Tweede Blad.
VAN DONDERDAG 15 NOVEMBER 1923.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Aanbesteding.
Door den, Commandant der Marine te Wil'
lemsoord werd Woensdagmorgen, ten bureele
van den secretaris aanbesteed:
de vergunning tot bet weghalen van spoeling,
aardappelschillen en groentenafval, afkomstig
van Hr. Ms. oorlogsschepen, enz., gedurende
het 'jaar 1924.
Ingeschreven werd door: O. -Bruin 8200;
D. Bonselaar 8500; W. Selderbeek 8600;
D. Beek 48.00. Allen te Helder.
Aanbesteding.
Door Burgemeester en Wethouders werd
Dinsdagmiddag ten raadhuize alhier aanbe
steed het 'graafwerk van den aan te leggen
hoogspanningskabel van het Westplein tot
aan het pompstation der Waterleiding.
Hiervoor waren de volgende biljetten In
gekomen: Joh. Dieniaar, Helder 825.—,
toot het straatwerk 16 ct. per M.; W. O. v,
Dienaar Jr., id. J 830.— en
w oV f" Dienaar>ld- ƒ.880.— en 24 ct.;
W. Reinderman, id. 1290.— en 30 ct.; w!
eenstra id. 1360.—en 31 ct.; D. C. Koo-
ÏK* L en 16 ct; J. Zwart Co.,
Alkmaar 2390.met straatwerk,"1640
Bonder straatwerk en 22 ct per M.
"V ereenlging „Ambachtsschool voor Helder
en Omstreken".
bestuursleden- Bij
na o ey1j1ok, Kasrtelijn en Baert, -benevens
de eere-voorzitten, de burgemeester, waren
niet kennisgeving afwezig.
wn«^at ?6 n°tulen der vorige vergadering
varen gelezen en met een kleine aanvulling
goedgekeurd, had de verkiezing plaats van
drie leden en hun plaatsvervangers der
commissie tot nazien der rekening en verant
woording over 1923. Gekozen werden de
heeren Zegeh Meyers en de Wit en Schedlin-
ger, Bruin en Rueck.
In het bestuur waren door periodieke af
treding en vertrek eenige vacatures ont
staan. De heer Baert heeft, wegens vertrek
uit de gemeente bedankt, hétgeen den Voor
zitter aanleiding geeft tot het uitspreken
van waardeerende woorden aan diens adres
De heer Baert reeft gedurende 12 jaren zit
ting gehad in het bestuur der school en ge
durende die periode steeds zeer veel belang
stelling getoond voor de zaken. Hij heeft ge
toond een warm hart voor deze instelling
te hebben door, ondanks zijn vertrek uit de
gemeente, lid van de vereeniglng te blijven.
Spr. brengt den heer Baert dank voor zijn
arbeid en wenscht hemt het beste in zijn
verder leven.
Ook de heer van- Couwelaar heeft "wegens
vertrek uit de gemeente bedankt. In den
laatsten kon deze zich, wegens zijn werk
zaamheden, niet meer zoo geregeld wijden
aan de belangen der school; doch vroeger,
toen dat wel het geval was, hebban wij menig
goed advies van hem gekregen. Ook den heer
van Couwelaar dankt spr. voor zijn arbeid.
Periodiek moeten aftreden de heeren H.
W Bakker en O. J. Baas, welke beiden met
10 stemmen worden herkozen. In de vcaa-
ture-van Couwelaar wordt gekozen de heer
van Meur-s, in de vacature-Baert de heer J.
J. Verfaille.
Van den- administrateur Tri-blinig ia een
schrijven ingekomen, waarin hij, wegens het
bereiken van den 65-jarigen leeftijd, met. in
gang van 1 Januari a.s. eervol ontslag
vraagt. Ook aan hem wijdt de Voorzitter
waardeerende woorden. Steeds was hij op
zijn post, nauwgezet en ijverig heeft hij zijn
taak vervuld en met liefde zijn werk ver
richt. Hij was als het ware met d!e school sa
mengegroeid. Ook als er geen school was,
kwam hij toch zijn werk afmaken. Het be
stuur betreurt het, dat hij heengaat, en
wenscht hem nog vele jaren van gezondheid
toe.
Een oproep voor sollicitanten Is gedaan,
waarop zoo'n .groot aantal zich aanmeldden,
dat het Bestuur een moeiel-ijke taak zal heb
ben daaruit een keuze te doen.
De heer B u r g e r s en vervolgens de heer
Rueck dringen er op aan, dat men bij de
benoeming rekening zal houden met hen,
die reeds pensioen genieten en in de eerste
plaats anderen, die het noodiger hebben, in
aanmerking zal doen komen.
De Voorzitter zegt dit toe. Er moet
iemand benoemd worden, die de betrekking
werkelijk moedig heeft. De Voorzitter dieelt
voorts m'ede, dat de onderwijzer Riemers
ontslag heeft gevraagd wegens zijne benoe
ming te Groede.
Daarna wordt onder dankzegging de ver
gadering gesloten.
„Arbeidersvereenlglng voor HJk-
vorasschlng".
Bovengenoemde vereeniglng had Zaterdag
10 November j.1. op de bovenzaal van het
Marine Bomdsgebouw -een openbare vergade
ring belegd met lichtbeelden, welke goed be
zocht was.
De heeren Bern'. Diamant en M. Adelaar,
leden vain het |Hoofdbestuur, behandelden
het onderwerp „Begraven of verasscbem".
De Amsterdamsche afdeeling telt al meer
dan 800 leden en heeft een flinke reserve
kas.
Spr. besprak de behandeling bij het be
graven, waar in het gure jaargetijde velen
koude vatten, en schetste den toestand van
vroeger, toen het drinkwater werd verkre
gen door middel van pompen, waardoor dik
wijls gevaar bestond voor de omwonenden
der kerkhoven1, dia in de dorpen en steden
waren aangelegd!.
Hij deelde frappante staaltjes mede uit
Engeland, Frankrijk en uit ons land, hoe
soms geheele families ten gronde gingen
door het gebruik van dat water. Hij be-
S-reekt den toestand der eerste christenen,
e de crematie toepasten. Deze werd afge
schaft omdat Egypte houtarm was, en het
••derhout gebruikt werd voor tempelbouw.
Inmiddels werdén vele lantaarnplaatjes
vertoond; wij zagen het graf van een Zoeloe
hoofdman met bewaker tegen de gieren, de
hunnebedden in Drente, de pyramiden in
Egypte, doodenkamere, later mummies. Graf
heuvels met versierselen, ware kunststukken,
kindermurtimies, ingenaaid! in dierenhuiden
en opgehangen aan boomen, enz.
Steeds bestond strijd tusschen hen, die de
UI kon (Zoolang mogelijk wilden oonserveeren
(balsemen) en hen die waren voor het zoo
snel mogelijk vernietigen (vuur),
In Duitschland bestond eeuwenlang ver
branden. In China met zijn weeldegraven, i6
ln JaP011 Past
90 pot. der bevolking de crematie toe. Na de
geweldige aardbeving overgoot men de lij
ken met petroleum en verbrandde ze zoo.
lot in de middeleeuwen werd in Europa
verbranden toegestaan. Karei de, Groote ver
bood het uit politieke Overwegingen. Toen
kwam. het begraven boven aarde.
Spr. behandelt verder aan de hand van een
brochure van Dr. Rademaker den toestand
van het lijk van- een 20 jarig meisje dat 2
maanden begraven was, behandelt daarna
Crematoria te Gotha, Görlitz (met treurhal),
Milaan, Leipzig en Westerveld. Omtrent dit
laatste deelt spr. eenige bijzonderheden me
de. De lijken gaan dadelijk tot ontbinding
over. Men ziet op de plaatjes de treurhal met
orgel, het wegzakken der kist, den geopen-
den over, den gesloten oven,
Daarna ging spreker over tot het behan
delen van het onderwerp uit hygiënisch, ju
ridisch, sociaal en a esthetisch oogpunt; om
te eindigen met de hoop uit te spreken, dat,
nu men een juist beeld gekregen1 heeft, van
beide methodes, hier te Helder een afdee
ling opgericht zal worden.
Een dankbaar applaus beloonde den spre
ker voor zijn voordracht en toelichting der
plaatsjes.
Daar een voldoend aantal zich opgaven is
de afd. Helder opgericht, en- ging men over
tot het kiezen van een' bestuur, hetwelk
saamgesteid is als volgt:
P. Tuk, Laan 33, waar voorloopig inlich
tingen te verkrijgen zijn. B. v. Vliet, secreta
ris, Oostslootstraat 46; mevr. Dunk, Toren-
Straat 5, penningmeesteresse; Bonarius en
Trap commissarissen.
Dè contributie bedraagt 20 cent per per
soon tot 46 jaar, echtgenoote der leden 12
cent, kinderen beneden 16 jaar 8 cent, van 16
jaar tot meerderjarig 112 cent, van 45—60
jaar 25 cent, van 60—66 jaar 80 cent, alles
per week.
Ned. Ver. v. Huisvrouwen.
In de bovenzaal van het Chr. Militair Tehuis
trad Dinsdagavond voor de Ned. Vereen, van
Huisvrouwen Dr. Salomons, tandarts te Am
sterdam, op met het onderwerp „Algemeene
Deschouwingen over Mondhygiëne". De lezing
werd toegelicht met een aantal fraaie lichtbeel
den.
Door Mevr. Dekker—Klik werd de vergade
ring met een woord van welkom aan Dr. Salo
mons en de aanwezigen' geopend. Spr. uit haar
voldoening over de talrijke opkomst en geeft
hierna het woord aan Dr. Salomons.
Het doet mij genoegen aldus Dr. Salo
mons voor U een lezing te houden over
„Mondhygiëne". Het mag zeer zeker een ver
blijdend teeken heeten, dat, waar vóór tien
jaar men alleen in de beschaafde kringen aan
mondhygiëne deed, zij thans in bijna ieder ge
zin toegepast wordt.
En toch is het nog verwonderlijk, dat de
noodzakelijkheid nog niet Ingezien wordt, dat
de mond meerdere reiniging verdient, dan eenig
ander lichaamsdeel.
.Het publiek eischt n}et ten onrechte hygië
nisch onderzoek op verschillende levensmid
delen, terwijl het zich van de zuiverheid van
den mond vaak zoo weinig aantrekt.
Een Engelsch professor heeft eens gezegd,
dat de drank minder onheil sticht dan de onzui
verheid van den mond. De bacteriën, die zich
door achtergelaten spijsresten bij duizenden in
den mond vormen vinden dobr hem een zeer
gemakkelijken weg tot het lichaam,
Gedurende den groot-en oorlog, die achter
ons ligt, is het gebleken, hoe noodig het is den
mond te zuiveren. Tuberculose, bloedarmoede,
etc. zijn wel geen kwalen, die door de onzui
verheid van den mond veroorzaakt worden,
doch ze worden er zeer zeker1 wel door ver
ergerd.
Door proeven met konijnen is gebleken, dat
bacillen voor longontsteking door een onfris-
schen mond vermeerderen.
Ook uit economisch oogpunt dient de tand-
bestrijding aanvaard te worden. Spr. noemt een
groote som, die jaarlijks in Duitschland aan
dokterskosten wordt uitgegeven,
Er zijn ter bestrijding van tandbederf twee
middelen, n.1. de middelen, die door den patiënt
zelf moeten worden gebruikt en ten tweede de
middelen, die door den tandarts gebruikt wor
den.
De patiënt zelf dient eerstens te zorgen voor
een goeden tandborstel. 's Morgens en vooral
s avonds voor het naar bed gaan, poetse hij
zijn tanden goed. Na het eten moet den mond
met warm water worden uitgespoeld.
Spr. waarschuwt voor in couranten aanbe
volen middeltjes om de tanden mooi wit te
krijgen.
De voornaamste oorzaak van tandbederf is,
dat de spijfcen, die in den mond komen, meestal
kleefbaar zijn. De spijsresten blijven tusschen
de tanden zitten en vormen zich daar tot bac
teriën.
Een tand of kies bestaat uit een kroon en
één of twee wortels. Is er nu in de kroon een
kleine holte ontstaan, dan dient men den tand
arts te waarschuwen. Verwaarloost men zoo'n
beginstadium, dan wordt het gevaarlijker. Is
de zenuw reeds ontstoken, dan moet deze ge
dood worden, wat een onaangename pijn voor
den patiënt veroorzaakt.
Zijn de tanden of kiezen reeds te veel ver
waarloosd, dan -neemt men een door den tand
arts aanbevolen, goed gebit.
Spr. besluit zijn lezing met eenige goede
raadgevingen. Ten eerste den mond dagelijks
met groote zorg te reinigen. Het gebit te on
derhouden als een onzer andere ledematen. En
minstens één- of tweemaal 's jaars de tanden
door een tandarts te laten nazien.
Een serie zeer interessante en duidelijke
lichtbeelden werden tenslotte op het doek ge
projecteerd. Dr. Salomons gaf bij elk der beel
den een verklaring.
Mevr. Dekker—Klik -brengt aan- het einde
der lezing aan Dr. Salomons een woord
van dank voor zijn boelende lezing, en aan de
bezoekers voor hun aandacht.
Henrl van Wermeskerken buitengewoon veel
succes gehad.
Den geheelen avond door daverden lachsalvo's
ioor de „Casino"-zaal, en de verrukte gezichteD
van de aanwezigen bewezen, dat er genoten
werd.
Buikerfreule" is, zooals velen onzer lezers
bekend zal zijn, een vervolg op „Tropenadel".
Het is een geestig stuk, hoewel nu en dan wei
wat pikant en- ruw. D© eerste twee bedrij
ven zijn wat lang, en het was hoofdzakelijk aan
het dol-leuke en suggestieve spel van Mej.
Dijkshoorn te danken, dat de'aandacht ook tij
dens deze bedrijven ten volle gespannen- bleef.
Het stuk speelt in den tegeniwoordigen tijd,
In de voorgalerij van 's heererr Van der Kooij'8
woning te Toeloeng Baroe.
De heer v. d. Kooij is 2e machinist op de
suikerfabriek „Toeloeng Baroe", hij is ge
brouwd met een Nederland,sche vrouw, die zich
echter nog in het verre vaderland bevindt. Deze
vrouw -hoort echter kwade geruchten over haar
man, en besluit zelf naar Indië te reizen, om
poolshoogte te nemen.
Van der Kooij ontvangt het bericht, waarin
ze hem haar besluit mededeelt. Dit brengt v. d.
Kooij- in een uiterst moeilijk geval. U moet n.1.
weten, dat hij een reeds 19-jarige dochter heeft,
waarvan zijn vrouw niets weet. Hij is dan ook
ten einde raad, daar hij vooruit weet hoe z'n
vrouw zal opvliegen- en hem zijn huid vol schel
len, als ze er achter -komt. Ja, v. d. Kooij kent
zijn Betje te goed, dan dat hij het op een scène
zal laten aankomen
Gelukkig schiet hem ter elfder ure iets in de
gedachte, dat- hem.voorloopig uit' zijn, moeilijke
positie kan redden. Zijn- oudste -employé en
vriend Schuit, een onnoozele hals, zal hem "hel
pen, en het vaderschap van zijn bevallige doch
ter Trude op zich nemen.
Mevrouw v. d. Kooij arriveert alzoo op Toe
loeng Baroe en merkt in het le en 2e bedrijf
niets van de situatie. Zij is een volmaakt type
van een „echte Jordaansche", zooals de bekende
Brusse ze wel geschilderd heeft. Met haar dwaze
gezegden en nog dwazer gezichten weet zij de
lachspieren van haar toehoorders onophoudelijk
in beweging te brengen. Denken we slechts aan
,e ergernis, die de „breede opvattingen" in
-nd-ië haar steeds gaven.
Waarlijk, Mej. Dijkshoorn is een geboren
tooneelspeelster!
Allergeestigste scènes komen vooral in het
3e bedrijf voor, waarin aan het licht komt, dat
Trüde niet Schuyt's, doch v. d. Kooij's dochter
is. Hoe ongekunsteld toont Mej. Dijkshoorn dan
haar blijdschap.
Hoe vermakelijk is de liefdesgeschiedenis
van den heer Van -Wielandt, administrateur van
de suikerfabriek, met Trude.
Het ligt niet in onze bedoeling alle spelers te
noemen, daar allen goed spel te zien gaven.
Doch we meenden naast- Mej. Dijkshoorn ook
den heer Poelman te moeten n-oernen, die blijk
gaf, zijn lang niet gemakkelijke rol uitstekend
te kunnen vervullen. En dan, last not least, den
kleinen Jan Schellinger.
Deze avond was voor Jan een debuut. En hij
leeft zich zoo kranig gehouden, dat wij ons ver
slag als onvolledig zouden beschouwen, indien
wij hem niet noemden.
De regie van het stuk was in handen van den
ïeer Kotman.
Aan het einde van de voorstelling werd onder
oorverdoovend apnla"s aan Mej. Dijkshoorn
twee keurige bloemstukken overhandigd.
Het traditioneele bal besloot den avond.
Afscheïdsvöorstellins Rik» Hopper.
„Zegepraal."
A.& Dinsdag komt dé gevierde actrice
Rika Hopper In Helder een afacheldsvoor-
Stellin-g geven vóór haar vertrek naar Ned»
Indië. Zij heeft, evenals hij de succesvolle
opvoeringen van „Opstanding", weer een
uitmuntend -gezelschap samengesteld, waar
aan eerste krachten zijn verbonden, ö.a.
Mary Beekman, Alida Na-gtegaal» Jacques
van Hoven, Ko Arnoldi, Maurita de Vries,
Theo v. Vliet e.a. Opgevoerd wordt het
dramia „Zegepraal" van Aniton Ourry, de
schrijver van „Opstanding". Dit symbolisch
spel, verheerlijking van de vredesgedaohte,
boeit door logische ontwikkeling en harmo-
nischen opbouw. De speciaal hiervoor ver
vaardigde décors en oostuums worden alle
meegebracht, zoodat de aankleeding weer
even goed verzorgd zal zijn als van „Op
standing." Over 'het stuk „Zegepraal", dat
nogal verschillend beoordeeld, doch bijna
overal in het land zeer goed wordt ontvan
gen', waartoe niet weinig bijdraagt het supe
rieure spel van Rika Hopper, schrijft de
„Tielsohe Courant": „We gaan niet mee
in de scherpe ibe- en veroordeeling van het
stuk door „Het Handelsblad" en evenmin
stemmen1 we in met de .Nieuwe Rott. Cou
rant". Het spel was verdienstelijk, daarover
zullen zeker de velen, die 't zagen t met
ons eens zijn. Rika Hopper en Jacques van
Hoven toonden, in de hoofdrollen hun groote
talenten en ook in de kleinere rollen werd
goed gespeeld.
„Leidsche Dagblad": .Met d-e strek
king is iedereen het natuurlijk eens, en het
streven naar het goede alleen moge reeds
schoon zijn. Een goed 'bezette zaal 'heeft het
goed ontvangen, zelfs zeer 'goed aan het slot.
Centraal Comité voor Drankbestrijding
„Helder".
Op Vrijdag 23 Nov. a.s. zal door bovenge
noemd Comité een openbare propaganda-avond
worden- belegd in „Musis Sacrum", waar als
spreker zal -optreden de heer Ernst Meier, van
Ztlrich. Deze Zwitser, die een internationaal
-toumée voor geheel-onthouding houdt en daartoe
reeds verschillende landen bezocht heeft, zal
alsdan over zijn ervaringen spreken en na af
loop daarvan- eenige gekleurde lichtbeelden en
films over Zwitserland vertoonen. De rede
wordt in t Hollandsche gehouden.
Nadere bijzonderheden zullen later bekend
worden gemaakt.
LI efdadigheldsnltvoerlng Zang- en Reciteer-
Ver. „Harmonie".
Naar wij vernemen zal door bovenge
noemde vereeniglng onder leiding van haar
directeur, den heër P. Brizee, op Donder^
dag 22 November a.s. In de concertzaal
„Casino" de Operette „Nelly", in drie be
drijven met orkestbegeleiding worden op
gevoerd, waarvan de opbrengst zal strekken'
tot ondersteuning v-an oude redder» van
schipbreukelingen te Helder.
Zie voor verdere bijzonderheden de bil
jetten en adverientlëiL
taptoe gehouden aan de Buitenhaven voor
het Paleis, doch marcheerde de «toet van
het Wachtschip eerst in de stilte naar het
Havenplein, waar voor het zjg. Peperhuisje
de taptoe gehouden werd. Dit geschiedde
met het oog op den storm, waardoor het
verblijf aan de Buitenhaven niet aangenaam
was.
Voorts werd de route ditmaal ter afwisse
ling als volgt gemaakt: Havenplein, Hoofd
gracht, Weststraat, Nieuwe Kerkplein, Bier
straat, Spoorstraat, Koningstraat, Konings
plein, Kanaalweg, Hoofdgracht, Havenplein
naar de Buitenhaven, waar voor het Wacht
schip werd ontbonden. Met het oog op 'een
sterfgeval werd in het -gedeelte van de Ko
ningstraat, nabij het Koningsplein niet ge
slagen of gespeeld.
Het bleek, dat het publiek met de omge
keerde route niet overweg kon en dat daar
door de belangstelling op sommige punten
minder -groot was dan -gewoonlijk.
BINNENLAND.
De Taptoe.
Buikerfreule.
Ongetwijfeld heeft onze Heldersche Tooneel-
vereeniglng „Tavenu" gisterenavond met de Bij de Dinsdagavond! gehouden
opvoering van het blijspel „Suikerfreule" van werd niet, sooal» gewoonlijk; de eigenlijke
Het vertrek van den ex-kroonprina.
In een hoofd artikel zegt de „Timee" nog:
Naar gemeld wordt toont de openbare
meening in Frankrijk eenige verstoordheid
jegens Nederland, omdat het den prins heeft
toegestaan te vertrekken. Een dergelijke
kwalijknemendhedd is naar onze opvatting
misplaatst. Het valt moeilijk aan te ne
men, dat een Jonker" mieer of minder in
Dui'tsobla-nd veel verschil kan maken. Slechts
indien de Duitsch-ers in- het verdierf willen
worden gel-eidi, zou het waarschijnlijk zijn,
dat zij- den ex-kroonprins als leider zouden
kiezen. De beste politiek, die de geallieerden
ten déze kunnen volgen is, zich er buiten te
houden.
Minister Colljn over de regeerlngscrlsls.
Dinsdagavond heeft Minister Colijn in de
Raamkerk te Amsterdam gesproken over de
regeeringscrisis. De belangstelling voor deze
rede was buitengewoon groot.
De directe aanleiding tot het ontstaan van de
crisis aldus zeide de heer -Oolijn is de ver
werping van de Vlootwet. Om de beteekenis van
a'.t votum naar waarde te kunnen schatten moe
ten we eerst vragen waarom de Vlootwet werd
voorgesteld. Dit is eigenlijk een merkwaardige
vraag voor een land met een zoo glorierijk ver
leden als ons land. Zou het denkbaar zijn, dat
men een dusdanig voorstel deed om politieke
winst te behalen, of voor zijn genoegen. Of is
niet de verklaring, dat de regeering dit voorstel
moet doen, om in deze wereld van afgunst en
haa-t- haar plicht 'te doen.
Op den dag, dat hier de Vlootwet verworpen
werd, kondigde Baldwin den bouw van nieuwe
kruisers aan. En het volk, dat hem hoorde, riep,
dat, dat- Baldwin gehangen of in de kokende
ode gesmoord moest worden? Neen, het volk
juichte. En hier verhinderde het volk de regee
ring haar plicht te doen. De vervulling van de
regeeringsplicht is hier te lande nimmer aan
genaam geweest. Reeds herhaaldelijk werden
on-
edt
aar
bij defensie-vraagstukken de contra-revolut:
naire leiders aangevallen. En thans gesch
d:t weer. Spr. aanvaard echter evenals 11
geleden de voile verantwoordelijkheid voor het
geen hij verdedigde. Doch spr. wijst de bewe
ring af, dat hij of zijn partij de scheppers van
de Vlootwet zouden wezen. En de handteeke-
nlng van den minister van financiën, die onder
het Vlootwet-ontwerp staat is niet van minister
Oolijn, doch van minister De Geer. Ook het
plan dit ontwerp thans aan de orde te brengen,
is opgevat vóór spr. minister werd.
Men mag hieruit echter niet afleiden, dat
spr. het besluit om de wet thans aan de orde
te stellen, afkeurde. Integendeel.
Er werd gevraagd: hebt gij dan niets gemerkt
van dien nieuwen wereldgeest, die na 1914 ont
stond, hebt gij dan niet gelet op den Volken
bond, op de arbeidersbeweging? Spr. heeft van
dien nieuwen geest niets bemerkt; ja, de geest
is nog slechter, nog naijveriger geworden. Dat
een land de verdediging van zijn recht aan de
vergadering te Genève kan toevertrouwen, ge
looft spr. niet. En de arbeidersbeweging heeft
tegen de macht nog niets kunnen uitrichten.
Internationale beperking van de bewapening
's het richtsnoer van de anti-revolutionnaire
partij. Doch zoolang niet alle landen dit teza
men doen blijft waar het woord van minister
Van Karnebeek: dat slechts door het met ge
weld weren van een oorlog van de landgrenzen,
een neutrale staat in geval van oorlog eerbie
diging van zijn grenzen kan eischen.
Vervolgens zette spr. uiteen welke gevolgen
de aanneming van het vlootplan voor de finan
ciën van ons land gehad zou hebben.
Het was minister De Geer, die zeide: „of de
Vlootwet aangenomen of verworpen wordt,
blijft voor den minister van financiën het
zelfde". Misverstand ten opzichte van de finan-
cieele gevolgen der Vlootwet ontstond aller
eerst in verband met de opvatting, dat deze
vloot na 6 jaar verder gecompleteerd zou moe
ten worden.
Dan zijn er menschen geweest, die de kosten
van de vloot bij elkaar optelden en dan tot de
buitengewoon groote sommen kwamen. De
vraag Is echter: wat kost de marine nu, en wat
kost de marine na aanneming van de Vlootwet.
En dan blijkt, dat in beide gevallen -onze mari
tieme uitgaven 33 millioen per jaar bedragen.
Deze bedragen zijn ook niet buiten de bezuini
ging gevallen. Alleen de 81/» millioen van aan
bouw van materieel werden vastgelegd. Op de
241/» millioen aan bedrijfsonkosten kon- echter
danig worden bezuinigd. Doch deze uiteenzet
tingen, die reeds bij de behandeling der Vloot
wet werden gegeven, hebben niet mogen baten.
Spr. wees er op, dat de geheele actie zich
concentreerde tegen den minister van finan
ciën, door de bezuinigingsplannen aan de Vloot
wet vast te koppelen. -Dit was niet anders dan
een speculatie op het an-tl-mllltaristisch karak
ter van ons volk.
De geraamde bezuiniging van 50 -millioen» zal
waarschijnlijk niet meer worden dan 85 mil
lioen. Dit wordt verkregen uit militaire uitga
ven en de Stopzetting van de storting ln net
invaliditeitsfonas ad 181/» millioen.
Dit alles Is echter niet genoeg. Tot vermin
dering van de salarissen moest men tenslotte
overgaan. Iets andera was niet meer mogelijk.
Tenslotte was er dan de herziening van de
belastingen, waarbij het belastingvrije mini
mum werd verhoogd tot 1200. Verlichting van
de belasting was noodig. Immers jaarlijks ko
men er dn Holland 25.000 arbeiders bij. Opdat
een arbeider zijn brood hebbe, moet het natio
nale vermogen met ƒ20.000 vermeerderen. In
totaal moet dus ons nationale kapitaal jaarlijks
met 600 imlllloen gulden vermeerderen.
Da Crisis.
Spreker aeht het feit, dat enkele katholieke»
zich niet meer hielden aan de afspraak van 1922
zeer betreurenswaardig. Komt er geen redres,
dan is ln het vervolg samenwerking tusschen
de rechtsche partijen uitgesloten.
Spr. komt hiermee bij de vraag hoe de hou
ding der A. R. bij de oplossing van de crisis
moet zijn. Voorop stelt spreker, dat de A.-R.
heft heengaan van het kabinet betreuren; zij
hadden een nieuwe Zondagswet, een regeling
voor de lijkverbranding, van de aendingskwos-
tie, enz., enz. te verwachten» Aan deze verwach
ting is de bodem ingeslagen.
Het alles beheerschende politieke feit is ech
ter, dat er sinds 28 October geen rechtsche
meerderheid meer bestaat; de 60 rechtschen
zijn geslonken tot 49. Zoolang de toestand van
20 October niet gunstig gewijzigd is, is herstri
der samenwerking volstrekt uitgesloten Aan
lijmen en krammen doen we n:et mee. Wij zj|n
niet bereid mee te werken aan de samenstnling
van een kabinet, dat heftig zou worden aange
vallen en geen verdediging achter zich zou
hebben. De linkerzijde zou wel gaarne een
nieuw rechtsch kabinet, dat van de eene neder
laag in de andere strompelt, zien. Doch ook in
de politiek is het zaak niets te doen wat de
tegenpartij graag zou zien, dat men deed. Elke
regeerlng, die de steun der A.-R. porti) zal wil
len hebben, zal financieele hervorming moeten
doorvoeren en op de bres moeten staan voor
de handhaving van onze neutraliteit. Spreker
gelooft niet, dat een rechtsch kabinet met A.-R.
deelneming thans te verwezenlijken zal zijn.
En dan gaan we weer terug naar den tijd, dat
de A.-R. partij vrij den strijd voor idealen
voert.
Thans echter blijft het centrum van de be
langstelling de moedelooze economische toestand
van -ons land en van geheel West-Europa. Doch
achter die materieele dingen liggen toch ook
geestelijke waarden. Spr. verheugt zich, dat ,de
A.-R. partij het eerst met een plan kwam,
waarbij de bestaande factoren onder de oogen
werden gezien. De S. D. A. P. volgde welis
waar, doch met een plan, dat beloften inhield,
die, wanneer ze in vervulling zouden gaan, den
ondergang van ons volk zouden beteekenen.
En hoe gevaarlijk het program van de S.D.A.P.
is, getuige de bewering van mr. Troelstra: „een
beetje inflatie is zoo erg niet!" Het program
der sociaal-democraten is er een van heden.
Dat van de A.-R. is er een voor de toekomst.
Spreker wenscht de toekomst niet op te offeren
aan den valschen schijn van het heden. Hij wil
voortgaan voor ons volk het beste zoekend.
Demonstratie» van het L V. V.
Amsterdam, 14 Nov. In 1924 zal het 10
jaar geleden zijn» dat de groote wereldoorlog
uitbrak. Dit heeft, het bestuur van het I. V. V.
doen besluiten op den- derden Zondag in Sep
tember 1924 in alle landen groote demonstraties
tegen oorlog en bewapening te organiseeren.
De arbeidsvoorwaarden ln de havens van
Amsterdam en Rotterdam.
Namens den Centralen Bond van Transport
arbeiders en de R.-K. en' Christelijke organi
saties van transportarbeiders is de volgende
brief aan de Scheepvaart-'Vereenigingen te
Amsterdam en Rottèrdam gezonden:
De voorstellen, vervat in de brieven van 16
October j.1., zijn ln vergaderingen van de be
sturen der drie werknemers-organisaties, zoo
mede in die van hunne leden, ernstig besproken
met het volgende resultaat:
Reeds vroeger is er dezerzijds aan herinnerd,
dat bij vorige onderhandelingen de wijziging
van dén 8-urendag ln den 8l/»-urigen slechts
nood-e is aanvaard.
In een verdere behandeling tot verlenging
van den arbeidstijd kan dan ook niet worden
getreden.
Uw verlangen tot verlaging van het loon is
met grooten wrevel ontvangen.
In uw voortvarendheid om tot verlaging van
de kosten in de haven te geraken, wordt ander
maal lichtvaardig een aanslag op het loon der
arbeiders ondernomen, waarbij weinig waar
deering schijnt te bestaan voor het feit, zoo dit
al niet ten eenenmale vergeten is, dat de arbei
ders zich reeds meermalen zware offers ter
bereiking van uw verlangen hebben getroost.
Tn herinnering mag daarom worden gebracht'
de schade, den arbeiders berokkend in de pen-
s'oon- en ziekengeldregeling; de havenreserve;
de verlaging van de dag-inkomsten van 7 tot
f 5.85 te Rotterdam en 6 te Amsterdam; die
van de weekinkomsten van 36 tot 29.50; d?
verlenging van den arbeidstijd van 45 tot 48
uren per week. Daarenboven waagt u nu an
dermaal een poging tot verlaging van de dag
inkomsten met 75 cent en van de weekloonen
met ƒ3.50.
Het .welslagen van uw huidigen opzet zou
elke verhouding verbreken en het levenspeil
der havenarbeiders drukken beneden dat van
vóór den oorlog.
Zij verzetten zich dan ook, hetgeen alleszins
gerechtvaardigd mag worden geacht, tegen uw
voorstellen, waarhij niet is te verhelen, dat de
doorvoering van de door u gedachte loonsver
laging tot «een geest van bitterheid en haat voe
ren zou, die allerminst bevorderlijk voor den
gang van zaken in het bedrijf, nu en in de toe
komst, kan worden geacht.
Niettegenstaande deze overwegingen hebben
de besturen machtiging bekomen om met u
over wijziging van de loonen verder te onder
handelen. De arbeiders hebben daartoe besloten
In de -overtuiging, dat in deze kwestie en onder
de huidige omstandigheden andere factoren dan
het recht beslissen, waardoor zij genoopt wor
den, eenigermate in uw verlangen te treden.
Mocht overeenstemming -met u worden ver
kregen, dan wordt het dezerzijds noocjig geacht,
een langeren tijdsduur voor de af te sluiten
overeenkomst te bepalen dan in de laatste jaren
gebruikelijk was, en daarvoor te bestemmen het
kalenderjaar 1924. Evenwel, wordt daarbij voor
de arbeiders aanspraak gemaakt op een waar
borg, die hen ten volle tegen de gevolgen van
'prijsstijgingen beschermt. Dit laatste verlangen
vindt rijn verklaring in het feit, dat ook in de
landen met sterke valuta, als Noord-Amerika,
Zweden, Zwitserland en ook on» land, de index
cijfers In den laatsten tijd een stijgende lijn
aangeven.
's Rijks Munt en de Dnnriger Gulden.
De Vxije Stad Donzig (dj. de Stad met om
géving) iheeft een nieuw muntstelsel inge
voerd, gegrond op den Danzlger Gulden als
rekeneenheid; welke met 1/25 deel van het
pond Sterling la gelijkgesteld. Behalve da
miark mag ln het gewone verkeer geen an
dere rekeneenheid gebezigd worden. Papier
van B Dana. gulden tot 1 Daniz. Pfennig
wordt door een hiervoor opgerichte bank
uitgegeven; dit papier I» ten volle door
goudwaarden gedekt.
Daarnaast gaat Dansdg thans ook metalen
munten volgens het nieuwe stelsel in om
loop -brengen. Dé rifveren stukken, 1.1. die
k
a mwff had 111 1x611 &6b(>uw van de
6611 algemeen© ledenverga-
wnuan onder voorzitterschap van den
