1ELDERSC1E COURANT
nUEI BWEN MCi:
Tweede Blad.
Ziek en niet ziek.
VAN ZATERDAG 27 NOVEMBER 1920.
Gemeenteraad van Helder,
gehouden op Dinsdag 23 November 1320.
Distributie dekens.
Vervolg.
Voorstel betreffende aankoop van een hoe
veelheid dekens uit de militaire magazijnen
te Woerden. (Held. Crt. 20 Nov.)
Aangenomen.
Inrichting Gemeentegebouwen.
Voorstel betreffende inrichting van het Be
bouw van den Keuringsdienst en de Apo
theek tot lokalen ten dienste van het Zieken
huis en van het gebouw aan de Prins Hen-
driklaan tot Commissariaat van Politie en
Burgemeesterswoning.
(Held. Crt. 20 Nov.).
De heer Bok heeft bezwaar tegen de aan
neming van dit voorstel in verband met de
booge kosten van verbouw, die spr. niet ver
antwoord acht. De heeren Bot en Schoef
felenberger motiveeren op dezelfde wij
ze hun houding tegen de voordracht. De heer
De Geus acht zich, nu de Raad eenmaal
besloten heeft tot dezen verbouw over te
gaan, niet vrij de gelden te weigeren, hoewel
ook spr. de onkosten reusachtig tegenvallen.
De Raad heeft a gezegd, en moet nu ook b
zeggen.
De heer Van Breda wil den post voor
het Ziekenhuis yerhoogen voor electrische
aansluiting.
Mevr. Van der Hulst vraagt voor wie
die gymnastlektoestellen zijn. Tooh niet
voor hen, die in de nor zitten?
De Voorzitter: Voor de lichamelijke
ontwikkeling der agenten. De tegenwoordige
elsch voor de politie Is, dat zij zich tegenover
arrestanten verweren moet. Dan zal ook min
der gebruik van zijn wapens behoeven te
worden gemaakt. De hoofdzaak is ^el, dat zij
boksen leeren.
Mevr. Van der Hulst: Maar daar zijn
toch geen toestellen voor noodlg?
De Voorzitter: Ook lichamelijke lenig
heid.
De heer V a n O s is ook bekeerd van zijne
meening van den vorigen raad. Toen kregen
wij den indruk, dat de kosten veel minder wa
ren. Nu er 'n 20.000 mee gemoeid zijn, heeft
spr. bezrwaar zijne stem daaraan te geven.
De heer S t a a 1 m a n, die den vorigen keer
heeft tegengestemd, zal dat blijven doen, om
dat we zelfs voor de begraafplaats al moeten
leenen en die uitgaaf is urgenter dan deze.
Ben dergelijke uitgaaf acht spr. onverant
woordelijk.
De heer De Zwart beantwoordt de oppo
sitie. Over de vereeniging Ziekenhuis en apo
theek is men het wel eens, de oppositie- gaat
alleen tegen het plan betreffende de woning
Schwabenheim. Maar niemand heeft een andere
oplossing aangegeven.
De heer Bok: Dat ligt ook niet op den
weg van den Raad.
De heer De Zw'art: Als men het huis
wil blijven verhuren aan de tegenwoordige
bewoners, krijgen we toch de onkosten voor
behang, e.d.
De heer Bok: Dan maar verkoopen.
De heer De Zwart: Voor spr is de vraag
wat heeft het huis de gemeente gekost. Ant
woord f25000. -. Rekent men nu het grootste
gedeelte bestemd voor politiebureau, dan kan
men daarvoor dus uittrekken f15.000
Hierbij nog f9.000.— verbouwing, en de
gemeente heeft vóór f 24.000. - een modern,
aan alle eischen voldoend commissariaat van
politie.
De heer Bok: Dat hebben we niet noodig.
De heer De Zwart: Dat hebben we wel
noodig. Op verschillend gebied staat onze
gemeente aan de spits van steden van gelijke
grootte, en het vraagstuk van een politiebureau
kan tegenwoordig nog voor geen f 40.000.
worden opgelost. Omdat de heer Bok princi
pieel tegen een burgemeesterswoning is,
spreekt hij aldus. Men bedenke echter, dat het
aanhoudend afstemmen van dergelijke zaken
op den duur de gemeente veel meer kost.
De heer Schoeffel en berger stelt voor
het voorstel opnieuw te renvoyeeren naar de
Commissie voor P. W.
De heer Bok repliceert. Het ia jammer,
dat ook de burgemeesterwoning hierin be
trokken is. We hebben thans nog een goed
politiebureau al is het wat klein. Laat ons
liever voor de gemeente betere tijden af
wachten, voorloopig is deze uitgaaf onnoo-
dig. Als ik burgemeester van Helder was,
aldus spr., zou ik niet in een dergelijk huis
willen wonen, dat zooveel kosten moet.
De heer Grunwald voelt veel voor het
voorstel Bok, maar we kunnen dit voorstel
nu toch moeilijk afstemmen.
De heer Schoeffelenberger hand
haaft zjjn voorstel, waartegen zich de heer
H e ij b 1 o k verzet. Waar is, dat in de Comm.
v. d. Bedrijven niet lang gediscussieerd is
geworden, maar even waar is, dat waar de
vorige maal de Raad eene bestemming gaf
aan dit huis, men thans niet anders kan doen
dan ervoor stemmen.
De Voorzitter merkt op, dat de kwestie
voor hem delicaat is. De kwestie van een
woning is ook voor spr. urgent, maar dat
zal zich wel vinden, en waar de heer Bok
meent aldus te moeten spreken, daar ant
woordt spr meneer Bok, nu de zaken zóó
staan, ga ik er ook niet in. Er komt echter
by de kwestie van een politiebureau. Het
huidige is beslist onvoldoende, en de Raad
heeft indertijd ook al in dezen geest
beslist Spr. heeft zich indertijd laten verlei
den de ontworpen regeling ook voor eene
woning te accepteeren, juist omdat op dóze
wyze economisch kon worden voorzien in
een politiebureau Was de bedoeling geweest
het huis alleen ais burgemeestierwoning inte-
richten, dan had spr. zich daartegen verzet.
Na de woorden van den heer Bok evenwel
wenscht spr. het huis niet te betrekken en
verzoekt den Raad het voorstel af te stemmen.'
De heer Bok repliceert. Het was spr. be
doeling niet den Burgemeester iets onaange
naams te zeggen.
De heer Van Breda ondersteunt het
voorstel-Schoeffelen berger.
De heer De Zwart zegt, dat het uiterst
moeilik is met eenige zekerheid eene raming
te maken omtrent een dergelijke restauratie.
Veel beter is het dan om het voorstel te ver
werpen.
De heer Schoeffelenberger bedoelt eene
bezuiniging op het Interieur. Wellicht kan men
bij nadere beschouwing thuis nog tot een
andere meening hieromtrent komen.
De heer De Zwart meent,|dat men op geen
goedkooj>er wijze aan een geschikt politie
bureau kan komen.
De heer Adriaanse: Inderdaad heeft bij het
College de wensch naar een afdoend politie-
"bureau den doorslag gegeven. Er zijn bezwaren
ten opzichte van de bestaande bursaux, waar
geen behoorlijke vertrekken zijn om verhooren
af te nemen.
De heer De Geus, die buiten de kwestie
staat, gevoelt geen vrijheid de zaak af te stem
men. Het spijt spr., dat de Voorz. meende
naar aanleiding van de woorden des heeren
Bok, zich terug te moeten trekken. Den vorigen
keer heeft de Raad zyn toestemming gegeven,
thans gaat het om het bedrag, en dat is
inderdaad hoog. Als inderdaad deBurgemeester
zich terugtrekt, zon dit den Raad in een im
passe brengen indien deze het praeadvies
aanneemt, Ook vroeger waren ie kosten niet
gering en tenslotte is een paar duizend gulden
meer niet zoo erg.
De heer Bok constateert dat de woorden
hem straks eenigszins ontvallen zijn en dat hy
geenszins de bedoeling had den Burgemeester
te krenken.
Dè Voorzitter is op dit punt zeer ge
voelig. Voornamelijk omdat spr. absoluut niét
wenscht te putten uit de gemeentekas. Spr.
heeft, toen,deze zaak aan de orde kwam, dan
ook gewikt en gewogen of hij wel mocht
medehelpen aan de totstandkoming. De door
slag gaf, zoóals reeds Is gezegd, de kwestie
van het politiebureau. Nu zegt de beer Bok
dat hij het niet zoo erg bedoeld heeft, maar
voor spr. is het toch bezwaarlijk te accepteeren.
Spr. wil de zaak aan den Raad overlaten, en
wijst er uitdrukkelijk op, dat deze geheel vr(;
staat ten opzichte van hem, Spr.
Nog eenige gedachtenwisseling volgt hier
over. De heer T i e 1 r o o y stelt tenslotte voor
te stemmen en de verdere behandeling der
agenda te verdagen wegens het late uur.
Op verzoek van den heer Staalrflan wordt
het voorstel gesplitst. In stemming komt alzoo
allereerst: het vereenigen van het gebouw van
den Keuringsdienst en de Gem. Apotheek met
het Gemeente Ziekenhuis. Kosten f 2800.
Aangenpmen met algem. stemmen. Daarna de
inrichting van het gebouw aan de Pr. Hendrik
laan tot Burgemeesterswoning en Commissa
riaat van Politie. ^Kosten f 6000 -f- f 9000
f3300. Aangenomen met 12 tegen 9 stemmen.
Tegen de heeren Bot, Bok, van der Veer,,
van Breda, Baak, van Os, mevr. v. d. Huls»,
Staalman en Schoeffelenberger.
De Voorzitter stelt vervolgens voor de
verdere behandeling der agenda te verdagen.
Aldus besloten.
Rondvraag.
De heer Adriaanse geeft nadere uiteen
zetting van een door spr. bij de straks ge
houden stemming begaan verzuim.
De heer Zondervan protesteert er tegen
dat de Voorzitter straks bij de mondelinge
stemming over de kwestie van het instellen
van staangeld voor marktkooplieden een raads
lid gelegenheid gaf opnieuw te stemmen omdat
hy zich vergist had. Dat gaat niet aan, te
minder waar het hier juist één stem verschil
uitmaakte. Ieder moet de consequenties van
zijne vergissingen maar dragèn. In de Kamel
en de Prov. Staten laat men dit ook niet toe.
De Voorzitter heeft de geheele stemmiDg
eenmaal over laten doen, omdat meerdere
raadsleden niet juist wisten waar het om ging.
De heer Zondervan repliceert. Het ge
schiedde bij de tweede stemming. Hierover
wordt tusschen den Voorzitter en den heer
Zondervan nader van gedachten gewisseld
Genoemde heer Zondervan bespreekt
voorts de woningen aan het Zwarte Pad, die
door de gemeente worden verhuurd en die
in on bewoon baren toestand zijn. Zal wor
den onderzocht.
De heer Van L o o vraagt de aandacht
voor de volgende ware geschiedenis, die zich
Zaterdag en Zondag j.1 in de gemeente heeft
afgespeeld. Een meisje uit Winkel, hier in
betrekking, was geëngageerd met een korpo
raal der mariniers en ging des avonds naar
een partijtje. Te ruim 10 uur ging zij weg
om bij haar juffrouw permissie te vragen
langer te mogen wegblyven, hetgeen werd
toegestaan. Om 2 uur des nachts ging het
meisje daarop naar huis. Aldaar werd zy door
de politie opgeëischt op grond van haar min
derjarigheid, en meegenomen naar het bureau.
Het meisje, een zeer fatsoeniyk meisje, werd
aan het bureau gehouden, en den ganschen
nacht in een cel gestopt. Trots ()e protesten
van haar verloofde werd zy tot des anderen
daags in arrest gehouden en per agent weg
gebracht. Dfcar er maar twee cellen ten pol-
litiebureele waren, geschiedde het, dat een
paar dronken lui, waarvan een een wonde
had boven zyn oog, in dezelfde cel moesteii
worden Opgesloten, waarom men het meisje
in kwestie in de telefooncel heeft opgesloten.
Kennissen van dit meisje hebben aangeboden
dien nacht onderdak te verschaffen, en zelfs
haar pp hun kosten in een hotel onder te
brengén. het ging niet Zy bleef in arrest.
Spr. vraag een ernstig onderzoek naar deze
schandelyk-e wyze van doen.
De Voorzitter meent, lat de toedracht
der zaak eenigszins anders was, zegt niette
min een gestreng onderzoek toe.
De heer Kuiper vraagt inlichtingen over
een adres inzake trekhonden, dat al langer
dan een half jaar by B. en W. is. De heer
Schoeffelenberger vraagt of iemand,
die f 1.50 van het Armbestuur ontvangt, en
wiens zoon later f 5.verdient, de toelage
onthouden wordt van het Armbestuur. Zal
onderzocht worden.
De heer Bok bespreekt het Ingezonden stuk
van den heer de Vries in de Held Crt. inzane
de besteding van hekwerk aan Het kanaal.
Is in onderzoek.
Ingezonden mededeellng.
,Op myn spreekuur komen tal van vrouwen,
die door overmatig werken, door onvoldoende
rust klagen over algemeene lichaamszwakte,
zonder dat eenig orgaan ziek is. In al znlke
gevallen waar een goed voedingsmiddel noodig
is, dat niet alleen verloren krachten teruggeeft,
maar ook de maag opwekt tot nieuwe voedsel-
opname, geef ik Sanatogen, meestal met het
beste succes."
Dit geschrift van een bekend flaagsch ge
neesheer geeft de oorzaken en het middel tot
herBtel aan voor die tallooze ongesteldheden,
die geen eigeniyke ziekten zyn. Hier helpen
geen medicynen, hier. helpt alleen èen krachtige,
doeltreffende voeding.
8anatogen verricht in zulk een toestand
wonderen. Dit is niet alleen het oordeel van
dezen arts, maar 21.000 artsen uit alle landen
hebben schriftelyk verklaard, dat ook zy met
Sanatogen die zeer gunstige uitkomsten hebben
bereikt.
Sanatogen is by alle apothekers en drogisten
verkrygbaar in verpakkingen vanaf f 1.
Men leze de brochure „Zwakte-toestanden",
verkrygbaar by het Generaal Agentschap,
Stadhouderskade 156, Amsterdam.
De lieer V %n Breda vraagt inlichtingen
omtrent de in de Held. Crt. gepubliceerde
bekendmaking betréffende het hebben van
regenbakken. Is alleen een herinnering aan
de ingezetenen om te kiezen tusschen water
leiding of regenbak.
De heer Bot vraagt naar de kwestie van
de erfpacht voor een gebouw vischafslag.
Tengevolge der havenplannen is de zaak
opgeschort, zoolang de plaats nog niet is
vastgesteld.
De heer T i e 1 r o o y vraagt naar een be
noeming van een teekenleeraar aau de Burger
Avondschool. Komt eerstdaags.
De heer Van Os vraagt waarom het plan
marine inzake de havenuitbreiding thans de
voorkeur krygt boven dat van den heer Van
Boven, zooals in de vergadering der Econ
Comm is medegedeeld.
De V o o r z 111 e r antwoordt, dat de heer
Van Boven lndertyd rekening hield met de
marine, maar toen de oorlog kwam is dit alles
veranderd. Doordat de raadsleden aanstalten
maken tot vertrek, gaat van 's Voorz. ant
woord veel verloren voor de pers.
Te middernacht wordt de vergadering
gesloten.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Onzen vroegeren plaatsgenoot, de heer
T. C. Rieuwerts, thans onderwijzer aan de
Chr. School te Ouddorp (Z.-H.), is met in
gang van i Maart 1921 benoemd aan de Chr.
School te Koegras (gem. Helder).
De heer P. S. Nijdam, rijksklerk der dir.
belastingen enz. alhier, is. met ingang van
fb December a.s. benoemd tot klerk bij den
Provincialen Waterstag: van Noord-Holland
te Haarlem.
t
Naar men ons mededeelt, geeft „Hel-
der's Mannenkoor" haar eerste Concert in
dit seizoen op Maandag 13 December. Aan
dit concert zal medewerken mej. Marcelle de
Haas (viool), Amsterdam, einddiploma Con
servatorium, en leerares aan de Muziekschool
van den heer A. J. Leewens, alhier.
Naar aanleiding van een mededee-
li-ng van den heer P. W. J. Bruin, directeur
der broodfabriek „de Volharding" alhier,
dat hij de fabriek ging verlaten, ontving hij
van zijn personeel,'als blijk van wa: ,J - ::ng,
een wandelstok met zilveren knop met ins
criptie, en van het kantoorpersoneel een stel
gouden manchetknoopen.
Het personeel omving bij deze gelegenheid
©en week extra loon.
Zuster J. Brouwer, leerling-verpleeg
ster van het Gemeente-Ziekenhuis,alhier,
slaagde te "Alkmaar voor het examen Alge
meene. Ziekenverpleging.
Afloop der Huizenveiling
gehouden op Woensdag 24 November 1.1., in
„Tivoli", ten overstaan van Notaris Baas
Het huis en erf aan de Janzenstraat Nr. 78,
groot 89 centiaren j kooper J.-Koning qq, voor
f 4250.—.
Twee huizen en erven aan de Spuistraat
Nrs. 14 en 12, resp. groot 61 en 50 centiaren
kooper K. Klein qq, voor f 1015.—.
Twee huizen en erven aan de Paul Kruger-
straat Nrs. 32 en 34, resp. groot 87 en 79
centiarenkooper P. Puinbroek qq, voor
f 6680.-.
Het huis en erf aan de Paul Krugerstraat
Nr. 38, groot 75 centiaren j kooper R. N. van
Os. qq, voor f 3080.—.
Het huis «en erf aan de Paul Krugerstraat
Nr. 40, groot 75 cqntiarenkooper K. Klein qq,
voor f 3260.—.
Het huis en erf aan de Breestraat hoek
Hartesteeg Nr. 17, groot 90 centiaren; kooper
P. C. Bakker qq, voor f ip40
Het huis en erf aan de Hoogstraat Nr. 4,
groot 81 centiarenkooper J. Th. v d. Kuyl,
voor f 1406.—.
Vier huizen en erven en het pakhuis aan
de Molenstraat Nrs. 90, 92, 94, 96en 98,
resp. groot 1 are 25 centiaren, 95, 70, 50 en
25 centiaren;, kooper H. van Pelt qq, voor
f 3066. -
Vyf huizen en erven aan eene steeg, uit
komende in de Vyzelstraat Nr's. 38, 36, 34,32
en 30, resp. groot 1 are, 52. 54, 52 en 56 cen
tiaren kooper W. C. van Dyk qq, voor f1447.—.
Drie huizen en erven aan de Cornelis Dito
straat Nrs 28, 30 ën 32, resp. groot 84, 75 en
75 centiaren kooper C. Quak qq, voor f2436.—
Het perceel grond aan de van Galenstraat
hoek Paul Krugerstraat, groot 87 centiaren
kooper A. Govers Rzn., voor f 370.—
Het pei ceel grond aan de van Galenstraat
hoek Bothastraat, groot 2 aren 54 centiaren
kooper H. Riemers. voor f 1099.
Een strook grond achter de Bothastraat,
groot 2 aren 57 centiarenkooper H v. Pelt
qq voor f.450.—
Drie perceelen grond te Hulsduinen, resp.
groot 6 aren 25 centiaren, 1 are 61 centiaren
en 1 are 26 centiarenkooper J. N. Basie qq,
voor f 885.
Het hhis en erf aan de Bassingracht Nr.49,
groot 69 centiarenkooper G. J. Stolk qq,
voor f 230.
Hr. Ms. „Zeeland".
Een Havas-Reuterbericht uit Algiers d.d.
26 Nov. meldt, dat de Ned. kruiser „Zeeland",
die sinds eenige dagen daar voor anker lag,
des morgens vertrok, koers zettende naar
Malaga.
Hr. Ms. „K V.
De onderzeeboot K V is te Suez aangeko
men. Het lag in het voornemen van den com
mandant van dien* bodem heden naar Aden
te vertrekken. De vermoedelijke datum van
aankomst te Aden is 3 December.
Hr. Ms. „k nr*.
Hr. Ms. onderzeeboot K III is te Padang
aangekomen. Er werd een feestelijke ont
vangst aan de officieren en bemanning be
reid.
Vergadering van dén Raad
der gemeente, op Dinsdag 80 November,
des avonds 8 uur. (Hert ligt in de bedoeling
deze vergadering van 8 tot 81/» uur te hou
den met gesloten deuren).
Op deze vergadering worden de volgende
onderwerpen behandeld:
Ingekomen Stukken: I. Verzoek van J. D.
Bryan om ontslag als lid der Commissie van
Toezicht op het Gemeente-Ziekenhuis.
Voorgesteld wordt dit ontslag eervol en
onder dankbetuiging te verleenen.
Verzoek van A. J. de Jongh om ontslag
als regent' van het Algemeen Weeshuis.
Voorgesteld wordt dit ontslag eervol te
verleenen, onder dankbetuiging voor de véle
en belangrijke diensten.
Aanbieding van de le suppl. begrooting
van ontvangsten en uitgaven van het Bur-
geriyk Armbestuur.
Burgemeester eni wethouders stellen
voor deze begrooting goed te keuren.
Ingekomen stukken, ten aanzien waarvan
wordt voorgesteld ze te stellen in handen
van Burgemeester en Wethouders om prae
advies:
a. Adres van de Afd. Helder van den
Ned. Aannemersbond, betreffende een
overeenkomst tot inheien van ongeveer
800 heipalen aan het Spulkanaal.
Voorstel, met advies van den Directeur
van den dienst der Arbeidsbemiddeling en
Werkloosheidsverzekering, tot aanstelling
van een contróleur ten kantore van dien
dienst.
Voorstel inzake het verleenen van een ere-
dlet, groot 10.000 voor den dienst 1920, en
het intrekken van een post. op de begrooting
1921, een en ander voor werkverschaffing
en steunverleening aan uitgetrokken werk-
loozen.
Voorstel om niet over te gaan tot instel
ling van een raadscommissie ton onderzoek
der nieuwe woningbouwsystemen.
Voorstel tot wijziging van het A. R. en W.
R., in verband met de reorganisatie der Cen
trale Commissie voor Ambtenaren- en
Werkliedenaangelegenheden en tot aanwij
zing van 3 Raadsleden tot leden der nieuw
in te stellen oommissie.
Voorstel tot vaststelling van eenige be
lasting-kohieren.
Voorstel om ingevolge art. 21, 8e lid van
het W. R. te bepalen hoe groot percentsge-
wyze het aantal jeugdige werklieden by el-
ken diensttak ten hoogste mag zyn.
Beantwoording vragen raadslid Staalman,
betreffende de economische leiding in de
gemeentebedrijven, de gasprysregeling en
de exploitatie der zweminrichting.
Voorstel om afwyzend te beschikken op
het adres der Vereeniging Pensioenbelang
om verhooging van het pensioen van W.
Hoefkens met 40
Voorstel om aan de N.V. George Wilson
een toeslag te verleenen op de aannemings
som, wegens het verplaatsen van luchtcon-
densors aan de gasfabriek.
Voorstel om, overeenkomstig eigen ver
zoek, eervol ontslag te verleenen aan Mej. J.
de Broekert, ais onderwyzeres aan school 2,
ingaande 1 Februari 1921.
Alsvoren aan Th. C. Pleters, als onderwy-
zer aan school 4, ingaande op een door B.
en W. te bepalen datum.
Voorstel tot het toekennen van een rente-
garantie aan de op te richten N.V. Zeebad
Huisduinen.
Reclames.
De onderwijzerssalarissen.
Door den heer D. H. Grunwald, lid van
den Raad, is aan den Burgemeester verzocht
de volgende motie in de aja. Raadszitting te
willen doen behandelen:
De Raad der Gemeente Helder,
van oordeel, dat de door den Minister
van Onderwys, JIunsten en Wetenschap
pen voorgestelde salarisregeling voor de
onderwyzers niet beantwoordt aan de
eischen en behoeften des tyds, waardoor
het volksonderwys ernstig zal worden ge
schaad, dringt er by den Minister ten zeer
ste op aan een betere salarieering te ont
werpen.
8e Wlnterconcert van het Marine-Orkest.
Hoewel de prachtige uitvoering der orkest
werken onder de bezielende .leiding van den
heer Hazebroek, ook zonder solisten een
groot publiek trekt, weet de dirigent door
het doen optreden'van solisten, aan de con
certen een byzondere aantrekkehjkhedd te
verleenen.
Op de eerstvolgende ooncerten 80 Novem
ber en 1 December, zal een zangeres, Mejuf
frouw Miarthy Veenhuizen uit Groningen,
die het vorige Jaar met groot succes optrad,'
medewerken.
Zy zong 81 Ootofber J.L in een godsdienst
oefening te Hoorn, waarover de Hoornsche
Courant schrijft:
Hoe staat Groningen met de kunst? Vooi
ingewijden is dat geen vraag. Ou net gebied
der letteren had Groningen zyn Jan de Rij.
nier, op dart der aohilderkunart zijn Mesdag,
zyn Israels en Egenberger en heeft nog zijn
Eerelman. En de muziek? Haar orkest van
Bekker af tot Kuiler toe is de vijfde
stad des lande waardig.
Wie orgeH kent Worp. En Bram Eldering
en Louis Zimmerman verbazen ons land, ja
de wereld met een stukje hout en een strijk-
gtok. Maar de zangkunst? In het Nieuws van
den Dag werder laatst op gewezen, dat het
Noorden zoo weinig voeling had met Hol
land. Lyden de zangeressen aan schuchter
heid? Naar Holland moeten ze. En mogen
ze. Dat bewees verleden Zondag (Protestan
tendag) Mejuffrouw M. Veenhuizen.
Voor een volle zaal trad ze op te Hoorn.
Zy zong met schoon sopraangeluid: helder,
beschaafd, zuiver. Wat een voordracht legde
zy o.a. irn het „Jerusalem die du tödrtest die
Propheten".
Ook het Dietsche lied werd niet versmaad.
Ik noem alleen bert teere: „Als de ziele
luistert."
Nu de ziel luisterde te Hoorn, gewekt
als ze werd door de zangeres uit het Noorden.
Moge Mejuffrouw Veenhuizen nog vaak
gaan over de Zuiderzee. Ze verdient het ten
volle.
408e „Ghetto"-opvoerlng.
Goede stukken bevelen zich zelf aan, en
het feit, dat de opvoering van „Ghetto", die
Woensdagavond door Heyermans' eigen gezel
schap gegeven werd in „Caisino", de 408e op
voering was, en een in stille en gespannen
aandacht luisterend publiek had getrokken,
spreekt boekdeelen, Het stenke speelstuk
was, sinds het een kleine vijfentwintig jaar
geleden, als' première vertoond werd, nog vol
strekt niet verouderd. De auteur is, nadat
destijds eenige opvoeringen zijn gegeven met
een veranderd slot, weer teruggekeerd tot
zijn uit de eerste inspiratie ontstane oplos
sing, waarbij de arme, geplaagde Rose zich
in wanhoop verdrinkt. Per slot van rekening
is deze oplossing meer in de lijn van het
gansche drama, en consequenter dan de an
dere, waarbij alles „op zijn pootjes terecht
kwam".
Hoe het zij,- het stuk „deed" het nóg al
tijd; het daarin verhandelde conflict tusschen
Jood en Christen was nog volstrekt niet ver
ouderd. Ongetwijfeld zullen wij in onzen snel
len tijd, nog het oogenbli'k beleven, waarin fi
guren als die van Sadhel zullen uitsterven, en
ook de rassen-vijandigheid zal afsterven, maar
zelfs dan zal Heyermans' drama, ofschoon
uk een afgesloten periode van maatschappe
lijk leven stammend,» niet verouderen, dunkt
ons. Het is daarvoor te eaht, te warm aan
leven, te oprecht. De waarheid is niet altijd
aangenaam om te hooren, maar per slot van
rekening blijft zij de basis die noodig is om
op te leven.
Hoe echt,en waar is dit stuk! Zoo uit het
volle leven gegrepen zijn de figuren; de oude
blinde Sachel, met zijn beperkt moraliteits
gevoel handel is handel"), zijn zuster, de
goedhartige, bekrompen Esther, Aaron, de
koopman, en Rafaël, met zijn geheel andere
mentaliteit. Het eenige, waartegen men wel
licht bezwaar zou kunnen maken, is de figuur
van Rose, de christen-dienstmeid, die mis
schien wat te romantisch is.
Maar wij schrijven geen beschouwing over
het stuk als zoodanig, omdat een drama, dat
zwch in den stroom van talloos-vele andere
stukken, die in den loep van vijientwLntig
jaar op de planken zijn vertoond, heeft staan
de gehouden, verheven is boven elke beschou
wing of kritiek.
In deze 408e opvoering werd de rol van
Sachel, don blinden Jood, schitterend ver
tolkt door Adolf Bouwmeester. Ofschoon een
betrekkelijk jonge man, had deze acteur, die
zijn Bouwmeesters-af komst' niet verloochent,
zich tot een prachtigen ouden en blinden Jood
vervormd. Met groote zelfbeheersching hield
hij zijn moeielijke rol den ganschen avond
consequent vol; de blinde oogen, de gebogen
houding, het aarzelend takten naar de voor
werpen, de oüde, gebarsten stem, het was
meesterlijk. Hem ter zijde stond mevrouw
De Boervan Rijk als zijn zuster, een typisch
Joodseh volksvrouwtje, coquetteerend niette
min met een pracht van een oude doorgeweven
sihawl en dito omslagdoek. Zij is het type van
de goedhartige, maar bekrompen Jodin, en
speelde die rol meesterlijk.
De beide andere hoofdrollen, die van Rose,
Sachels dienstbode en van Rafaël, Sacihels
zoon, werden door invallers gespeeld. Want
beiden, Henriette van Kuyk en John Tim-
rott, speelden geheel op den souffleur. Hin
derlijk was dit niet, daar ze geroutineerde
spelers zijn. Maar John Timrott lag de rol
van Rafaël niet zoo goed; hij was te om-
Joodsch, in figuur, dn houding, in spel. Hen
riette van Kuyk, de tragédienne bij uitne
mendheid, liep als een geknakte lelie rond, en
gaf als zoodanig "sober spel, en, in het laatste
bedrijf, prachtige dramatiek.
Daarentegen was Elias van Praag, zelf
zoon van het oude volk, een pracht van een
Joodseh koopman, enGor Hermus, een ge
moedelijke rebbe.
In den geweldigen climax van het tweede
bedrijf was het publiek ademloos van span
ning. Een bezoeker achterin de zaal kreeg
het, blijkbaar van de sterke dramatische span
ning, te kwaad en werd onwel, hetgeen eenige
stoornis veroorzaakte.
Mevrouw Van PraagRentmeester ver
tolkte het korte en weinig dankbare rolletje
van Rebecca, het meisje met 3000.huwe
lijksgift en „van alles twaalf stuks". De scène
bij Rose's lijk werd door Timrott niet zeer
sterk gespeeld; hij schoot hier beslist te kort
in dramatiek. Overigens niets dan lof:"de
408e Opvoering bewees de levenskracht van
dit Joodsche drama, dat noch door de „Vio-
liers", noch door de „Familie Lehmann" of
welk ander Joodseh stuk ook overtroffen is.
