HELIERSCHE COURANT
Tweede Blad.
Advertentiën.
1 Januari1920.
HELDER.
BUITENLAND.
VAN WOENSDAG 31 DECEMBER 1919.
en verder tolvrijheid op het Groot Noord-
Holl. Kanaal.
In Amsterdam was echter de hoofdstroo-
ming gericht tegen den Helder en toen na
derhand het kanaalplan naar IJmuiden meer
doordrong, vloeide het verzet daarin uit en
begon de propaganda voor het kanaal door
Holland op zijn smalst.
(Wordt vervolgd).
Helder Vooruit.
UI.
Aan het slot van het yorig artikel wezen
vij erop, dat de opkomende vrijhandelsbe
weging het pogen van den Helder, om los te
komen van beperkende bepalingen, in de
hand werkte.
In 1851 kwamen de vrijhandelsgezinde
scheepvaartwetten en in datzelfde jaar werd
het onvrij territoir door den minister Bosse
opgeheven. Nu werd de vrees voor concur
rentie en verlegging van de vaart en den
handel te Amsterdam nog grooter en vanaf
dien tijd begint de eigenlijke aktie voor de
verbinding van Amsterdam met de zee door
middel van een kanaal door Holland op zijn
Smalst. In dienzelfden tijd begon de bewe
ging voor de afsluiting en de droogmaking
der Zuiderzee, die in den aanvang verbonden
werd met de pogingen tot opheffing van Am
sterdam, waarop niet zoozeer de aandacht
zou zijn gevallen, had niet Prof. Vissering
in zijn bekend artikel „Een uitstapje naar
IJmuiden", waarin hij een tochtje langs het
nog niet bestaande Noordzeekanaal fanta
seerde, er de aandacht op gevestigd.1) Dr.
de Boer spreekt in het Tijdschrift van Gesch.
Land- en Volkenkunde de meening uit, dat
niet enthousiastische opwellingen de oorzaak
waren van het kanaalplan, maar het gevaar
voor het ten gronde gaan van den handel
van Amsterdam.2) Dat hierbij de vrees Voor
de concurrentie van den Helder eene bela
rijke rol speelde, wordt door het voorgaande
- reeds eenigszins aannemelijk gemaakt. Nog
meer blijkt dit uit hetgeen Dr. de Boer mede
deelt in- het reeds genoemde Tijdschrift v.
G. L. en V.
In 1849 werd in den Amsterdamschen
raad de aandacht gevestigd op de gevaren,
die den Amsterdamschen handel bedreigden,
waarbij de vrees voor den Helder eene groote
rol speelde. Een commissie werd benoemd,
die een onderzoek zou instellen en die op
haar beurt weer voorlichting zocht bij eer
twaalftal kooplieden en fabrikanten, die ver
schillende adviezen uitbrachten, welke echter
alle op verschillende punten met elkan
overeenkwamen. Dr. de Boer vat de inhoud
der adviezen als volgt samen.1)
„Allo adviezen stemmen volkomen overeen,
wat betreft do beoordeeling der gunstige ligging
van den Helder. Geen enkole plaats in West-
Europa is zoo goed gelegen om als stapelplaats
te dieuen voor de waren, waarmede Engeland
liet vasteland zal overstroomen. Met zijne nooit
dichtvriozende haven, voor de grootste5) sche
pen boroikbaar, zal het de plaats worden, waar
alle verkeer van de Noord-Oostelijke deelen dee
lands mot Engoland zich concentreeren zal; do
Zuiderzee vaart van Amsterdam zal daardoor
groote schade lijden. De Rijnschepen zullen op
varen naar den Helder om dan over den Helder
den Rijn te bereiken. Het Noordelijk deel van
Noord-Holland, dat zelf geen koren produceert
en dit van Amsterdam ontvangt, zal nu vanuit
den Helder bediend worden, waar een groote
handel in graan zal ontstaan; de vrachten uit
do Oostzee zullen voor den Helder circa 3.
lager zijn dan voor Amsterdam. Veel Amster-
damselie kooplieden zullen daar hun graan gaan
opslaan om vandaar de gunstigste markt weer
te kunnen bereiken.
Hetzelfde goldt voor allerlol andere massa-
artikelen. Voor do stoenkolon bedraagt do
vracht moor dan do waarde; do reis van New-
castle naar Helder duurt soms niet langer dan
die van den Helder naar Amsterdam.B) Zou
tiet niet voor de hand liggen, dat men dan de uit
Engeland aangovoerde ruwe suiker te den Hel
der verder gaat bewerken; dat men daar eene
bierbrouwerij opricht, deels voor plaatselijk
gebruik, doeis om de schepen to voorzien? En-
kelo jaren geleden bestonden er te Amsterdam
nog zeven brouwerijen, nu bestaan er met
moeite drie, die niet zullen kunnen blüven be
staan, als don Helder ook gaat concurreeren.
Ook den scheepswerven dreigt een groot gevaar:
bij minder hooge belastingen zullen zij daar
vóel beter kunnen bestaan. Alleen do houthan-
dol is niet voor nieuwe groote verliezen be
vreesd, doze heeft zich toch grootendeels naar
Purmerend en Zaandam verplaatst; het Noord-
Hollandsch Kanaal is het graf geworden van
den Amsterdamschen houthandel.
Zoo is do algomeene indruk hoogst ongunstig.
Bij hot geregeld dichtvriezen van het Kanaal
en de vorplichto hooge kanoaltollen, zullen wel
dra allo schepen in den Heldor lossen, waar zij
niet onder enorme schade door den winter kun
nen worden opgesloten. Amsterdam zal eene
liehtorhaven worden en zich verdrongen zien
door do voorhaven, die het zelf aan eene konoal-
vorbinding hiolp: „don Helder zal haar voedster
moedor naar den hartader steken". Maar bij alle
gejammer over do donkere toekomst wordt toch
slechts één middel tot behoud aangegeven: om
het kwünende Amsterdam niet geheel ten gronde
te doen gaan, moet den Helder onder worden
gohouden. Uit allo adviezen spreekt niets dan
het engste, bet meest egoïstische conservatisme.
Voor twee adviezen evenwol moot eeno uit
zondering gemaakt. Ook deze erkennen de ge
varen. maar trachten eenen weg aan te geven,
„to mako the best of it".
Ook in het zeer uitvoerige advies van Johan
Boelen uit zich de vrees, dat de Amsteröamscho
handel zich zal verleggen; Amsterdam met z'in
ongunstige ligging, met de zware kosten, die op
zijnen handol drukken, kan onmogelijk concur
reeren; maar is dit een reden om den Helder
onder te houden? Het omgekeerde moot gebeu
ren: blijven wij werkeloos, dan zal hot blijven
kwijnen van do voorhaven ons niet helpen, het
Amsterdomsoho kapitaal moet zijne zorgen aan
die stad wijden: wij moeten van den Helder
eene uoodhulp maken, hot moet onze zeehaven
worden, zooals Havre die van Parijs. De handel
zookt, nu alle gevaar voor zeeoorlogen verdwe
nen mag worden geacht (heerlijk optimismeI)
do beste onmiddellijk aan zee gelogen stapel
plaatsen. Do Laudsregeering .kan daar niet
tegen ingaan: door den -handel te willen dwin
gen. dat men do kosthaarsto en minst geschikte
steden gebruikt, wijst men hem naar elders,
waar hij zich beter bevindt. Vreemde kapitalen
zullen zich vestigen aan Maas en in Harlingen.
Waarom zal men het Amsterdamsche kapitaal
niot in den Holder aanwenden? Voor die plaats
zal Amsterdam do handelsmarkt blijven en zoo
wel door zijne fabrieken als neringen profijt
ervan trokken. Er zal eeno 'gewichtige scheep-
vaurt ontstaan, ton deolé ten koste van onze
stad. maar vooral ten koste van andere haven6.
tenminste als men zich niet verzet, maar den
ilohler inuakt tot eene Amsterdamsche neder
zetting."
Tot zoover Dr. de Boer. Men vergeve ons
het lange citaat, dat naar onze mcening
eenen goeden kijk geeft op de stemming in
die dagen en tevens (waarop wij straks zullen
wijzen) op de beteekenis en ligging van Hel
der als havenplaats.
Er was nog een advies bij n.1. van den
heer Trajanen. Ook hij vreest de ontwikke
ling van den Helder, maar wil geen feitelijke
onderdrukking van den Helder, doch (ter
afleiding van den daar ontluikenden handel) I
en kanaal van Amsterdam recht naar zee
U Dr. de Boer, Tijdschrift v. Gesch- Land
en Volkenk., 33e jaarg., pag. 114.
2) Dr. de Boer, Tijdschrift v. Gesch- Land
en Volkenk., 33e jaarg., pag. 116.
3) t. a. p., pag. 117 v.v.
j 4) Tijdschrift, pag. 118 v.v.
5) Thans natuurlijk niet.
Hier wordt natuurlijk de lange sleeptijd
van een schip van Helder tot Amsterdam be
doeld, wat thans geen hinderpaal meer zou
zijn.
plaatselijk nieuws.
Liefdadigheidsvoorstelling Israëlieten.
Zooals reeds eerder melding is gemaakt,
zal door een Joodsche dilettanten-tooneelver-
eeniging den 12den Januari a.s. een tooneel-
voorstelling worden gegeven ten bate van
het Weener kind- Opgevoerd zal worden het
bekende en in verschillende plaatsen met
zooveel succes vertoonde blijspel van dr. Jan
van Epen, getiteld „Als de kersen bloeien."
Daar deze Israëlitische tooneelclub tot nu
toe niet in het openbaar optrad zij bestaat
jaar, doch hare voorstellingen werden altijd
voor eigen kleinen kring gegeven zullen
de meeste lezers niet eens van haar bestaan
afweten. Het is daarom goed even aan deze
voorstelling te herinneren, daar er dezer da
gen met Lijsten wordt rondgegaan en het
jammer zou zijn indien men uit onbekend
heid met de zaak de collectanten zoude af-
Dr. Jan van Epen is de schrijver o.a. van
het ietwat gedurfde „De Akker schaamt zich
niet". „Als de kersen bloeien" is een
landelijk, zomersch verhaal van hooge span
ning en geestige afwikkeling, en ongetwijfeld
in staat een publiek een ganschen avond te
boeien.
Zoo kunnen wij met gerust hart deze lief
dadigheidsvoorstelling aanbevelen, be
halve dat men medewerkt aan het sympa
thieke doel om de Weener kinderen te steu
nen, krijgt men een dilettanten-uitvoering,
die ongetwijfeld op hoog peil staat.
„De Paradijsvloek".
Gelijk uit een annonce in dit blad blijkt,
zal de heer Laudy zijn schitterend meester
werk „De Paradijsvloek" ook in Den Helder
komen vertolken.
Wij vreezen geen tegenspraak, wanneer
wij zeggen, dat zulks voor kunstlievend Den
Helder een waar evenement beteekent.
Vooreerst toch is „De Paradijsvloek" een
drama, welks schoonheid door een ieder
ook door den strengsten criticus uitbun
dig geprezen wordt, en ten tweede is het de
dichter zélf, die het schoone werk in zijn
eigen vertolking Alphons Laudy is
begaafd, een geniaal declamator tót ons
zal brengen.
Natuurlijk ware het nög wenschelijker ge
weest, wanneer „Het Schouwtooneel" het
drama te Den Helder had kunnen komen op
voeren, doch aangezien zulks met het oog èn
op financieele èn op tooneel-technische be
zwaren gedurende den eerstvolgenden tijd
vrijwel onmogelijk kon worden geacht, en
aangezien van meerdere zijden uit Den Hel
der op den dichter aandrang werd uitge
oefend om nu „Het Schouwtooneel" zélf
niet kón komen in Den Helder het drama
te komen vertolken, gelijk hij 't met zoo ge
weldig artistiek succes alreeds te Alkmaar
deed, besloot dé heer Laudy ook Den Helder
in de gelegenheid te stellen door middel van
zijne vertolking met het overweldigende
drama kennis te maken.
Ziehier enkele beoordeelingen van het
drama:
Na de première op 9 Sept. 1919 te Haarlem,
schreef de correspondent van do „N. Rott.
Courant":
De vertooning van <,,De Paradijsvloek" is voor
het tooneel in ons land een gebeurtenis. Alph.
Laudy heeft zich met dit. zijn eerste dramatische
werk, op slag onder de meeste vooraanstaande
Hollandscho tooneelsóhrijvers geplaatst.
Na de vele bijbelsche treurspelen, ons door
katholieke schrijvers in den laatsten tijd gebracht,
is dat werk van Laudy een groote verrassing.
Er komen in dit werk telkens gedeelten voor,
die treffen door de taal. Maar daarnaast welk oen
sterk dramatische bewogenheid in de actie en
welk een geconcentreerdhoid in den bouw! Hoo
weet de schrijver climax te brengen in de span
ning en zijn bedrijven prachtig te sluiten!
In de „Telegraaf' oordeelde Barbarossa:
Mot de herinnering aan Vondel's „Adam in Bal
lingschap" in mijn noofd, heeft zeifs de groote,
doch ietwat taaie Vondel moeite, zich in mijn
achting op de been te houden. Want wij staan
hier voor een werk, dat van buitengewoon talent
en buitengewone kracht getuigt.
Eindelijk een Bijbelsoh treurspel, dat tevens
tooneelspel is; geen saaie preek of een kwezelig
traetaatje. Een stuk vol schoonheid, zoowel van
gobeuren als van taal. Het is een vlam, brandend
diep in do ziel van de lijdende menschheid, op
wier herhaald „waarom" nooit een antwoord is
gekomen.
J. B. Schuil schreef in een hoofdartikel in
het „Haarlem's Dagblad":
Een vervolg op Vondel's „Adam in Balling
schap" zouden wij Laudy's werk kunnen noemen.
Maar hoeveel krachtigor. is Laudy's treurspel in
zijn handeling, in zijn bewogenheidI Hoeveel ster
ker grijpt ons hot leed van do twee eerste men-
schenkinderen aan. omdat zij ons in hun werke
lijke hartstochten zooveel begrijpelijker zijn.
In „De Amsterdammer" oordeelde Top
Naeff:
Een vervolg op Vondel's „Adam in Balling
schap"? Hot lijkt mij integendeel een der ver
diensten van Laudy's oorspronkelijk werk, dat,
schoon de stof hier" lokte naar zóó beminde sfeer,
ilat niets in dit. mot Multatuiiaansclie drih over
eind gezet, drama de vromo opstandigheid van
Vondel's serafijnen weder wil benaderen
Laudy heeft zonder den dichtervorst naar do
kroon te steken een werk kunnen scheppen, dat
op ziin eigen harteklop leeft, en een taak, waarin
al menigeen vastliep, op zijn wijze volbracht
Andere critici lieten zich in gelijken geest
uit.
Rest ons nog mede te deelen, dat de heer
Laudy het eigen werk zóó meesterlijk weet
te vertolken, dat de toeschouwer heel het
drama in verbeelding voor zich gebeuren
ziet.
Na de vertolking te Alkmaar schreef „Ons
Blad":
„t Was dóódstil in do zaal tijdens héél den lan
gen duur der vertolking; men hield don adem in,
om geen woord, geen syllabe te missen....
t Was dan ook aangrijpend schoon!
Na een gedeelte van den Proloog gezegd te
hebben, schonk de heer Laudy oen meesterlijke
vertolking van héél het treurspel.
Voorzoover zulks doenlijk was spéélde hij wel
haast Alle rollen de een al schooner dan de
ander.
Wat 'n kracht van dictie!
Wat een gebaren-plastiók
En de „Alkmaarsche Gourant":
„Met veel uitdrukking en toewijding heeft de
heer Laudy deze klacht tot ons gebracht.
Als geheel heeft do auteur met zijn vertolking
een krauig 6tuk werk geleverd. Wij hebben de
mooie taal. do fiiuo beeldsnrank, do prachtige
boelden, bij herhaling bewonderd, wat mede zijn
oorzaak voud in do juiste voordracht.
't Was voor ernstige kunstliefhebbers een
mooie avond."
Zoo is het zeker, dat wij op Driekoningen
avond in „Casino" de uitmuntend-schoone
vertolking van een uitmuntend-schoon drama,
waarvan in heel ons land en ver daarbuiten
met bewondering gesproken wordt (het werd
reeds in drie talen vertaald I) te genieten
zullen krijgen.
Fort Kijkduin.
Bij de nota van wijziging heeft de minister
van oorlog verklaard, dat de aanbesteding
van nieuwe werken, waarvoor geldon op de
begroeting waren uitgetrokken, in verband
met de vertraging in de behandeling van het
wetsontwerp, wordt uitgesteld.
Daarmede worden bedoeld het maken van
betonbedekkingen op de forten bij Kijkduin
en bij Vlissingen.
Uitslag der openbare verkooplng,
gehouden ten overstaan van notaris Baas op
Woensdag 24 December.
Het huis en erf aan de Spuistraat no. 15,
groot 1 are 3 centiaren, kooper H. van Pelt
q.q., ƒ1000.—.
Het huis in tweeën bewoond, en erf aan
de tweede Vroonstraat nos. 2 en 4a, groot
1 are, kooper H. Koopman q.q., 1090.
Het huis en erf -aan de tweede Vroonstraat
no. 48, groot 1 are; het huis en erf aan de
tweede Vroonstraat no. 50, naast het-vorige
?erceel, groot 1 are, kooper H. Riemers q.q.,
2039.—.
Het huis en erf aan de eerste Vroonstraat
no. 68, groot 86 centiaren; het huis en erf
aan de, eerste Vroonstraat no. 70, naast het
vorige'perceel, groot 83 centiaren, Chr. van
Dijk q.q., ƒ1330.—.
Het huis en erf aan de eerste Vroonstraat
no. 72, naast het vorige perceel, groot 86
centiaren; het huis en erf aan de eerste
Vroonstraat no. 74, naast het vorige perceel,
groot 84 centiaren, J. de Kok q.q., 1295.—.
Het winkelhuis en erf aan de Diaconie
straat no. 12, groot 81 centiaren, C. Quak
q.q., ƒ901.—.
Het huis met bootje en erf aan de eerste
Schagendwarsstraat no. 11, groot 60 cen
tiaren, W. Bremer, 640.
Het huis en erf aan de Janzenstraat no.
47, groot 81 centiaren, J. Smit q.q., 2000.—.
Het huis en erf aan de Keizerstraat no. 85,
groot 71 centiaren, D. Renshoff 3225.—.
Het huis met schuur en erf aan de Kei
zerstraat no. 87, naast hei? vorige perceel,
groot 1 are 22 centiaren, O. Taylor q.q.,
7 4850.—.
binnenland.
Kolen uit Duitschland.
Hangende de onderhandelingen over een
economische overeenkomst, heeft men van
Duitsche zijde bewilligd in een verlenging, wat
de hoeveelheid betreft, van het bestaande, met
1 Januari eindigende „Kohlen-Abkommen". In
Januari zullen dus nog tenminste 80.000 ton
steenkool wordeu ingevoerd uit Duitschland.
Omtrent^ den prijs is nog geen beslissing ge
nomen, maar het is waarschijnlijk (en ver
klaarbaar!), dat die aanzienlyk hooger zal
zyn dan die voor de Deeemberkolen is betaald
31.per ton).
Da verpleging In marine-hospitalen.
De minister van marine, mr. Byleveld, heeft
gisterochtend in zijn departement in tegen
woordigheid van den inspecteur van den ge
neeskundigen dienst der zeemacht, sehout-bij-
nacht Vorstman en den chef van het marine
hospitaal te Nieuwediep den hoofdofficier van
gezondheid le klasse der zeemacht dr. Brijan,
geïnstalleerd de commissie van dameB, inzake
de verpleging van het marinepersoneel in
hospitalen.
Deze commissie bestaat uit mej. J. H. Kuyper
te 's-Gravenhage, presidente, mevrouw E. J.
Ariëns geb. Dumonceau, te Utrecht, mevrouw
jhr. mr. B. C. de Jonge, geb. A. C. baronesse
van Wassenaer, te 's-Gravenhage; mej. C. P.
Knottenbelt, te Haarlem; mevr. C. Lindeboom,
te Amsterdam; mej. J. Postma, te 's-Graven
hage; mevr. G. Roest, geb. Mooy, te Haarlem
en mej. A. Thorbecke, te 's-Gravenhage.
Diploma's stuurman kleine vaart.
By K. B. zijn onder overweging, dat
diploma's van stuurman voor de kleine vaart
mede kunnen worden verkregen door het
vertoonen van een bewys van te hebben vol
daan aan een eind- of overgangsexamen van
by K. B. aan te wyzen zeevaartscholen van
1 Jan. 1920 tot 1 Jan. 1921 als scholen, welker
besturen bevoegd zyn tot het afgeven van dat
bewys (mits door haar eenige in de „St.-Ct."
272 bekend gemaakte voorwaarden worden
nageleefd, aangewezen de Zeevaartschool te
Ainstefdam (in het Zeemanshuis),dio te
Amsterdam (genaamd Kweekschool v. d. Zee
vaart), die te Delfzyl, die te Groningen (afd.
van de academie „Minerva", die te llariingen,
dio te Helder, die te Rotterdam, die te Schier
monnikoog, die te Terschelling (genaamd de
Willem Barentszschool), die te Texel en die te
Vlissingen (genaamd de Ruyterachool).
„St.-Ct."
Kranige zeelui.
Door de passagiers van het stoomschip
„Vondel" dat den vorigen Maandag evenals
het stoomschip „Kangean" in weerwil van
den storm toch nog buitengaats van LJmniden
beloodst werd, is eene som byeengebracht ten
behoeve van het Nederlandsche reddingwezen.
Een bedrag van vyftig gulden werd evenwel
gereserveerd voor dé roeiers van de loodsvlet,
welke de loodsen aan boord van beide schepen
bracht.
Een Hongaarsch bolsjewiek.
Door de grenscontrole aan het station 01-
denzaal is aangehouden een als zeer ge
vaarlijk gesignaleerd bolsjewiek Hongaar,
in het bezit van teokeningen van projec-
Een tragisch ongeval.
Op het rangeerterrein in de Rietlanden te
Amsterdam heeft een tragisch ongeval, helaas
met doodelijken afloop, plaats gevonden.
Door verkeerden wisselstand liepen een
tweetal lokomotieven op elkaar in en geraak
ten langszij vast, terwyl de rangeerder T. W.
daar tusschen bekneld zat. De ongelukkige liep
aanstonds verschrikkelijke verwondingen op.
Het was niet mogelyk hem uit zyn beWagens-
waardige positie te kunnen bevryden, de
lokomotieven konden voor- noch achteruit.
Naar alle kanten werd om hulp gevraagd en
ingenieurs en arbeiders schoten toe. Alleen
door het doorzagen, van een zware stalen
trekstang kon men den armen mam bevrijden.
Hy overleed weldra.
De Vredesonderhandelingen.
Duitschland zal teekenen.
Berlijn, 30 Dec. Het rijkskabinet hield zich
gisteren bezig met het antwoord op de jong
ste nota van Clemenceau, waarin ondertee-
kening verlangd wordt van het aanvullende
protocol. Een definitief besluit is tot nu niet
genomen. Doch van goedingelichte zijde
wordt meegedeeld, dat het kabinet genoegen
zal nemen met Clemenceau's eischen, omdat
het er op rekent, dat door de mondelinge on
derhandelingen een vermindering van het
aantal te leveren tonnen aan havenmateriaal
verkregen zal worden.
Londen, 30 Dec. Reuter verneemt, dat er
te Parijs voorldopige schikkingen worden
getroffen om de ratificaties van het vredes
verdrag den 5en Januari te deponeeren.
ENGELAND.
Het gebeurde in het Phoenix-park te Dublin.
Dublin, 29 December. By dc gerechtelijke
schouwing van de lyken van den officier en
den burger, die in het Phoenix-park zyn ge
dood, verklaarden do soldaten dat, toen zjj
schoten, de burger met den officier worstelde.
De gezworenen kwamen tot de slotsom, dat
de officier by ongeluk door zyn eigen man
schappen is neergeschoten en de burger door
de soldaten terwyl hij op weg naar huis was.
Zy betuigden hun sympathie met de betrek
kingen van den officier en van den burger.
VEREENIGDE STATEN.
Nederlandsch stoomschip vergaan.
Reuter meldt uit Halifax (Nova Scotia):
Het s.8. „Anton van Driel" is westelijk van
Kaap Race gestrand. Verscheiden booten
werden uitgezet, doch bereikten de kust
niet. Er bevinden zich nog eenige personen
aan boord, doch hun toestand is hopeloos.
Van St. Johns, op New Foundland, wordt
nader gemeld:
De storm neemt al, zoodat do reddingboo
ten wellicht vijf man van de bemanning van
de „Anton van Driel", die zich aan de brug
vasthouden, zullen kunnen redden.
Het schip zal spoedig geheel wrak zijn.
HONGARIJE.
De monarchie ln Hongarije.
Weenen, 30 Dec. Het „Neuo Wiener Jour
nal" bevat een interview met dr. Lovaszy,
staatssecretaris van buitenlandsche zaken,
over het lot van Hongarije. Lovaszy heeft
o.a. gezegd: „Wij streven naar het herstel
van het HongaarsChe koningschap. Wat de
keuze van den heerscher betreft, is de en
tente, die zich met de grootste kracht, kant
tegen den terugkeer der Habsburgers, het
volkomen eens met het Hóngaarsche volk,
dat niets meer van de Habsburgers weten
wil."
De execntle.
Maandag zijn te Boedapest de veertien ter
dood veroordeelde commimisten geëxecu
teerd. Onder de geëxecuteerden behoort ook
de voormalige advocaat dr. Eugen Laszlo,
die tijdens de radenregeering president der
revolutionaire rechtbanken was.
Vooi de terechtstelling waren byzondero
veiligheidsmaatregelen genomen. De aan
drang van het publiek, waaronder talrijke
vertegenwoordigers der Entente-missie zich
bevonden, was zeer groot. De Russische
sovjet-regeering had draadloos tegen de te
rechtstelling geprotesteerd, evenals de ie
Weenen vertoevende afgevaardigden der
boven-Italiaansche steden. De terechtstel
ling geschiedde ondanks het protest van den -
Engelschen gezant Forton. Zij duurde bij do
verschillende delinquenten vier tot zes mi
nuten. De lijken bleven een half uur han
gen. Honderden menschen hadden geen toe
gang kunnen krijgen, niettegenstaande zij
toegangskaarten hadden.
luchtvaart:
De „Westfalische Merkur" meldt, dat het
luchtverkeer op het punt staat een belang
rijke schrede voorwaarts te doen door de uit
vinding van het „Unger" luchtschip, dat door
zijn constructie uit nikkeistaai in plaats van
uit aluminium, grootere voordeelen biedt dan
de thans bestaande Zeppelins en Schütte
Lans.
Ook het feit, dat de gondels onmiddellijk
aan het ballonlichaam zijn bevestigd, ver-
hoogen de bestuurbaarheid en betrouwbaar
heid.
Deze „U"-schepen, die zeer licht van con
structie zijn, zullen b.v. de reis van Europa
naar Amerika in 5 6 uren kunnen doen.
De uitvinder heeft een Unger-maatschappiJ
opgericht om zijn uitvinding te exploiteeren,
terwijl hij van de autoriteiten allo medewer
king ondervindt, daar hem luchtschip-hallen
ter waarde van versceidene inillioenen tegen
een geringe pacht zijn afgestaan.
Pogingen worden gedaan om te komen tot
de oprichting van een internationale maat
schappij op aandeelen.
MARINEBERICHTEN.
BEVORDERING
op 1 Januari 1920.
Met 31 Oct. 1919: matrozen 2o kl. O. van
der Wolk en C. G. Andreoli tot matrozen-
schrijver; leerlingmonteur L J. Lindenberg
tot korporaalmonteur.
Met 1 Dec. 1919: korporaalkonstabel O. J.
Kool tot sergeantkonstabel.
Met 16 Dec. 1919: bootsman A. van Roe-
kei tot schipper; kwartiermeester H. van
Tijn tot bootsman.
Met 28 Dec. 1919: matroos le kl. C. P.
Melis tot matroosbottelier.
Met 31 Dec. 1919: matroos 2e kl. H. van
Stokhem tot scheerder; de matrozen-vlieg-
tujgmaker J. A Hilbers, L. M. van Eijsden,
M. C. Offringa, J. F. van den Berg cn W.
Jamoel tot korporaals-vliegtuigmaker; leer-
lingvliegt.makers J. J. Langë en P. F. A. v.
d. Berg tot matrozenvliegt.maker; timmer-
mansmaat J. M. Huijbens tot korporaaltim
merman; matroosziekenverpleger J. v. d.
Berg tot korporaalziekenverpleger.
Met 1 Jan. 1920: sergeant der mariniers P.
W. F. Herrijgers tot sergeautmajoor der ma
riniers; kwartiermeester G. MalÖe tot boots
man; korporaalziekenverpl. F. A L. Braad
tot sergeantziekenverpleger.
Luitenant ter zee 2e kl. EL A. Meijer wordt uit
Oost-Indië terugverwacht.
Officier-machinist 2o kl. P. Davidse is wegens
ziekte op non-activiteit gesteld.
LEGERBERICHTEN.
Door den Min. v. Oorlog is bepaald, dat het op
Dinsdag 6 Januari (Driekoningen), Zondagscho
dienst is voor de Roomscli-Katholieko militairep.
De inaandelijksche Generale H. Coinmunio voor
do Roomsch-Katholieko militairen van het garni
zoen to Den Heldor, zal worden gohouden op Vrij
dag 2 Januari a.s„ ten 7 uur in do Roomsch-Katho
lieko Kerk in do Nieuwstraat alhier.
Do opleiding tot milicien-sergeant uit do Octo-
bor-ploog dor lichting 1919 van do Xe Infanterio-
Brigade, zal worden gohouden bü het 21o rog. int
te Den Helder.
Bij bosch. van den Min. v. Oorlog is aan den
dienstplichtig' J. Kouvenhoven, van het 21e reg.
inf. te Den Helde'-, v -ienging van uitstel van
eerste-ooleiung :.-leend tot hot tijdvak, waarin
moeten worden Ingelijfd dc dienstplichtigen der
lichting 1921, eerste godeolto.
Do vaandrig F. C. Diksr van hot 21e reg. inf. te
Den Helder, wordt op 1 Jan. c,c. in hot genot van
groot^vorlof gestold.
In plaats van kaarten.
Heden ontving ik het
treurig bericht uit Swansea,
datmyn innig geliefde Eoht-
genoot qp zorgzame Vader,
de Heer W. JONKER,
dooreen noodlottig ongeluk
om het leven is gekomen,
in den ouderdom van 29 jaar.
Zijn diepbedroefde Echt
genoote en Kind,
M. JONKER—Mulder,
en verdere familie.
Arasterdam, 29 Dec. 1919.
Kanaalstraat 12 boven,
over het IJ,
I Heden ontvingen wij de
treurige tijding, dat onze
geliefde Zoon en Broer
W. JONKER
u-Sloor een noodlottig onge-
luk verdronken is.
Uit aller naam,
P. JONKER
en verdere familie.
Helder, 31 December 1919. fj
KwsnrosEBri
MövronwAVENARIUSDuts,
Stationstraat 9, vraagt een net
DAGMEISJE.
Wed. 8. DIJKSTRA, Photografle.
p. f. Keizerstraat 75.
Aan onze geachte familie,
vrienden en begunstigers onze
beste wenschen, by den aanvang
van het nieuw begonnen jaar.
B. ROIILAND,
Binnenhaven 71b,
en" Echtgenoote:
P. CONSTANT,
S. CONSTANT Hkuijm
wenschen hun begunstigers,
familie en vrienden een gelukkig
Nieuwjaar toe.
1 Jan. 1920. Julianadorp.
J. KOSSEN
en Echtgenoote.
1 Jan. 1920. p. f.
De Voetbalvereeniging
„BATAVIER" (II. V. V.)
P.f.
J. H. WINKELMAN
en Echtgenoote,
COIFFEUR.
p. f.
P. KONING,
Handel in
Kruidenierswaren en Melk,
wensclit zijn geachte begunsti
gers, vrienden en bekenden
een gelukkig Nieuwjaar.
Mej. N. SNAPHAAN,
Modiste.
p. f. BreeVaterstraat 55.
1919.
Onzen dank voor de genoten
gunst in 't bovenstaande en
aanbevolen bij al onze begun
stigers bij de intrede Van het
jaar 1920.
A. v. d. VLIES,
•'Melkhandel. Onrust 4. j
J. DE WIJN,
D. DE WIJN-v. i). GRAAT',
Machinist J. C. J. L„
Hongkong.
J. DE GLOPPER,
Mach. Kon. Paketvaart-My.,
p. f. Batavia.
Familie C. KATER,
Kroonstraat 12.
p. f.
Familie P. BLOM,
Javastraat 33,
wenscht een elk geluk!
J. VAN DER LICEK
en Echtgenoote.
p. f. Breewatersfra.-n .'{4.
C. SMIT,
t Depötchet'
en familie.
Station 2. h. g.
G. HDORNSMAN.
J. ÏIOOKNSMAN - Kosskn.
n g. Julianadorp 1 Jan. 1920.
DesZaterdags
worden na 9 uur
geen advertentiën
aangenomen.