T
Ruwe,Schrale Huid
PUROL
VIERDE EN LAATSTE BLAD.
BINNENLAND
BUITENLAND
1
VAN ZATERDAG 13 FEBRUARI 1926.
De kabinetscrisis.
Er doen zich bij die vorming van het
ministerie moeilijkheden voor.
[Naar het NedleirL Oarrespondóntióbur
reau in. Den Hnwig verneemt, doen züch bijl
die vorming van het kabinet sediert eenige
diagen moeilijkheden voor. Evenwel zal
de (beslissing binnen enkele diagen1 vallen.
[Naar aanleiding van bovenstaand bericht,
heelt mi. Dresselhuijs, de Voorzitter van
den Vrijheidsbond, eene 'Uiteenzetting ge
geven over de ontwikkeling der gebeurte
nissen in verband niet de Kabinetscrisis en
haar verloop, waaraan wij het volgende anitr
leenen:
Nn het mislukken van de poging van dx.
De Visser om tot eene oplossing der crisis
te komen, en nu ook mr. Limburg deze niet
tot een einde schijnt te kunnen brengen,
hebben de fracties der Eerste en Tweede
Kamer uit den Vrijheidsbond de aangele
genheid besproken.
In de duisternis, waarin ons volk gedu
rende de laatste helft van het optreden van
dr. De Visser en de geheele periode-Lim
burg gelaten werdt, ligt kennelijk een aan
wijzing, dat er, verborgen voor de publieke
meeding, omstandigheden^ personen of
machten zijn, die aan iedere formatie zware
hinderpalen in den weg leggent Waar zoo
kundige mannen als dr. De Visser en mr.
Lintburg niet een negental bekwame man
nen kunnen vinden, in staat en bereid de
regeeringstaak te aanvaarden, moeten er
wel buiten hen liggende factoren zijn, die de
vervuiling van deze schijnbaar niet te moei
lijke taak verijdelen. Welke zijn die omstan
digheden of machten? Volgens persberich
ten zou de quaestlo van het Belgisch trac-
taat de groote moeilijkheid zijn. Maar hoe
is dit verklaarbaar? Men heeft gezegds, dat
het behoud van jhr. Van Karnebeek als mi
nister van Buiteniandsche Zaken een' der
voorwaarden was, welke zoowel dr. De Vis
ser als mr. Limburg zich stelden voor iedere
kabinetsvorming.
Deze conclusie schijnt onaannemelijk. Hoe
bekwaam de heer Van Karnebeek zijn mo
ge, er zijn toch vele andere diplomatiek ge
schoolde krachten, die deze portefeuille met
eer zouden kunnen vervullen en piet door
de antecedenten gebonden zijn.
Welke redenen kan dan een kabinetsfor
mateur hebben, om per sé den heer Van
Karnebeek als basis van ieder kabinet vast
te stellen? Dit te minder, nu ieder weet, dat
het ontworpen traCtaat in' Nederland zoo
uitermate onpopulair is en zoozeer wordt
geoordeeld tégen ons Landsbelang en natio
nale eer in te druischen, dat het zonder zeer
belangrijke wijzigingen als een anti-natio
naal aocoord zou worden beschouwd.
Had de heer Van Karnebeek belangrijke
argumenten om te 'bewjjfeen, dat die natio
nale opvatting onijuist is, dan' zou deze zeker
niet een jaar lang den storm der openbare
meening tegen zijn werk hebben laten op
steken en voortduren zonder dat hij, en nu
opnieuw mr. Limburg, de publieke meeniing
en die der vergeefs aangezochte candidaat-
imMsteis, in andere banen had weten te
leiden.
(M^r dat alles blijft voor ons in de dicht
ste nevelen verborgen. Een feit is, dat "wij
thans door mr. Limburg op een nieuwe te
leurstelling worden voorbereid zonder dte
mogelijkheid van eenlig oordeel des onder-
scheids.
Mr. Dresselhuijs waarschuwt nu tegen
een' terugkeer van het demissionaire kabinet;
dr Vrijheidsbond zou een dergelijk resultaat
allerbedenkeiijkst achten.
Reeds na de VlootweitcrMs hebben' wij
de vertooning beleefd van een Kabinet, zoo
genaamd gevangene der Kroon, zonder prac-
tische parlementaire verantwoordelijkheid en
zelfs zonder duidelijke regeerlijn Een reci
dive daarvan, en nu nog wel in den aanvang
eener parlementaire periode, zou een in
breuk zijn op ons parlementair stelsel en
een ondermijning onzer constitutie, die al
leen sympathiek kon zijn aan hen, die don
bestaanden regeeringsvonm gaarne onder
graven zieni Ook de positie der Kroon kan
hieruit, hoezeer schijnbaar een groot-ere
macht haar wordlt verleend, uiteinde!ijk
slechts groote schade ondervinden. Ons
staatsbestel door Thorbecke zoo geniaal op
gebouwd en waarvan de hóeksteen is het
beginsel der Koninklijke onschendbaarheid
en der ininisterieele verantwoordelijkheid,
zóu in zijn diepste grondvesten worden ge
schokt. De Kroon zou temidden van den
partijstrijd worden geplaatst en de controle
der natie en haar vertegenwoordigers vol
strekt worden verijdeld.
Op de vraag, wat zijns inziens dan thans
de oplossing zou moeten zijn, is het ant
woord van mr. Dresselhuys, dat die oplos
sing uiteraard slechts te geven is, 'i™icn
imen kennis heeft gekregen van de duistere
obstakelen tegen kahdnetsvorming, welke tot
dusver voor ons verborgen zijn gehouden.
De oplossing van een zoogenaamd natio
naal kabinet, reeds vóór de crisis door ons
bepleit, niet in dien zin van een amalgama
van alle partijen zonder meer, maar van een
trtel mannen, die zich onthouden) van partij
politiek met een programma van uitsluitend
die werkzaamheden, welke in de neutrale
zóne liggend!, op herstel en versterking van
volkskracht zijn gericht, is vandaag nog
even natuurlijk en mogelijk als vóór de
pogingen van de heeren De Visser en
Limburg.
Die oplossing behoeft ook niet zooveel tJjn
te kosten, wanneer men zich van antece
denten van het than» zittend ministerie,
derhalve van Pauselijke en Belgische quaes-
ties, volkomen kan losmaken. Een verlen
ging van'twee weken der crisis .tot di t doel,
ware oneindig veel beter dan een berusten
door een gevoel van afmatting in een ko
mende oplossing, welke onze natie en hare
vrije ontwikkeling duurzaam zou schaden.
Het gedwongen verlof van dien
dlr-generaal der P. T. T.
In d|en Ministerraad.
Naar het HM. verneemt zal het gedwon
gen verlof van dien directeur-generaal
der P. T. T., dien heer ir. Daimime, dat
totnogtoe een zaak was van den Minister
van Waterstaat alleen, binnenkort ook
een onderwerp van bespreking uitmaken
in den M i ni sieraad.
Het verruimen van ide Maas.
De ,,'s-Hert. Crt." verneemt, dat de heer
ir. dr. O. W. J. Lely, hoofdingenieur van
den Rijkswaterstaat te Zutphen, door den
minister van Waterstaat tijdelijk is ont
heven van den dienst van den IJsel en
van den aanleg van het Twente-Rijnka-
naal. Hem is door den minister opdracht
verleend een plan te maken tot het ver
ruimen van de Maas, om die geschikt te
maken voor den afvoer van hoag oppen-
water.
De verhouding tusschen 8. D. A. P. en
N. V. V.
Naar „Het Volk" meldt, vergaderde
Wóensdag de bestuursraad van het N.
V. V. en na bespreking van de kwestie
betreffende de verhouding tusschen partij
en vakbeweging werd een motie aangeno
men, waarin de bestuursraad adhaesie be
tuigt aan het voorstél, dat het verbonds-
bestuur aan het partijbestuur der S.D.A.P.
heeft gedaan, nL een oommissie in te stel
len, die het vraagstuk van de verhouding
tusschen partij en vakbeweging zal on
derzoeken.
De HIIversnmsche DraacDooze Omroep.
De eenheid in het ILD.O.-Cotnité
hersteld.
De Radio-Ludstergids, officieel orgaan
van dien HJD.O., meldt:
„Het Ooimité heeft dn zijn laatste verga
dering dien amroeptoestandi besproken
zooalis die zióh dien laatster» tijd mede ten
gevolge van artikelen in de Pers heeft
ontwikkeld!.
öeoonstateebd werd dat de positie van
dien BLD.O. financie>elen moreel krachtig
is versterkt
Het Oomitó was van gevoelen dat
eenige nog niet volledig geregelde kwes
ties niet van zoo'n omvang zijn dat zij een
eensgezind1 krachtig voortarbeiden aan
den opbouw van den HJD.O. in den weg
•behoeven te staan.
Het Ooimité verklaart dat er In zijn
boezem volkomen eenheid heerscht o.m.
blijkende uit het feit, dat het Camitélidl
Dr. B. Suermondt is uitgenooddgd gewor
den, zijn ingediende ontslag-aanvrage in
te trekken, aan welk verzoek Dr. Suer
mondt heeft voldaan.
'Dit besluit is door het HDjO.-Ooinité
met vreugde begroet.
Het geheele Ooimité zal voortgaan te
pogen den HJD.O. tot steeds grooter Moei
te brengen en het roept daartoe ieders
medewerking in."
DE WATERSNOOD.
De hnlpyerleenlng.
Het totaal' bedreig der bij de algemeene
vereenigde commissie ter leniging van
raimpen door watersmxd' in1 Nederland in
gekomen gelden bedraagt thans, na de
31ste verantwoording, 2^563,875,00.
Gestrand.
Vrijdag in dén vooravond strandde bij
Kamperduin de stoomtrawler „Protumus",
IJM. 154. De sleepbooten „Drenthe" en
„Assistent" vertrokken voor het verleenen
van assistentie. Vannacht te 4 uur is de
trawler echter met eigen kracht vlot ge
komen.
De mist
Gistermorgen tegen faqlf zes is een he
vige mist uit zee komen/opzetten, die om
zes uur zo«o dicht was, da t het scheep
vaartverkeer op de Maas te Rotterdam tot
12 uur zoo goód' als stil heeft gelegen. In
den middag is bet borven de rivier weer
opgeklaard, maar aan dien Hoek van Hól
land en over de Noordzee was het om 2
uur nóg zeer mistig. Ongelukken tenge
volge van dien mist zijn niet gebeurld.
UIT DE PER&
Het gedwongen verlof van DIr.-Gen.
Dammc.
Over de houding der Kroon in deze kwes
tie schrijft het „AJg. Handelsblad?":
Men heeft het in enkele bladen doen
voorkomen), alsof de Kroon geweigerd zou
hebben aan de vorming van een directorium
mede te werken. Zóó mag, gelooven wij, de
zaak niet 'wordl n gesteld. In' d'e vraag, of
een directorium, dan wel! een directeur-
generaal met of zonder directorium' voor het
Postbedrijf het wenscheUjkste was, moet,
volgens onze inlichtingen', de Kroon niet
zijn getreden. De Kroon moet slechts heb
ben geweigerd een Koninklijk Besluit te
onderteekenen zoo kort nog wel' nadat
het vorige (tot benoeming van den heer
Damme) geteekend was tot ontslag van
den directeur-generaal der P. T. T. en in
stelling van een directorium, welk besluit
slechts het contraseign droeg van een de
missionair minister, een minister dus, die
in den strikten zin neg wel verantwoordelijk
was voor den gang van zaken, maar niet de
minste-zekerheid, had, dat hij' voor het nemen
van een zoo belangrijk besluit nog door het
parlement ter verantwoording zou kunnen
wonden geroepen. 'De Kroon is dus niet
zooals men uit de mededeelingen van enkele
bladen zou opmaken haar constitutioneel
staatsrechtelijke boekje te buiten gegaan,
m-flfir heeft integendeel1 den driesten heer
Bongaerta een fijn lesje in ons oonstitutio-
neele staatsrecht gegeven. Dat heeft de
voorbereiding van een directorium op pa
pier voortgang doen hebben.
VOLKENBOND.
De toelating van DultschlandL
Genève, 12 Febr. De Raad van den Vol
kenbond besloot in zijn heden gehouden
buitengewone zitting tegen 8 Maart een
buitengewone vergadering van den Vol
kenbond bijeen te roepen ter beraadsla
ging over de opneming van Duitschland
in den Volkenbond ingevolge art 4 van
het Pakt
De agenda der as. V.B.-ver-
gadering.
De Raad van den Volkenbond heeft de
agenda voor de buitengewone vergade
ring van den Volkenbond op 8 Maart als
volgt vastgesteld:
1. Toelating van Duitschland.
2. Beslissing der vergadering op even-
tueeje voorstellen van den Raad onder
toepassing van art 4 van het pact (stich
ting van nieuwe permanente zetels.)
8. Begrooting (finanoieele bijdrage van
Duitschland.)
4 Bouw van een vergaderzaal.
De geheele Zweedsche pers kant zich
tegen de pogingen van Bommlge Btaten,
om naar aanleiding van Duitschland's toe
treding tot den Volkenbond tot uitbrei
ding van het aantal zetels in den Volken
bondsraad en tot verandering van niet-
permanente In permanente zetels te gera
ken.
Het conservatieve Svepska Dagblad be
toogt dat het slagen van zulke pogingen
den Volkenbond onherstelbare schade zou
berokkenen en de liberale Stockholm's
Tidnlngen schrijft in denzelfden geest.
Sociaaldemocraten, het orgaan van de
regeeringsparty spreekt zich met nadruk
uit tegen elke oonoessie aan staten die
thans, ten koste van anderen en ten na-
deele van den Volkenbond, een permanen
ten Raadszetel trachten machtig te wor
den. Dit streven is trouwens volkomen in
strijd met den geest van Locarno.
Het blad roept met name de kleine sta
ten op daartegen front te maken en be
sluit: Laten de staten die thans bij over
rompeling een permanenten zetel willen
bemachtigen, zich tot de gewone in Sep
tember te houden Volkenbondsvergade
ring wenden. Dan kunnen hun aanspra
ken met de vereischte nauwgezetheid wor
den getoetst. Het ware ongerijmd als een
buitengewone Alg. Vergadering die uit
sluitend is bijeengeroepen om Duitsch
land in den Bond op te nemen incidenteel
over een dergelijke hoogst gewichtige
zaak, die de organisatie van den Bond in
den kern raakt, zou beslissen. De kleine
staten zouden stellig zulk een manoeuvre
opvatten als een kaakslag voor den Bond.
FRANKRIJK
De flnancleele crisis.
Het compromis-voorstel der re
geering aangenomen. Briand
stelt de quaestie van vertrouwen.
Parijs, 12 Februari. In de ochtendzit
ting heeft zich de scheiding tusschen ra
dioalen en socialisten voltrokken, die noo-
dig was om het transactioneele voorstel
der regeering aangenomen te krijgen.
Terwijl de radicalen het oompromis-Dou-
mer aanvaardden, hielden de socialisten
vast aan den oorspronkelijken tekst van
artikel 79, die de toonderstukken geheel
afschaft. Zij werden echter met stukken
geslagen, kregen alleen de communisten
en enkele zeer linksche radicale bondge-
nooten mede en haalden slechts 149 tegen
801 stemmen.
Het groote evenement In de middagzit
ting was, dat Briand thans voor de eerste
maal de vertrouwensvraag heeft gesteld.
Een uitvoerige discussie was voorafge
gaan over het door de commissie voor de
financiën voorgestelde stelsel van staats-
erfrecht ten aanzien waarvan rechts even
eens een voorstel tot terzijdestelling had
gedaan. Onder groote opwinding had de
stemming plaats, waarbij overeenkomstig
den wensoh der regeering de terzijdestel
ling van de erfrechtsregeling aangeno
men werd met 820 tegen 1883 stemmen.
Dit verwekte groote woede bij de socia
listen, namens wie Auriol en Renaudel
aandrongen op indiening van nieuwe
plannen door de regeering, nu de terzijde
stelling der nieuwe inkomsten uit het erf
recht een gat in de verwachte opbrengst
gegraven hebben. De socialisten willen
nu niet langer hooren van verhooging der
indirecte belastingen.
DUITSCHLAND.
Zelfmoord bij de rfjksweer.
In de begrotingscommissie uit den
Rijksdag heeft Moses de opmerkelijke me-
dedeeling gedaan, dat er in het jaar 1925
niet minder dan 129 gevallen van zelf
moord bij dé rfjksweer zijn voorgekomen.
ITALIË.
Dom pays!
ï*rof Gaieitloinoi Salvemini, de bekenicDe
ItaJiaansdhie 'historicus, heeft dleaer dageni
in de National Liberia! Club te Londen een
lezinlg over Italië gehouden, waarin hij
scherpe critiek op 'bet fascistisch regiem
beeft geoefend.
Het officieuse blad, die „ümpeoroP, dat te
Botme verschijnt, schrijft niaar Aanleiding
daarvan elen' artiikeV waarin tot moord' op
dón professor wordt aangespoord jn bet
geval van prof. Salvamlni," zoo zegt het
'blad, Ja er waar één oplossing: een een-
Ingezonden Mededeellng. (553)
springende lippen
Doos30-60-90ctJube80ct
Bij Apothen Drogisten
looze dood. Wij wenschlen ons zelf toe dat
die gezegende hand van een' dóór heiligen
toom 'bezeten! iemand' in het buitenland
het wididlel moge vindón om voor altijd
diezen schandelijken verradiersb.jk te
sluiten, dóór ©en' dodksbeek."
GRIEKENLAND.
De slag van Navaiino,
Lichting van ln de omgeving
van Griekenland gezonken
schepen.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Rotterdam maakt bekend, dat
de Grieksche regeering voornemens is
binnen korten tijd een internationale
aanbesteding te houden van het recht op
lichting van de overblijfselen van de
Turksche en Egyptische vloten, idie in
1827 bij den bekenden zeeslag van Na-
varino zijn vernietigd, evenals van alle
andere schepen, die op verschillende tijd
stippen in de Egaeische of in de Ionische
Zee binnen het Grieksohe territoriale
gebied zijn gezonken (coulés fond).
De bergingsmaatschappijen, die hierop
wenschen ln te gaan, moeten haar aan
biedingen en voorwaarden zoo spoedig
mogelijk ln de Fransohe taal aan het
Grieksche Gezantschap te's Gravenhage
doen toekomen.
Uit deze brieven moet duidelijk blijken,
welk aandeel de Grieksohe regeering zal
hebben in de naar boven te fbrengen
edele metale» (goud,! zilver, enz.), edel-
steenen en andere preciosa (diamant, enz.),
gewone metalen (ijzer, koper, enz.) en
hout.
Voorwerpen van geschiedkundige of
archaeologisohe waarde zullen eigendom
worden van de Grieksche regeering, die
de berglngsmaatsohapplj daarvoor scha
deloos zal stellen door uitbetaling van
het haar toekomende aande&l in die
voorwerpen.
De concessie zal worden toegestaan
yoor een tijdperk van 15 jaren. Alle te
maken onkosten zullen komen |ten laste
van de bergingsmaatschappij, die 500.000
drachmen als waarborg zal moeten storten.
RUSLAND.
Anti-semltisme.
In verband mot (het toenemend anti
semitisme in de sowjet-unie heeft het cen
traal comité der communistische partij de
gouvornieimienltoele piartajKXMmté's opge
dragen om krachtige maatregelen te ne
men tot ondeaxtoukking van dit euvel.
Heit volkscommissariaat van justitie is
voornemens, eeni aanvulling van het wet
boek van strafrecht voor te stellen, waar
bij anti-semitische propaganda strafbaar
woadt gesteld.
PERZIK.
Uit Teheran, wordt geweid:
Krachtens een besluit van den nieuwen
Sjah, Riza Khan Pahlavi moeten voortaan
alle burgers familienamen: dragen. De
adel wordlt afgeschaft, dó dienstplicht
wordt ingevoerd terwijl wede de invoering
van een buigeiriljiken stand wondt gelast.
VEREENIGDE STATEN.
Roekelooze belastingverlaging.
De Times meldt uit Washington: Op
welke zonderlinge wijze de aandrang tot
belastingverlaging, waarin republikeinen
en democraten hand in hand gaan, over
dreven is, blijkt uit het besluit van den
Senaat van gisteren, dat een onmogeüj-
ken toestand geschapen heeft, welke door
de vele nieuwe credieten de heele belas
tingverlaging in gevaar brengt
Oorspronkelijk had Mellon, de minis
ter van financiën, aangekondigd, dat de
toestand van de Bchatkist een belasting
verlaging van 290 millioen dollar toe zou
laten, later zei Ooolidge, dat naar zijn
meening, dit cijfer zonder gevaar tot 825
millioen verhoogd kon worden. Het Huis
van Afgevaardigden verminderde toen de
belasting met 880 millioen. Daarop kwam
de wet ln den Senaat die op grond van
een verder overschot op financiën het be
drag op 852 millioen bracht. Gisteren heeft
de Senaat nog een aantal verlagingen
aangebracht waarmee de verlaging tot
451 millioen opliep. Senator Smoot ver
klaarde toen, de waarheid naderend, dat
hiermee de wet ln den grond geboord
was, daar het de bedoeling was geweest
de successierechten van 40 tot 20 percent
te verlagen, terwijl ze nu heelemaal ge
schrapt zijn. De verlaging van de suoce-
sierechten was alleen mogelijk door de
opbrengst van de vermakelijkheids- en
de automobielbelasting. Doordat men deze
eveneens geschrapt heeft vernietigde
men de bron, waaruit het wegvallen van
de successierechten gedekt kon worden.
De toestand is thans onmogelijk gewor
den, zoodat de wet geheel omgewerkt zal
moeten worden als zij door de gezamen
lijke commissies van Huis en Senaat be
handeld wordt Zooals zij thans den Senaat
verlaat schept zij een onmogeljjken toe
stand.
De staking ln de anthradetrnffnen.
Overeenstemming bereikt
Washington, 12 Febr. De minister van
arbeid Davis heeft de mededeellng van
den gouverneur van Pennsylvanië beves
tigd, dat de staking in de antracietmijnen
(uitgebroken 81 Aug. 1925) is bijgelegd.
Davis voegde er bij, dat het contract vijf
jaar zal duren, dat de loonen op het hui
dige peil blijven en dat het contract be
paalt dat de Onderhandelingen tullen
worden hervat als een van belde partijen
dit wenschi
De staking heeft den mijnwerkers meer
dan 150 millioen dollar aan loon gekost
en een vermindering der steenkolenpro-
ductie met meer dan 85 millioen ton ver
oorzaakt
OOST-INDEEL
De Papandajan.
In de in Den Haag gehouden 58ste bij
zondere vergadering van dó geologische
sectie van het Geologisch 'Mynbouwkundig
Genootschap voor Nederland en Koloniën
heeft ir. N. J. M. Taverne, ingenieur bjj; het
Mijnwezen in Nederiamdsch Oost-Indië en
gedurende ruim dirie 'jaar belast geweest, met
de leiding van den vuikanologischen dienst
een rede gehouden over den Papandajan.
Spreker ving zijn beschouwingen aan met
het geven van een overzicht van de eruptie
geschiedenis van den Papandajan, zooals
deze kan worden afgeleid! uit den vorm van
den berg. Op deni top bevindt zich een wijde
vlakte van ongeveer 1V» KM. diameter, de
Tegal Aloen, aan dirie zijden omringd door
lage heuvels. Dit is de oudste en voornaam
ste krater van den Papandajan, waaruit het
meerentdeel der erupties, welke dien vulkaan
hebben opgebouwd, afkomstig moet zijn ge
weest. Daarnaast laten zich vèrschillendie
andere kraters of resten van kraters onder
scheiden. De jongste krater vertoont thans
nog sterke werking. Vermoedelijk werd zij
gevormd' in 1772, .toen van den vulkaan een
groot gedeelte in de lucht is gevlogen. Deze
eruptie van 1772, de eenige welke uit his-
torischen tijd bekend is geworden, nader
besprekende, wijst spreker erop, dat het
groote aantal slachtoffers ongeveer 8000
bewoners van den noordelijken vulkaanvoet
vonden den dood vermoedelijk op reke
ning komt van een heete eruptie-wolk, een
z.g. gloedwolk, welke met groote snelheid
langs de helling van den vulkaan afdaalde,
alles wat zij op haar weg ontmoette dooden-
de en verwoestende.
Gedurende het tijdvak van 1772 tot 1928
hebben zich geen ingrijpende veranderin
gen voorgedaan. In het oenitrum van den
krater ligt de solfaren-groep Kawah Mas,
waaruit steeds een krachtige zuil van zwa
veldampen opstijgt. Rondom de openingen,
waaruit de gassen te voorschijn komeh,
wordt een groote hoeveelheid1 goudgele zwa
vel afgezet, vandaar de naam goudkrater.
Rondom Kawah Mas liggen verschillende
kleine, win of meer geïsoleerde solfataren en
kokende modderwegen, die alle een veel
e temperatuur bezitten dan Kawah
De eerste berichten over abnormale ver
schijnselen dateeren van Maart 1923, toen
midden in het boech, dat het oostelijk ge-_
deelte van den krater bedekt, zeven kxater-
tjes werden uitgeschoten en het omringende
geboomte gedeeltelijk werd verwoest.
Een soortgelijk» gebeurtenis had plaat»
in Juni van hetzelfde jaar. De werking be
perkte zich toen niet tot den nieuwen krater,
den Kawah Baroe, maar had zich uitgebreid
tot aan den voet van dón G. Nang Klak,
waar drie kratertjes werden gevormd, daar
waar te voren nooit eenig spoor van vulka
nische werkzaamheid werd opgemerkt
Begin Januari 1924 werd een permanente
observatie ingesteld, waarbij belangrijke ge
gevens werden verzameld, die een nader in
zicht hebben gegeven in wat er eigenlijk
gebeurde. Na een abnormale stijging van de
temperatuur in Kawah Mastot 'boven 500°
O., vonden eindi Januari en begin Februari
verschillende modder-erupties plaats in Ka
wah Baroe; 24 Februari volgde een vrij
hevige explosie, waarbij behalve modder ook
steencn1 en een geringe hoeveelheid versche
vulkanische asch werden uitgeworpen.
Gedurende den tijd, die nu volgde, her
haalden zich de erupties in Kawah Mas
keer op keer. Nu eens beperkte zich de wer
king tot het geyserachtig opwerpen van
modder, dan weer vonden hevige explosies
plaats en werden Steenen en modder tot
honderden meters hoogte uitgeworpen.
Spreker behandelt achtereenvolgens de
erupties, welke gedurende 1924 werden
waargenomen, in het bijzonder die van 10
December, die ale overige in hevigheid
overtrof.
Gedurende 1925 'heeft Kawah Baroe zich
rustig gehoudenl Echter is Kawah Nang-
klak, zooals gezegd ontstaan in' Juni 1923,
opnieuw begonnen te werken Kort na de
December-eruptie in Kawah Baroe werden
hier de eerste solfataren opgemerkt, welke
dagelijks in aantel toenamen. 28 December
ontstond hier plotseling een sterke blazer,
waaruit de gassen met groot geweld en on
der luid gesis een uitweg zochten. Deze
blazer nam gestadig in hevigheid toe, begin
Januari' werden kleine steentjes uitgewor
pen. In Februari mum, dó grootte der uitge
worpen steenen toe; het geloei, waarmede
het ontsnappen der gassen gepaard ging was
zoo sterk, dat het nu en dan te Garoet, d- i-
op ruim 20 KM. afstand^ werd gehpord
Begin 'Maart werd een groote hoeveelheid
modder mede uitgeworpen; de achterlig
gende wand werd tot op groote hoogte met
oen donkergekleurde modderlaag 'bedekt
Terwijl op 8 Maart de werking nog onge
stoord aanhield, kwam in dón nacht de ver
hoogde werking plotseling tot stilstand. Den
volgenden morgen werd geen spoor van
werking meer aangetroffen. Deze rustige
toestond duurt tot nu toe onveranderd voort
Spreker vraagt zich vervolgens af welke
de bateekenia is van dó waargenomen ver
schijnselen. De uitbarstingen waren stoom-
erppties, waaraan, behalve op 24 Februari,
hè* actieve magma zelf niet heeft deelge
nomen.
In de literatuur treffen wij een analogie
hiervan aan' in de laatste explosieve eruptie
in Mei 1924 van den Kiianea, den bekenden
Ha waiï vulkaan. Ook daar was het actieve
gas uitsluitend stoom en werden geen echte
lavaproducten als bommen, lapihi, vulkani
sche asch, enz. uitgeworpen, doch alleen
verbrijzeld en verpoederd, oud gesteente.
Soortgelijke moddererupties hebben dn
1851 niet, in 1902 wel tot een catastrophe
geleid op den Mt Pelée. Laatstgdhoemd
jaar vondi hier namelijk de beruchte ultbar-*
aUnia plaat», waarbij mist «wrtw/ly dim 28 000
De houding van de Kroon.
