IE COURANT
Tweede Blad.
VAN DONDERDAG 8 NOVEMBER 19!1.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Onze plaatsgenooten, de heeren Mille-
naar en J. M. Duinker, slaagden op het 20
October 1.L te Utrecht gehouden Esperanto-
examen tooi het diploma A.
Jubileum.
.As. Zaterdag IQ November hoopt die heen
G. Dortmund den dag te herdenken,, waar-
op hij 20 jaar geleden bij den hoed A. van
Pelt, mr. schilder, in dienst trad.
De Vlootwet en 's Rijkswerf
te Willemsoord.
'Uit voor ona betrouwbare brom vernemen
wij, dat in-verband met de bezuiniging door
afvoer van oud materiaal waarschijnlijk een
aantal werklieden op 'e Rijks werf alhier ge
daan zullen krijgen. Er was gerekend op
mogelij-ken nieuwbouw bij aanneming van
de Vlootwetnu deze van de baan is, wordt
het in dienst houden vam een zoo groot aan
tal werklieden niet mee® mogelijk geacht
Voor, onze gemeente zou diit wel een ramp
zijn.
Te bevoegder plaatse konden wij geen be
vestiging noch tegenspraak van dit bericht
krijgen.
Uit een particulier schrijven uit Vlissingen
vernamen wij, dat op die werf „de Schelde*-'
aldaar aan een aantal werklieden toezegging
van plaatsing was gëdaan voor het geval de
Vlootwet werd aangendmen. Men zou dan
sneller het onderhanden zijnde werk afbou
wen om spoedig gereed te zijn voor het aan
nemen van mógelijk nieuw werk.
60-Jscrtg Toonoel-Jub'J oum mevrouw
de Boor- -ra Rijk.
Dat is zeker, het Heldersche publiek heeft
de groote actrice hartelijk ontvangen. Reeds bij
haar eerste optreden barstte spontaan het ap
plaus los en den ganschen avond was er de
stemming van hartelijke genegenheid, van
innige bewondering, van oprechte sympathie en
hoogachting. Hoe kon het ook anders: kennen
wij Mevrouw De Boer niet als Kniertje, als
Eva Bonheur, als „de Meid", en in zoovele
andere rollen, waarmede ze nimmer onze stad
vergat?....
Zoo dan was er een feestelijke stemming al
dadelijk in de overvolle zaal, die den geheelen
avond bleef hangen, al was het ook vervelend
en taai de langgerekte afwikkeling te zien van
het „jubileumstuk" en naar de onbeduidende
dialogen te hooren, en al snakten we allen naar
het einde.
Maar we moeten eerst nog vertellen wat er
vooraf was geschied. Want Mevrouw De Boer
was reeds den vorigen avond in onze gemeente
gekomen, teneinde des middags hier de gene
rale repetitie te kunnen houden van Heijer-
mans' nieuwe stuk „De Morgenster", waarvan
Woensdagavond de premiere in Rotterdam zou
gaan. De schrijver was voor deze gelegenheid
zélf overgekomen naar hier. Mevrouw De Boer
had dus reeds een drukken en vermoelenden
dag achter zich toen zij Dinsdagavond in „Ca
sino" optrad.
Door de goede zorgen van het Comité, dat
voor deze gelegenheid zich had gevormd, was
de „Casino-zaal smaakvol met groen versierd,
terwijl rondom kartons hingen met de namen
der verschillende stukken, waarin zij optrad
en de rol, die zij daarin vertolkte. Ter weerszij
den van het tooneel herinnerden de datums
18781928 aan het feit van haar gouden
jubileum.
De burgemeester had der actrice gastvrijheid
te zijnen huize aangeboden; zij dineerde daar
en zou er dien avond ook logeeren. En te 7 uur
bracht een auto- haar naar den schouwburg, in
gezelschap van den Burgemeester en den
Schout-hij-nacht, den heer O. Fock. Het Ste
delijk Muziekkorps had zich inmiddels voor
„Casino" opgesteld tot het brengen van een
serenade, welke gevolgd werd door zang van
„Kunst aan 't Volk". Nadat Mevrouw De Boer
in den foyer van den schouwburg was ontvan
gen, waarbij zij door den Schout-bij-nacht werd
toegesproken, die haar een bouquet overhan
digde, begaf zij zich een oogenbïïk op het balcon
Van „Casino", teneinde zich aan de wachtende
menigte bulten te vertoonen. Onder het luis
teren naar nog ©enige nummers muziek en
zang.
Inmiddels zorgde in de zaal zelve een strijkje,
;evormd door verschillende heeren musici van
Je Marinekapel onder leiding van den heer
Bongaards, voor uitstekende entr'acte-muziek.
Huldebetoon, spontaan en vrijwillig aangebo
den door deze, stafmuzikanten, en hartelijk ge
waardeerd door het overtalrjjke publiek.
Toen te ongeveer 11 uur het doek voor de
laatste maal gevallen was, en de in de zaal aan
wezigen uitgeapplOudiisseerd waren, had de hul
diging plaats. Het duurde niet lang of opnieuw
ging het doek open en toen stonden op het
tooneel al de bloemstukken, die der actrice wer
den aangeboden, uitgestald.Ook de verschil
lende comité-leden stondten op het tooneel ge
schaard1. De oude heer Polak leidde Mevrouw
.De Boer op, waarna aanstonds de Voorzitter
der Huldigingscommissie, de heer Van Loo,
naar voren trad.
Toen wij vernamen, aldus de heer Van Loo,
dat u uw 50-jarig jubileum zoudt herdenken,
begrepen wij 'aanstonds, dat gij Helder niet
zoudt vergeten. Wij kennen u uit vele rollen,
vooral uit de stukken van Heijermans, en daar
van is het de Kniertjes-rol, die u eigenlijk zoo n
groote nationale, ja, internationale bekendheid
heeft gegeven. Gij vertolkte daarin zoo geheel
de bedoeling van dezen auteur, en gtf hebt, me
vrouw, daardoor" ook uw steentje
tot verbetering van de in dat stuk behande
misstanden. Veel hebben wij patste weken
over u gelezen, en wellicht heeft 'Mev ro
der Horst, nog het best en het aardigst een en
ander omtrent u beschreven. Lang zouden wij
daar nog stil bij kunnen staan, maar de Qjü
laat dat niet toe. De dagen, dat men tegenoye
de tooneelspeelkunst een bekrompen, oenepe
standpunt innam, zijn gelukkig voorhij
denkt thans ruimer, en men beseft er de groote
cultureelè beteekenis van.
Mevrouw, Helder wilde met bij andere plaat
se® achterblijvenu En onze burgemeester en
schout-bij-nacht staan ook thans vooraan in de
huldiging en namen gaarne zitting in het eere-
oomitó. Ja, onze burgemeester ging zelfs zoo
ver, dat hij zijq woning voor u beschikbaar
stelde (applaus). Wq kimmen niet zoo erg veel
doen, mevrouw, omdat wij hier niet zoo erg
rijk zijn. Maar we konden Si ieder geval zorgen
voor een volle zaal, eni dat ons dit gelukt is, is
ons een groote voldoening. Wij bieden u een
kleine bloemenhulde mm, benevens een couvert,
en wij hopen, dat u nog vele jaren bij ons
moogt komen. Mevrouw De Boer, die op haar
7öe jaar nog een zwemdiploma behaalde, is dat
ook ongetwijfeld van plan! (Luid applaus en
fanfares).
Achtereenvolgens werden nu bloemstukken
aangeboden namens het Stedelijk Muziekkorps,
de Vereeniging „H. B. S.", de Zangvereemging
„Kunst aan 't Volk", de Zang- en Reciteerver-
eeniging „Harmonie", terwijl als de „hekke-
sluiter" de oude heer Polak tenslotte naar voren
trad.
„Esther kwam tot dien Koning en verwierf
gunst in zijn oogen, en hij verhief haar tot
Koningin". Zoo staat het in het bijbelverhaal.
Deze Esther is ook tot koningin verheven,
koningin van het volk is zij', en vox populi is
immers vox Dei. En deze door God begena
digde Esther is nog dezelfde Esther van 50
jaar terug.» Spr. herinnert zich nog een gebeur
tenis uit zijn jeugdi, ongeveer 47 jaar geleden.
Bij een tooneelvoorstelling, waar Mevrouw De
Boer, toenmaals nog Esje van Rijk, optrad,
maakte spr. als jonge man entr'acte-muziek.
Het spel en het optreden van deze Esje be
koorde spr. zoodanig, dat hij tegen zijn vader
zei: „He, vader, ik wou dat dat mijn meisje
was!" (Daverend gelach).
Maar de wegen van Amor zijn ondporgron-
delijk en nu zit mijn meisje daar (in de zaal
wijzend; waar mevr. Polak zit). Opnieuw -dave
rend gelach.
Met een paar hartelijke woorden van geluk-
wensch eindigt de heer Polak zijn geestige
speech. De vroolijkheidi van het publiek bereikte
thans haar toppunt, toen Mevrouw De Boer
zich -tot Mevrouw Polak wendde en haar per
missie vroeg haar man een zoem te mogen
geven, en daarna den ouden heer op eiken
wang een hartelijken zoen gaf. Toen kwam aan
het gejuich eni gelach schier geen einde.
En nadat men wat tot kalmte was gekomen,
trad opnieuw de heer Van Loo naar voren om
namens het Oomilté allen, die aan deze huldiging
meegewerkt hadden hartelijk te danken, lm het
bijzonder den burgemeester en schout-bij-
nacbt, het Stedelijk Muziekkorps en de Zang-
vereenigmg, en de heeren musici, die voor dé
entr'acte-muziek zorgden.
En daarmede behoorde deze huldiging weer
tot het verleden.
Naschrift. De zetter maakt er ons attent op.
dat wij het stuk vergeten hebben. Heelemaal
vergeten hebben wij het niet, zie de tweede
alinea, maar het zou misschien beter geweest
zijn als we heit heelemaal maar vergaten. Je
weet niet of je er om huilen of om lachen moet,
dat een dergelijk st-uk vertoond wordt. En van
de (mentaliteit van een schrijver, die zooiets in
elkaar flanst, daarvan heeft een normaal
mensch geen notie. Maar wij- zijn dan ook niet
uitverkoren, zooals de „schrijver" Defresue.
ilk geloof, dat ik het verder maar vergeet.
Geldelijke bijdragen voor de huldiging
schonken de volgende vereeniglngen:
O.A.M.B.O., S.D.A.P., Vaderland on Oranje,
Kunst aan 't Volk, Joodsche Tooneelvereeni-
ging, Helder's Gemengd Koor, H. B. S.-Ver-
eeniging, Centrale Ned. Ambt. Bond, Algem.
Bakkersbond, Tavenu. Vele ingezetenen gaven
een geldelijke bijdrage.
Hoewel, zooals gezegd!, Rotterdam de primeur
had van Heijermans' nieuwste stuk, komt Mevr.
De Boer—van Rijk hier terug met „De Mor
genster". Het spreekt vanzelf, dat heft Helder
sche publiek haar dan niet in den steek imag
noch zal laten.
Maatschappij tot bevordering der Toonkunst.
Op veelvoudig verzoek in het) Bestuur der
Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst
alhier or toe overgegaan een onderafdeeling
te stichten, uitsluitend' voor symphonio-
orkest muziek. Reeds tal van dames en hee
ren hebben zich, zoowel strijk- als blaasin
strumentbeoefenaars, opgegeven. Het sym-
phonie-orkest zal onder leiding van den heer
Joh. F. Pala, vioolleeraar a. d. muziekschool
Mij» tot Bev. der Toonkunst alhier, staan. De
repetities zullen plaats hebben in de muziek
school dier afkoeling in de Hoogstraat. Dames
en hoeren welke vermeenen aan dait orkest
hun medewerking te kunnen verleenen wor
den verzocht de Si dit blad! voorkomende ad-
vertontle daaromtrent ta raadplegen.
Folklore van Nederland.
Zooals de advertentie in dit nummer ver
meldt, zal de heer D. J. van der Ven aihier
Maandag a.s. komen spreken voor de vereeni
ging A. G. O. over Folkloristische gebruiken
in Nederland. De heer van der Ven is, zooals
bekend, in dit onderwerp het bestudeeren
van onze zeden en gewoonten specialiteit;
in zijn standaardwerk, in de Leeszaal voorra
dig, heeft hij veel van het door hem verzamel
de materiaal nedergelegd, en uit den laatsten
tijd dateert zijn groote historische film „Nêer-
lands volksleven in den zomer".
Natuurlijk wordt de vertooning van zoo'n'
filmwerk te kostbaar, maar de heer van der
Ven heeft nog een groot aantal lichtbeelden
voor zijn voordracht bewaard.
De folklore is een aantrekkelijke weten
schap en zij, die dien heer van der Ven bij
vroegere gelegenheid reeds leerden kennen,
weten dat hij een aangenaam causeur is. On
getwijfeld1 zal dan ook Oasino Maandagavond
vol zijn, te meer, omdat geen concerten of
vergaderingen elders het publiek verdeelen,
zoodat iedereen er heen kan.
In ons volgend nummer zullen wij enkele
persuittreksels omtrent elders gehouden
voordrachten opnemen. Kaarten zijn aan de
bekende adressen verkrijgbaar.
De Budapesters.
Donderdag 15 Nov. a.s. treedt het pbeno
menaal Budapester Strijkkwartet in Casino
op en opent de rij der buitengewone abonne
mentsconcerten; wel een gelukkige greep
van het pl. comité om op zoo'n schitterend
ensemble beslag te kunnen leggen.
Met hun Europa-Tournee 19211922 vol
gen hieronder o.a. eenige verslagen der
HolL bladen:
n. R.
Botterdam, .Nieuws Rotberdamache Courant":
^Teneinde ieder in de gelegenheid' te «tel
len van dit 'buitengewoon ensemble te kun
nen' genieten1 worden bij wijze van uitzonde
ring door het Oomité kaarten voor den 2en
rang beschikbaar gesteld 1.(inbegrip
rechten).
Voor nadere bijzonderheden raadplege
men de in dit blad voorkomende advertentie.
Schieten mat zwaar geschut
Op heden (Donderdag) en vermoedelijk
Vrijdag zal er vanaf het fort „Harssens" tus-
(Schen en 8 uur met zwaar geschut geschoten
worden.
De bewoners van de Hoofdgracht, Achter
straat en omliggende straten worden verzocht
met het oog op het barsten van ramen, voor
zorgsmaatregelen te treffen, en de ramen tij
dens het schieten open te zetten.
Rectificatie.
In ons blad van' Dinsdag staat in de adver
tentie van -het „Stedelijk Muziekkorps" als
huisnummer van den heer Verschoor No. 65
aangegeven, dit moet zijn No. 46.
Tijdens de bijeenkomst van die Zang- ©n
Reciteervereeniging .Morgenrood" zijn op
Zaterdag 3 Nov. j.L in Casino tweehonderd
en vijftig loten voor de IJsclub „'t Noorden*'
geplaatst van die goedgekeurde seconde-ver
loting van 2 gouden horloges en niet van 2
schilderijen, zooals in ons laatste nummer
bericht was.
Vlieger en morforftefe.
Hot Hoog Militair Gerechtshof docdi in
hooger beroep Uitspraak: in do zaak tegen
den officier-vlieger 8e kl., die, naar men
meldt, door den Zeekrijgsraad te Willems
oord was veroordeeld' tot twee dagen hechte
nis ter zake dat hij te Hélder op een motor
rijwiel heeft gereden met een© snelheid, van
ongeveer 29 K.M. en op de eerste vordering
van een agent van politie zijn nummer en rij
bewijs niet heeft vertoond.
Overeenkomstig den eisch van dien Advo
caat-Fiskaal veroordeelde het Hof bekL tot
geldboeten van 00 en 10 subs. hechtenis
van 0 en 8 dagen.
ABRONDISMMmTS-BEGHTHANK.
Uitspraken vaiji B November.
P. V. Helder, appèl vonnis Kantongerecht
t. z. openbare dronkenschap. Vonnis 0 we*
ken hechtenis bevestigde
G. J. de J. Helder, appèl vonnis kanton
gerecht betreffende overtr. huuroommisalö-
woti 4fi boete of 40 dagen.
VOOR DEN POLITIERECHTER.
Zitting van November.
CJL IJ., huisvr. J. v. L. te Helder stond he
den terecht op grond van het feit, dat zij op
12 Sept. haar tocnmaligen huurman, den
kleermaker O. P. G. V. beleedigend' had toe
gevoegd: vuile hufter. Er bestond een kwes
ties tusschen bekl. en haar buurman over
een gemecnschappelijken achteruitgang. De
kleermaker wilde niet dat allerlei lieden over
zijn plaats gingen en had nu den toegang af
gesloten met een hekje. Welke regeling van
het verkeer niet de goedkeuring van beklaag
de wegdroeg. Daar hot bleek, dat bekl. in
middels op 'n andere buurt is gaan wonen en
dus herhaling van een dergelijk conflict niet
zal plaats hebben, veroordeelde de Politie
rechter het vrouwtje, dat zich zeer aangedaan
toonde en haar tranenvloed rijkelijk tiet
vloeien, tot 0 boete subs. 0 dagen hechtenis.
Meerdere zaken, die de belangstelling van
onze lezers zouden kunnen wegdragen, wer
den heden niet behandeld.
gemeenteraad.
De Raad dezer gemeente vergadert op Dins
dag 13 November a.8.
De agenda vermeldt de volgende onderwer
pen ter behandeling:
Installatie Raadslid.
Installatie van don heer D. de Zee als lid
van den Gemeenteraad.
Notulen.
Vaststelling der notulen van 26 Sept J1
Ingekomen Stukken.
a Afschrift van het Kon. Besl. d.d. 21 Sept.
1923, waarbij ontheffing wordt verleend van
het hebben van een zevende leerjaar aan de
openbare lagere scholen 4, 5, 6, 11, 1^, 1*>
b. 'Missive van Ged. Staten d.d. 17 Oct.
1923, No. 63, houdende het bericht van goed
keuring op de wijzigingsverordening betref-
fendo het financieel beheer der gemeentebe-
dr!feïdem d.d. 10 Oct. 1923, No. 92, houdende
het bericht van goedkeuring op het raadsbesluit
d.d. 26 Sept. j.L tot uitgifte van grond m erf
pacht aan de Fa. Gebr. Smit;
d. Idem d.d. 10 Oct 1923, No. 92, houdende
het bericht van goedkeuring op het raadsbesluit
van 26 Sept. j.1. tot uitgifte van grond' in erf
pacht aan G. Groot;
e. Dankbetuiging van Mej. S. Zuqderhoudt
voor de haar toegekende belooning voor het
geven van handwerkonderwijs aan de bijzon
dere school te Koegras;
f. Beschikking van den Minister van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen, d.d. 22
Sept 1923 houdende vrijstelling van de ver
plichting om aan O. D. Colpa het onderwijs
eener klasse op te dragen;
g. MissivS van Gedeputeerde Staten d.d. 17
Oct. 1923, No. 43, houdende het bericht van
goedkeuring op het raadsbesluit tot vaststel
ling eener schoolgeldverordening voor de avond-
vakteekenschool.
(Voorgesteld wordt deze stukken voor ken
nisgeving aan te nemen).
h. Adres van den Heldenschen Bestuurders-
bond nopens het verstrekken van goedkoope
ookea l
(Ten aanzien van dit stuk wordt verwezen
naar het desbetreffende voorstel op de agenda).
i. Adres van de Besturen der Algemeene
Heldersche Winkehersvereeniging en de R.-K.
Middenstandsvereeniging „De Hanze" om de
winkelsluiting 's avonds op 8 uur te bepalen en
om verlaging der eleotriciteitstarieven.
(Voorgesteld wordt dit stuk in handen van
Burgemeester en Wethouders te stellen om
prae-advies).
Pensloneeritig Wethouder,
Mededeeling van Burgemeester en Wethou
ders, dat zij aan den heer O. Adrlaanse een
jaarlijksoh pensioen van 625 hebben toege
kend. -
Subsidie.
Voorstel om afwijzend te beschikken op het
verzoek om subsidie te verleenen aan het Sa
natorium van het Nationaal Verbond voor Ge
meente-Ambtenaren.
Voorstel om afwijzend te beschikken op het
verzoek van de Vereeniging tot oprichting en
exploitatie van een Reizend Drankweer Mu
seum" om toekenning van een- subsidie.
Gasprijs.
Voorstel tot intrekking van de regeling be
treffende den gereduceerden gasprijs.
Bouwverordening. f
a. Voorstel om aan O. O. Dito ontheffing
te verleenen van' het bepaalde bij art. 16, le lid,
der Verordening op het 'bouwen en de bewo
ning.
b. Voorstel om aan N. Lengers ontheffing
te verleenen van het bepaalde bij art. 16, le lid,
der Verordening op het bouwen en de bewo
ning.
Grondbedrijf.
Voorstel om afwijzend te beslissen op het
verzoek van J. J. Heijdenrijk en J. Engel tot
verkrijging van grond in erfpacht.
Volkstuinhouders.
Voorstel om afwijzend te beschikken op het
verzoek van de Vereeniging van Volkstuin-
houders om vermindering van huur der aan
haar verhuurde peroeelen.
Pacht Landerijen.
Voorstel om afwijzend te beschikken op het
verzoek van een aantal pachters om verminde
ring der pachtsommen der gemeentelanderijen
Verbetering Javastraat
Voorstel tot gedeeltelijke kwijtschelding der
boete, opgelegd aan Joh. Dienaar voor de_ te
late oplevering van het werk ter verbetering
der Javastraat.
Aankoop grond.
Voorstel tot aankoop van gronden van het
Rijk der Nederlanden.
Coeeepridzen.
Voorstel Inzake het leveren van cokes tegen
gereduceerden prijs.
Woningstichting.
Voorstel tot wijziging van de Statuten der
Woningstichting.
Voorstel tot verhooging van het salaris van
den secretaris der Woningstichting.
Ruiling grand.
Voorstel tot ruiling van grond met den heer
S. Krijnen.
Uitbreidingsplan Huisduinen.
Voórstel tot het verkrijgen van grond in erf
pacht.
Belastingen.
a. Voorstel tot wijziging der Verordening
op de Invordering van een plaatselijke belasting
naar het inkomen.
b. Voorstel 'tot vaststelling van nieuwe ver
ordeningen op de heffing eh invogering van
schoolgelden L. O.
Besteksbepaltiigen.
Voorstel om de wijziging der Algemeene be
palingen op de loon- en arbeidsvoorwaarden,
ingediend door de raadsleden B. Zondervan, R.
Boogaard, J. Borkert en O. Heijblok aan te
houden.
Leening.
Voorstel tot wijziging van het leeningsplan
van 1920.
Erfpacht
Voorstel tot uitgifte van grond in erfpacht
aan H. Riemers Sr. en aan de firma Starren-
burg en Boerdijk.
Begrooting.
Staat van af- en overschrijvingen der be
grooting dienst 1923.
Pensioenfonds.
Voorstel tot benoeming van een lid van de
Oommissie van het Pensioenfonds.
Door B. en W. is als Voorzitter aangewezen
het lid van'hun Ooilege de heer D. H. Grun-
wald.
Aanbevolen worden ter benoeming door den
Raad::
1. A. Kwant Jr.
2. L. J. Daalder,
Ambtenaren ter Secretarie.
Onderwijs.
Voorstel om D. Blom te benoemen tot vak
onderwijzer aan school 15.
Voorstel om 'Mr. M. V. Polak te benoemen
tot tijdelijk leeraar aan de Avonidvakteeken-
school.
Ter visie.
Ter visie is gelegd een schrijven van de
Oommissies voor Ambtenaren- en Werklieden-
aangelegenheden nopens de uitlegging van
art. 21 der Alg. Instructie voor de Ambtenaren.
Besloten zitting.
Reclames en beslissing inzake erfpacht.
Mng te doen treden, maar daaruit behoefde nog
niet te volgen^ dat de wet zou worden behandeld
vóór de Algemeene Beschouwingen over de
Staatsbegrooting. Wensch der regoering was
slechts, dat de Vlootwet zou worden behandeld
vóór de Marinebegrooting 1924.
Zooals tijdens de behandeling van de Vloot
wet in de Tweede Kamer eenige malen (door
den minister van Financiën) is opgemerkt, zou
den er op de Marinebegrooting, indien er van
de Vlootwet geen sprake ware, in elk geval
gelden aangevraagd moeten worden voor het
instandhouden van onze bestaande maritieme
luchtmacht. Nu de Vlootwet is verworpen, zal
hiertoe dus moeten worden overgegaan, (tenzij
men die luchtmacht zou willen liquideeren,
waarvoor echter, blijkens de gevoerde gedach
ten-wisseling, in de Kamer wel geen meerder
heid zal zijn te vinden). Wat het overige mate
rieel betreft, is nu d'e toestand zóó- gewor
den, dat per jaar door Nederland (uit
hoofd© der begrootin'g), niet meer dan onge
veer 0 millioen besteed zal kunnen wor
den voor nieuwen aanbouw, tenzij er in de
Kamer een meerderheid te vinden ware
voor een verhoogiinig der begroeting. Het
bedrag van 5 millioen is echter zeer 'beslist
onvoldoend© om de vloot te brengén op de
sterkte, die in de Vlootwet werd genoemd,
van welke sterkte (men neme daarvan goede
nota)__geen enkel deskundige heeft gezegd,
dat zij grooter zou wezen dan wij, vooral in
Indië, voor een feitelijke bescherming en
een daarwQrkelijke handhaving van de neu
traliteit noodig hebben. Zelfs al zou het na
overleg met de Indische regeering mogelijk
Wijken om het bedrag van,/ 5 millioen te
brengen op ongeveer 8.5 millioen, door
dat Indië, ook zonder de zekerheid die de
Vlootwet 'zou hebben geboden, aan de Ne-
derlandsche begrooting een bedrag van 3,0
millioen voor den pensioenlast zou willen
vergoeden, dan nog zou, zonder de stichting
van een vlootfonds, die sterkte, in de Vloot
wet genoemd, niet bereikt kunnen worden.
Hieruit volgt dus, dat om de vloot zon
der ©en fonds op de in die Vlootwet genoem
de sterkte te brengen jaarlijks een 'grooter
bedrag voor nieuwen aanbouw zal moeten
worden uitgetrokken dan in de Vlootwet
was geraamd. De bedoeling van de Vlootwet
(en het fonds) was juist, om dit te voorkomen.
De heer Van GQn heeft bij de behandeling
van de Vlootwet opgemerkt, dat d© vloot dan
maar wat minder sterk moest worden. Zoo
eenvoudig als de heer Van Gijn de zaak voor
stelt is zij echter niet Immers, aan de vlooH,
zooals zjj thans is, ontbreken de verkenning^-
organen (jagers en vliegtuigen) geheel, ter
wijl het materieel, dat naast een oorlogstaak
ook een belangrijke vredestaak heeft te ver
vullen (dé flottieljevaartuigen), evenmin aan
wezig is. Maar al was het nu e©ns mogelijk,
dat wij Ket, om in den gedachtengang van
den heer Van Gijn te spreken, met „drie
kwart van het halve minimum" zouden kun
nen doen (waarvoor de deskundigen dan toch
de verantwóórdelijkheid, op zich zouden moe
ten nemen), dan nog zou de besparing in an
nuïteit niet meer kunnen bedragen dan onge
veer 2V2 millioen en zouden voor Nederland
de exploitatiekosten vrijwel onveranderd blij
ven. Op de regelen, die ter dekking van het
tekort op dé Staatsbegrooting getroffen moe
ten' wonden zou die besparing natuurlijk zon
der invloed wezen.
Een oplossing, die voor minder gold dezelf
de reëele waarborgen gaf voor de veiligheid
van Indië en voor de nakoming van onze ver
plichtingen als zei; -andigen stsat in een oor
log, waarin wij neutraal willen blijven, ia toit
dusver nog door niemand aan de hand ge
daan. Voor de Marine blijft het „doorsukke
len" zonder bepaalde gedragslijn; de basis
waarop een zoo economisch mogelijk© per
soneelsorganisatie opgebouwd moet worden
blijft ontbreken. En het zal hoe langer hoe
moeilijker worden om naar buiten den indruk
te vestigen, dat wij er, als natie, werkelijk
iets voor over hebben om te voorkomen, dat
anderen over ons heen loop-en.
Vooral in Indië, waarvan het bezit voor
heel Nederland en in het bijzonder voor
de arbeidersklasse van zulk .een groot eco
nomisch belang is.
Aldus meent men te bevoegder plaatse de
gevolgen van de verwerping der Vlootwet te
moeten beschouwen.
De hoefijzeroorrespondent van het HbL
vult deze beschouwing aan. Volgens hem is
de regeertng de eenige schuldige, tengevolge
van haar „koppig eh roekeloos doordrijven"
der behandeling van d©, Vloot in weerwil van
onze ellendige financieel e omstandigheden.
Had men een jaar gewacht, dan zouden, volr
gena de ministers De Graaff en Oo-lijn, de be
grootingen hier en iul Indië sluitend zijn go-
weest en het tegenstemmen ware, vooral ter
rechterzijde van de Kamer, niet zoo gemak
kelijk gemaakt als nu.
Het doordrijven der „urgentie" noemt
schr. „een kolossale politieke stommiteit". De
heeren op 't Voorhout zullen er echter zacht-
jes aan wel aan moeten wennev, dat ze door
eigen schuld niets krijgen. Mm; zal nu wel
moeten komen tot wat wij, zoo lang de be
grooting niet sluit, als het ©enig redelijke
hebben voorgesteld: Onderhouden wat we
hebben en verder niets. We zullen het, om
den geldnood, moeten doen, voorloopig, met
een ellendig tekort aan maritieme defensie in
Indië, evenals met een ellendig tekort aan
legeruitrusting hier te lande. Geen geld, geen
schepen. En, wat wij nog véél erger vinden,
geen kanonnen voor ons leger.
Het leger schikt zich in dezen miserabelen,
maar onvermijdelijken1 toestand en zwijgt.
De heeren aan 't Voorhout mogen aan dit
wijze zwijgen nu eindelijk eens een voor
beeld nemen.
De verwerping der Vlootwet
Het Hbl. heeft gelegenheid gehad te -be
voegder plaatse geïnformeerd te worden over
de maritieme gevolgen van de verwerping
der Vlootwet
In de eerste plaats heeft men nadrukkelijk
onze aandacht willen vestigen op het feit, dat
het de Kamer zelve was, die het tijdstip heeft
aangewezen voor de behandeling der wet. Wel
was de bedoeling, de wet 1 Jam 1924 in wer-
GEMENGD NIEUWS.
Moordaanslag.
Gisternacht heeft een strooper een schot
gelost op den jachtopziener M. Teunissen Jr.,
te Walderveen, bij Barneveld. Gelukkig werd
de beambte niet getroffen. De dader, de 44-
jarige A. B. J. B., uit Arnhem, die reeds 10
jaar te Leeuwarden heeft gezeten, is gevan
kelijk naar Utrecht gebracht
Mijnramp.
Charlestown, (West-Virginia), 6 November.
Te Glenogers heeft een ernstige ontploffing
plaats gehad in een kolenmijn, waarbij vele
personen zijn omgekomen. Er zijn reeds 12
lijkep geborgen, en men koestert weinig hoop
aangaande de 3( mijnwerkers, die nog in die
mijn zijn. Er waven 65 man in de mijn, toen
de ontploffing plaats greep, waarvan tot dus
ver 23 in veiligheid zijn.
Amsterdam, „Algemeen Handelsblad":
,J)e Boedapeetere hebben het werk van Baitók,
dat aan Individueel- en samenapel zeer zware on
zeer bijzondere eischon «telt, ontegenzeggelijk
superieur gespeeld)Beethoven vertolkten zij
met een prachtig élan en wondermooie delicatesse
van nuaneeoring.Aan bot einde bracht men
hot viertal een uitbundige, langdurige ovatie."
Don Haag, „Het Vaderland":
,De Boedapeaters staan hier ook al lang In een
opperbest blaadje. Hun kunst heb ik reeds me
nigmaal gekenschetst als oon inttmissimo senti
ment» (om met Brahms to spreken)Het Bamen-
spel Is zeer volkomen en flhet eenhieide-sentlment
reageert op het fijnste détail." A. de W.
■De Maasbode"
■Do Budapesters zijn de zangers der intimiteit.
Zij fluisteren die confidenties van gemoed tot
gemoed. Brahms èn Beethoven in de eigen Boeda-
pester visie, boeiend' beide, verzadigd van alles
doordringende schoonheid en warmte."
„Hoe prachtig ikiwam de voerende lichtheid, het
soepele samenspel, het ietwat precieuee Haydn's
Lerchenquartett ton goede. Fraaier on met zui
verder begrip van stijl kon Haydn wal niet ge
speeld worden"
-
Het oordeel te bevoegder plaatse
over de maritieme gevolgen.
