
In het noorden worden de bolsjewlkl,
volgens berichten uit Helsingfors in de
Engelsche pers, ook teruggedrongen.
De troepen van generaal Joedenitsj
staan vlak voor Gatsjina, waarvan de
val elk oogenblik wordt verwacht. Het
heet, dat 't roodc leger gedemoraliseerd
is en weinig tegenstand biedt. Als dit
juist is, zal St. Petersburg het niet lang
meer kunnen houden, want Gatsjina
ligt er slechts 50 K.M. ten Z.W. van.
„De val van St. Petersburg wordt a.s.
geacht", zegt 't. bericht uit Helsingfors.
Een bericht van 12 October. aan de
Times" meldt, dat het Roode léger in
Turkestan omsingeld is en gedwongen
werd zich onvoorwaardelijk over te
geven. Hot aantal gevangenen bedraagt
33.000.
De strijd om Riga.
Uit Helsingfors wordt gemeld, dat de
Britsche bevelhebber van de vloot van
le Oostzeo nan kolonel Bermont, wiene
troepen do voorsteden van Riga bezet
houden, oen ultimatum gezonden heeft,
waarin hem gezegd wordt de stad
Woensdag 12 uur 'a middags te ontrui-
In geval van weigering stelden de
Duitsch-Baltische troepen 2ieh aan een
bombardement bloot.
Pogroms.
De bluden to Boekarest maken mel
ding van een bloedigen pogrom te Fas-
tiw. Een aantal Joden waren in de
synagoge gevlucht. De soldaten van
Denikin begoten daarop de synagoge
mot naphta en staken haar in brand.
De Joden, die uit de brandende sy
goge trachtten te vluchten, werden
doodgeschoten. Bij dezen pogrom zijn,
meer dan 2000 Joden omgekomen. De
zelfde bladen bevatten ook berichten
>ver pogroms te Charkow en Jekate-
rinoslnf.
NOORWEGEN.
Gemeentelijke moederpensiouaeering.
De correspondent van de „N. Rott.
Ct." te Kristiania schrijft:
Terwijl in Noorwegen sedert 1 Ja
nuari 1916 de moederschapsverzekering
in werking is getredeD, die de onder-
leuning van do gehuwde zoowel als
le ongehuwde vrouw beoogt, wanneer
zij moeder wordt, waardoor zij 14 dagen
■óór de bevalling en vier weken daarna
lit de districts-ziekenfondsen een
kraamgeld trekt van 1 kroon per dag,
is nu ook ''o moederponsionneering
litgemaalcto zaak geworden; maar
slechts zoover dit de gemeente Kristia
nia botroft. Hot gemeentebestuur van
Ivristiania hoeft namelijk eenige dogen
geleden besloten, dat weduwen, van ta
fel en bed gescheiden en gescheiden
rrouwen en ongehuwde moeders, die
ten minste 15 jaar in Kristiania ge
woond hebben, van 1 Januari af recht
op pensioen zullen hebben, waneer hare
inkomsten niet lieer dan 2000 kronen
bodragen. Inderdaad een besluit van
socialobeteokenis en een eerste stap
voor een staatsregeling van dien aard,
geldende voor hot geheele rijk.
Men is van de overweging uitgegaan,
ilat de arbeid, dien de vrouw als moeder
in haar gezin presteert, niet genoeg
zaam door de samenleving gewaardeerd
wordt.
Hoe vaak gebeurt, het Diet, vooral in
onbemiddelde huisgezinnen, dat de
vrouw als weduwo of als verlaten of
gescheiden vrouw, door den nood ge
dwongen wordt extra arbeid te ver
richten, om in haar onderhoud en dat
haror kinderen te voorzien, dikwerf tot
groote schade voor hare kinderen, die
de noodzakelijke verpleging en het noo
dige toezicht daardoor moeten missen,
wat voor het opkomende geslacht een
beletsel is, om zich tot gezonde, flinke
en gelukkige menschen te ontwikkelen.
Bij de pensioensregeling is men van
de onderstelling uitgegaan, dat een tot
arbeid geschikte moeder, zonder schade
voor de verpleging en de opvoeding
harer kinderen, naast haar huishoude-
lijken arbeid ook nog door anderen
TOBTBAL.
Programma voor morgen.
N. T. B. 8e klasse E.
Steeds YsorwaartsHelder.
H. 8. V.—Q. 8. C.
H. U. C.-DL W. 8.
N. O. 8.Pnrmereteijn.
Competittettand «ter 3e klasse
Purm«rate|i 6
H. 8. Y.
St. Voorwaarts 4
Ütirr.,
Heldor
N.O.S.
0.3.0.
D. W. S.
H. B. 0.
Zooals
0 18-1
1 11-9
1 4-6
8 6 5
3 6—9
2 4-8
7-18 2
al et, gaat Purmersteijn
ongeslagen aan het hoofd en het zou
ons al zeer verwonderen indien zij zich
op deze plaat* niet wisten te handha
ven. Het kampioenschap brengt tevens
het 2e klaMt-aobap mede, daar de kam
pioenswedstrijden afgeschaft zijn. H. S.
V. staat no. 2, maar heeft bewezen toch
geen ernitlg ooncurrent te zijn, daar zij
in Purmerend net 6—0 geklopt werd..
En ook de andere elube achten wij niet
in staat gezien de reeds geleverde
prestatlee Pnrmereteijn van de le
plaat* te verdringen, hoewel natuurlijk
op het voetbalveld alles mogelijk is.
Stecda VoorwaartsHelder.
Onze plaatselijke club speelt, morgen
zijn derdea uitwedstrijd. „Helder" is
nooit bijzoader gelukkig geweest, op
z'n uitwedstrijden, veel punten behaald
zijn er meoit ep deze wedstrijden. De
oorzaak wa« meeat, dat men met een
zeer gemengd* combinatie de reis moest
aanvaarden, ki wel, dat het geluk de
club In d«a steek liet (we herinneren
van vroeger o.m. de wedstrijden in
Hoorn, Puraerend, Bloemendaal, enz.)
Ook van 'dit seizoen hetzelfde ver
schijnsel de 2 uitwedstrijden, dio reeds
gespeeld zijn, gingen tegen bepaald
zwakke club*, D. W. S. en II. B. C. (zie
de competltieetand)toch kon niet ge
wonnen worden. Behalve onvolledig
heid, draagt ook de voorhoede schuld
aan dit geringe euccee; nu Frits zich
niet meer geheel geven kan, is de door
zetter en echutter verdwenen. Den hee-
ren mangelt het aan voldoende door
zettingevermogen en een goed schot.
Het juiete moment van schieten laat
men schier altoos voorbijgaan. Eiken
wedstrijd weertan valt dit te consta-
teeren. Bovendien mankeert de club
een peer goede vleugelspelers, die ze
trouwens nog nooit gehad hebben.
Aardweg ie de eenigste geweest, die er
nog iets van terecht heeft gebracht.
Nu wordt morgen gespeeld tegen
Steeds Voorwaarts in Amsterdam, een
club, die een tikje sterker is dan H. B.
C. en-D. W. S., ongeveer gelijk met
„Helder", gezien den stand op de rang
lijst. Erg optimistisch zijn we niet,
maar toch zagen we gaarne, dat „Hel
der" nu eens met de traditie brak en
met een sprekende overwinning uit
Amsterdam terugkeerde.
INGBZONDEN.
Dierenvrienden.
Meermalen is het ons opgevallen, dat,
meestal uit onnadenkendheid of onwe
tendheid, dierenmishandeling wordt ge
pleegd.
Om daaraan zooveel mogelijk een
einde te. makeD, hebben wij het plan
opgevat te trachten hier een afdeeling
op te richten van de „Nederlandsche
Vereeniging tot Bescherming van Die
ren".
Wij noodigen daarom alle dieren
vrienden uit mode te werken ann de
verwezenlijking van dit plan en als
blijk van instemming naamkaartje
(liefst wat g&uwl) te zenden aan éón
der onderstaande adressen.
Bij voldoende belangstelling zal zoo
spoedig mogelijk een bijeenkomst wor
den uitgeschreven, waarin alsdan ver
moedelijk een vertegenwoordiger van
het Hoofdbestuur der Vereeniging als
spreker zal optreden.
Dierenvrienden, helpt ons flink; ar
beiden aan de verbetering van het lot
der dieren Is arbeiden aan de verede
ling van den menseh.
C. van de Laar, Hoogstr. 120.
J. WIjker, Hoofdgr. 53.
