IELDEISCHE COURANT
Scheerapparaat,
J. VAN WILLIGEN,
Ulsters f 31.50.
C VAN ÏRIET, SPOQRSTR. 126.
Bericht aan de Dames.
Tweede Blad,
WESTSTRAAT 87/90'
Onze confectie Winterjassen
VAN ZATERDAG 24 NOVEMBER 1923.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Op verzoek is aan den heer DJ. de Haan,
1 eeraar teekenen aan de RJELBJ3. alhier, eer
vol ontslag, verleend.
De heer de Haan Is vanaf de oprichting
flun de Heldersohe R.H.B.S. verbonden ge
weest.
De heer J. Th. Dekker van het Post
kantoor alhier wordt imet ingang van 1
Januari a.s. overgeplaatst naar het Rijks-
telegraaffcanoor te Utrecht.
Overste Winkelman.
Donderdagavond was de eerlang imet
pensioen den zeedienst verlatende hoofdoffi
cier van administratie der 2e klasse H. P.
Winkelman, intendant der zeemacht alhier,
op de Marineclub de gast van de te dezer
stede geplaatste officieren van administra
tie. Aan dezen gemeenschappelijken maal
tijd werd uiting gegeven van 'leedwezen,
waarmede men' dezen chef ziet heengaan.
Nog slechts kort geleden namen wij in
ons blad op de gevoelvolle woorden, door
Overste Winkelman gesproken tot den heer
Gyzen, administrateur van de Marinebak
kerij, bij diens heengaan uit 's Lands dienst
Weinigen zullen toen vermoed hebben, dat
deze sympathieke, ondanks zijn 60 jaren nog
zoo jeugdige hoofdofficier het voorbeeld
van den 65-jarigen grijsaard zoo spoedig zou
volgen. Maar de heer Winkelman is blijk
baar van meening, dat er betere oorden zijn
dan Willemsoord. Tet moge hem goed gaan
in zijn verder leven.
Tentoonstelling kloskant
Gaarne vestigen wij de aandacht op de
tentoonstelling van kloskant, welke hier a.s.
Woensdag 28 November, in „Musas Sacrum"
gehouden wordt.
De bedoeling is te komen tot oprichting
van een cursus, die gegeven zal worden on
der leiding van mevrouw SchuttenPutters,
gedipL leerares van de Kunstnijverheids
school te Amsterdam. Het tentoon gestelde
werk is van leerlingen uit andere plaatsen,
o.a. is er een sprei bij, vervaardigd door die
leerlingen van den Schager cursus.
Vrijwillige Ouderdomsverzekerlng.
Toen 8 December 1919 de Ouderdomswet
in werking trad, werd een termijn van twee
jaren gesteld, in welken men zich tot een
bepaald inkomen vrijwillig voor een weke-
lijksche rente kon verzekeren. Inmiddels is
het bedrag dezer rente, die aanvankelijk
3.bedroeg, verhoogd, en de termijn tot
8 Dec. 1923 verlengd, zoodat men theoretisch
thans voor elk bedrag een verzekering kan
afsluiten.
Nu evenwel de aanvankelijk vastgestelde
termijn van drie jaren met December aam
staande is geëindigd, vervalt de gunstige
premiebetaling en wordt deze aanmerkelijk
booger. Zij, die dus nog geen gebruik ge
maakt hebben van deze staatsverzekering,
die hen op 66-jarigen leeftijd een pensioen
van minstens 3.waarborgt, en geboren
zijn tusschen 3 December 1868 en 3 Dec.
1886, kunnen dit tot dien datum nog doen.
daartoe zal de Raad van Arbeid zitting hou
den, gedurende drie dagen, n.1. 28, 29 en 80
November in het Raadhuis, Dijkstraat 10
(dus niet op het Dijkje) des avonds van 7
tot 9 uur, alwaar personen met een belast
baar inkomen dat niet hooger' is dan
2000.alsnog van de gunstige bepalingen
gebruik kunnen maken om zich te verzeke
ren. Na 3 Deoeanber is die termijn onherroe
pelijk vervallen, en wordt de te betalen pre
mie aanmerkelijk hooger. Voor zoover zij
hekend waren zijn aan de betrokkenen cir
culaires in bovenstaanden geest gezonden,
maar ook zij, die deze circulaire niet ontvin
gen en nochtans in de termen vallen voor
deze verzekering, 'kunnen zich op 'boven
genoemde dagen ten raadhuize aanmelden.
In ieder geval raden wij hen aan eens in
lichtingen te gaan inwinnen.
Vereeniglng tot bestrijding der
1 Tuberculose.
Maandag 19 dezer werd in het Algemeen
Militair Tehuis de aigemeene vergadering
van die Vereeniging tot bestrijding der Tu
berculose gehouden.
Veel belangstelling was er niet. Men kan
dit optimistisch opvatten en uitleggen als
een blijk van vertrouwen in het bestuur van
deze vereeniging, die nu reedis 16 jaar in
onze Gemeente werkzaam is.
Aan het jaarverslag over 1922 dat de voor
zitter uitbracht ontleenen Wij het volgende:
Bij: den aanvang van het verslagjaar wer
den 31 gezinnen door de huisbezoekster be
zocht. Dit aantal verminderde met 17 en
groeide weder aan met 26, zoodat bij den
aanvang van 1923 40 gezinnen geregeld wer
den bezodht.
Naar sanatoria werden 6 personen uitge
zonden terwijl 7 ligtenten in geregeld' ge
bruik waren. In 6 woningen had ontsmetting
laats van vertrekken, lijf- en beddegoed.
elk werd verstrekt in 7 gezinnen, terwijl
verder in 16 gezinnen ledikanten met toe-
behooren en verplegingsartikelen werden
uitgeleend.
Bij het consulatiebureau, waar door den
gemeentearts den heer Dr. Rienks, eiken
Dinsdagavond van' 7—8 uur zitting wordt
gehouden, meldden zich 40 personen aan.
In het Marine-hospitaal werden geheel of ge
deeltelijk op kosten van de vereeniging 10
personen met Röntgenstralen of hoogtazon
behandeld.
Blijkt uit deze opsomming reeds op welke
wijze de tuberculose daadwerkelijk bestre
den wordt, de vereeniging werkt ook hygië-
nl»oh opvoedend op de geheels bevolking en
In dit opzicht draagt zij vermoedelijk nog
het meeste Dij tot dé weerstaanbaarmaking
van die mensohheld tegen de zoo terecht ge
vreesde volksziekte.
He<t aantal letten bedraagt 162; een veel te
klein aantal voor onze gemeente van meer
dan 28000 zielen.
Op verzoek van den Voorzitter werd door
twee der aanwezige leden, staande de ver
gadering, de rekening en verantwoording
van den penningmeester nagezien en goed
gekeurd en den penningmeester onder dank
betuiging gedechargeerd.
Terecht sprak de Voorzitter den wensch
uit dat het ledental moge groeien opdat op
die wijze de inkomsten stijgen," vooral nu
subsidies van staatwege dreigen te vermin
deren.
Om propaganda voor het lidmaatschap te
mak en. zal dezen winter nog een lezing met
lichtbeelden gehouden worden.
Het bestuur is thans samengesteld als
volgt: Voorzitter H. J. Boldingh, secretaris-
penningmeester Da J. Koster, leden Th. O.
W. van Mierto, Dr. W. J. Bakker, O. J. Baas
en Dr. Mink erna.
Feestvierende vergadering
„Moed, Volharding, Zelfopoffering".
De afdeeling Helder van de Vereeniging van
Dragers van Reddingsmedailles „Moed, Volhar
ding, Zelfopoffering" bestaat 15 jaar. Dit feit
was het Bestuur aanleiding tot het organiseeren
eener feestvierende vergadering, welke tevens
een vergoeding was voor de vele moeite, die ver
schillende personen en corporaties zich in den
loop van dit jaar voor bedoelde Vereeniging
en haar kas hebben getroost. Bij de organisatie
van dezen feestavond had zich de Zang- en
Reciteervereeniging „Harmonie" aangeboden
tot belangelooze medewerking. Een en ander
veroorzaakte, dat een zaal vol menschen Don
derdagavond aanwezig was. Op de voorste rijen
zaten onze Burgemeester niet mevrouw Hou
wing, de heor en mevrouw Wiersma, en verder
alle oude bekenden van de reddingsboot: Dorus
Rijkers met zijn medailles, de oud-schipper,
C. Bot, de tegenwoordige, Tabbie en hoe ze
meer mogen heeten. Allemaal met het eere^
metaal op de borst. Dus u begrijpt, dat het een
belangrijke avond was.
Allereerst trad de heer Roetman naar voren
om namens de Commissie, die zich gevormd
heeft tot het inzamelen van een som gelds ten
behoeve van de oude helden ter zee, alle aan
wezigen het welkom toe te roepen. Hij rele
veerde hetgeen in den loop van dit jaar voor die
inzameling is gedaan, waarvan dit feest ten
slotte de bekroning is. En wat het mooiste is
het kost de Vereeniging geen cent aan onkos
ten, niet alleen, dat alle medewerkers dat
geheel belangeloos deden, ook de heer Polak
stond zijn zaai gratis af.
Toen de heer Roetman, na ons allen een ge
noeglijken avond te hebben gewenscht, verdwe
nen was, trad de. heer La Lau, op den voet ge
volgd door den heer K. Veenstra, naar voren
Die begonnen me daar zoo'n beetje ruzie te ma
ken. Nou ja, ruzie was het niet, het was zoo'n
discussie over de Vereeniging. Wat ze deed en
gedaan had, wat haar bedoeling was, dat ze zoo'n
reuzen-penningmeester hadden, die de ontvan
gen gelden dadelijk weer uitgaf, dat ze zooveel
medewerking hadden ontvangen, enzoovoort
Kortom, hij releveerde van alles en eerst
toen ze van achter de schennen begonnen te
roepen en te schreeuwen: u begrijpt, die ston
den allang klaar om te beginnen, eerst toen
scheidde de heer La Lau er uit. Maar toen
had-ie ook alles verteld wat hij vertellen wou,
En die Veenstra deed maar net of hij nergens
van wist. Telkens vroeg hij weer opnieuw over
d't of dat. 1 Was werkelijk een origineele en
geestige manier om een en ander omtrent de
Vereeniging mede te deelen.
Eindelijk zouden we dan beginnen. Nu heb
ik wel verteld, dat de Vereeniging „Harmonie"
haar medewerking verleende, maar niet waarin
die medewerking bestond. En dat was geen
kleinigheid, want niet meer of minder dan een
complete operette was het, die opgevoerd werd.
En ook dat was nog niet alles, want voor zoo'n
operette is een orkest noodig. Welnu, dat was
er; dames en heeren violisten, een pianist, en,
natuurlijk, de heer Brizée leider. Er zijn ook
postuums noodig, in dit speciale geval waren
dat Zeeuwsche costuums. Nu hadden alle me
dewerkende dames en dat waren er nog al
wat persoonlijk haar costuum verzorgd, ze
hadden het zelf gemaakt,-maar ook zelf alle on
kosten, die toch minstens een paar gulden be
droegen voor elk, gedragen. Dat costuum be
stond uit een kleurig rokje en een kleurigen
doek over de kleeding heen, en een eigenaardige
muts. De mannen hadden gewone visschers-
kleeding aan. Zooals gezegd, dit alles kostte
der Vereeniging geen cent aan kosten.
Het op te voeren „zangspel" was getiteld
„Nelly", en is geschreven door Oarel L. Bou-
man, op woorden van M. van Zanten. Het aar
dige was, dat het zoo bij uitstek toepasselijk
was op Helder, omdat het in de visscherswereld
speelt en visschers lief en leed daarin wordt
verteld. Vooral het eerste bedrijf had een mach
tige suggestieve werking. In dit eerste bedrijf
zijn een aantal visschers aan den arbeid: netten
boeten, repareeren, enz, Zij zingen daarbij een
lied. Storm steekt op, bliksemstralen doorklie
ven de lucht, woest wordt de zee, en de vis
schers staan in angstige spanning te turen. Er
i3 een schip in zee, dat ten ondergang gedoemd
is. Een aantal mannen bieden zich aan voor de
reddingboot, zij vertrekken, nageoogd en toege
wuifd door de achterblijvende vrouwen. Na
uren van spanning (natuurlijk in dit bedrijf
teruggebracht tot eenige minuten) komt de
boot terug. Het schip is vergaan, allen opvaren
den zijn verdronken, uitgezonderd één klein
meisje, dat door den schipper en zijn vrouw
als hun eigen dochter wordt opgevoed. Dit
meisje is Nelly, de heldin der operette.
Wij zullen het verloop der operette niet ver
tellen. De volgende bedrijven spelen achttien
jaar later, als Nelly dus volwassen is, en het
stuk eindigt niet alleen met een huwelijk, maar
ook met het terugvinden van Nelly's vader,
een schatrijken Engelschen lord. Wij willen al
leen iets over dat eerste bedrijf mededeelen,
omdat het werkelijk buitengewoon goed was,
en de toeschouwers ontroerde. Als de vrouwen
en mannen bij de nadering van het noodweer
beginnen te zingen „Donk're wolken pakken
samen, onstuimig wordt de zee", dan wordt daar
op zeer pakkende wijze het noodweer gede
monstreerd. Bliksemstralen doorklieven de
lucht; onder het zingen door klinkt telkens de
donder, en de oude schipper staat met zijn
grooten kijker den horizont af te zoeken. In
middels: wordt de reddingsboot uitgebracht
Aan boord! aan boord! zij zijn gereed", zoo zin
gen de mannen, „wij vreezen stormen niet!,,
qn als dan de boot vertrekt, kan het publiek
in de zaal zich niet langer beheerschen: onder
het spelen der muziek door en terwijl het koor
antwoordt: „vaartwel, vaartwel, tot weder
ziens!" barst het ontstulmig applaus los. Dan
komt een treffend oogenbllk; een oogenbllk,
waarop alle toeschouwers met een brok ln de
keel en benevelde oogen blijven kijken. Als
dan de boot vertrokken is, vallen plotseling alle
vrouwen op de knieën, de mannen nomen de
hoeden af, en plechtig en vroom klinkt het
dan: „God, die stormen kunt bezweren, doe
Ingezonden mededeellng.
Het Sint Nicolaas geschenk bij uit
nemendheid voor Uw manlijke kennissen
is het echte Gilette Gold Plated
verkrijgbaar voor f 3.—.
den nood voor hen verkeeren, breng hen door
uw Vaderhand veilig weder aan het strandt"
Dit geheele eerste bedrijf is werkelijk van
groote dramatische werking, en het was jam
mer, dat het tweede in dat opzicht zooveel min
der was. (Het derde hebben wij niet meer ge
zien.)
Was het wonder, dat een golf van enthousi
asme door de zaal ging toen het doek zich ge
sloten had? Dat alle leden van „Harmonie"
met glundere gezichten rondliepen omdat het
zoo prachtig ging en zoo insloeg?
Tenslotte nog iets over den zang en de mu
z'ek. De muziek is eenvoudig en njet te moei
lijk, en er is afwisseling genoeg in om de ver
tooning niet te saai te maken. Het orkest had
'n zware taak, want wat meestal geschiedt bij
dergelijke opvoeringen, gebeurde ook hier, n.1.,
dat de solisten niet steeds op toon invallen,
waardoor natuurlijk de instrumenten niet vol
gen kunnen. Wij willen daarmee niet zeggen,
dat er niet goed gezongen werd, integendeel,
de solo's en duetten werden zeer goed gezon,
gen, alleen niet altijd op toon, zoodat de bege
leiding niet kon völgen. Do koorzang was best,
het vrouwelijk element was sterk vertegen
woordigd en er waren verscheiden lijsterstem
metjes bij.
Als binnenkort deze opvoering herhaald
wordt, en dan voor de leden van „Harmonie"
zelf, wordt „Casino"' te klein, dat is vast.
Na de pauze neemt de heer L. Grunwald het
woord en deelt mede, dat de heer Egner aan
de Vereeniging „Moed, Volharding en Zelfop
offering" 50.zal afdragen als eerste bij
drage van de opbrengst der bekende boekjes.
Spr. hoopt, dat het heerschende enthousiasme
in deze zaal, dat zoo héérlijk aangewakkerd
wordt door het magnifieke spel der leden van
„Harmonie", zal overslaan naar' alle steden en
dorpen van ons land. Want wij in den Helder
zijn kinderen der zee. In ons hart juichen wij
de onverschrokken daden der menschenredders
toe. Wij weten wat de zee is. Hebben wij niet
allemaal als kinderen op den dijk de krabbio-
nussen uit de zee gehaald en ze op een vuurtje
gebraden?
Moge in alle steden van ons land een actie
voor de menschenredders worden op touw ge
zet, opdat ze niet meer vergeten zullen voort
leven. (Applaus).
Aan het eind van de opvoering nam de heer
Roetman als voorz. van de feestcommissie het
woord om namens alle Hddersche redders van
schipbreukelingen en in 't bijzonder namens
het Comité aan den directeur en bestuur van
„Harmonie" harteljjken dank te betuigen voor
de schitterende medewerking verleend. Het
tooneel, de décors en de opvoering liet niets te
wenschen over. Hulde aan de meespelenden.
Met een bloemenhulde aan de dames en het
uitreiken van een lauwerkrans aan den direc
teur werd deze goed geslaagde avond besloten.
De kunstschilder Bartels.
De hier van zijn vorig bezoek zoo wel
bekende kunstschilder Bartels is tot en met
Dinsdag a.s. weder geëxposeerd op de bo
venzaal van den heer van Weelde met een
'groote collectie zijner schilderijen. Het zijn
thans voor het meerendeel bloemstukken,
die hier hangen, waaronder zeer interes
sante. Daar het wellicht den lezer zal ver
wonderen, dat de heer Bartels wederofn zoo
vele en zoo velerlei schilderijen heeft ver
vaardigd, is het wellicht 'goed mede te dee
len, dat alles eigen werk is, en het resultaat
van een groote routine en verbluffende
techniek. De heer Bartels is leeraar te Ham
burg en het spreekt wel Vanzelf, dat bij als
zoodanig de techniek van het vak goed
meester is. Zijn bloemstukken worden met
enkelestreken, in weinge uren opgezet, en
elke toets met het penseel is raak en geeft
aanstonds de juiste- kleurverhouding aan.
Bij nauwkeurige beschouwing van het werk
gal men dan ook de verwonderlijke techniek
ervan zien. Zijn schilderijen, waaronder ook
landschappen, stillevens, enz., zullen wel in
de huiskamer voldoen, al is zijn werk uit
den aard der zaak meer massawerk dan dat
van onze Hollandsche schilders.
Praktisch-Idealisten Associatie.
Wij herinneren aan de advertenties, voorko
mende in het Advertentieblad van Woensdag
21 November en in het nummer der Heldersche
Courant van Donderdag 22 November j.I., be-
treffencje de op Zaterdag 24 November door de
Praktisch-Idealisten Associatie te houden lezing
van den Alg. Leider, dr. Gerretsen uit Gronin
gen, in de eetzaal van „Bellevue", 's avonds te
8 uur, over: „Hoe kan men zijn idealen in prac-
tijk brengen" en wekken op verzoek gaarne de
belangstelling daarvoor op. De lezing is_ voor
ieder gratis toegankelijk en belooft een bijzon
dere avond te worden.
De dollarprinses.
De bekende operette van den Weenschen
componist Frans Lehar, de „Dollarprinses"
zal Zondagavond in Casino worden opge
voerd. De Dollarprinses ia een van' de be
kendste en wel het fraaiste van de operettes
van de laatste janen; de meesleepende wijs
jes hebhen vele jaren lang een groote popu-
ariteit gehad, en werden helaas door de
overproductie, die ook op dit gebied bestaat,
verdrongen. Maar al worden ze niet meer
gehoord, vergeten zijn ze niet. Zondagavond
tan men ze weer hooren, kan men weer ge
nieten van de goede muziek, en, tegen lagen
entreeprija
E. 9. O. N. A.
BINNENLAND.
De postchèque- en girodienst
Naar „Het Vad." verneemt, begint het
met de reorganisatie van den Postchèque- en
Girodienst goed op te schieten. De leiders
der reorganisatie hebben reeds een datum
voor de heropening van den dienst in de ge
dachte, maar ze houden dien nog geheim
met het oog op altijd mogelijke onaangename
verrassingen en om de absolute zekerheid! te
hebben, dat de heropening een ongestoorden
loop van zaken waarborgt. Het blad had1 ge
hoord van 1 December als datum der her
opening, maar, zooveel kan het wel' zeggen,
deze datum is te vroeg. Overigens kreeg het
den indruk, dat 1923 nog de begrafenis der
Giro-ellende zal zien.
Geen visum meer voor Zweden.
Het ministerie van Buitenlandsche Zaken
deelt mede, dat van 1 December a.s. af Ne»
ders naar Zweden kunnen reizen, alleen in
het bezit van een geldig paspoort; een
Zweedsch visum is met ingang van dien
datum niet meer vereischt. Hetzelfde is om
gekeerd van toepassing op naar Nederland
reizenden Zweedsche onderdaden.
Landverraad.
Een tweetal telegrammen, die wij Donder
dagavond, toen ons blad al verschenen, was,
ontvingen, en aan ons raam bulletineerden,
wekten nogal sensatie. Geen wonder, daar
hierin sprake was van het ontdekken van
een complot 'militairen, die geheimen onzer
defensie aan den Belgischen generalen staf
verkochten, en daarmede dus hun land aan
een vreemde mogendheid verraadden. Het
eerste telegram berichtte de arrestatie van
drietal onderofficieren te Maastricht, tér-wijl
latere berichten spraken van meerdere ar
restaties, gevolgd door uitgebreide onder
zoekingen in verschillende garnizoenen. In
den Bosch is een Belg gearresteerd, op het
oogenhlik, dat hij van een militair een pa
pier aannam, en daar geld voor gaf.
Ziehier een samenvatting van de feiten,
zooals die bekend zijn geworden.
De gearresteerden zijn R. Timmerman, N,
Boschman en G. F. Smidshuyzen, allen serg.-
maj.-administrateur van de Infanterie. Twee
ervan zijn in actieven dienst, de derde was
op wachtgeld gesteld. Een der hoofdperso
nen der organisatie is te Rotterdam gearres
teerd.
Het onderzoek, d'at reeds enkele weken
duurde, berustte bij' den divisie-commandant
der Maréchaussee, H. W. B. Croiset van
Uchelen.
De stukken en documenten, welke in deze
zaak zijn betrokken, waren niet voor open
baarmaking bestemd'. Zij betroffen de in
richting van het leger en de mobilisatie-
maatregelen.
Uit Maastricht wordt verder gemeld, dat
een vierde sergeant-majoor, 'genaamd Leyth
of Lythen, niet op de voorstellen is inge
gaan. Door diens toedoen moet de zaak aan
het rollen zijn gegaan. De hoofddader schijnt
een Nederlander, een burger te zijn, ge
naamd Jan Rijken. Deze is in Den Bosch
gearresteerd en gevankelijk naar Maastricht
gebracht om waarschijnlijk met de onder
officieren geconfronteerd te worden. Ver
moedelijk zijn de hoofdschuldigen officie
ren, doch er is nog niet van bekend of dezen
zijn aangehouden en wie het zijn.
De onderofficieren zijn op drie verschil
lende plaatsen van de stad tn. arrest gesteld
en nimand' mag bij hen komen.
De Belgische autoriteiten te Brussel, met
wien een journalist van de Tel. een onder
houd had, meenden, dat deze geruchten óf
op een misverstand moeten berusten, daar
men er in België niet het minste belang bij
heeft zich op de hoogte te stellen van de
situatie van het Nederlandsehe leger, te
meer waar deze dituatie volkomen bekend is
en de aangelegenheid, meermalen door de
Nederlandsehe regeering zelf met den Bel
gischen militairen attaché in Den Haag is
besproken.
De Belgische regeering heeft' trouwens
geen enkelen spionage-agent in Holland
aldus de zegsman van het blad, die verder
zeide, dat de Belgische autoriteiten geen
enkele mlededeeling omtrent deze affaire
hadden ontvangen. Te Rotterdam is reeds
huiszoeking bij een Belg gedaan, en werden
belangrijke documenten in beslag genomen.
De bewoner was niet thuis.
De Limburger' Koerier, die men ons in
verband met deze zaak toezendt, meent, dat
deze feiten aantoonen, dat het Nederland
sehe Leger davert op zijn [grondvesten
UIT DE PERS.
Onze pantserschepen.
Onder bovenstaand hoofd schrijft de oud-
minister van marine, W. J. Cohen' Stuart:
Het heeft geen zin, nu de sl'ag gevallen is,
terug te treden in beoordeeling van de vloot
wet of in beschouwingen over hare verwer
ping; aan de nieuwe regeering de taak, te
zorgen, dat het op 16 Ootober voorgevallene
niet de beteekenis zal hebben van liquidatie
der marine, van het weerloos laten van In-
dië.
Begrijpt de Volksvertegenwoordiging het
landsbelang, dan zal zij de regeering in staat
stellen, den bouw van duikbooten, waarvan
het gebruik als verdedigingsmiddel nimmer
kan worden verboden, van mijnonmateri aal
en van de luchtvloot, met kracht voort te
zetten, d'en bouw van jagers op flinke schaal
aan te vangen, en voor de Inrichting van
steunpunten in Indië het noodige te verrich
ten.
Ten aanzien van' een bepaald punt van
bet toekomstige marine-beheer meen ik in-
tusschen een waarschuwend woord te moeten
laten hooren; het betreft de bestaande pant
serschepen, waarvan m.L moet gelden:
„houdt, wat gij hebt."
Toen eenige jaren geleden tot de afvoering
van het pantsersahip „Koningin Regentes"
uit de sterkte der vloot werd besloten, mo
tiveerde de minister den maatregel met de
vermelding, dat dit schip te geringe strijd-
waarde had. De vraag naar die strijdwaarde
kan hier onbesproken blijven maar het ar
gument was verkeerd, want men had dade
lijk daartegenover de vraag kunnen stellen,
waarom die beide zusterschepen „de Ruyter"
en „Hertog Hendrik" niet tegelijk werden
opgeruimd. Volkomen juist ware het ge
weest, aan te voeren dat de schepen, met het
oog op de verminderde strijdwaarde, geleide-
Ingezonden mededeellng.
zitten gemakkelijk, zijn van goede stof
en het laagste In prijs.
Komt U onze modellen bezichtigen.
lijk, naarmate zij voor den dienst konden
worden gemist, zouden worden opgeruimd,
en daartoe met het oudste werd aangevan
gen.
Thans is, of wordt, vergis ik mij niet, ook
de „de Ruyter" afgevoerd, en blljyen dus
alleen „Hertog Hendrik", vTromp", „Heems-
kerek" en „Zeven Provinciën" over.
Van' de vlootwet was een zwak punt, diat
zij niet voorzag in de behoefte aan materieel
voor oefening en vlagvertoon. Ook al bestaat
de vloot uit klein materieel, zoo is voor d'e
vorming van het personeel toch het varen
op grooter schepen van groote waarde, zoo
niet onmisbaar; wat vlagvertoon betreft, in
den zin, waarin dit vroeger werd verstaan,
moge daaraan geen dringende behoefte meer
bestaan, het is reeds onlangs bij de onlusten
•in Smyma gebleken, hoe het gemis aan een
oorlogsschip ter plaatse werd gevoeld; en
men vrage aan de'gouverneurs in West»
Indië, aan onze consuls in vreemde haven
plaatsen, hoe zij zich den toestand voorstel
len, waarin het onmogelijk zal zijn, hun ooit
meer den steun te verleenen, gelegen in de
aanwezigheid van een oorlogsschip van hun
ne nationaliteit.
Hoe in deze diensten te voorzien, wanneer
daarvoor in net geheel geen materieel meer
beschikbaar is, ziedaar een vraagstuk, dat
te zijner tijd, lettende op de dan heerschende
omstandigheden, zal zijn op te lossen; de
moeilijkheid dezer oplossing wettigt echter,
het tijdstip zoo lang mogelijk te verschui
ven, door de bestaande schepen in goeden
staat te houd'en.
Van nog veel grooter belang" is het ge
bruik, dat van de pantserschepen in Oost-
Indië is te maken. Op welke wijze ook zal
worden voorzien in de beveiliging, van de
steunpunten der zeemacht aldaar, het zal
nog geruimen tijd duren eer de bouw en be
wapening van versterkingen zal zijn vol
tooid; in dien tusschentijd kunnen de pant
serschepen als drijvende batterijen dienst
doen tot dekking der mijnversperringen,
waarin de' verdediging der steunpunten in
hoofdzaak moet bestaan.
Het is daartoe niet noodig, de schepen vol
bemand in dienst te houden, waartegen met
het oog op de kosten bezwaar zou bestaan;
zij kunnen met een kernbemanning worden
opgelegd1, en behoeven vermoedelijk ook
voor hunne taak in oorlogstijd, vooral wat
het personeel der machinekamer betreft,
geene volle bemanning te hebben, zoodat
voor de noodige aanvulling der kern bij het
intreden van oorlogstoestand met reserve-
personeel en de bemanning der buiten dienst
te stellen opnemingsvoortuigen kan worden
volstaan. Natuurlijk zouden de schepen niet
meer naar Nederland' moeten terugkeeren;
alle herstellingen zouden in Indië moeten
worden verricht.
Bestemd men voor deze taak de „Tromp"
en „Zeven Provinciën", dan zouden d© beide
andere pantserschepen voor het doen van
korte reizen van Nederland uit. als boven
bedoeld, kunnen worden benut. Tot kostbare
wijzigingen zoude in geen geval moeten wor
den overgegaan; maar de rompen der sche
pen zijn nagenoeg onverslijtbaar, zoodat
met deugdelijk onderhoud waaronder ook te
verstaan, de vernieuwing van sommige on»
derdeelfen der werktuigen, inrichtingen, de
schepen nog vele jaren mede kunnen.
„Marin", die indertijd de Vlootwet scherp
aanviel, beantwoord dit stuk als volgt:
Voor het betoog van den inzender, neerko
mende op een toepassing van het principe
om geen oude schoenen weg te gooien voor
men nieuwe ontvangen heeft, is in de hui-
d'ge omstandigheden zeker alles te zeggen.
Maar te dien opzichte is het Departement
van Marine zeker geen verwijt te maken, als
men ziet dat thans tot de sterkte onzer zee
macht nog kanonneerbooten behooren, ge
bouwd in de jaren 18741879, welke na eeni
ge wijzigingen, als zoodanig dan wel als mij-
nenlegger nog een goed emplooi vinden.
Zoo zal men de thans aanwezige nog in
goeden staat zijnde pantserschepen stellig
zoo lang mogelijk blijven behouden totdat zij
aan ketels en machines of aan den dubbelen
bodem, zulk een kostbare herstellingen zou
den moeten ondergaan, dat die met hét oog
op de nog te bewijzen diensten niet gemoti-
seerd zullen zijn. De oud-Minister Cohen
Stuart zal zich de kostbare herstellingen van
Hr. Ms. „Zeven Provinciën" nog wel herin
neren en dat was nog wel het allernieuwste
pantserschip onzer vloot! Voor de oefening
van het daarop dienend personeel zullen die
pantsersobepen nog zeer nuttig zijn en bij
de door den inzender genoemde gebruikswij
zen, vergeet hij' m. i. nog een zeer belang
rijke en wel die van doelschip zoowel voor
onze duikbooten en jagers, als voor de vlieg
tuigen, ten einde het personeel, dat met die
laatste wapens zal moeten vechten, zoo goed
mogelijk te oefenen en een doel tegenover
zich te geven zooals zij dat in werkelijkheid
©enigszins zullen kunnen verwachten.
Zelfs met een kernbemanning in dienst op
gelegd' vereischien die pantserschepen echter
personeel, vooral in de machinekamer en
zoolang het personeel der in Indië aanwezige
scheepsmacht nauw verhand houd met het
hier te lande aanwezige, zal het mede een be
slissende factor zijn voor het gebruik dat
men van de pantserschepen zal kunnen ma
ken. Behoudzucht blijft ten opzichte van het
thans aanwezige materieel, gedachtig aan
het gezegde der oude schoenen, vooralsnog
gebiedende plicht. Het conservatisme dat
men het Departement van Marine wel eens
in andere gevallen verweten heeft, zal nu
opgeld kunnen doen!
NYV. Texefls Eigen Stoomboot-Onderneming.
Winterdlensf Jngegawn 1 Oetabear 1028.
VtariWk 8/— m, 11.— v.nu, 2.30 rum.
Heldere £L30 sm* ttr— nufflcL, 4JJ> a ,ia.
bij de firma
HelderAlkmaarAmsterdam:
b morgens 7.45 uur (passagiers- en goederen
dienst), behalve Dinsdags.
AmsterdamAlkmaarHelder:
's morgens 9.80 uur (passagiers- en goederen
dienst).
Dagelijks: