Pi.A A'iflHI.TjR NIEUWS,
Hr. Ha. „Hertog Hendrik".
De „Hertog Hendrik" komt vermoedelijk
morgenochtend tusschen 8 uur en hall negen
op de haven.
Hr. Ma. „Zeeland" ie Pnlma,
De „Zeeland" ia den Ben j.L van Pelma
(Majoroa) vertrokken naar Port Mahon. Te
Pahna had ©ene ontmoeting plaats met heit
Engelsche slagschip „Temeraixe", tervena op
leidingsschip voor adelborsten. De ontmoe
ting was bijzonder hartelijk en is zeer leer
zaam geweest voor onze adelborsten. Verder
kan nog gemeld worden dat aan boord van
de „Temeraire" een groot leest is gegeven
door den commandant, waaraan door de Ne-
derlandsche officieren en 60 man der equi
page werd deelgenomen. Ook van de zijde
der autoriteiten aan den wal te Palma .wer
den vele beleefdheden ondervonden.
Hr. Ma. K V.
De onderzeeboot K V is den Ben J.L van
Tunis vertrokken en zal vermoedelijk den
18en as. te Port Said aankomen.
Bt Nlcolaasfeest
Lezing over Nederlandsch Indlë en den Ar
beid van het Leger des Heils, aldaar.
Tweede Marine-Concert.
A.s. Wnsdag 16 November wordt in .Casino"
het tweede winterconcert der stafmnziek ge
geven, onder leiding van den heer Hazebroek,
des Woensdags d.a.v. hetzelfde programma ten
behoeve der volksconcerten. Als soliste zal dien
avond optreden, mejuffrouw Marcello de Haas,
leerlinge van het Amsterdamsche Conservato
rium, leerares aan de Muziekschool van den
heer Leewens. Deze zal vóör de pauze een
vioolconcert van Mendelssohn vertolken en na
de pauze een drietal kleinere, moderne stukjes.
2de Kunstavond.
TWEEDE KAMER
Vergadering van Dinsdag 9 November.
Vergadering van Woensdag.
Na beëediging van het nieuwe lid der
Kamer, den heer de Karrter, wordt voortge
gaan met de behandeling van het wetsont
werp tot uitbreiding van Amsterdam.
De motie-Snoeck Henkemans, om de be
handeling uit te stellen tot de grenswijziging
van Haarlem, wordt, na bestrijding door Mi
nister Ruys, ingetrokken. Het amendement-
Snoeck Henkemans, om niet geheel Sloten
bij Amsterdam te voegen, wordt verworpen
met 42 tegen 26 stemmen. Het amendement-
Oolijn, om van Ouder-Amstel en Nieuwer-
Daarna komt BBT> de orde de
MARINEB EG ROOTING 1920.
De algemeene beraadslagingen worden ge
opend.
De heer AP. Staalman (c.d.) zegt, dat
er wel geen land ter wereld zal zijn en zekér
geen koloniale mogendheid, waar men met
de marine zoo solt als in Nederland. Ook de
meerderheid der volksvertegenwoordiging
draagt voor dit doellooze millioenenspel met
de marine de verantwoordelijkheid. Twee
jaar lang drijft het marinewrak nu stuurloos
rond, en het zal niet lang meer duren, of het
zal voor afbraak aan den Blooper worden ver
kocht. Spr. ziet overigens van het woord af,
onder protest tegen de houding der oommis
sie van rapporteurs, die zijn critiek op het
marinebeleid niet in het voorloopig verslag
opnam, omdat zij dit ontwerp slechts als een
gewone credietwet beschouwt. Als volksver
tegenwoordiger zou spreker zich echter scha
men, dese 50 millioen te voteeren.
De heer Hugenholtz (s.-d.) constateert,
dat deze begrooting ook in de afdeelingen als
credietwet is behandeld. In de materie van
deze begrooting zal hij dus niet treden. Al
leen wijdt hij enkele woorden aan de instel
ling van de vlootcommissie, waartegen de
minister „geen bezwaar" zegt te hebben. Die
uitdrukking maakt den indruk, dat de minis
ter zegt: als gij dit zoo graag wilt, dan wil ik
u deze commissie wel geven. Maar de Kamer
beeft dit niet gevraagd als een gunst, maar
als een recht, om te kunnen nagaan, of de
gevoteerde gelden inderdaad goed zijn be
steed, dus als een uitvloeisel van het recht
Öer controle van de Kamer. Reeds driejaar
lang is hierop aandrang geoefend. Spreker
hoopt, dat de minister dus nu met bekwamen
spoed deze commissie zal instellen.
GEMENGD NIEUWS.
SPORT.
VoetbaL
Splonnage.
Men meldt uit Roosendaal:
„De Grondwet" van Dinsdagavond bevat
de volgende bijzonderheden betreffende de
aanhouding aan de grens te Nispen van den
opperwachtmeester-brigadebevelhebber der
Belgische gendarmen, G. v. Slambrouck, die
dezer dagen gearresteerd werd toen hij per
motorrijwiel in burgerkleeding de grens
overkwam. Van Slambrouck werd gearres
teerd wegens spionnage ten nadeele van den
Nederlandschen Staat, gepleegd op groote
schaal en gedurende minstens vier jaren.
De aanhouding van den Belg staat in nauw
verband met de arrestatie van den sergeant
der infanterie Ansems, in garnizoen te Ber-
gen-op-Zoom en alhier woonachtig.
Genoemde Ansems werd voor eenige we
ken gevangen genomen wegens valsche on-
derteekening van een verzoek tot doorlating
aan de grenspost te Esschen voor een Belg
zonder papieren. Dit verzoek was ondertee
kend met den naam van een Belgisch politie
chef. Ansems, die hier reeds jaren rond liep
zonder dat men begreep, hoe het mogelijk
was, dat de man zulke groote verteringen
maakte, schijnt door de mand gevallen te zijn
en bekend te hebben in nauwe relatie té
staan m|t den Belgischen spionnagedienst
en speciaal met bovengenoemden Slam
brouck.
Ansems zou van Slambrouck onder meer
plannen der versterking van Willemstad en
Bergen-op-Zoom, de werking van ons recru-
teeringstelsel en van den etappedienst, sterk
te en indeeling van de marechaussee-brigade
enz. hebben overgeleverd. t
Van Slambrouck, die een doorloopende pas
?'Oor Holland had, genoot hier het volste ver-
rouwen, ofschoon bekend was, dat hij tijdens
den oorlog alhier reeds werkte voor de Bel
gische regeering, zij 't dan tegen den Duit-
schen inlichtingsdienst en tegen zijn eigen
landgenooten, die met den vijand handel
dreven.
Verschillende Belgen zijn dan ook door
zijn toedoen bij hun terugkomst in hun va
derland in de gevangenis terecht gekomen.
Zaterdagmorgen zijn Van Slambrouck per
auto en Ansems per trein naar Breda over
gebracht en ter beschikking van de justitie
aldaar gesteld.
Een vrouwelijke Nick Carïer.
Een zeldzaam brutale poging tot oplich
ting heeft eenige dagen geleden in de Jacob
Harisstraat te Sloten plaats gevonden.
Een aldaar woonachtige Ameribaansche
dame wilde wat oude kleedingstukken ver-
koopen, en riep daarom een juist passeeren-
den voddenkoopman aan. Men kon echter
over den prijs niet tot overeenstemming
komen; de koopman ging verder, en eenige
oogenblikken later verlieten ook de dame
met haar echtgenoot de woning. Bij hun
thuiskomst vernamen zij tot hun ontstelte
nis, diat, tijdens hunne afwezigheid, de koop
man weer aangebeld had en de huishoudster
wijs gemaakt, dat hij voor de oude kleeren
mevrouw reeds f70 ter hand gesteld had,
waarna hij gevraagd had, of zij het goed
maar mee wilde geven, aan welk verzoek
door de huishoudster voldaan was.
Den volgenden dag ging de Amerüaan-
sohe per fiets de haar onbekende stad door
kruisen ten einde den dief te ontdekken. Op
den tweeden dag van haar kruistocht kwam
zij toevallig op het Waterloopiein, waar de
bewuste voddenkoopman met zijn kar stond.
Toen hij de dame, welke het slachtoffer ge
worden was van zijn oplichterij, in het oog
kreeg, koos hij het hazenpad, achtervolgd
door de bedrogene, die,'- geholpen door een
toegeschoten agent, den delinquent in een
van de smalle straatjes 'bij het Waterloo
piein, wist aan te houden.
De schuldige heeft reeds volledig bekend,
en zat, nog geen volle acht en veertig uur na
het plegen van zijn misdrijf achter slot en
grendel. (TeL)
Diefstal.
Zaterdag deed een opzichter bij de marine
kazerne te Amsterdam bij de politie aangifte,
dat een geldkistje, inhoudende een bedrag
van f2400, dat bestemd was voor de uitbe
taling van de salarissen, tijdens zijn korte
afwezigheid uit zijn bureau was ontvreemd.
Na een uitgebreid onderzoek is gisteren uit
gekomen, dat de 36-jarige opzichter, uit
Groningen afkomstig, zelf het geldkistje had
ontvreemd.
De man zal vervolgd worden wegens hei
doen van valsche aangifte en wegens ver
duistering.
De Russische roebel.
Vóór den oorlog waren tien Russische roe
bels evenveel waard als een pond sterling/
Volgens officieele gegevens krijgt men thans
voor een pond sterling 186.000 roebels. Da
waarde van 10 gouden roebels staat thans
gelijk met die van 190.000 papieren roebels.
Dé katten van de generaslsdochter.
Bij de begrootingsdebatten in den Rijks
dag is door de regeering meegedeeld dat een
Fransch generaal in het bezette gebied van
het bestuur der gemeente, waar hij in garni
zoen ligt, de kosten terug verlangt voor twee
katten, die de dochter van dezen generaal
wilde hebben.
Het democratische lid van den Rijksdag
dr. Haas schrijft naar aaanleiding hiervan in
het „BerL Tagebl.":
„Financieel behoeft men zich daarover
niet op te winden, wanneer een Duitschei
gemeente in het bezette gebied de dochter
van een Fransche generaal twee katten, vol
gens hevel met mooie vellen heeft te leve
ren. Als Frankrijk meent, dat het in zijn
belang is Duitschland 'alleen voor het bezet
tingsleger 15 milliard, 20 milliard of nog
meer de som staat nog nielt vast té
doen betalen, dan komt het er^op twee kat
ten meer of minder niet aan. Indien naar
Pransohe rechtsbegrippen g eneraalsdochters
en hare katten tot het leger behooren, dan
zijn wij bereid de vrouwen en dochters van
alle Fransche militairen boven dien rang
van sergeant een kat te leveren.
wuivende galmen gaan tra over '1 land, vanzelf,
terwijl hun touwen rfiet meer strekken en stopen
door den' ruk van zijn vuist Daar klinkt de Vlok
weer van de phantasie.en die van den sterken wil,
en die der berusting. Die van de opstandigheid en
die van den deemoed. Die van het weten, die van
het willen, die van het kunnen en die van doen.
De klok van 't ontzag en de klok van 't gezag. En
bovenal die van het oeroude, simpele, rotsknoestige
geloof.
Zingt ook de klok der waarheid mee?
Wel, zoo ze mocht zwijgen, dan willen wu haar
luiden. Want dezes mans leven was te groot om
iets eruit te verzwijgen bij zijn graf.
Neen, Kuyper was geen waarheidlievend man, in
dien zin, dat hij niet steeds de waarheid sprak, riij
heeft ja zelfs, ontstellend vaak gezondigd tegen
de waarheid. In woord en gesdirift, niet het minst
in zijn methode van „Standaard -polemiek die
vriend en vijand vaak geërgerd heeft. En de klok
der waarheid kan voor Kuyper zeker met gaaf
luiden. Ze moet onzuiver klinken.
Maar er is een waarheid van het middel, en een
andere van het doel. Een waarheid van de levens
uitingen, en een waarheid van het leven.
Kuyper schond de waarheid in het klein. Maar
hij beleed haar in het groot.
Want dat een leven als het zijne verlengend zou
zijn, dat hij niet zelf geloofd zou hebben aan zijn
eigen leer, dat wezen en uiting bij hem dus voort
durend twee zouden zijn geweest, dat is niet aan
te nemen. Zooveel zwartheid zou niet zooveel licht
hebben kunnen brengen en zulk een eigen twee
spalt zou niet zulk een eenheid in duizenden an
deren hebben kunnen stichten.
Als geheel genomen, en m 't groot bezien, was
Kuypers leven een dienen van wat hem de waar-
hCEn'daarom luidt voor Kuyper, óók de klok der
waarheid nu. Hoe talloos vele barsten hu er dan
ook in deed springen.
Dus luiden de klokken in Nederland.
Want de man die, langer en sterker dan iemand
anders in de vorige en deze eeuw, de klokken heeft
geluid in 't landT met machtige vuisten beukend
op 't klavier van 't wondere klokkenspel dat de
volksgeest is, die ligt nu stil. Voor eeuwig is zijn
hand verstijfd.
De klokken luiden zonder zun roering.
Kuyper, de groote klokkenist, is dood.
Hr. Ms. „Zeeland" is 9 Nov. te Port Mahon
aangekomen.
Gisteren herdacht W. Riemerts den dag,
waarop hij vóór 121/, jaar bij de firma R. Th.
Luijckx in dienst trad.
Als bewijs van waardeering werd hem door
de firma een gesloten couvert overhandigd.
Evenals vorige jaren, bestaat het voorne
men dit jaar wederom een St. Nicolaasfeest
voor kinderen van alle gehuwde militairen der
landmacht, in garnizoen te Helder, te organi-
seeren. Het feest zal worden gehouden op
6 December a.s., in de schouwburgzaal „Ca
sino", aanvangende ten 5.30 uur nam.
A.s. Zondagmiddag half drie uur wordt in
de zaal van het Leger des Heils, Spoorgracht
38, eene belangrijke lezing gehouden door den
Chef-Secretaris van het Leger des Heils in
Nederland, Kolonel B. Vlas, van het Natio
naal Hoofdkwartier te Amsterdam.
De Kolonel hoopt te spreken over Nederl.-
Indië en den arbeid van het Leger des Heils
aldaar. Gedurende enkele jaren is de Kolonel
de Chef-Secretaris van het Leger in Nederl.-
Indië geweest, zoodat hij daar vele ervaringen
heeft opgedaan gedurende zijn heen en weer
trekken van het eene eind van Indië naar het
andere eind, en zeer zeker zal hij veel belang
rijks en interessants te vertellen hebben. Deze
zelfde lezing is door den Kolonel gehouden in
vele plaatsen in ons land voor stampvolle zalen
en met zeer veel succes.
Toegang tot deze lezing is tien cent; de
deuren zijn reeds geopend om half drie.
Omtrent haar optreden laat zich de Zutfen-
sche Courant van 18 Octoberj.1. als volgt uit
,De violiste speelde gisterenavond voor het
eerst in het publiek 1 het was haar debuut
zooals w\j vernamen.
Oeen wonder dat haar eerste solo .Praeln-
dium nnd Allegro" van C. Pugnani, een weinig
leed door eenige bevangenheid.
Dat zij het zware stuk in zijn geheel vol
maakt beheerscht, is echter onze «^gemeene
indruk en ook, dat zfj rythmisch en in de
cantilene opmerkelijk schoon spel gaf, dat ons
dadelijk ver boven het sehoolsch opgeleide
deed stellen.
Na de panze waren haar wedergaven van
.Andantine" van Martini, .Chanson en Polo
naise" van Wienawsky en .Scherzo" van Dit-
tersdorf zeer beheerscht en gaf zij veel te
genieten door fijn afgerond, brillant spel,
schoonen toon in de cantilene, innigheid en
fijnheid van voordracht.
De violiste, die nog zeer jong is en aan het
begin van haar loopbaan staat, kan zeker met
genoegen terugzien op haar eerste optreden,
haar .vuurdoop" en ook het publiek juichte
haar warm toe."
Het programma zullen wij a.s. Zaterdag ai-
drukken.
Als tweede der reeks kunstavonden was
door de Commissie aangekondigd de oovoe-
ring, door het N. V. „Het Rotterdamsch Too-
neel", van het Italiaansche tooneelspel van
Marco Praga „De stem van het Hart". Dit
stuk was door bovengenoemd gezelschap spe
ciaal voor deze gelegenheid opnieuw in studie
genomen.
Wij mogen de Commissie, die deze avonden
organiseert, wel dankbaar zijn, dat het haar
gelukt is, dit eerste-rangs gezelschap inder
daad een der beste ensembles van ons land,
naar hiyr te krijgen, want het komt nimmer
zoo noordelijk. Dat dit nochtans niet zonder
moeite gegaan is, behoeven wij niet te verze
keren.
Het tooneelstuk van den Italiaan Marco
Praga is niet zeer lang, hetgeen op zichzelf al
een verdienste is. En in drie bedrijven geeft
het de uitwerking van een tragisch gegeven
van innige en aandoenlijke menschelijkheid,
gebaseerd op de liefde van moeder tot dochter
en omgekeerd. „De stem van het Hart" is ont
waakt, en'daarvoor moet alles zwichten. Tus
schen de vele, ultra-moderne zieledrama's met
pathologische, psychische, vaak canailleuse
conflicten, is dit eenvoudige, sublieme stuk,
van liefde tusschen moeder en dochter, eene
verademing.
De inhoud is gauw verteld: Fulvia (Alida
TartaudKlein) is de sinds een achttal jaren
gescheiden echtgenoote van Federico Capralba
(Frits Tartaud). Zij verneemt de verloving
van haar dochter Julia (Martha Walden), die,
met haar zuster indertijd bij de scheiding aan
den vader toegewezen is, en daar zij weet, dat
haar kind niet van den haar opgedrongen man
houdt, is zij bedroefd. Julia van haar kant ge
voelt plotseling behoefte haar moeder op te
zoeken. Immers, zij is ongelukkig wegens haar
verloving: de „stem van het hart" spreekt en
het treffend wederzien van moeder en dochter
in het eerste bedrijf was van een sublieme
schoonheid, en werd, door het spel van mevr.
TartaudKlein, een tooneel van innige en
groote ontroering.
In het tweede bedrijf komt het tusschen va
der en dochter tot een conflict; in Julia heeft
de stem van het hart gesproken; zij kan niet
inzien, dat haar moeder de slechte vrouw is,
waarvoor zij doorgaat, en begint te begrijpen,
dat haar vader niet het recht heeft haar tot
een huwelijk tegen haar zin te dwingen.
Zij vlucht naar haar moeder, en in het derde
bedrijf vinden wij de beide vrouwen in elkan
ders armen, de oude herinneringen met ver
rukten blik ophalend. Helaas! tante Amalia
(Capralba's zuster) komt de dochter opeischen
en, als haar poging faalt, komt de gescheiden
echtgenoot zelf om de hem van rechtswege
toekomende dochter mede te voeren. En de
arme moeder offert haar pas wedergevonden
dochter op, en geeft haar weder mede aan den
vader. Maar het huwelijk weet zij te beletten
en ook weet zij van haar gewezen echtgenoot
de belofte te verkrijgen, dat Julia haar moeder
mag bezoeken zoo vaak zij wil.
Het stuk laat, misschien juist door zijn een
voudige structuur, eenige onvoldaanheden bij
den toehoorder. Wij weten niet wat er acht
jaar geleden tusschen de echtgenooten is voor
gevallen, waardoor scheiding noodig was en
de vrouw den schijn tegen zich kreeg. Wij ver
nemen ook niets van het zielsproces der doch
ter zelve, die tot de conclusie komt, dat haar
vader niet de man is, dien zij zich dacht, acht
jaren lang. Maar tenslotte zijn dat bijkomstig
heden, die niet tot de zaak afdoen: de stem
van het hart", die luider spreekt dan vooroor
deel of verstandelijke overwegingen.
Wij noemden reeds met een enkel woord het
sublieme spel van Mevr. TartaudKlein.
Wat zij, met name in het eerste bedrijf, gaf,
het weerzien na acht jaar scheiding, van haar
dochter, was van een zóódanige kracht, dat het
tot schreiens toe ontroerde. Het was van een
simpele en pure schoonheid, die niet licht ge
ëvenaard, maar zeker niet overtroffen kan
worden. En Martha Walden, de dochter, bleek
ook in staat tot sterk spel, hetgeen in enkele
bijzonder dramatische scènes tot uiting kwam.
Het geheele stuk door was Mevr. Tartaud
Klein de tragische, groote moeder-figuur,
door haar sterke liefdevtot hare kinderen, ge
tooid met den nimbus der heiligheid, en ook
niet éèn enkel oogenblik was haar spel minder
vast. In het begin werd nogal op den souffleur
gespeeld, maar later merkte men daar minder
van. En Martha Walden stond haar, het gan-
sche stuk door, trouw ter zijde; in haar tenger
figuurtje schuilde het heilig vuur der kunst.
Hoe prachtig was zij in haar samenspel met
den vadert
Deze laatste (Frits Tartaud), was voor de
hem toegedachte rol als geknipt. Kortaf,
krachtig, opbruisend, was zijn spel; geen
woord, geen gebaar te veel of te weinig. Nelly
Stants was als de bakvisch Fanny kinderlijk,
levendig, druk, oppervlakkig; Chrispijn Sr.
voelde zich blijkbaar in zijn rol van Emmanuel
Molteno minder goed thuis, 'n Snoezige oude
dame was Marie van EijsdenVink als Te-
resa, Fulvia's boezemvriendin Zij was een
statige, indrukwekkende oude figuur, met
lieve maniertjes en een vriendelijk gemoed, en
stal, ook door haar kleeding en grime, ons
aller hart. Tenslotte moeten wij nog noemen
Henny van Merle, zuster van Federico, in het
laatste bedrijf de afgezante des broeders om
Julia terug te krijgen.
Het zal wel tot de vrome wenschen behoo-
ren om de Rotterdammers nog eens terug te
krijgen. En toch, wie weet? Het ijs is ge
broken; een volle zaal verbeidt in Den Helder
hun vernieuwde komst.
Tijdens de uitvoering ging, zooals we dat
gewoon zijn, het electrisch licht uit wegens de
omschakeling van den motor op de werfcen-
trale. Maar kort daarna kwam er plotseling
storing, en in doodsangst brachten eenige hon
derden menschen een paar minuten van abso
lute duisternis door. Mevrouw Tartaud en
Martha Walden speelden nog een.tijdje in de
duistertiis voort, maar de zaal werd onrustig
en zoo werd even gestaakt. Gelukkig kwam het
spoedig in orde. Maar wij zouden nu toch wel
willen vragen of niet een paar gaslampen tus
schen het electrisch licht zouden kunnen wor
den aangestoken. Want als de storing van lan
geren duur zou zijn geweest, of op een of an
dere wijze een paniek ware ontstaan, zouden
de gevolgen niet te overzien zijn geweest. Wij
meenen, dat ook steeds brandende lantaarns
bij de uitgangen moeten hangen, om in zulke
gevallen te dienen. De Commissie moet dit
punt eens onder de oogen zien, want het was
werkelijk even een critiek oogenblik.
Onder doodsche stilte en staande hoort de
Kamer eene rede aan van den Voorzitter ter
huldiging van de nagedachtenis van den over
leden dr. Abraham Kuyper. Spr. wees er op,
dat het plicht was de groote mannen van een
land te eeren, en hoe men denken moge over
dr. Kuypetf, steeds zien wij perioden in zijn
leven, waarin hij door niemand wordt geëven
aard en door allen erkend als de grootste
zijns gelijken. Dat hij scheiding bracht onder
geesten, was het gevolg van zijn geniale ga
ven. Steeds heeft hij gestaan in de volle hit
te van den strijd. Minister fiuys sluit zich
bij deze woorden aan en spreekt uit naam
der regeering een woord van diepen eerbied
en grooten weemoed. Niet dan noode doen
wij afstand van èen reus als Knyper; zijn
verdiensten kunnen wij niet schatten, voor
z\jn overweldigende eigensehappen past ons
slechts een eerbiedig zwijgen. Zijn tijdggnooten
zullen het aan het nageslacht moeten overla
ten hem naar verdienste te schetsen; monu
mentale grootheid is niet van nabij te schatten.
Tegenwoordig waren de ministers de Vries,
de Visser, van IJsselsteyn en König.
De discussies over de Gemeentewet worden
voortgezet, en beëindigd met de aanneming
of verwerping van eenige amendementen,
waarvan wij noemen dat van den heer Drion
om niet ook aan de gemeente-belasting, als
aan die van het Eyk, voorrang voer hypo
theekschuld te geven, welk amendement werd
aangenomen.
Hierna kwam de uitbreiding van Amster
dam aan de beurt. De heer Ketelaar zet
te uitvoerig qiteen, dat het amendement-Snoeck
Henkemans de grens van Sloten veel te dieht
bij Amsterdam zou latpn. Ook andere leden
bepleitten de algeheele annexatie van Sloten.
Daarentegen was de heer Bomans het niet
eens met de geheele annexatie van deze ge
meente, maar dit hield verband met de Haar-
lemsche annexatieplannen (de heer Bomans
is, zooals men weet, wethouder van Haarlem).
Vandaar dat de heer Snoeck -Henkemans dan
ook eene motie indiende om deze zaak aan
te houden tot de Haarlemsche grenswijziging
aan de orde zal zijn. De verdere behandeling
werd hierop verdaagd tot Woensday.
Des avonds de Huurwetten.
Minister Aalberse is zeer optimistisoh ten
aanzien van de leniging van den woningnood.
Wel is waar zal het ongeveer 10 jaar duren
(en drie milliard kosten) eer het tekort aan
woningen is aangevuld de minister raamt,
dat voor 1930 een 400.000 woningen moeten
worden gebouwd maar binnen drie A vier
jaar zal in verschillende deelen des lands
althans de acute woningnood overwonnen zijn.'
De minister verwacht dit gunstig resultaat o. a.
te bereiken door een premieregeling vast te
stellen, die aanvankelijk bij snellen aanbouw
groote voordeelen biedt aan de particuliere
bouwers. Het Rijksvoorschot voor den woning
bouw, dat dit jaar ongeveer f 125 millioen zal
bedragen, zal waarschijnlijk moeten stijgen tot
omstreeks het dubbele.
Bezuiniging iB onvermijdelijk - en men zal
afstand moeten doen van alle overbodige ver
sierselen bjj huizenbouw; de circulaire van
den minister bedoelt allerminst het woning
type te drukken.
De Minister vergelijkt de huren van vóór
1914 met die van thans. Thans wordt in een
groote stad van inkomens van f 13001500
2 van f 1500—2000 9.7 van f 3000 - 2500
9 °/0, van f 2500—3500 8.4 °/0 en van f 3500—
4500 7 aan huur betaaldDe laatstgenoemde
inkomens betaalden vroeger in diezelfde stad
20 voor hun huur. Meu begrijpt, dat hierin
weer verandering moet komen.
Samenwerking tusschen Rijk, gemeenten en
vereenigingen slechts kan den grooten nood
overwinnen.
De minister van Justitie, de heer
Heemskerk, betoogt, dat de wijziging
der Huuroommissiewet bedoelt de knellende
banden, den verhuurders aangelegd, losser te
maken, als overgang naaf de oude toestanden.
De limiet moet geleidelijk hooger gesteld wor
den, tot, zoo mogelijk zonder schokken, de
huren de hoogte bereikt hebben, die den par
ticulieren bouw weer den prikkel geven, dien
hij noodig heeft.
Bij artikel 4 der wet op het onbewoond
laten van woningen, verdedigt de heer A b r.
Staalman (Midd.) een amendement om de
mogelijkheid te scheppen, dat de Huurcommis-
Bie bij verhuur van leegstaande woningen
waarborg verkrijgt voor het richtlg nakomen
der huurovereenkomst, dat door den minis
ter van Justitie wordt overgeno
men.
Bü art. 1 van het Wetsontwerp tot Wijziging
van de Huuroommissiewet, verdedigt de heer
Schaper eenige amendementen; ten eerste
om niet, zooals de Regeering voorstelt, de
huren automatisch met 20boven den
huurprijs van 1 Januari 1916 te verhoogen;
ten tweede opa, indien de Huurcommissie den
huurprijs verhoogt en er terugwerkende kraeht
aan verleent, daaraan bepaalde voorwaarden
te verbindenten derde om in geen geval
den huurprijs door de Huurcommissie hooger
te stellen dan 5(0 boven dien van 1 Jan. 1916
en de helft van de hoogere vergoeding, voor
zoover ze na 1 Nov. 1920 is toegestaan, te
doen storten in een Centraal Woningfonds,
welks opbrengst zal worden aangewend ten
bate van de woningvoorziening.
De heer Staalman verdedigt een amen
dement op dit artikel om de oude huren met
80% (inplaats van met 20 °/0, zooals dé Regee
ring voorstelt) te verhoogen.
Amstól kleinere gedeelten te annexeeren,
wordt verworpen met 85 tegen 82 stemmen.
Het ontwerp wordt z. h. s. aangenomen.
De wijziging van de Octrooi-wet wordt z.
h. a aangenomen.
De hèer Beumer (a.-r.) constateert, dat de com
missie van rapporteurs niets onbehoorlijks heeft
gedaan, doch wat de overgroote meerderheid der
lamer wilde. Ook de rapporteur uit de afdeeling
der Kamer, waarin de heer Staalman zat, en de
voorzitter der afdeeling, de heer Van der Molen,
hebben verklaard, dat als alle nieuwe posten wor
den teruggenomen, dit ontwerp als credietwet zou
worden beschouwd. Het was alleen de vraag, welke
posten als nieuw waren te beschouwen. Na ge
pleegd overleg heeft de minister bij nota van wij
ziging twee daarvan teruggenomen. De houding
van den heer Staalman acht spreker dan ook on
gehoord.
De Minister van Marine (de heer Pop)
betwist, dat de. marine een wrak zou zijn. Het is
een zieke, die hersteld moet worden en hersteld
kan worden. Daaraan zal hij zijn beste krachten
wijden. Er zijn moedgevende teekenen. Als spreker
let op de twee eenvoudige onderzeebooten, die, ver
van hier, geleid door haar wakkeren commandant,
den roem van Nederland hoog .houden, dan wan
hoopt hij niet aan de toekomst van onze marine.
De vlootcommissie, waaraan hij zijn aandacht zal
rijgeu^ÉÉBl
bevoegdheid
als de
wijden, zal dezelfde
legercommissie.
De heer A. P. Staalman repliceert. Hij be
twist, dat aan de commissie, van rapporteurs op
dracht is gegeven, de opmerkingen van de minder
heid in de afdeelingen te laten zwemmen. Al was
er maar één lid, dat deze begrooting wilde be
handeld zien op regelmatige wijze, dan moest daar
mede rekening zijn gehouden. Spr. heeft nooit deze
begrooting beschouwd als een credietwet. Hij kan
zich dus niet met de gedragslijn der commissie van
rapporteurs vereenigen.
De heer Beumer, repliceerend, zou op deze be
schouwingen niet hebben geantwoord, als ze niet
waren gericht tot den voorzitter der commissie van
rapporteurs. Deze commissie heeft het recht te be
palen, wat al of niet in het voorloopig verslag zal
komen. De algemeene gedachte in de afdeelingen
was, deze begrooting als credietwet zoo spoedig
mogelijk te behandelen. Dienovereenkomstig had
het geen zin, een groot verslag te geven, te minder,
daar reeds zóó spoedig de behandeling van de nieu
we begrooting aan de orde zou komen. Het was
spreker volmaakt onverschillig, wat er met de oude
begrooting zou gebeuren, maar het departement
stelde prijs op een spoedige vaststelling. De com
missie van rapporteurs heeft toen eenstemmig be
sloten te handelen, zooals zij handelde, en spreker
heeft niet den indruk, dat zij daarmede in strijd met
den geest der Kamer deed.
De algemeene beschouwingen worden gesloten.
De heer Schaper (s.-d.) vraagt stemming.
Het wetsontwerp wordt aangenomen met
46 tegen 25 stemmen, die van de sociaal-democra
ten, de communisten en de heeren A. P. Staalman,
Van Beresteyn, De Muralt, Kruvt, Teenstra, Kol-
thek, Marchant en Oud.
Z.h.s. wordt aangenomen het wetsontwerp tot
wijziging van de wet van Q Juni 1902 tot regeling
van de- bevordering, enz. van de militaire officie
ren bij de zeemacht, en tot tijdelijke buitenwer-
kingstelling van enkele bepalingen der wdf
Wetsontwerp tot verhooging der Loodsgelden.
Het wetsontwerp tot verhooging van de loods
gelden met go pet. is op voorstel van Mr. Dressel-
luys niet afgedaan. Laatstgenoemde liet een ernstig
woord vpn protest en waarschuwing hooren tegen
het wetsontwerp, waarin hij een bedreiging zag
van ons scheepvaartbedrijf en dus van onze wel
vaart. Sinds de indiening van het wetsontwerp wa
re® (zoo betoogde hij) de vrachten aanmerkelijk ge
daald en de inklaringscijfers ten zeerste ten gunste
van Antwerpen veranderd. De Belgische haven pro
fiteerde van den lagen stand van den franc, maak
te men voor Rotterdam de concurrentie nog moei
lijker, dan zou onze Maashaven als doorvoer- en
aanloophaven groote schade lijden. Dies stelde de
vrij-liberale afgevaardigde, ondanks het verzet der
ministers Pop en Van fjsselsteyn schorsing van de
beraadslagingen voor, in afwachting van de over
legging van deskundige adviezen. Dit schorsings-
voorstel ging er met 36
tegen
33 stemmen door.
Aangenomen worden vervolgens een Wetsont
werp aanvulling Postwet (postcheque- en giro
dienst), het wetsontwerp tegen het onbewoondTaten
van woningen, waarna wordt voortgegaan met de
wijziging Huurcommjssiewet. Het amendement-
Schaper om den huiseigenaars geen vrijheid te ge
ven de huur ongevraagd met 20 pet. te verhoogen
boven den huurprijs van 1 Januari igiö wordt ver
worpen. Eveneens dat van den heer Abr. Staalman
om de verhuurders bevoegd te verklaren de huur
ongevraagd met 30 pet. te verhoogen. Een debat
over het amendement-Schaper tot het instellen van
een Centraal Woningfonds en nog een paar andere
amendementen werd niet beëindigd en hedenavond
voortgezet.
1 1 1
Om den Gonden Onafhankelijkheidsbeker.
Het Provinciaal Elftal, dat Zondag a.s. in Rot
terdamsch Elftal uitkomt, is door de Nederland-
sche Elftalcommissie als volgt samengesteld:
van Tilburg
(N.O.A.D.)
Roetert 8tevens
(Go Ahead) (Willem H)
Smitshoek Hulsman v. Roeasel
(Tubantiia) (Go Ahead) (N.A.C.)
de Vries Dalhuljsen Sons Ulrich Felix
(Z A.C.) (Frisia) (M.V.V.) (M.V.V.) (M.V.V.)
Dus 6 spelers uit het Zuiden, 4 uit het Ooeten
©n 1 uit het Noorden. 4
De laatstgehouden wedstrijd in Nov. 1918
eindigde met een 33 stand, waardoor het Prov,
Elftal in het bezit van den Beker bleef. In 1919
is de wedstrijd niet gespeeld.
„Maar er is nog eei} andere bant dan de
financjeele. Uit dezen éisch spreekt de mate
loosheid van het Fransche militairisme.
Principieel is de geest van het militairisme
overal dezelfde. En in alle legers zijn er hel
den geweest, die brutaliteit tegenover bur
gers, vooral tegenover burgers van een over
wonnen land beschouwen ais een deugd van
den sterken man. Maar katten met mooie
vellen eischen voor zachte vrouwtjes, lijkt
