E COURANT
NEELS, Keizerstraat 62-63.
Derde Blad.
Uitverkoops-Prijzen.
VAN ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1923.
A MSTEBDAMSCJHE BRIEVEN.
ROND DEN DAM.
Het is -wel een eigenaardige tegenstelling,
zoo van vacantie terug uit het bezette gebied in
Duitschïand, waar alles wat men ziet eni hoort
is als evenizoovele variaties op het thema „el
lende" en „ondergang", te vallen middenin
de voorbereidingen voor onze vaderlandsche
jubileumsfeesten I Vóór dat men Amsterdam
bereikt, wordt trouwens deze overgang al voor
bereid. Daar,, in het bezette gebied: de verve-
looze huizen, de leege winkels, de slechte reis
gelegenheid, de uitgestorvenheid na negenen
's avonds, als wanneer er geen fiets- of rijtuig-
verkeer meer mag plaats hebben, de doffe be
rusting en verborgen opstandigheid, en
dadelijk daarop, vlak over de grens al, het ge
krioel van duiziende dagjesmenschen, die met
goedkoope treinen de „mooie plekjes" bezoe
ken het onvervalschte Jordaansch en Zee-
dijksch mengt zich allerwege met het Overbe-
tuwsche en Veluwsche dialect! de wat rau
we, losbandige vacantie-stemming van den ge
middelden Hollander en speciaal van den ge
middelden Amsterdammer, de goed-onderhou-
den huizen, de volle winkels.
't Is ook hier, zeker, de laatste jaren geen
rozengeur en maneschijn maar er is, óók
zeer zeker, reden tot dankbaarheid als men
even naar de „buren" (ook zelfs naar die in
andere dan oostelijke richting) kijkt! En dat dit
gevoel van dankbaarheid een rol zal spelen bij
de aanstaande feesten, staat wel vast. Wie geen
andere reden tot feestvieren kan vinden bij dit
25-jarig Regeerings-jubileum, kan hierin, in
dit «gevoel, dat zich voor een oogenblik even
wenscht baan te breken, nog wel een rechtvaar
diging zien.
Langzamerhand dan komen al meer en meer
details los van het hoofdstedelijk feestprogram
ma. Het Centraal Comité der Huldigingscom
missie hier ter stede blijkt daarbij zijn naam
eer aan te doen en vooral terecht! aan te
sturen op een centraliseering, op een smaak
volle eenheid in de vreugde-uitingen.
Zoo hééft het allereerst getracht eenheid te
brengen in de versiering van den weg waar
langs de intocht van de Koninklijke familie zal
plaats hebben. Daartoe had het vanaf het Wil.
lemspqrk-station, waar H. M. met Prins Hen
drik en hun dochter zullen aankomen* een ver
siering ontworpen, die zich als één onafgebro
ken vaandel-saluut zou moeten getoond heb
ben. Dit plan echter uit te voeren langs den
geheelen geprojecteerden weg, kwam, bij' nader
inzien, te duur uit en waar, in overeenstem
ming met den wensch der Koningin zelf, bij de
feestviering zooveel mogelijk soberheid betracht
moet worden, besloot men dit gestyleerde
oranjevaandel-saluut alleen volledig te hand
haven in de Leidschestraat, waar de diverse
winkeliers grootendeels gemeenschappelijk de
kosten zullen dragen en voor het overige ge
deelte van den weg dit plan slechts schematisch,
met behulp van boekversieringen op de stra
ten, enz., tot stand te brengen. Aan de parti
culieren, die zich ook eenige moeite willen ge
ven, wordt 't dan overgelaten zooveel mogelijk
„in stijl" te blijven, en terwille van het goede
doel dezen keer hun individualistische vrijheids*
drang wat in te perken.
Wij zijn altijd, in vergelijking met onze
Zuidelijke buren* de Belgen en de Pranschen,
slechte feestvierders geweest. Laat ons dezen
keer trachten daar eenige verbetering In te
brengen en althans naar eendgen „stijl", naar
een zekere, ook uiterlijke, eenheid te streven.
t
Bij de uitbreiding, die in de laatste jaren het
tentoonstellingswezen in ons land ondervond,
ging er wel een week voorbij, dat er weer
niet een of andere nieuwe tentoonstelling ge
opend werd?! geraakte een dergelijk stee-
ven maar al te zeer verloren. Exposities wer
den, in het verloop dier jaren, dikwijls niet veel
anders dan met min of meer succes, door min
of meer handige zakenlieden op touw gezette
„publieke offerten"De Haagsche corres
pondent van dit blad heeft daar op zijn wijze,
onlangs, ter gelegenheid van de opening der
Internationale Tentoonstelling te Scheveningen,
ook op gewezen.
(Tentoonstellingen, die inderdaad dien naam
verdienen, zooals b.v. de in vroeger jaren, aan
den overkant van het IJ gehouden E.N.T.OJ3.
(Eerste Nederlandsche Tentoonstelling Op
Scheepvaartgebied) er eeni was, blijven licht
bakens in zee, waarvan men sindsdien wel ver
is afgedreven
Met de Jubileum Tentoonstelling 1928, die
1 September a.s. in het nieuwe gebouw van het
Koloniaal Instituut aan de Mauritskade ge
opend wordt, zal men nu een lofwaardige po
ging doen weer naar die oude bakens koers te
zetten, zal men m. a. w. trachten weer eens
een expositie te organiseeren die „stijl" heeft,
een eenheid it, overzichtelijk en leerzaam.
Het tentoongestelde, tot welks bijeenbren-
ging ook de verschillende gemeentelijke dien
sten en inrichtingen het hunne bijdragen, kan
men met groote lijmen in drie afdeelingen split
sen, t. w.: Amsterdam; de Scheepvaart; de Ko
loniën. In verband met het karakter van het
Koloniaal Instituut zelf, kan men de algemeens
bedoeling van een en ander aldus aangeven:
„Een overzicht van de ontwikkeling en uitbrei
ding van Amsterdam als koop- en woonstad
gedurende de laatste 25 jaar, in het bijzonder
ten aanzien van hare betrekkingen in velerlei
zin met de Overzeesche gewesten".
Een belangrijk punt van het feestprogramma
zal ook de „illuminatie" worden. Dat kan niet
anders! ,T
Behalve het „zwanen pesten" m het Vondel
park voor de jeugd, de belustheid op „het
gebeuren van een stadsberichie", zooals een
collega het destijds niet onaardig uitdrukte,
voor de ouderen bestaat er voor den Am
sterdammer wel geen grooter genoegen dan het
„lichies kijken". Het bovengenoemde Co
mité doet dan ook alle moeite om aan dit recht
komen. Enkele oude grachtjes (zooals o. a. de
geaarde Amsterdamsche verlangen tegemoet te
Reguliersgracht) werden uitverkoren om deze
verlichting ook te brengen op een hooger peil.
En ongetwijfeld zal daar met een artistiek ont
worpen, „einheitliche" illuminatie een sehitte-
Ingazonden mededecilng.
Vergelijkt onze prijzen met de
J '8 zoogenaamde
WIJ zijn altijd 20°/0 goedkooper
en hebben de grootste sorteering
hier ter plaatse.
rend1 resultaat te bereiken vallen. Beter décor
voor een dergelijk avondlijk lichtfestjju, dan
deze droomende, oude grachtjes van ons
Venetie-in-het-Noorden, valt moeilijk te be
denken!'
Aan „lichies kijken" anders dan bij feeste
lijke gelegenheden* viel er overigens de laatste
jaren, na de invoering van de verplichte winkel
sluiting, voor de Amsterdamsche bevolking
niet veel meer te beleven. De avondlijke winkel
straten werden doodsch en saai en slechts de
enkele, hei-verlichte bioscoopgevels en de plei
nen, waarop meer en meer de Amerikaansche
lichtreclames op daken, kiosken en aan palen
werden aangebracht, gaven afwisseling. Tus-
schen het ééne, de donkere doodschheid en
het andere, de schreeuwende Amerikaan
sche reclame-zucht, bleef geen zachtlichtende
middenweg.
Maarzooals het goede vroede vaderen
immers betaamt, heeft ons Gemeentebestuur
nu onlangs een poging gedaan het beteeden van
dien middenweg te vergemakkelijken! De Ge
meentelijke Electriciteitswerken hebben n.1.
een eenvoudig mechaniekje in den handel ge
bracht, dat, als een soort wekker werkend, op
een vooraf te bepalen tijd van den avond, het
licht in de winkel-étalage kan uitknippen. Ge
hoopt wordt, dat vele winkeliers zich dit, slechts
enkele guldens kostend, toestelletje, zullen aan
schaffen en hun winkellicht ook „na sluiting"
zullen laten branden. Rustig kunnen zij dan,
in de avonduren, genieten van hun vrijheid,
zonder dat zij naar hun zaak -terug behoeven te
gaan om het licht uit te draaien (tot nu toe we'
een van do groote bezwaren tegen avond-ver
lichting) doet deze „licht-werker" trouw zijn
werk en maakt er op gezetten tijd „een eind
aan". En het tarief voor deze dagelijksche illu
minatie wordt zóó gesteld, dat financieels be
zwaren vrijwel zijn uitgesloten.
Daarnaast hoopt men dan ook nog, door
middel van de Schoonheidscommissie, al te
groote excessen op lichtreclame-gebied te kee-
ren en zoodoende ook op deze wijze terug te
keeren tot den, wèl -lichtenden, maar niet de
oogen uitstekenden middenweg.
De heer Rooyaards, dezer dagen van zijn
vacantie-reis in het land van den Dollar terug
gekeerd, schijnt zich ook tot den middenweg
bekeerd te hebben.
'Van een bruusk gebaar, dat men halfeen-
half van hem verwachtte, nadat hij de verhoog
de-subsidie weigering vernomen zou hebben,
bemerkt men tenminste niet veel. Integendeel!
Hij blijkt deze weigering nogal lakoniek op te
vatten en verklaarde in een interview, dat hij
natuurlijk „kalm zou doorgaan". Daarbij heeft
hij echter wel al dadelijk, met een forsch ge
baar, de gloeiende kolen, die men hem op het
hoofd had trachten te stapelen naar aanleiding
van de keuze van het „Jubileum-stuk", pogen
te verwijderen. Energiek verklaarde hij, dat
nooit zijn definitieve keuze op het, uit het En-
gelsch veriaalde „Mijlpalen" gevallen was,
dat hij biji zijn vertrek zelfs «niet eens met zeker
heid wist of H. M. „zijn" schouwburg wel met
een bezoek zou vereeren* en dat, indien dit
laatste zoo mocht zijn, hij ook alles voelde voor
opvoering ran een oorspronkelijk Nederiandsch
werk. Tegelijkertijd, met dit afwerend gebaar,
viel er (alweer!) een gloeiend kooltje op iemand
anders z'n hoofd. Op dat van onzen geplaagden
burgervader namelijk!
Want wat bleek?....
Dat burgemeestér De Vlugt hem, Rooyaards,
in een onderhoud, voor het eventueele geval,
dit „Mijlpalen"-stuk had aanbevolen!
Onze eerste magistraat schijnt het er op aan
te leggen met de Nederlandsche Muze In nope-
loozen onmin te geraken-. Eerst die geschiede
nis -met de „fantasie-loosheid" van onze schrij
vers, ter gelegenheid van het Zweedsche vor
stelijk bezoek, en nu weer deze Mijlpalen-
historie! Waarschijnlijk zal hij wel wen
sch en, dat er nooit zoo iets als kunst" bestaan
had!!
Intusschen: afwachten wat Rooyaards nu
wèl doet! En of ook hij inderdaad geen enkel
gloeiend kooltje zal blijken te verdienen. In
afwachting daarvan wordt dan thans maar op
het „Leidiche-plein" een zomerprogramma af
gedraaid, dat aan onbelangrijkheid niet veel te
wenschen overlaat.
Zooals telken jare, tegen dat het „seizoen"
weer in aantocht is, bereiken ons weer de goede
voornemens, ook van anderen dan van
Rooyaards. Nieuwe gezelschappen worden op
gericht, die ons -met verleidelijke répertoires
overstroomen. Zoo er, in den loop van den win
ter, maar een tiende uitkwam van al deze voor
spellingen en voornemens, leefden we allang
in het paradijs der Muzen!
Thans worden alvast weer twee nieuwe ge
zelschappen aangekondigd!. Een „lichte stuk
ken" en klucht-ensemble, onder directie van
Beukman, dat den Frascati-Schouwburg bespe
len zal, -en een onder directie van Adolf en
Frits Bouwmeester, dat in den Plantage-
Schouwburg zal optreden. Dit laatste, dat reeds
langen tijd in de windselen lag als „het Roman
tisch Tooneel", komt nu onder den titel „Het
Nieuwe Tooneel" te voorschijn. Het zou o. i.
een goede kans maken, ware het niet dat het
juist in dien Plantage-Schouwburg zal moeten
werken. Het groote publiek komt daar niet,
tenzij voor „geheide" volksstukken.... Maar
de aspiraties van dit „Nieuwe Tooneel" gaan
daar bovenuit. Wat ook aan den anderen kant
weer jammer is. Een schouwburg aan „het
volksstuk" gewijd (wie denkt er niet met vreug
de terug aan „De Jantjes") mogen we hier in
Amsterdam waarachtig toch wel hebben!
BINNENLAND.
Minister Colijn.
Bij K. B. is met ingang van 11 Aug. aan
jhx. de Geer op zijn verzoek onder dank
betuiging eervol ontslag verleend als Mi
nister van Financiën, en met ingang van
denzelfden datum als zoodanig benoemd het
Tweede Kamerlid, de heer H. ColiJn.
De Staats begrooting
De hoefijzeroorrespondent van het HbL
meldt:
Het bericht over de 140 millioen tekort
op de begrooting voor 1924 verdient eenige
toelichting. Op zich zelf is het juist en het
tekort was aanvankelijk zelfs nog igrooter,
n.'L 147 millioen, waarna het -tot 140 is
teruggebracht doordien er nog 7 millioen
mieer uit de middelen bleek te halen. Doch
naar wij meen en te weten is de begrootmig
in tegenstelling tot wat gebruikelijk is, nog
steeds niet biji den' Raad van State inge
diend, zoodat er zeer waarsehh'hlijk nog wel
wat op besnoeid zal worden. Te meer nu de
onderhandelingen tüsschen de Regeering en
den heer Coliju (die een voorstander is
van het snel invoeren dér Vlootwet), naar
wjj vernemen, loopen over zeer practische
bezjuinigingseisdheni van den heer Colijn
(wij hoorden o.a. een cijfer noemen van tien
tallen millioenen op, salarissen) op alle an
dere punten. Men zal zich trouwens her
inneren dat de heer COlijn ten vorigen jare
in overeenstemming met den heer Idenburg,
het betreurd heeft dat de Regeering niet
reeds vóór de verkiezingen een ingrijpend
bezuinigingsplan had ontworpen en be
kend gemaakt. Zonder dat zulk een plan
vaststaat zal d'e anti-revolutionaire leider
dus zeer zeker de portefeuille van financiën
niet aanvaarden.
Overigens merken wij nog op, dat het
tekort voor de -eerstvolgende jaren door den
heer' Oolijn in de Tweede Kamervergadering
van B November werd geraamd op onge
veer 150 millioen. De oommissie-Patijn be
cijferde het op 120 millioen: Voorshands is
de raming van den heer (Mijn dus dichter
bij de werkelijkheid gebleken, althans bij
de voorloopi-ge werkelijkheid voor 1924.
Maar, 'gelijk gezegd, daar zal nog wel wat
af gaan.
De ZomerttföL
Het moet in dé bedoeling van de regee
ring liggen, den- zomertijd in Nederland te
doen eindigen tegelijk met het einde ran
den zomertijd in enkele andere landen, waar
schijnlijk tusschen 6 en 8 October.
Rijksweg Alkmaar—Nienwedlep.
Bij min. beschikking is met ingang van
14 Aug, de rijksweg Alkmaar—Nieuwediep,
voor zoover strekkende over de tijdelijke
hulpbrug, liggend over de Damsloot te
Schoorldam, gesloten verklaard voor die
motorrijtuigen op meer dan twee wielen,
welke met Inbegrip van de lading eene as-
belasting zwaarder dan 2000 K.G. hebben.
Van dien datum af is het verboden over ge
noemde hulpbrug te rijden met een ander
voertuig, waarvan door eenig wiel een groo
ter gewicht op de brug wordt overgebracht
dan 1000 K.G. („St.-Ot.").
Polltiekrulserdlenst op de Noordzee.
Het hoofdbestuur der Reedersvereeniging
voor de Nederlandsche Haringvisscherij
heeft den minister van marine bericht, dat op
de algeomeene ledenvergadering van dit jaar
een voorstel is aagenomen om er hij, de re
geering op aan te dringen, dat de politie-
kruiserdienst beter het visscberij belang zal
behartigen.
Daaraan voegt het hoofdbestuur nog toe:
Meermalen reeds is door het hoofdbestuur
hierop bjj de bevoegde autoriteiten aange
drongen, zonder dat echter ooit eenig resul
taat mocht worden verkregen. Het toezicht
is zelfs geleidelijk ingekrompen tot den om-
gebouwden stoomtreiler Triton, hetgeen vol
strekt onvoldoende moet wo-rden geacht.
Bovendien is het een oude klacht, dat het
Nederlandsche toezicht veel minder dan bcv,
het Fransche, gebleken is erop uit te zijn om
ook het visscherijbelang te dienen door ken
nis van en belangstelling in de vissoherij te
verwerven en deze eigenschappen vervol
gens aan te wenden ten behoeve van de op
zee verkeerende visschors.
Het komt het hoofdbestuur voor, dat dit
nevendoel naast de eigenlijke taak der politie
kruisers behartigd kan worden zonder eenig
nadeel voor 's lands gelden en tot belangrijk
voordeel van de visscherij- Daarover wil het
gaarne met den minister in nadere bespre
king treden, ten einde nauwkeuriger voor
stellen betreffende het beoogde doel ter ta
fel te brengen.
Waterverontreiniging op de Noordzee.
Het hoofdbestuur van de. Reedersvereeni
ging voor de NederL Haringvisscherij heeft
op zijn beurt den minister van binnenland-
sche zaken en landbouw erop opmerkzaam
gemaakt, dat ten gevolge van het uitlaten
van olie op zee vernietiging van visch en
vischbroodsel plaats vindt op groote schaal,
benevens vogelsterfte. Het acht dit thaps
reeds een enorme schade voor het vlsscherij-
bedrijf en meent dat dit in de toekomst nog
meer bet geval zal zijn. Ook het voedsel der
vlsschen wordt er ernstig door geschaad.
Het lijkt het hoofdbestuur ten zeerste ge-
wenscht, dat daartegen maatregelen worden
genomen ter voorkoming of bespreking,
maar alleen van regeerlngsw-ege daarop kan
worden aangestuurd, al ware het slechts
hierom, dat de te treffen regelingen inter
nationaal zullen moeten zijn en dus in en na
overleg met autoriteiten ln andere landen
zullen moeten worden ontworpen.
Uit de Twentsche Textielindustrie.
Donderdagmiddag confereerden de bestu
ren van alle Twentsche Textielarbeidersor-
fanisaties met het bestuur van de Twentsche
abrikantenvereeniging.
De vice-voorzitter van de Fabrikanten-
vereeniging besprak ln zijn openingsrede de
heerschende crisis in de textielindustrie en
de werkgevers zagen -geen anderen weg
open dan den werktijd op 58 uren te bren
gen en de looneu met 10 te verlagen, zoo
dat men op hetzelfde weekloon bleef. Ze
hoopten hierbij op de volle medewerking van
de werknemersorganisaties. Deze zullen in
de ledenvergaderingen het voorstel nader
bespreken.
Het bestuur van de Tw. Fabnkamitenver-
eeniging had gaarne voor 23 Aug. a.s. ant
woord terug, doch op verzoek van de Tex
tielarbeidersorganisaties is deze termijn ver
lengd tot 30 Aug. a.s.
Graan alt Rusland.
Naar uit Moskou wordt geseind, is Woon»,
uit Odessa een lading van 1500 ton graan
naar Rotterdam verscheept.
UIT DE PERS.
De benoeming van den heer OoHJn.
De (vrijz.) Nieuwe Courant zegt omtrent
de benoeming des heeren Colijm tot minister
van finantiën:
Met deze benoeming van den heer Colijn,
die het bestaan van het tegenwoordig minis
terie voorloopig redt, wordt dus waarschijn
lijk gebroken met het 17 pet. bezuinigings-
systeean voor alle departementen en zoo be-
teekent zij een wijziging van de politieke
lijn van het kabinet.
Het (vrijz.) Utr. Dagblad! laat zich. als
volgt uit:
Men kan In den heer Oolijn begroeten een
Minister van Financiën met een zeer univer-
seeien blik op het geheel der vraagstukken
dat aan de ordie is, en tegelijkertijd, een
overtuigd en deskundig bezuiniger. En die
combinatie was juist de combinatie, welke
wij noodig hebben ter redding der situatie
van dit oogenblik.
De (r.k.) Residentiebode schijnt met de be
noeming van den heer Colijn tot minister
van financiën maar matig ingenomen.
Wij zien in deze oplossing der crisis een
wijziging in de signatuur van het kabinet,
en wel zoodanig, dat we nedging gevoelen
om thans te spreken van het derde ministe-
rie-Ruys de Beerenbrouck.
Want dat de heer Colijn zich in het kabi
net zal laten gelden en niet alleen als voor
stander van de Vlootwet achter de groene
tafel is gaan zitten, mag ongetwijfeld zonder
nadere toelichting worden aanvaard.
Of het kabinet door deze jongste wijziging
wordt versterkt, betwijfelen we.
Een kabinet van krachtige regeerders is
nog niet altijd een negeerkrachtig kabinet.
BUITENLAND.
De 8.8. Engelsche nota aan Frankrijk
en België.
Londen, 10 Augustus. Het Engelsche ant
woord op de Fransche en Belgische nota's
zal naar men aanneemt in gelijkluidende ter
men zijn vervat. Geheimhouding wordt na
tuurlijk in acht genomen in officieele krin
gen- met betrekking tot den inhoud, maar in
ae eerstvolgende dagen zal de geheel© cor
respondentie die gevoerd 1» over het vergoe-
dlngsvraagstuk en de Roer bezetting, worden
openbaar gemaakt.
De Times zegt: „Hot ls te hopen, dat het
'antwoord tijdig! gereed zal zijn om aan
Frankrijk en België te worden overhandigd,
opdat de openbaarmaking der documenten
Maandag kan geschieden1. Het zal een slot
document zijn van de serie, die is begonnen
met het Duitsche memorandum van 7 Juni
met zijn nieuwe voorstellen, en de verschil
lende mededeeUngen bevatten, die tusschen
de Engelsche en geallieerde regeeringen
sedert dien zijn gewisseld. De nieuwe Engel
sche nota zal daarom uitvoerig en in bijzon
derheden het Engelsche standpunt uiteen
zetten, zoowel omtrent de schadevergoeding
als de RoerbezettAngi.
Frankrijk spreekt reeds over een
overwinning van Poincaré.
Parijs, 10 Aug. Zonder de publicatie van
den tekst van het Britsche antwoord af te
wachten, zijn de berichten over den inhoud
er van voor de officleuse bladen reeds vol
doende om de overwinning te vieren van de
Fransche politiek. ZjJ leiden de overwinning
'van Poincaré uit de volgende feiten af: n.L
dat de Britsche regeering schijnt af te zien
van de pretentie om de bemiddelaar tus
schen Frankrijk en Duitschïand te spelen;
dat zij van plan is het afzonderlijk antwoord
aan de Duitsche regeering uit te stellen; dat
zij, ofschoon zij haar bezwaren tegen de
Ruhrbezetting uiteenzet en weigert de sta
king van het lijdelijk verzet aan te bevelen,
niettemin indirect de vrijheid van actie der
Fransche regeering erkent
De „Echo de Paris" bespot het gebrek aan
logica der Engelsche en raadt Poincaré aan
meer dan ooit van zijn vrijheid van hande
len gebruik te maken, om aldus zijn over
winning volkomen te doen zijn. Dit zal het
beste middel zijn om tegen de internationale
financieele wereld te strijden.
DUITS CHLAND.
De economische crisis.
Een der oorrespondenten van de N. Rott.
Grt schreef dut f7 Aug. uit Duitschïand aan
zjjn blad:
Zaterdag weerdi de dollar hier tegen onge
veer 1 millioen mark verhandeld. Maandag
hoorde mem tegen den avond een koers van
2 millioen en nu vanavond een koers van
meer dan 4 millioen mark. De gevolgen van
een zoo snelle waardevermindering der mark
zijn onafzienbaar. Iedereen heeft het over
dien dollar, omdat iedereen de gevolgen van
deze „danse macabre" aan den lijve gevoelt
Zoolang de mark maar weinig in waarde
daalde, had menig ondernemer en winkelier
er nog belang bij om marken te verdienen.
Zoolang nog de mogelijkheid bestond om de
verdiende marken in vreemde geldsoorten
om te zetten, kon de markenverdiener zich
daardoor ook onafhankelijk maken van de
verdere daling van de mark.
De volkomen onbegrijpelijke deviezenpo-
litiek van de Duitsche Rijksbank heeft ech
ter ontzettend veel kwaad gedaan. Het ge
volg is geweest, dat de. handel een zeer af
wachtende houding heeft aangenomen en
ook moest aannemen, als men geen risico,
in den vorm van valutaschulden wilde aan
gaan. Heel duidelijk kan men den loop van
zaken op de vetmarkt nagaan. De groote
buitenlandsche concerns, o.a. ook de Neder
landsche, onderhouden in Duitschïand groote
consignatie-opslagplaatsen. Niettegenstaaur
de de vraag naar vetten nu zeer groot is, kon
er toch niet veel verkocht worden, omdat de
handelaars eenvoudig niet in staat waren,
de benoodigde hoeveelheden deviezen voor
hunne aankoop-en van de Rijksbank te koo
pen. Men weet, dat de Rijksbank op dierge
lijke aanvragen om guldens en ponden
slechts 4 en 5 pet. toewees. Tegen crediet
kooi onder de tegenwoordige omstandighe
den ook moeilijk worden verkocht. De Duit
sche handelaren dachten er trouwens ook
niet aan, zich deviezenschulden op den hals
te halen. Deviezenschulden zijn op het oogen
blik het grootste schrikbeeld voor den Duit»
schen koopman, daar hij in de verste verte
niet gissen kan, tegen welke fantastische
koersen hij- ten slotte zijn schuld aflossen
karn Maar ook al kan tegen crediet worden
■gekocht, dan stond de Duitsche koopman
toch weer voor een onopgelost raadsel. Want
tegen welken markenprijs zou hij moeten
verkoop-en? Ging hij tegen een hoogeren
koers dan de officieele deviezenkoersen her
leiden, dan zou hij met de woekerwetten in
'conflict komen en gevaar loopen, dat het pu
bliek op een goeden dag zijn winkel bei-
stormde en leegroofde. En zoo kan men bet
nu beleven, dat er, niettegenstaande den vet-
nood', toch geen hoeveelheden van belang
door den handel gekocht worden.
Hetzelfde ziet men -eigenlijk op alle gebie
den* Men heeft afgewacht, groote voorraden
waren niet voorhanden, de vraag van het
publiek blijft groot en dus is het eigenlijk
niet merkwaardig, dat zich overal gebrek
doet gevoelen* De toestand wordt met den
dag gevaarlijker. De eischen van de arbeir
ders worden met den dag hooger. Loonen
van 60.000 mark per uur, die gisteren nog
golden, moeten morgen tot 140.000 mark wor
den verhoogd. Dit blijft ook in buitenland
sche munteenheid herleid nog wel een be
lachelijk gering bedrag, vooral na de verdere
daling die de mark vandaag te zien gaf, maar
de handel en nijverheid moeten die bedra
gen dan toch maar verdienen. Doch waar er
overal gebrek aan goederen heerscht en de
omzetten ten zeerste zijn ingekrompen, daar
is aan het verdienen van dergelijke reus
achtige bedragen' dikwijls niet te denken.
Nu eerst komt heel drastisch tot uitdruk
king, hoe men ten slotte toch van de „sub-
stanz" geleefd heeft. Men heeft algemeen
wél veel marken verdiend, maar eerst thans,
nu het te laat is, ziet men in hoe arm men
daardoor geworden is.
Voor de mark kan men nu practisch ge
sproken niets meer koopen, Nu kan men dan
ook van een verkoopersstakimg spreken. De
winkels sluiten. Het publiek wordt nerveus.
Wat voor toestanden gaan wij tegemoet? Dat
is de vraag die iedereen zich voorlegt en
meestal met het grootste pessimisme beant
woordt. Velen zien ©en diirecten hongersnood
tegemoet.
Nu reeds ontbreekt het aan alle mogelijke
dingen in d© winkels. Boter is meestal niet
te krijgen1, melk evenmin. Maar ook als ze
te koop zijn, wie kan er dan koopen? Toch
slechts een zeer klein gedeelte der bevolking.
Doch als nu de aanvoer naar de levensmid
delenwinkels ook geringer wordt, wat zeker
niet onwaarschijnlijk is, wat dan? En als er
werkeloosheid komt, iets wat toch ook niet
meer te vermijden is? Als do werkman geen
loon meer krijgt en van geringe ondersteu
ningsgelden moet leven? Waarlijk de toe
stand ziet er zeer donker uit. De vertwijfe
ling staat voor de deur. En vooral in de
groote steden kan de toestand zeer beden
kelijk worden* Men voelt overal heel duide
lijk hoe geladen de stemming is. Ieder oogen
blik kan het tot uitbarstingen van zeer ge
vaarlijk karakter komen.
Uit Berlijn wordt aan het „Hbl." gemeld:
De betallngsmiddelennood heeft Vrijdag
ochtend een hoogte bereikt zooals men op dit
gebied nog nooit heeft beleefd. De stormloop
op de Rijksbank had Donderdag reeds een reus-
achtigen omvang aangenomen; daar ieder geld
noodig had voor de uitbetaling van loonen, had
de Rijksbank besloten, alle voorraden aan bank
papier, die zij maar «enigszins bij elkaar kon
halen, uit te geven, om tenminste zooveel mo
gelijk in de behoefte te voorzien. Dientenge
volge waren de voorraden van de Rijksbank
Donderdag al volkomen uitgeput, en toch had
men niet meer dan 50 60 van de gevraagde
bedragen kunnen uitbetalen. Vrijdagmorgen
is nu aan de Rijksbank een bekendmaking aan
geplakt, waarin wordt medegedeeld, dat wegens
de boekdrukkersstaking geen geld uitbetaald
kan worden. De rijksbank werd gesloten en
door een groote politiemacht afgezet. Men
sehen, die Donderdagavond om C uur hun
chèques hadden afgegeven en den heelen nacht
hadden gewacht, kregen Vrijdagochtend hun
chèques terug met de boodschap, dat
Naar de feesten. Licht-stad.
Rooyaards terug. De nieuwe be
loften.
De benoeming van Colijn.
Hot Vaderland! (vrijz.) schrijft:
Colijn's aanvaarding van de portefeuille van
financiën beteekenit in de eerste plaats, dat wij
eene sluitende begrooting zullen krijgen. Iedere
veronderstelling, dat hij zon gaan zitten, zonder
dat als doei te nemen, dat binnen zeer korten
tijd! 'bereikt moet worden, doet dezen kracht-
menech onrecht.
Bet eekent Colijn's optreden een doorzetten van
de vlootwet? Wij zonden aarzelen op deze
vraag zonder eenige reserve bevestigend te ant
woorden. Natuurlijk komt er eene Vlootwet.;
oen ministerie dat den man overboord' werpt, die
de Vlootwet niet wilde, zou zich onsterfelijk bla-
meeren met nu weer volte-face te maken. Welke
betreurenswaardige zwenkingen wij in zake de
defensie van dit kabinet ook gezien hebben, het
blijft per slot van rekening een ministerie. Maar
heel iets anders is de vraag, 'hoe de Vlootwet
er zal komen. Want er dient niet vergeten te
woTden, dat de heer Colijn daarvan steeds een
zeer matig bewonderaar is geweest; dat hij
zelfs van oordeel is, dat het steunpunt in Indië
van onze weerbaarheid ter zee verkeerd is ge
kozen. En van nog veel meer belang in deze is,
dat de heer Colijn niet zoolang geleden in de
Tweede Kamer heeft gezegd, dat de tijd wel zou
kunnen1 komen* dat het mes diep moet worden
gezet in alle uitgaven, dde voor de landsverde
diging niet uitgezonderd.
Dat Colijn's opvolgen van De Geer beteekenen
zou, dat wij van den vrijhandel naar de protectie
gaan, kan het blad zich niet voorstellen.
Colijn is een man van breeden blik, die dioor
het directeurschap van de Bataafsche het han
delsvraagstuk in zijn nationale en internationale
beteekends heeft leeren kennen. Wij achten het
dus voorloopig uitgesloten* dat van hem gevaar
lijke proefnemingen te wachten zijn met het
tweesnijdend protectiezwaard, dat zoowel hein*
die het hanteert, als tegen wien het gehanteerd
wordt, ernstig verwondt, en den eerste 'het meest,
als hij in het internationale orkest geen eerste
viool speelt.
Verder echrijft het blad nog:
Colijn wordt nu premier, zij het dan ook niet
in naam.
In de eerste plaats doordat het financieele
vraagstuk het allee overheerschende vraagstuk
is geworden, waardoor geen enkele minister
meer een uitgave op zijne begrooting zal kunnen
brengen, waarop Colijn zijn fiat niet heeft ge
geven. En daar Colijn van dat genus menschen
is, die absoluut geen behoefte hebben aan uiter
lijke kenteekenen van macht als de zaken maar
naar zijn goedvinden gestuurd worden is hij
daarmee tevreden. In de tweede plaats omdat
Oolijn altijd precies weet wat hij wil en daarop
met niet» ontziende kracht aanstuurt
Wegens de typografenstaking kan
de Rijksbank geen geld uitbetalen.
De Rijksbank gesloten. Verschil
lende groote bedrijven hebben geen
geld om het personeel te betalen.
