NATlURmTECHNIEK
DE
VAN 'S LEVENS
WIJSGEERIGEN KANT
de wind is nog koud en de warmte-hoeveel-
heid opgehoopt in een beschut hoekje, die
kk> gemakkelijk beïnvloedt tot een zomer -
uitbundigheid, zij moge dan een mengsel
*ijn van winter en zomer, let op den waar
schuwenden stem en weest op uw hoede.
Overal zweeft de stem der ontwaking,
doch loerend nog ligt het kwade overal,
want April doet wat hij wtLL
DB VAKMAN.
(Le Rire.)
Gelukkige moeder: Mijn jongen weegt
al haast twaalf pond, slager I
Slager: (volgens z*n gewoonte) Jonge,
jonge.En zonder been!
VOORJAAR EN PAASCHFEEST.
De tijd van vernieuwing.
De boog kan niet altijd gespannen zijn!
Dit woord, toegepast op den mensch
van het oogenblik, beteekent, dat er van
het individu niet altijd arbeid en nog eens
arbeid op de allerhoogste spanning kan
worden verwacht.
Er moet ook eens *n moment zijn van
ontspanning.
Daarom is het verfrlsschenjd en welda
dig zoowel voor het hoofd als voor het
hart om nu en dan eens andere indrukken
op te doen. Om nu en dan eens uit den
■leur van het leven van alle dag te komen.
Er moet dan eens verademing zijn op het
rusteloos werk, op het dagelijksch bedrijf
op het levensambt op de duffe kamer
of op bet altijd in den trein ritten* of op
het altijd 'binnen de vier muien van het
zelfde kantoor zijn.
De mensoh moet er eens uit!
Eens naar buiten eens in de natuur!
Daartoe nooden de dagen van nu. Het
is vooral het vroege voorjaar, als alles in
de rondte tot nieuw leven bezig is te ont
waken. Als de atmosfeer een milderen in
vloed doet gelden, als alles er op wijst: *n
zachtheid in de lucht een frischheid in
de geuren van de ontwakende aarde.
Dan wordt de mensoh naar buiten ge
trokken in figuurlijken zin.
Maar het beteekent meer.
Hij wordt tot nieuw leven en tot nieuw
beseffen en tot nieuw genot en tot nieuwe
bewondering gebracht.
Alles begint weer te leven, waar het
maanden lang als in *n winterslaap heeft
gelegen.
Dan vooral krijgt de mensoh betere
gedachten.
Het zijn niet alleen de dieren, die op
hun tijd rust moeten hebben. Het zijn niet
alleen voorwerpen, die nu en dan eens
moeten worden overgeschilderd. Het zijn
niet alleen de vogels, die ruien en de die
ren, die een nieuwe haarhuid krijgen.
Het z]jn niet alleen de muziekinstru
menten, die op z*n tijd moeten worden
gestemd.
Het zijn ook de menschen, die nu en
dan eens op verhaal moeten komen die
moeten worden op stem (laten we zeggen:
op stemming!) gebracht.
Daarvoor noodt het voorjaar, waarin
steeds valt: 1 Paaschfeest.
Wij zwakke menschen, door- een onbe
kend gebleven wijsgeer eens uitgekreten
voor nietige aardwormen, die zoo dikwijls
ki het overstelpend gewoel en het wilde
gedrang der "wereld worden aangedaan
door een snijdende wanklank. Wij, die de
ruwe en schendende handen vaak zien
rond grijpen in de scherpe, meedoogen-
looze worsteling om het bestaan.Wij,
die een gevoel van matheid en van moe
heid en van droefgeestigheid vaak de
overhand voelen krijgen.Wij, waar t
vertrouwen) en t vaste geloof van vroeger
dagen vaak vervangen is door fn soort
stille berusting en zelfs door onversohil-
llglield om niet te zeggen door ongeloot
Wij ln de allereerste plaats hebben be
hoefte om de van streek gebrachte snaren
van geest en van gemoed te ontspannen
en weer zuiver te doen klinken.
Daarvoor is het jonge voorjaar als het
ware uitlokkend.
Bn daarbij het Faasahfeest
Want het Paasohfeeet beteekent opstan
ding herleving vernieuwing!
het voorjaar beteekent ook: opstan
ding herleving vernieuwing!
Daarom is het merkwaardig, dat deze
beide zoowel vrijwel samen vallen in het
mooiste deel van het jaar!
Daarom is het ook van belang om te
trachten deze wenk van de natuur te ver
en te probzmen de «vsatuaei ver
broken harmonie tussohen de wereld en
onszelf te herstellen.
Daarom Is het verstandig om in deze
weken te' probeeren oog en hart weer te
openen voor de stemmen, die van overal
uit spreken van het feest der vernieuwing
en herrijzenis. Niet alleen symbolisch in
het Paaschfeest, maar ook inderdaad in
het leven in de natuur.
Dan is er kans, dat er weer In
soort vrede komt en rust in ons tevoren
ontstemd en neergeslagen gemoed.
Nieuwe moed en nieuwe veerkracht om
het leven met z*n elndelooze raadselen en
verborgenheden te doorgronden hebben
we noodig. Nieuwe moed en nieuwe veer
kracht om het leven in zijn schakeeringen
van strijd en stompen en stooten opnieuw
flink onder de oogen te zien. Nieuwe
moed om niet te versagen en niet te wan
hopen. Al is er nog zooveel, dat ons de
hevige neiging Aanvaren doet om de han
den nu maar verder in arrenmoede in de
schoot te doen leggen.
Daarvoor is het voorjaar goed eni het
Paaschfeest!
Ais we het goed begrijpen dan begint
daarmee in het jaar pas de periode van
nieuwen levensmoed van nieuwe levens
lust en van werkkracht en van overwin
ningszin.
Laat 't zoo wezen!
TUSSOHEN HET ZEER GROOTE EN
HET ZEER KLEINE.
Het Hendelsblad schrijft:
Op het twintigste Nederiandsohe natuur-
en geneeskundig congres, dat Dinsdag
14 April' 1935 te Groningen werd ge
opend, sprak prof. Zeeman. Zijn rede gaf
een merkwaardig beeld van den toestand
der natuurwetenschap. Op de laboratoria
der aarde geholpen door telesoopen en
microscopen, werkt de mensch de bewe
gingen uit van allerlei zonnestelsels hij
meet hun afmetingen, teekent hun benen,
berekent hun eigenschappen en de krach
ten die hen beheersohen en de krachten
die zij afgeven.
Elke ster aan het uitspansel is voor hem
een zonnestelsel met een middenpunt,
waaromheen planeten hun banen beschrij
ven. Het licht heeft twee jaren noodig van
de naastbijgelegen ster om tot ons te ko
men, het licht dat in een seoonde een af
stand aflegt dertig malen de doorsnede
van onze kleine aarde. Van andere sterren
komt licht tot ons van duizend jaren ge
leden. Onze levensbron, onze zon is heel
klein, een dwergster vergeleken bij vele
dier verre zonnen, welke wij maar als
flikkerende puntjes op een helderen
avond waarnemen. De Betelgeuse reeds is
driehonderd maal zoo groot als onze zon.
Maar toestellen als de kijker van Michel-
sen en de door spiegels vergroote lenzen
als van Mount Wilson bepalen afmetingen
en samenstellingen met schier even groote
zekerheid als kon men ze betasten.
Dat zeer groote doet ons voorstellings
vermogen wankelen, en wij zetten dat
vermogen maar liever stop wanneer prof.
Einstein ons een schrede dichter bij het
begrip oneindigheid wil brengen door zijn
voorstelling yan het heelal als in lee-
kentaal uitgedrukt iets dat in zichzelf
terugkeert een bol van vier demensies.
Maar met evenveel verbazing staan wij
voor de zonnestelsels, die ons in vele mil-
liarden omzweven in den vorm van de al
lerkleinste deeltjes waarin de stof geschei
den is. Bohr en Rutherford hebben ons
het „ondeelbare" atoom leeren beschou
wen als een kern waaromheen de eleotro-
nen in naar verhouding geweldig ver
verwijderde banen rondloopen, evenals
planeten om hun zon cirkelen. De eenheid
van bouwstof die groote rienera'altijd heb
ben gezocht in de natuur we denken
hierbij aan Goethe's theorieën over blad-
vorm en gebeente die theorie, gemin
acht in de waanzekerheid der jaren 1860
1900, nadert weer tot werkelijkheid. Al
die kernen van de zeer kleine zonnestel
sels met hun doorsneden van een millioen-
ste millimeter zijn opgebouwd uit dezelfde
protonen, die weer een millioen maal klei
ner zijn. En nog veel kleiner zijn de pla
neten ln die zonnestelsels de electronen
die in die banen rondloopen.
En dat alles is weer gemeten en de ba
nen dier deeltje zijn zelfs gefotografeerd,
evenals voor Kapceyn de banen der aller
verste stenen op de gevoelige plaat -zijn
gebracht.
Men kan evengoed duizelen over de
grootheid van het groote der sterrenwe
reld. En de leek vraagt allicht of daar
achter weer verdere orden van werelden
zijn, grooter of kleiner.
Ook de krachten zijn gemeten, verbor
gen ln die micro-zonnestraal krachten
millioen en malen grooter dan de natuur
krachten die wjj tot heden kenden de
krachten die vrij worden als zulk een kern
van protonen een enkel proton verliest
<L w. z. uls een element overgaat in een
ander. Want dit is verbonden aan die
theorie van het zeer kleine de steen der
wijzen is gevonden. Het 'is niet meer on
mogelijk om stikstof en helium in water
stof om te zetten de ontdekking der ra
dioactiviteit was hiervan een voorlooper.
Vermoedelijk zal de steen der wijzen ons
wijs genoeg aantreffen om het vormen van
goud uit ijzer te beschouwen als de hoog
ste vinding, maar onmogelijk is het niet
meer wij mogen niet meer lachen om
Paracedsus en van HaLmont
Dit oongres bracht ons ertoe weer een
oogenblik te bedenken, hoe weinig wij be
seffen en waardeeren het werk van die
honderden stoere werkers, met hun einde
loos geduld hun volslagen onpartijdigheid,
hun geweldige beheersching van het in
strument bovenal htm edele samenwer
king). Niet voor zich maar voor de weten
schap en dus voor de wereld. Couranten
moeten veel schrijven over het lawaaiig
egoïsme der politiek, over het grove bewe
gen van trusts en over arbeidsconflicten
ten slotte denkt men wel eens te leven
ln een wereld van niets dan oppervlakkige
eerzucfet en vergrovend materialisme. Don
is het alsof men ln een oase verwijlt, bij de
gedachte aan zulk werk en zulke vindin
gen als de laatste twintig jaren in de na
tuurkunde brachten dan is het dubbel
verkwikkend te weten, dat Nederland in
ruime mate zijn deel daartoe heeft bijge
dragen.
Het geeft ons hoou dat ook eenmaal de
mensch zelf staande tussohen het zoo
veel grootere en het zooveel kleinere in
wendig in alle opzichten gekend zal wor
den met een even groote zekerheid.
HET PAASCHFEEST.
De beteekenis van het „Pascha".
Bij de Israëlieten werd oudtijds het
Paaschfeest of juister gezegd: het Pascha,
ingesteld door Mozes.
Deze stelde het ln als een herinnerings
feest ter nagedachtenis in de eerste plaats
aan de verlossing uit de Egyptische sla
vernij.
Alle gebruiken, welke te dien opzichte
nog tot op dit oogenblik bij de Israëlieten
tijdens het Paaschfeest in gebruik zijn, zijn
afkomstig van de voorschriften van Mo
zes. Te beginnen bij de Zjg. ongezuurde
brooden.
Ter nagedachtenis aan het feit, dat God
de joden uit de heerschappij van Egypte
en van Pharao gered had, werd door
Mozes een groot feest ingesteld, meer 'be
doeld als groot en algemeen dankoffer,
waarbij men zich verplichtte te vasten en
niet anders dan bepaalde spijzen te nut
tigen en te offeren.
Dit werd het Pascha.
De naam Pascha komt van een Syro-
Chaldeeuwsch woord. Het beteekent naar
irnen zegt woordelijk: voorbijgaan!
Heel anders Is het Christelijk Paasch
feest
Eigenlijk hoewel deze feesten zon
derling genoeg denzelfden naam dragen
en ten naastebij op dezelfde dagen val
len Is het Christenpaaschfeest tegen
strijdig en haast antipodaal aan dat van
de joden.
Want het Christenpaaschfeest huldigt
in de eerste plaats Christus. En juist de
Joden erkennen den door ons herdachten
Christus (Jezus) niet!
Tegenwoordig berdenken de Christenen
in het Paaschfeest de opstanding van Je
zus. Ne zijn dood op den z.g. Goeden
Vrijdag.
Vroeger was de beteekenis ruimer.
Niet alleen de opstanding van Christus
weid toen in het Paaschfeest gevierd en
herdacht maar meer het geheele lijden van
Jezus gedurende de lijdensweek.
De hoofdvicring bestond altijd en be
staat nu nog in het houden van het Heilig
avondmaal.
Volgens de kerkvergadering van Nioea
moest de viering van het Paaschfeest
worden vastgesteld op den eersten Zon
dag na de volle maan, volgende op de
lentenacht-evening.
Men nam toen aan, dat de lentenacht
evening altijd op een bepaalden datum
viel. Daarna wachtte men de volle maan
af en' de eerste Zondag daarna was dan
vastgesteld als den Paaichdag.
Het Niceensche concilie bleek echter
later te hebben gedwaald ten opzichte van
de veronderstelling, dat de nachtevening
altijd op een bepaalden dag (of nacht) viel.
En het was om deze reden, dat Paus
Gregorius XIII hoofdzakelijk in het
belang der berekening van het Paasch
feest een herziening van den almanak
verordende.
DAT BELOOFT WAT!
(Petit Parisden.)
Bent u al lang in huishoudelijke be
trekkingen, juffrouw?
O ja, mevrouw, al bijna achttien
maanden.
En hebt u 'n paar goede getuig
schriften?
'n Heeleboel, mevrouw.
'n Heeleboel?.Hoeveel?
Acht en twintig, mevrouw.
Voorzichtig.
Mijnheer (voorzichtig): Eh.juffrouw
Amelie.eh.als ik u eens eventueel mis
schien op 'n onbewaakt oogenblik stel,
dat ik u eens vroeg om mijn vrouw te wil
len worden.Als ik dat eens vroeg
eh.zou u denken dat u dan als ik het
vroeg.eh.Ja* zou zeggen.zou
dénken?.
Juffrouw (voorzichtiger): Eh eh.
en.wanneer als lk.u ook eens
zou vragen misschien op 'n oogenblik.
of u of me dan werkelijk vragen zou
als ik zei.als ik zei, dat ik Ja" zou
zeggen.als u me werkelijk: vroeg.
sou u 1 dan doen?.
u
DE EERSTE LOCOMOTIEF.
De etgeuHJke geestelijke vader.
Het gaat met de uitvinding van de loco
motieven als met die van de boekdruk
kunst: Verschillende landen betwisten el
kaar de eer van de eerste te zijn geweest.
Ten opzichte van de locomotief weten
we het misschien evenmin als ten opzichte
van Gutenberg en Koster.
Maar de man die ervoor aangeschreven'
staat in de geschiedenisboekjes: Georges
Stephenson ln 1814 dat is voorzeker de
geestelijke vader niet
Al 'n halve eeuw vroeger waren er po
gingen aangewend voor 'n „stoomwagen".
Hert eerste begin viel ln de periode
1776'85. En in die periode waren er
zelfs ook al twee tegelijk. Een in Frank
rijk: 'n ingenieur Cugnot En een in En
geland: William Muidock.
De stoomwagen van den Franschman
staat heden ten dage nog ten toon ln het
„Musée du Conservatoire des-Arts-ert-mé-
tiers" te Parijs.
En de wagen van dezelfden tijd van
Murdock staat in het Kunstmuseum te Bir-
mingham.
Van de laatste wagen geven we hier *n
afbeelding.
William Murdock was in betrekking bij
de Firma Bouiton mi Watt, in Soho, Lon
den. Hij was er al op *n rare manier ge
komen. Bouiton ontmoette Murdock eens
en werd getroffen door diens zonderlinge
hoed. Hij vroeg er naar. En Murdock ver
telde dat zijn hoed van hout was en dat
hij hem zelf gedraaid had op een eigen
gemaakte bank.
Murdock werd toen door Bouiton in
dienst genomen en hij werd ln 1779 naar
Cornwalils gezonden om daar toezicht te
houden over de vele pompmachines, die
de firma in dat graafschap had inge
richt
Daar schijnt hij stevig te hebben nage
dacht over het vraagstuk van stoom als
voortbewegende kracht!
In 1780 schreef de egerit van Bouiton
Watt aan zijn firma: De opzichter hier
William Murdock verzoekt mij u mede
te deelen, dat hij een maschinetje heeft
gemaakt, dat hij gebruikt voor het voort
trekken van een klein rijtuigje. En dat
het zeer goed werkt
Het modelletje van dit machinetje riet
men hier afgebeeld.
Watt en Bouiton waren niets met de
experimenten ingenomen. Ze deden wat
ze konden om hun employé van zijn aar
digheden af te brengen. Eens schreef Watt
aan zijn compagnon Bouiton:
Het spijt mij zeer, dat Murdock zich nog
altijd bezig houdt met zijn stoamrijtuig.
Ik wilde maar dait hij deed als wij en zich
met praotische zaken ophield in plaats van
zijn tijd en geld weg te smijten aan her
senschimmen.
Vermoedelijk onder den druk van zijn
patroons liet Murdock eindelijk alle ver
deren arbeid in deze richting varen. Hij
liet het ding zooals het was.
Het machinetje was klein van afmetin
gen, maar toch nog groot genoeg om aan
te toonen, dat het principe van de uitvin
ding zeer gezond waa
Het was in ieder geval veel beter dan
de machine van Ougnot, die met alle ge
weld' niet harder kon loopen los en zon
der vracht dan gelijk 'n stappend paard.
En kort daarna, in 1800, namen andereq
de plannen weer op en voerden ze weef
verder uit
Het bovenstaande machinetje weid ja
ren geleden gekocht van de familie Mur
dock door een zekeren Tangye en door
dezen aan het Museum te BirmLngham ten
geschenke gegeven.
Hier is het nog altijd te zien.
En het is de moeite waard hert te zien
al was het alleen maar om te oonstateeren,
welke „verbeteringen" er inmiddels al zoo
in den loop der jaren aan het instrument
locomotief zijn aangebracht
plotseling luide twistende stemmetjes op
en de maan die eerst zoo lachdnd ln hot
dal had neergekeken, liet nu haar mond
hoeken hangen.
Wat zou daar gebeuren," fluisterden
de' vleermuizen, terwijl ze opfladderdien
uit hun met klimop omrankte boomen.
,,Wat een vreeselijk lawaai!" huilden de
uilen en ze vlogen nieuwsgierig naar hert
daL
En alle hazen en konijnen* muizen en
ratten', mollen en andere bosohbewanetre
liepen om het hardst naar hert Vinger-
hoedendal.
Juist toen al het behaarde en bevederde
gedierte den ingang van hot dal bereikte,
buitelde en sprong en rolde een heele
troep vechtende en schreeuwende kabou
ters en elfen er uit Ze sloegen (maar raak.
De elfen gildeni: „We willen die leelijke
bruine baardmannetjes niet in het dal
hebben. Er is geen plaats genoeg voor ons
nllen!"
„Ga Jullie er dan zelf maar uit!"
schreeuwden) de kabouters terug. Jullie
bent jaloersch, omdat de tooverfeeëa meer
van ons houden!"
Plotseling kwam de tooverfee midden
tusschen de twistenden gevlogen. Ze huil
de en wrong de kleine handjes. „O, a
Vechten ln Tooverland! De Koningin en
alle andere feeën veranderd in boombla
den. Ik ben alleen over.. En dat allemaal
omdat de Tooversteen van het Vinger-
hoedondal zoek la Lieve .kabouters en
elfen, maak toch geen ruzie, maar hein
me liever zoeken!"
Ze zag er zóó lief en zóó verdrietig uit
dat de kleine ruziemakers zich schaamden.
lik 66rst één ding vragen?* &ei
een elf, een stap vooruit komend. „Hou
den de tooverfeeën meer van de kabouters
dan van ons?"
„W ebreen," antwoordde fee „Zonne
glans." „We houden van Jullie allemaal
evenveel. We vinden Jullie schatten als
Je je tenminste behoorlijk gedraagt."
Toen koken kabouters en elfjes weer
vriendelijk en maakten een kring om Zon
neglans, toen plotseling opnieuw een luid
rumoer weerklonk: alle dieren en vogels
begonnen nu al sohreeuwend en piepend
met elkander te vechten.
Dót was te veel voor de maan. Ver
schrikt verborg ze haar gericht achter een
dik wolkenkussen. Gelukkig hielden de
dienen ln de duisternis dadelijk met twis
ten op en zochten zoo gauw mogelijk hun
woningen op.
Na een poosje versohenen overal kleine
heldere lichtjes ln vingerhoeden-dal. Dat
waren glimwormen, die door Zonneglans
en de elfen en kabouters op bladen mee
gedragen werden bij hun zoekpartfl.
„Ben Je er heel zeker van, dat de toover-
steen vanochtend nog in zijn doosje lag?"
vroeg een eitje aan Zonneglans.
Ja, ik heb hem met eigen oogen ge
zien."
,J>an ls h{J vast gestolen," zei de elf
weer.
Jk zou niet weten door wien," ant
woordde Zonneglans weer.
Plotseling stonden alle zoekertjes en
zoek stort jes stil, want een vreemd, ge
heimzinnig geluld klonk door het dal
(Volgende week zul Jullie zien,
de Tooversteen gebleven waa)
RAADSELS.
Oplossing van het kruiswoorden
DE VERLOREN TOOVERSTEEN.
L
Als je ooit zoo gelukkig geweest bent,
dat je in een maanlichten nacht even een
kijkje hebt kunnen nemen ln „Vinger
hoedendal", dan begrijp je niet, hoe hert
mogelijk ia dat alles zoo verkeerd ging
in Tooverland.
Uit het „Vingerhoedendal", de laagte
ln het bosdh, waar alken zomernacht feeën
aa alten an kabouters rfmnnnn, klonken
Goede oplossingen van beide raadsels
ontvangen van:
H. J. en B. A.; O. B.; R. v. B.; 8. O.)
A. en H. D.; D. en V. D.; O. v. d. E.; A. E.;
M. F.; A. v. G.; P. E. G.; O. de H;
J. HO. K.; P. J. K.; F. G. v. P.; P. J. R.;
M. R.; A. R.; M. 8.; 8. en A. 8.; CL en
R. T.; O. en L V.; W. W.; T. v. Z.
Ni. Zooala Jullie riet, heb ik alle inzen
dingen goed gerekend, ook al was er een
klein foutje in. Maar er was ook een klein
foutje in de opgave, wat de nwwWi wel
begrepen hadden.
Nieuwe raadsels.
Met g ben ik licht breekbaar; met k ben
ik in school; met p word ik door water
gevormd; met v ben ik een plant
Ingezonden door K. en M. Beversluis.
EL
Hert geheel is een spreekwoord van 11
woorden of 88 lettere:
Een 19, ff, 18, 87, 31 vindt .pen In leder
huis.
5, 88, 17, 20 is een lichaamsdeel,
6, 29, 84, 81 ls een huisdier.
5, 27, 31, 81, fl, 88 is een plaatsnaam.
Een 19, 11, 2, 19, 4, 35 heeft haast eik
dier.
I, 8, 25, 28,10 ls een drenk.
15, 27. 21, 81 is een ander woord voor
weide.
Een huisschilder heet ook wal 20, 22, H,
82, 6, 88.
86, 22, 19 ls een dier.
12,18, 87,11 is een getal
14, 86, 19 is niet vast
9, 80 is een meisjesnaam
28,24,19 is niet raak.
Ingezonden door CL G. v. Bleus.
Robinson.
Brensa.
Brensa.
B.
