'T JUTTERTJE
2e Stoomboot-Nummer
STOOMBOOT-INDRUKKEN.
Populair Bijvoegsel van de
HELDERSCHE COURANT,
CAREL J. BRENSA.
De eeuwige strijd om
de Primeur.
KUNST EN TECHNIEK.
HET PROTO TYPE VAN DE „SALONBOOT".
DE GROOTE OFFERS I
van ZATERDAO 29 OCTOBER 1927.
(vervolg)
door
(De meening van anderen.)
1.600.000
A<3BxWx!©<5SxS5x35x5Ex3Gx55jfc
\Ts-v 'iOO (AUTEURSRECHTEN
nü. OV/\/ a VOORBEHOUDEN)
ytacxac><9fi><ötixa£><3C)(9ÈX3gx9Ê,l)
Resultaten van het werk van BelL
In 1807 voer de Clemont, Robert Ful-
ton'a stoomboot, op de Hudson. Dat was
de eerste bruikbare stoomboot, die de
wereld heeft gehad. In Europa brak ln
1812 op de Olyde de „Cornet" de baan. Het
was een raderboot van 16 M. lengte en 4
paardenkrachten, gebouwd te Port Glas-
gow door Henry Bell, met wlen Fulton
samen heeft gewerkt. Er ls reden te ge-
looven, dat deze zijn denkbeelden van
Bell had.
Wat daarvan zij, de „Cornet" was het
begin van «en nieuwen scheepsbouw aan
de Olyde, die wereldvermaard ls gewor
den en Glasgow, Govan, Partlck, Ren-
frew, Clydebank, Bowling, Port Glasgow
yöB>ö»xasx?R)<^x?!e><^^ <3sx»Ex55x3& (?pxmxm<ns><m>(ss> <m*
en Greenock tot grooten bloei heeft ge
bracht.
In 1912 werd het eeuwfeest luisterrijk
aan de Clyde gevierd.
B]j deze feesten heeft Mo- Kinnon
Wood, de toenmalige minister voor
Schotland, ln een toost herinnerd, dat de
schipper van een zellvaartulg, toen bij de
raderboot het eerst zag varen, zijn be
manning, een volwassene en een jongen,
aan dek floot en hen aldus toesprak:
„Kniel neer en dank God dat jullie zeilen
miet den Almachtige zijn wind, en niet met
den Duivel zijn vuur en zwavel, net als
dat sputterende ding daar".
De „Cornet" heeft van 1812 tot 1820 nog
gevaren tusschen Glasgow en Greenock.
Wie was de eerste?
Of waren er meer
Niet overal huldigt men den
Amerikaan Fulton als den grond
legger van onze hedendaagsche
stoomvaart.
De Engelschen geven meer eer
aan Willlam Symington, die al
samenwerkte met Taylor en Miller
in 1788. Twaalf jaar later kwam
Symington op zijn toen opgegeven
proefnemingen terug en bouwde
voor Lord Dundas een stoomboot,
door een schepen rad van voren
bewogen, waarmee hij ln 1802 wel
geslaagde proefnemingen deed.
Door den dood van den Hertog
van Bridgewater, die hem een op
dracht voor een 8 tal grootere stoom-
booten had gegeven, moest echter
Symington de verdere toepassing
van zijn vinding laten rusten. Het
schijnt vrij zeker, dat Fulton, toen
hij in Engeland was, de voor Lord
Dundas gebouwde boot bezichtigde,
en daarmee later bij den bouw van
zijn Clermont zijn voordeel heeft
gedaan, zooals hij trouwens gepro
fiteerd beeft van al de proefnemin
gen van anderen, door hem bestu
deerd. De eerste stoomboot, die
voor goed slaagde, was geen ont
dekking, waarbij het een of ander
gelukkig toeval een rol speelde,
maar een door ijver en moeite ge
slaagde uitvinding, waarbij Fulton
steunde op den arbeid vau tal vau
voorgangers.
i Wanneer nu bij stormweer het schip
door de golven heen en weer geslingerd
a, werd, bleef het binnenste losse gedeelte
I steeds recht liggen zoodat de reizigers
geen last hadden van zeeziekte. Een
tweede voordeel van dit wonderschip
was, dat bij brand of schipbreuk, de los
se ronde romp zich van het buitenste kon
verwijderen en dan als zelfstandig vaar
tuig zijn reis vervolgde.
Vermoedelijk heeft de practijk niet
aan de theoretische verwachting beant
woord, want er werd later nooit meer van
deze dubbelsohepen gehoord.
EEN ORIGINEEL DUBBELSCHIP.
Of: 'n practisch middel tegen
zeeziekte.
Dit merkwaardige schip werd ln 1880
door Eduard Smith in Bradford, gecon
strueerd. In de romp van een schip werd
Mn ronde uitholling aangebracht, welke
vsor een deel met olie of water was ge
vuld. In deze uitholling werd een kleine
rende romp aangebracht, welke op de
olie dreef en door middel van kamrade
ren met de buitenste ronde romp was
verbonden en zioh eventueel los van deze
zelfstandig voortbewegen kon. Hierin
bevond zich ook de ruimte voor de pas
sagiers en de goederen (respectievelijk a
en b).
HENRY BELL.
De Vader van de Scheepsstoom-
machlne?
Henry Bell, in 1767 te Torphiche Mill
bfl Linlitgon geboren, was eerst bestemd
om metselaar te worden; maar op zestien
jarigen leeftijd werd hij leerling bij een
molenmaker- Na bij verscheidene werk
tuigkundigen in dienst te zijn geweest,
kwagi hij naar Londen, waar hij eenigen
tijd werkte onder Rennie- In 1798 ging hij
het eerst zijn aandacht wijden aan de
stoomboot en in 1800 begon hij proeven te
nemen met een machine, in een klein
vaartuig geplaatst
Hij wendde zich tot de regeering, doch
zonder succes, en in 1803 nogmaals, doch
zonder dat het baatte. Bij een latere ge
legenheid vond hij echter in Lord Nelson
een krachtige voorspraak voor zijn uit
vinding.
Hij kreeg officieel vergunning zijn
machine te plaatsen in een kleine ijzeren
stoomboot de „Cornet" dat het eerate
stoomschip werd dat binnen Europa pas
sagiers en goederen vervoerde.
Van toen af vestigde hij zjjn roem als
grondlegger der stoomvaart
Hoe een reiziger voor ongeveer 100 jaar zich voelde,
toen hU voor t eerst een stoombootreis maakte.
Zoo is nu de laatste schemerschijn van
ie kust mijns vaderlands daarhenen ver-
Jlonden! Ik heb het vaste der aarde ver-
kten eu mij vermetel op eene door men-
thenhanden gebouwde ijzeren wereld
(ewaagd. OI ik ben zeer beangst, daar
k slechts hemel en water zie.... Ik weet
liet te zeggen, wat in mij omgaat De
UtMisohen die mij omringen wekken af
wijzen bij mij op, daar zij zoo onverschil-
lg zijn en zoo vroolijk alsof zij in hunne
hfizen zaten, die op pilaren gebouwd zijn
oi op het vaste der aarde rusten. Ik zit
ii mijne hut en denk aan God....
16 Maart 's morgens 7 uren.
Mee re, lieere, welk eene nacht heb ik
K''hadl Ik zou die ufenschen kunnen
haten die tot 12 uren bijeen zaten, wijn
'ironken en liederen zongen, terwijl wij
boven een open graf daarhenen drijven
on de dood, ln de gedaante van vuur en
water welligt aan onze deur luistert....
Mijn angst liet mij niet toe in te sla-
Pon, het was alsof er bergen mij op het
lichaam lagen. Ik deed een venster open
en toen ook dit niet hielp klom ik nog
eenmaal naar het dek op en vraagde
in mijn verwarring den stuurman of wij
"Iet haast ln Engeland waren?
H U lachte mjj als ten spot, lulde uit en
door nieuwen vreeeelijken angst gefol
terd, spoedde ik mii weder naar mijne
hut....
Pioniers van het nieuwe.
Het FflhfbI &H wel waar te zijn, dat
allo vordering op don weg der wonder-
jaarlljke tochnlek, de pioniers als offor
vraagt.
Tegenwoordig meent n)en, dat het de
aviatiek ls, die verovering toelaat sloohts
,en koste van de mensohonlevenB der
vóórgaanden.
Eenter is het met iedoro schrede op
den weg der monschelljke heerschappij
over de natuur hetzelfde gowoest.
Een Amorikaansche oourant van 1860
gaf het hieronder staande lijstje van
omgekomen schepen op den wog van
Amerika naar Europa, over oen tljdsver-
oop van pl. m. 16 jaar, te beginnen met
iet jaar waarin de overtocht over don
Atlnntisohen Oceaan als uitvoerbaar wns
aangenomenzooals men weet twijfelde
men daar eerst gerulmen tijd aan. (Juist
als nu met de vliegmachines.)
De kleinere en allereerste proefbooten
zijn ln deze lijst niet opgenomen.
Verloren
menscheul.
President, Britsch 130
Aan boord van deu President
16 Mei 184L
8 uren. O, hoe is het mogelijk! Ieder
lacht mij uit en terzelfder tijd dat mij
het hart door angst tracht te breken van
het doffe steunen der machine, gepaard
met het eentonig geroep van de matro
zen, is alles zoo gewoon en zoo behage-
Ijjk'in de groote zaai, alsof wij allen rus
tig in Abrahams schoot zaten. Ik daaren
tegen verwacht iedere volgende minuut
het doodvonnis des onverbiddelyken
noodlots, dat ik mij op dit duivelsche
werktuig (gewaagd heb....
Sedert twee dagen zit een groote
zwarte vogel op den top van een der
masten, vanwaar hij met begeerige oogen
op ons nederziet. Men zegt, het is een
Euro peescha raaf, die onheil voorspelt.
Maar niemand weet te zeggen hoe hij
hier gekomen is....
(Uit het dagboek van een reiziger).
Hoe de dichter een modernen
Mallstoomer ziet
..Zooals de smetloos blanke zee-
stoomer, hoogopgebouwd de ranke dek
ken en zwaar rond de dikke pijpen
daar leunend lag en dommelde tusschen
de veelvormige schuiten in het deinende,
hemelgrijze water, leek het Willem
Jonokhardt een wonder.... Het eenige
wonder onder de zon. Nu begreep hij
den grooten stroom van werkers over
het geheel van het scheepslichaam - van
heel puntje bi) den koperen bel vóór tot
Wij plaatsen hierbij een teekening, die een beeld geeft van de reusachtige
afmetingen van wijlen het s.s. „Titanic". Ter vergelijking is het Koninklijk
Paleis te Amsterdam in het schip geteekend. De lengte van den gevel van het
Paleis is 80 Meter. De .Titanic" was.... 280 Meter lang, dat is drie en 'n half
maal langer. Met den toren mee is de hoogte van het Paleis 52 Meterde afstand
tusschen den kiel en den bovenkant der pijpen van de „Titanio" was 58 Meter.
Arctic, Amerik. 300
Pacific240
San Francisco 160
Central America 387
Independence 140
Yankee Blade 67
City of Glasgow,
Britsch 420
Union, Amerik.
Humboldt
Franklin
City of Philadelphia,
Britsch
Tempest
Lyonnais, Fransch
Austrla, Duitsch
Canadian, Britsch.
Argo
Indlan
Northerner, Amerik. 82
Hungarian, Britsch 120
150
160
456
27
Waarde v. schip
en lading.
1.200.000 dolL
1.800.000
2.000.000
400.000
2.500.000
100.000
280.000
850.000
800.000
1.900.000
600.000
800.000
280.000
850.000
400.000
100.000
125.000
75.000
270.000
Totaal 2779 15.980.000 doll.
Hierboven de afbeelding van wat de Directie van de Alkmaar Packet in haar
tegenwoordige vorm 'n «8alon»-boot noemt, 'n Soort luxeschip (met stoom) voor
Zondagsreizigers éh pleiziervaarders op het Binnenwater.
Het hierboven afgebeelde vaartuig is <'e «Belevidere» (schoonzicht) één van de
veertien stuks, welke voor 100 jaar geleden op de Mississippi dienst deden als
luxe diligence.
Poging tot verbetering van het (Visschers) Stoomschip I
Model van een verbeterde Stoomtrawler, die niet zou visschen met de gebruike
lijke net-inrichtingen, doch die de visch uit bet zeewater naar binnen zou zuigen
door middel van een op de stoommachine werkende hydraulische zuigpomp
het rond breede achterdeel en diep van
onder bij het kartelende water tot hoog
boven aan de herkenningsranden van
de pijpen.
Vóór een dergelijk schip eigenlijk
varens-klaar was. Evenredig aan den
tijd, toegerust en in alle onderdeelen en
inrichtingen uitgebreid en vermeerderd
met wat het hedendaagsche wist en in
practijk brachtVoorzien van de
technische wonderen van den tijd die in
het uitdenken en samenstellen van won
derbare techniken zoo mateloos en ver
bluffend sterk was!....
Willem voelde het machtig: ....Te vol
doen aan de eischen van eten, drinken
en vroolijk zjjn van degenen, die zich
van de maatschappij en haar schepen
als een koopeude klant bedienden. Van
hen die er niet aan wilden herinnerd
worden, dat den oceaan oversteken een
tijd van gedwongen ingeslotenheid be
duidde.... Over zee?Integendeel!..
In een stellig stilzwijgen verwachtte
ieder dat het een tijd juist van onbekom
merde vacantiegenieting zou zijn.
En hij begreep de staal van mooie
energieke krachtsinspanning, wanneer
je dat kon.... Te zorgen, dat de moder
ne zeestoomer daar als een mooi-blanke
monstermeeuw hoog, groot, trotsch en
verbluffend machtig wegdrijven zou
over het vale havenwater.... Te zorgen,
dat alle machineerend vermogen van het
diepverstoken raderenwonder blijmoedig
in staat zou zijn de snelheidcijfers op
stand van het eenmaal bekende hoogte
punt te houden.... Te zorgen daarbij,
dat de begunstigers, die het stomme ding
8toornen deden, in alles op het schip te
vreden konden worden gesteld, zoodat
het niet als een landerig-zieke minna
res kribbig en ontevreden op haar
lieveling worden zou.... Dat wil zeg
gen: te zorgen, dat door eten, drinken,
genoegensbevreiiiging en spel, lange
corridors, zalen, terrassen en galerij
winkels, hotel illusie en slaapkamer-luxe
de verbeelding ontstond dat ieder in het
hoog seizoen van een luxueuse wereld
stad leefde.... En daarbij te zorgen bo
venal, dat wanneer bijgeval in een mate-
looze kolking van de natuur deze weel-
de-wereld met gansch bacchante para-
dijsnatuur en bewonderingsvollen inhoud
in één slag van bet woest-woedende
water den afgrond mocht worden inge
slagen haar lijf zich zou openen als
dat eener zwangere buidels pin en leven
de jongen te voorschijn brengen: varens-
klare nieuwe schepen ter redding af
gericht, bemand geproviandeerd zee
waardig en met wind en getij-instrumen
ten geladen, om daarmee smadelijk van
bet ontrouw geworden monster weg te
varen....
Het leek een wonderlijke manifesta
tie
(Uit „De Schoone Hel" vam
Oarel J. Brensa).
Hoe een civiele schepeling
het moderne mailschip ziet
In de volle civiele messroom gesticu
leerde met breede gebaren vaak een
oude, grijzende Algemeene Dienstman:
....Óp deze krengen van booten was 't
tegenwoordig zoowat gaan varen meer!..
Let op!.. Op 't laatst zou je nog schepen
krijgen met een museum en een paarde-
circus en een staatsloterij en een gemeen
teziekenhuis W aarachtig 1Mis
schien kwam er nog wel eris een raad
huis bij met een burgemeesterskamer..
Waarom niet?.... Nou had je al de gym
nastiekzalen en een hospitaal met een
ziekenzuster en een operatie-kamer»...
Marmotten waren er tegenwoordig aan
boord, man! De ziekevader moest ze
allo dagen wortelenlof geven! Dat was
voor de pietjepatjelogie.Voor de onder
zoekingen En wat er nog meer wasl
Een bibliotheek met boeken.... En kou
EEN NAKOMELING VAN DE ZEE
STOOMBOOT.
De sleepboot
Een slechte nakomeling ls het niet ge
worden en Holland vooral heeft als pete
moei van dit bekende vaartuig zelden een
slecht figuur gemaakt
De bakermat ligt echter in Amerika.
Op de groote meren in Noordelijk Ame
rika kwam de sleepboot het eerst tot
haar recht. In dè suelstroomende rivier
die de Erie- en Huronmeren verbindt,
moesten de sleepbooten wel te hulp ko
men. In dit bochtige en soms ondieps
vaarwater, bleek eerst welke uitstekende
eigenschappen goede sleepbooten be
zitten.
De Amerikanen waren slim genoeg om
spoedig in te zien dat ook sleepbooten
voor goederentransport van haven tot
haven met voordeel gebriiikt konden wor
den.
Zoo voordeelig bleek deze wtjze van
transport, dat terwijl - onttakkelde zeil
schepen als barges gebruikt werden, wel
dra practisch ingerichte barges gebouwd
werden. Men bouwde zelfs barges, die
3500 ton maten. Natuurlijk groeiden de
sleepbooten in gelijke mate. „De W. E.
Luckenbach" was daar een voorbeeld van,
welk schip 154 voet lang was en machines
met een vermogen van 1100 P.K. had.
Zulk een sleepboot deed lange reizen met
3 barges die elk meer dan 3000 ton maten.
Tegenwoordig is vooral bij ons het
sleepbootwezen voldoende bekende, even
als een wereldberoemde firma als Fob
Smit en Co. Ook behoeven we niet te re-
leveeren welke stoute reizen over zee in
de laatste jaren door Hollanders met
sleepbooten zijn gedaan.
sen en schoenenwinkels.en een zwem
bad en een telefooncentrale.... en een
tuin met blommen en appelen- en>peren-
boomen.... Dan moest je nog niet kij
ken naar de salons links en rechts en zus
en zoo onder en boven en dwars.... Bij
kris als je d'r op 't lest niet stapel-
mesjokke van werd! Nou lieten ze hem
maar de soheepies geven van de Zuid-
Amerika-Hjnl Wat er niet an zat hoefde
je ook niet te poetsen. Hier liep 's mor
gens om vjjf uur de wekker af en des
avond om negen uur kon je nog 's op je
dooie gemak de heele rubber-tierelantijn
van de eerste klas gaan dweilen.... Met
je chef achter je an:.... Hort paard!
(Uit „De Schoone Hel"
van Carel J. Brensa.)
De meening van een passagier.
„Het mooie van de zeereis gaat er af,"
zeide hij. „Men voelt zich niet meer aan
boord van een schip, maar in een groot
hotel. Men wandelt door corridors, hals
en zalen, grooter dan in de meeste ho
tels, men stijgt en daalt per electrische
lift, vijf verdiepingen, zit voor open haar
den, waarin houtblokken knetteren, tele
foneert uit zjjn hut met de geheele we
reld precies als in een groot hotel van
den eersten rang.
„Op dagen van slecht weer, zooals wij
zo troffen, merkt men niets van de zee.
Alleen wat schommeling en scheepsgelul-
den herinneren er aan, dat men drijft op
den grooten oceaan tusschen twee wereld-
deelen. En aan den anderen kant merkt
men van die twee werelddeelen te veel.
Het zorgelooze rust-gevende gevoel, dat
men vroeger op zeereizen had, doordien
geen bericht van land ons kon bereiken,
is nu ook weg door de Marooni-telegram-
men.
In de bureelen van het schip wordt dik
wijls 's nachts overgewerkt, evengoed als
op het land."