15 DE
ECttTE
EBDAL
DOOS.
het Politieblad.
Acht autobandieten hebben gedurenü
Ingezonden Modedeciliig»
ZIJN UW HANDEN EN LIPPEN
pijnlek, 3ohraal of gesprongen door de konde,
gebruik dan de heerlijk verzachtende en snel
genezende PUROL.
De eenige manier waarop de Ver. State®, een
juiste waardeering konden geven van de be-
teekenis van den wapenstilstandsdag was, te
besluiten om te breken met het eigenbelang,
en daarentegen aan' de hoogste idealen der
internationale politiek uitdrukking te geven
en er naar te handelen.
Wilson's toespraak werd gehouden te zij
ne® huize. Hij «sprak gedurende vijf minu
ten1 in de diraadlooze, welke de boodschap
overal in de® lande te® gehoore bracht.
BKTOENXiAJKD.
Het vertrek van den gewezen Dultschen
kroonprins.
Even vóór het afdrukken van ons nummer
van j.1. Zaterdag bereikte ons het bericht, dat
de gewezen Duitsche kroonprins des morgens
in alle vroegte van Wieringen was vertrokken.
Een later bericht, afkomstig van onzen Wie-
ringschen correspondent dat niet meer in
de geheelo oplaag kon worden opgenomen
bevestigde dit en deelde mede, dat Wilhelm
schriftelijk van de Wieringer bevolking af
scheid had genomen.
Volledigheidshalve laten wij het verloop der
zaak hieronder nog even volgen. De ex-kroon
prins vertrok Zaterdagmorgen te 4.30 uur van
Ewijcksluis met twee zware automobielen. Hij
zelf nam plaats in den eersten wagen,'terwijl
in den tweeden de bagage geladen werd. Door
bijvulling van veel olie en benzine werd het
vermoeden gewekt, dat een groote afstand
moest worden afgelegd. Hij werd, behalve door
de beide chauffeurs, begeleid door een vierden
persoon. Bij informatie op Wieringen vertelde
men daar, dat de ex-kroonprins naar Doorn
was vertrokken; bij informatie te Doorn bleek
evenwel, dat hij daar niet werd verwacht en
men ook niets omtrent zijn vertrek wist «mede
te doelen. Bovendien geschiedde dit vertrek bij
vroegere gelegenheden steeds in luxe-auto s,
terwijl ditmaal zware toerwagens werden ge
bruikt.
Inmiddels kwam uit Wieringen het bericht,
dat de gewezen kroonprins inderdaad van het
eiland was vertrokken en op weg was naar
Duitschland. Hij reisde in gezelschap van zijn
adjudant, majoor von Müldner, en den burge
meester van Wieringen, den heer Kolff. Laatst
genoemde heeft den ex-kroonprins tot de grens
begeleid; de adjudant reist mee naar de plaats
van bestemming.
In een brief heeft hij afscheid genomen van
de Wieringer bevolking. Deze brief, die in den
middag, nadat bekend zou zijn geworden, dat
hij de grens is gepasseerd, «op het eiland is
aangeplakt, luidt als volgt:
Lieve Wieringer vrienden,
Het doet mij leed, dat ik slechts schriftelijk
afscheid van u kan nemen. Om geen onnoodige
onrust te veroorzaken, moest mijn terugreis
naar Duitschland in alle stilte plaats vinden.
Wanhopig, belasterd en dakloos betrad ik in
November 1918 uw eiland. Hier vond ik rust
en menschelijke deelneming en kwam ik tot
mijzelven.
De weken werden maanden, de maanden
jaren. Reeds 5 jaar lang leefde ik in uw mid
den. Gij bood mij gastvrijheid in uw woningen
aan en liet mij deelen in uw vreugde en leed.
Wij leerden elkander kennen, begrijpen en
waardeeren.
Nu het oogenblik gekomen is, dat ik van
Wieringen afscheid neem, zou ik u allen gaarne
nogmaals de hand willen drukken en u voor
alles danken, wat gij mij gegevên hebt. Onein
dig moeilijke jaren zijn het voor mij geweest,
ver van het vaderland en gezin, maar ze zijn
mij veraangenaamd en dragelijk gemaakt door
de vriendschap van de Wieringer bevolking.
Zoo neem ik dus afscheid van u en wensch
mijn eiland van ganscher harte het beste toe
voor de toekomst. Hebt dank en „tot ziens!
Wilhelm.
r>
Hoe men er op Wieringen over dacht, blijkt
uit het volgende bericht aan de „Telegraaf":
Het vertrek van den ex-kroonprins heeft hier
de grootste verrassing gewekt, al was men op
het aanstaande vertrek wel eenigszins voor
bereid.
De kroonprins had namelijk in de afgeloopen
week zijn beste vrienden onder de Wieringsche
bevolking opgezocht en hun, zonder een woord
te neggen, verscheidene malen achtereen har
telijk de hand gedrukt, op een zoo ongewone
wijze, dat sommigen hem gevraagd hadden:
„Gaat u ons misschien verlaten?" Maar met
een haastig „o, neen, volstrekt niet", was hij
dan vertrokken. Zijn goede vriend Luit, de
'hoefsmid, was van het plotselinge vertrek ge
heel ondersteboven, en het knappe dochtertje
had de tranen in de oogen, toen ze ons blozend
bekende, dat het een heele leegte gaf.
Een jaloersche buurjongen kneep haar in de
armen en sarde: „Och, ze was toch zoo dol op
haar prins!"....
Sqjiipper Bays, die in het complot was ge
weest, merkte philosophisch op, dat het voor
velen een heel verlies was, want „hij gaf nogal
veel we"". Maar Veldman, de chauffeur, die
ons op Wieringen naar de pastorie reed in den-
zelfden auto, waarin hij den kroonprins had
weggebracht, was van ander hout gesneden.
Met een ontroering in de stem, die de popula
riteit karakteriseerde, welke de kroonprins op
Wieringen heeft Weten te verwerven, verze
kerde hij, dat hij hem weldra in Duitschland
hoopte op te zoeken en dat hij nog nooit zoo'n
besten chef had «gehad.
De chauffeur reed ons naar de pastorie. Be
schouwde hij het als een soort verraad, de om
geving van zijn idool over te leveren aan de
onbescheidenheid van een profaan kranten
man? Ik weet het niet. Maar hij verklaarde, op
den hoek te willen wachten. Het was beter, dat
men „er" hem niet zag
Men weet, dat zoowel de Duitsche als de Ne
derlandsche regeering op het einde de vorige
week toestemming hadden gegeven tot het ver
trek. Alle daartoe benoodigde formaliteiten zijn
in den loop van deze week vervuld. Men heeft
blijkbaar van de zijde der Duitsche regeering
een volledige schijn-vertooning op touw gezet,
door den indruk te wekken, als zoude de ex-
kroonprins met den nachttrein reeds Zaterdag
morgen te Berlijn zijn aangekomen. Althans de
Berlijnsche correspondent van „De Telegraaf"
seinde dit aan zijn blad. Hét was evenwel reeds
aanstonds ondenkbaar, dat dit het geval zou
zijn, Ie. omdat dan het bericht, dat hij te 4.30
TUflItlifM I
van Ewijcksluis zou zijn «vertrokken, onjuist
waro geweest, 2e. omdat onder de voorwaarden
waarop hij in zijn vaderland mocht terugkee-
ren, juist deze was, dat de reis niet per trein
zou geschieden. En in het Zondngochtendnum-
mer moest, de correspondent zijn bericht dan
ook reeds weder tegenspreken.
Wat nu de voorbereidingen en het vertrek
betreft, meldt de „Tel." hieromtrent:
De Nederlandsohe regeering heeft het ver
trek van den ex-kroonprins zorgvuldig en in
bijzonderheden voorbereid.
Mr. J. B. Kan, secr.-gen., heeft in de laatste
weken herhaaldelijk op Wieringen met den ex-
kroonprins geconfereerd. Vrijdagavond kreeg
schipper Bays, van de Wieringer postboot, aan
zijn woning onverwachts bezoek van burge
meester Kolff. Toen deze zag, dat de schipper
menschen op bezoek had, verzocht hij hem even
naar buiten te komen, daar hij1 een gewichtige
mededeeling voor hem «had. Op straat deelde
de burgemeester den kapitein der postboot
mede, dat hij den volgenden ochtend om balf-
vijf den ex-kroonprins naar den vasten wal
zou moeten brengen. De burgemeester voegde
daaraan toe: „Gij moogt hierover met niemand
spreken. Het is een staatsgeheim."
Terzelfdertijd werd door personeel van de
pastorie aan den chauffeur Veldman van de
firma Bruul, die op Wieringen een auto-omni-
busddenst exploiteert, te kennen gegeven, dat
hijgden volgenden1 ochtend het gezelschap van
de pastorie naar de boot zou moeten rijden.
Zaterdagochtend om halfvijf nam de kroon
prins in de pastorie van zijn personeel afscheid.
Hij hield een kleine toespraak en was zeer ont
roerd. In gezelschap van zijn „persoonlijk ge
leider", majoor Müldner von Mühlheim, en van
zijn secretaris, den heer Berg,* reed hij naar de
aanlegplaats van de postboot, waar zich burge
meester Kolff en de brigadier van de Wiering
sche politie, Admiraal, bij het gezelschap voeg
den. Allen begaven zich onmiddellijk in de ka
juit van de postboot. Door het ongewoon vroege
vertrekuur waren er geen andere passagiers.
Ook stond «er niemand aan den wal.
De stemming van het gezelschap was zeer
gedrukt. Vooral de kroonprins en majoor
Müldner waren zeer nerveus. Alvorens de boot
te verlaten, drukte de kroonprins den schipper
de hand, zeide hem vaarwel en schonk hem als
souvenir een portefeuille met inhoud en voor
zien van een gekroonde W, overigens de derde
van dit soort, die de kapitein in den loop der
jaren van den kroonprins heeft ontvangen.
Kort voor half vijf hadden een machinist en
een stoker van een stoomgemaal te Ewijcksluis
twee Dürkoppauto's met gedempte lichten in
suizende vaart naar de haven zien rijden. De
roekeloosheid, waarmede de wagens werden ge
reden, trof hen, en ook maakten zij tot elkaar
de opmerking, dat het nog geen tijd was voor
de postboot. Doch alles werd hun verrassend
duidelijk, toen zij een kwartier later dezelfde
auto's, thans met verblindend voorlicht, terug
zagen komen, en in den voorsten den kroon
prins zagen zitten, kaarsrecht, en met de armen
over de borst gekruist.
Het gerucht van- 's kroonprinsen vertrek be
gon al gauw de ronde te doen op Wieringen en
te Ewijcksluis, doch voorloopig bleven de ge
beurtenissen nog met de grootste geheimzin
nigheid omhuld. Een passagier, die tegen ach
ten met de postboot overvoer, vond in de kajuit
een eindje sigaret voorzien van een gekroonde
W, (het merk, dat de kroonprins al jaren rookt),
hij stak «het als souvenir bij zich. iToen hij den
kapitein echter vroeg of hij den kroonprins had
overgezet, hield deze zich van den domme.
Tegen negen uur werd aan het telegraafkan
toor te Ewijcksluis een telegram naar een adres
in Den Haag aangeboden, van den volgenden
inhoud: „Piet, Jan en Klaas in twee auto's ver
trokken"
De ex-kroonprins gebruikte te Almelo bij
den heer H. aan de Bornschestraat een ontbijt,
en passeerde te ongeveer half twaalf de Neder
landsohe grens. Naar later uit Berlijn wordt
geseind, is hij via Hannover, waar hij, blijkens
een telegram aan de „Chicago Tribune", den
nacht bij maarschalk Hindenburg zou door
brengen, rechtstreeks naar Oehls in Silezië ge
gaan. Aldaar zijn veel buitenlandsche journa
listen, vooral Engelsche en Amerikaansche,
aangekomen, bij dozijnen vindt men ze er.
De voormalige kroonprinses, die reeds eeni-
gen tijd in het slot woont, heeft den bewoners
der plaats laten weten, dat de ex-kroonprins
verzoekt, alle betoogingen, van welken aard ook,
achterwege te laten. De ex-kroonprins heeft
verklaard, dat hij verlangt als eenvoudig parti
culier in Oehls te leven.
Hier te Oehls schijnt men den ex-kroonprins
niet te verwachten vóór Maandagavond. Hij
reist in gezelschap van zijn adjudant Von
Müldner, een Hollandsche bediende en een
ambtenaar der politieke politie te Berlijn. Ten
gevolge van de regens der laatste dagen zijn de
wegen zeer slecht, waardoor de tocht in een
gematigd tempo zal «moeten geschieden.
Ingezonden mededeeling.
Begrijpelijkerwijs heeft dit plotselinge ver
trek de entente-mogendheden onaangenaam
verrast. Juist Zaterdagochtend half twaalf is
een nota overhandigd namens Engeland, Frank
rijk, Italië, Japan en België, waarin zij ver
klaren overtuigd te zijn, dat de Nederlandsche
regeering „niet zal aarzelen, onverwijld alle
buitengewone maatregelen van bewaking te
nemen, welke in de tegenwoordige omstandig
heden noodig schijnen". (Gedoeld wordt op de
geruchten aangaande het vertrek). Deze nota
kwam precies zeven uur te laat.
De «minister van buitenlandsehe zaken heeft
aan de gezanten het standpunt der regeering
uiteengezet, die wettelijk de bevoegdheid mist
den gewezen kroonprins te beletten het land
weder te verlaten. Internationale rechterlijke
verplichtingen ten deze bestaan «eyenmin, zegt
de regeering.
De gezantenconferentie zal aan de Duitsche
regeering een nota richten, waarin gewezen
wordt op den ellendigen indruk, die 'n terug
keer in alle geallieerde landen zou maken. Men
wil er bij de Duitsche regeering op aandringen
hem als „oorlogsmisdadiger" uit te leveren; de
entente zou hem dan een verblijfplaats wen
sch en aan te wijzen.
De indruk der Nederlandsche pers.
De „N. Rott. Crt." schrijft omtrent het ver
trek van den ex-kroonprins:
Het geval van den gewezen kroonprins was
voor ons nimmer ingewikkeld. De kroonprins
vertoefde hier te lande als een vreemdeling, die
gevaarlijk werd geacht voor de publieke rust,
en aan wien deswege eene bepaalde plaats bin
nen het Rijk tot verblijf was aangewezen.
Wensohte hij ons land te verlaten, zoo stond
hem dit allang vrij; er is in ons land geen
autoriteit, die hem dit kon verhinderen. Noch
op grond van het internationale recht, noch op
grond van verdragen rustte op Nederland
eenige plicht, den kroonprins het vertrek te
beletten. Zelfs niet om hem te bewaken; de be
waking had plaats op grond van de Nederland
sche wet, ter bescherming van Nederlandsche
belangen. Of de bewaking voldoende is ge
weest of niet, daaromtrent heeft de Nederland
sche regeering zich slechts te verantwoorden
tegenover de Nederlandsche Sta ten-Generaal.
Uitlevering van den gewezen kroonprins is
ons nimmer verzocht. De Entente-mogendhe
den hebben daartoe destijds blijkbaar geeno
aanleiding «of reden kunnen vinden. Ware in
dertijd, gelijk van den ex-keizer, zijne uitleve
ring gevraagd, dan was het geval op het oogen
blik door het vertrek van den prins misschien
iets gecompliceerder geworden.
Er wordt nu gezegd, dat de ex-kroonprins
op de lijst der oorlogsmisdadigers zou staan.
Wij herinneren ons dat niet, meenden zelfs,
dat hét indertijd eenige aandacht had «getrok
ken, dat de «ex-kroonprins niet op de lijst
stond, doch hierin kunnen wij «ons vergissen.
Volgens de berichten., zou dé gezantenraad
de aandacht van de Nederlandsche regeering
vestigen op „het ongewenschte", om den kroon
prins toe te staan, ons land te verlaten, en zou
dit gebeuren in vriendschappelijke termen.
Dit laatste willen wij1 gaarne gelooven. Er
was toch ook inderdaad geen schijn van grond,
om niet vriendschappelijk te zijn. Onze regee
ring had echter niet veel anders kunnen doen,
dan even vriendschappelijk antwoorden, dat zij
den kroonprins „het ongewenschte" van zijr.
vertrek op dit oogenblik onder het oog zou
brengen, doch overigens naar Nederlandsch
recht d. i. een recht, dat de heer Poincaré
vooralsnog niet naar zijn hand kan zetten, of
naar zijne inzichten verbuigen den kroon
prins geen besluit opleggen kon.
De heer Elout schrijft in het „Handelsblad":
Om half twaalf kwam de jagers....
Maar om vier uur 's morgens was het wild
al weg.
De Duitsche kroonprins is, precies op het
oogenblik waarop de gezanten hun nota's aan
minister Van Karnebeek kwamen aanbieden,
over de Duitsche grens gegaan.
Wij moeten ons voorbereiden op weer eenige
booze artikelen in de Fransche pers. Laat ons
kalm blijven. Wij dienen in de «eerste plaat s
niet te vergeten, dat het voor de geallieerden
een inderdaad onaangenaam en voor Frankrijk
waarlijk een min of meer zorgwekkend geval
is. De kroonprins kan in Duitschland een mo
narchistisch middenpunt worden wat hier
uitgesloten was door het voortdurend toezicht,
waaraan hij was onderworpen.
«Met het oog op de mogelijkheid van zulke
complotten is den kroonprins het gemakkelijk
te bewaken eiland Wieringen tot verblijfplaats
aangewezen «geworden en hij mocht, zonder
vergunning van onze regeering, zich daarvan
niet verwijderen zoolang hij in Nederland wilde
blijven. Doch wilde hij ons land verlaten, dan
was er geen enkele bepaling van nationale of
internationale wetgeving, die ons het recht zou
verschaffen om hem dat te beletten.
De kroonprins heeft ook, door, misschien
opzettelijk, heen te gaan vóór de nota's der ge
zanten waren aangeboden, ons het antwoord
weer vergemakkelijkt. Wij kunnen hem daar
voor slechts erkentelijk zijn.
Het is nu niet Nederland, doch Duitschland,
dat de politieke gevolgen van deze gebeurtenis
heeft te aanvaarden en dat daartoe klaarblijke
lijk ook volkomen bereid is. Het ziet niet op
tegen de gramschap van Frankrijk en ducht
evenmin dat de kroonprins «een centrum van
monarchistische agitatie zal worden. Een en
ander blijkt uit het verstrekken van den pas,
die reeds In October is afgegeven.
«Overigens, zegt deze journalist, is er zooveel
koddigs aan zijn plotseling vertrek, dat óók de
Franschen ja juist de Franschen met hun
sterken zin voor humor het geheele geval
weldra als une bonne farce zullen gaan zien.
Wanneer zij eerst hun, zeer begrijpelijke,
boosheid zullen hebben gelucht.
De Duitsche kroonprins is weg en daarmede
Is Nederland van een vreemdeling af, die, uit
zuiver Nederlandsch oogpunt beschouwd, toch
altijd een „lfistiger" Auslönder voor ons was.
Overigens heeft de kroonprins zich tijdens
zijn verblijf in ons land zeker niet van zijn
slechtste zijde doen kennen.
Hij heeft op Wieringen zich een eenvoudig
mensch onder menschen getoond, die zich wel
dra daardoor de sympathie der bevolking had
verworven. Zijn hartelijke afscheidsbrief aan
de eilandbewoners is ongetwijfeld oprecht ge«
meend. En wellicht zijn deze vijf jaren van
afzondering onder eenvoudige lieden, hoe bitter
ook in menig opzicht, voor den vorstenzoon
tenslotte toch nog weldadig geweest.
Deze laatste woorden van den schrijver in
het „Algemeen Handelsblad" maken wij gaarne
tot de onze.
Terwijl de meeste Hollandsche bladen in hun
commentaren nopens het vertrek van den ex
kroonprins betoogen, dat de Nederlandsche
regeering niet te laken is, zegt „Het Volk" niet
overtuigd te zijh, dat de regeering haar pacht
jegens ons land betracht heeft.
Onder het hoofd „Gevaarlijke situatie" zegt
dit blad:
In de liberale pers wordt de Nederland
sche regeering geprezen om haar houding
en de rechtsche pers zal het stellig ook aan
lof niet laten ontbreken. Wij wilden, dat wi
ons daarbij koude® aansluiten en bij d'e te
verwachten buitenlandsche aanvallen naast
de regeering konden staan. Het is ons ech
ter niet mogelijk; wij zijn niet overtuigd, dat
zij haar plicht jegens de wereld en jegens
ons eigen lang betracht heeft; wij meenen
integendeel dat de demissionaire regeering
ons op 't laatst van haar noodlottig bestaan
nog een1 gevaarlijke kool gestoofd heeft.
Dat de Nederlandsche 'regeering medé de
hand heeft gehad in het overhaast vertrek
var dén kroonprins nu juist op dit oogen
blik, is door de gepublioeerde berichten bui
ten twijfel gesteld. De bemoeiingen van den
Wieringer burgemeester, den door de regee
ring aangestelde® bewaker van den kroon
prins, spreken ten duidelijkste.
De vraag of de regeering krachtens de Ne
derlandsche wet en het internationale recht
gerechtigd was, den kroonprins het vertrek
te beletten, laten wij rusten. Er kunnen hoo-
gere nationale en internationale belangen
zijn, die bove® wet en recht gaan. Maar dat
de regeeriing het vertrek thans juist bever-
derd heeft, schijnt ons in de hoogste mate
bedenkelijk.
Het was reeds sedert eenige dagen be
kend, dat de geallieerde regeeringen step
pen, zoowel bij die Duitsche als bij' de Ne
derlandsche regeering overwo«ge®, om tegen
terugkeer van den kroonprins te waar
schuwen.
Hoe de Duitsche regeering daarop wil re-
ageeren, moet zij zelve weten. Welk een mi
serabelen indruk moet het echter maken,
dat enkel© uren voordat de buitenlandsche
gezanten die waarschuwing bomen over
brengen, de Nederlandsche regeering haast-
je rep-je het vertrek van den kroonprins
door den Wieringer burgemeester laat be
vorderen en1 aldus die gezanten voor een vol
dongen feit plaatst, hen achter het net doet
visschen? Als staaltje van internationale ma
nieren lijkt ons dit zeer weinig aanbevelens
waardig. Een „Handelsblad"-korr esp andent
vertelt, dat men in Den Haag erg veel plei-
zier had over die gauwigheid. Of dit plei-
zier zal aanhouden, waoheier de gedeputeer
de regeeringen over die hun toegebrachte
behandeling zich verstoord ibetoonen, 'is een
andere vraag.
De houding van de Nederlandsche regee
ring is in deze geheele zaak van den beginne
aan veel te klein geweest, «een houding van
slimmigheden.
Laat ons hopen, dat moeilijkheden, we
gens de schuld der regeering aan het ver
loop der zaak, ons land bespaard zullen blij
ven. Maar als dit het geval is, zal het zeker
niet te danken zijn aan het beleid der Ne
derlandsche regeering.
Een verklaring van
jhr. Loudon.
Uhr. Loudon, de Nederlandsche gezant te
Parijs, heeft in een interview verklaard, dat
geen enkele Nederlandsche wet het vertrek
van den Kroonprins had kunnen verhinde
ren.
Het karakter van den Nederlandsche® mi
nister van Buitenlandsche Zaken, zoo voeg
de jhr. Loudon er aan toe, is van dien aard
dat men niet mag zeggen dat hij van het ver
trek op de hoogte was toe® hij de Geallieer
de gezanten ontving.
BUITENLANDSCHE PERSSTEMMEN.
van Karnebeek de vertegenwoordigers van
de geallieerde mogendheden ontving, ging
de kroonprins ongehinderd de Duitsche
grens over, dank zij het paspoort dat de
heer Stresemann hem had doen toekomen,
Den heer van Karnebeek was dit stellig niet
onbekend. Hij zette trouwens den 'gealiieer-
den vertegenwoordigers uiteen, dat noch de
de Hollandsche wetten, noch verplichtingen
voortvloeiende uit het internationale recht
veroorloofden, het vertrek van den prins te
verhinderen. Deze uitlegging is moeilijk
overeen te brengen met de verzekeringen
van het Haagsche 'kabinet in 1920 omtrent
het verblijf in Nederland van den ex-Keizer
en van de leden der keizerlijke familie. Maar
de Nederlandsche regeering schijnt er meer
prijs op te stellen zich van lünderlij'ke ga-s.
ten te ontdoen dan den «geallieerden aang©.
naam te zijn of de gevaren van Europeescbe
verwarring te verminderen.'*
De Indruk in Engeland.
De «terugkeer van den gewezen kroonprins
naar Duitschland wordt te Londen vrij kalm op
genomen., I
Goed ingelichte kringen zijn van meonmg, dat
de aanwezigheid van dezen Hohenzoilern m
Duitschland wellicht verdeeldheid onder de nio.
narchisten zal wekken. Zelfs wordt de mogelijk
heid overwogen, dat de terugkeer van den
kroonprins een listige zet van Stresemann, den
rijkskanselier, is, die aldus niet slechts den
ouden twist tusschen de Wittelsbach- en de
Hohenzollern-dynastieën, maar tevens per
soonlijben onmin tusschen Rupprecht en den
gewezen kroonprins zou willen aanwakkeren.
Slechts weinige bladen bespreken het geval.
De „Daily Chronicle" acht het feit, dat de Ne
derlandsche regeering de geallieerden niet in
kennis heeft gesteld met het voorgenomen ver
trek, in strijd met de afspraak, welke «totou-
toe tusschen de Nederlandsche en de geallieer
de regeeringen bestond, waarbij Nederland zijn
verantwoordelijkheid erkende om te verhoeden,
dat het Nederlandsche gebied als basis voor een
Hohenzollernsche actie in Duitschland werd
gebruikt.
Het blad acht het «moeilijk de Nederlandsche
regeering van kwade trouw vrij te pleiten en
vindt het noodig waarborgen te verkrijgen tegen
eenzelfde dubbelzinnige actie in verband met
den gewezen keizer.
De „Westminster Gazette" verdedigt de Ne
derlandsche houding. Nederland; zegt het blad,
was onzijdig gedurende den oorlog en men kan
het niet vragen terug te komen op die onzij
digheid.
Tweemaal is het gevraagd dit te doen, maar
beide keeren heeft het dit verzoek van de hand
gewezen. Het blad verwijt de Britsche regee
ring gebrek aan onafhankelijkheid, doordat zjj
zich bjj de andere geallieerden aansloot in de
nota aan Nederland. Engeland is te zijner tijd
het toevluchtsoord geweest voor menigen be
langrijken vluchteling.,Van de Britsche regee
ring kon verwacht worden, dat zij correct zou
handelen in zulk een aangelegenheid, wat haar
bondgenooten ook mogen denken.
De Fransche pers.
De correspondent va® de N. R. Crt. te Pa
rijs meldt:
In bet algemeen wordt erkend, dat de Ne
derlandsche regeering ten opzichte van de®
ex-kroonprins niet anders kom handelen dan
ze gedaan heeft. Nederland' moet blij zijn,
zoo wordt gezegd, van dat compromittant
personage bevrijd te zijn. Het zou zich ook
«gaarne den ex-keizer van de® hals schuiven.
De Matin alleen besluit het bericht over
den stap van de geallieerden en Van Karne-
beek's antwoord met de volgende hatelijk
heid: Daar moeilijk kan aangenomen wor
den, dat Van Karnebeek toen van het ver
trek van den gewezen kroonprins nog niet
op de hoogte was, mag worden geconclu
deerd, dat hij de gezante® voor den gek
hield.
Het Journal houdt zich met de positie van
den ex-kroonprins in het huidige Duitsch
land bezig. Het blad vraagt zich af, boe hij,
op het oogenblik dat Ludendorff zijn pres
tige verspeelt, ertoe komt, het gastvrije en
ridderlijke Nederland te verlaten. «Hij staat
op de lijst van de personen, wier uitlevering
gevraagd is. De Duitsche regeering laat, al
dus het Journal, haar minachting voor het
verdrag van Versailles duidelijk uitkomen.
Als alle mogendheden even overtuigd waren
geweest van d'e noodzakelijkheid, dein ex«
kroonprins in Nederland te houden, zoude®
ze sneller en krachtiger zijn opgetreden. De
gezantenraad moet Stresemann sommeeren,
den «ex-kroonprins uit te leveren. «Men zal
hem een «definitieve verblijfplaats moeten
aanwijzen.
De Fransche regeering schijnt dien weg
niet te wille®1 bewandelen. I® kringen van
de Quai Orsay aebt men hem niet erg ge
vaarlijk. De Aotién Frangalso vindt, dat die
overweging te laat kamt; als men niet tot
tot het uiterste wil gaan, doet men beter,
zich koest te houden. Aldus ware vermeden,
dat die terugkeer een poppenkast-tooneel
wordt, waarin de geallieerden de rol van
gendarme spelen.
Op de® belachelijken indruk, door de ge
allieerden gemaakt, nu het vertrek van den
gewezen kroonprins met den collectieve®
stap samenviel, leggen verscheiden bladem
nadruk; eveneens op de ooïncidentie, dat
Berlijn het toestaat, op het oogenblik, dat
Duitschland door een militaire® staatsgreep
wordt bedreigd, en het zich aan het geal
lieerd militair toezicht onttrekt.
De Telmps «schrijft dat de Britsche regee
ring den stoot gaf tot het doen van stappen
in Berlijn en in Den Haag. De «geallieerden
kunnen het «daarbij niet laten.
Als ze zich laten bedotten, worden hun
veiligheid en hun eischen meer en meer 'ge
schonden. Egeland moet nu aangeven', hoe
verder te handelen.
Sinds de ex-kroonprins in Duitschland
terug is, is het vraagstuk van aspect veran
derd. Tot nu was hij de eenige pretendent,
die zijn uur in den vreemde afwachtte; nu
is zijn geval gelijk aan dat van den Beier-
schen kroonprins. Dat de Franschen Ru-
precht, ondanks zijn woelig optreden, onge
moeid lieten, is koren op den molen der
oppositie, die daarin een nieuw bewijs ziet
van heulen van bepaalde Franschen met het
reaobonaire Beieren. De Temps meent, dat
beiden op dezelfde manier moeten worden
behandeld.
Een enkel blad vindt, dat de telegrammen
uit Nederland wijzen op een zelfzuchtig
opvatting omtrent het vertrék van den ex
kroonprins, daar ze enkel tevredenheid
weerspiegelt zonder te letten op internatio
nale «gevaren.
vairr Journial de® Débats schrijft Go®
„Juist op het oogenblik waarop de heer
Wat België zegt
De Belgische pers vat de zaak eveneens
nog al kalm op. Alleen de „Nationaal Beige",
het blad der nationalisten, kan niet nalaten
om eenige hatelijkheden over de Nederland
sche regeering en Nederland! te zegge®. Het
blad zegt o.in.:
Door de vervloeking van dé geheele we
reld! achtervolgd, heeft hij (de Kroonprins)
op Hollandsch grondgebied een «gastvrijheid
gevonden, die geen beschaafd volk hem on
getwijfeld zou gegeven hebben.
„De geallieerden'betalen thans heel duur
hun zwakheid ten aanzien van een regee
ring, die zich de medeplichtige heeft ge
maakt van twee misdadigers, een regeering,
die door een beetje energie van onzen karnt
genoodzaakt zou geworden zijn om zich te
buigen".
Amerikaansche persstemmen.
De „New-York Tribune" noemt het vertrek
van den Duitschen ex-kroonprins een uittar
ting.
De „New-York Times" acht de beteekenis,
die veelal gehecht wordt aan den terugkeer van
den ex-kroonprins naar Duitschland, over
dreven.
De ex-kroonprins In Duitschland terug.
Berlijn, 10 Nov. De Duitsche zaakgelas
tigde te Parijs heeft opdracht gekregen de
nota van dien Gezantenraad va® 9 dezer,
waarin wordt «gevraagd of de Duitsche re
geering de® geweze® kroonprins heeft ge
machtigd naar Duitschland terug te keeren,
als volgt te beantwoorden1:
„De «gewezen kroonprins had reeds dé
vorige week de rijksregeering verzocht hem
te vergunnen naar Duitschland terug te kee
ren. De rijksregeering kon bij overweging
van het verzoek geen reden van juridischen
of feitelijke® aard vinden, die een weige
ring v«an het verzoek van «een Dultsch staats
burger om naar zijn familie terug te keeren
z£u bebbén gerechtvaardigd. Daarom heeft
zij de bevoegde Duitsche vertegenwoordi
gers in het buitenland gemachtigd den
kroonprins een pas voor Duitschland uit te
reiken.''
gemengd nieuws,
Gestrand.
m —ft is in de Noordergxonden
by ierschelling het klipperschip Luitger-
uina, kapitein R. Landstra, «geladen met bal-
Ken, bestemd1 voor Deventer, gestrand. De
reddingboot Brandaris en de bergingsbooten
1 exel en Hormrif voeren ter assistentie uit
Vrouw en kinderen van de® kapitein werden
door do Brandaris gered. Het schip is door
do bergingsbooten op Terschelling binneng0"
bracht. Door het zware stoeten is de Lutger-
dina zwaar lek geworden.
Een psendo-lnltenant
De inspecteur van politie te Zeist heeft
een 25-jarigen schilder uit Utrecht aange
houden wegens het onbevoegd dragen van
do uniform van een1 luitenant der cavalerie
en overtreding van die Wapenwet. Een op
den pseudo-luitenant «gevonden beleenbriefje
van twee nieuwe violen' doet vermoeden, dat
d e luitenantsuniform mogelijk voorgenomen
oplichting moest vergemakkelijken. Do aan-
gehouden© bleek bovendien gesignaleerd te
Autobandltlsme.
t it Ogden (Kansas), wordt geméld:
