Derde Blad
BINNENLAND
De sterfdag va Bismarck.
mijnhardtV
Hos vormt do Landarbeider
~=zich een eigen bedrijf.
VAN ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1928.
DE VACATUBE-SCHEURER IN DE
TWEEDE KAMFR,
Ook mr. Rutgers bedankt
Naar Het Volk verneemt heeft prof.
mr. Rutgers meegedeeld, zijn benoeming
tot Tweede Kamerlid in de vacature-
Scheurer niet te aanvaarden, maar wel
zijn plaats op de lijst te willen behouden.
DE LOODGIETERSST AKING EN HET
CONFLICT BIJ BE MIJ. DE SCHELDE.
Het N.V.V. zal steunen.
In verband met het feit, dat het conflict
bij De Schelde en de loodgietersstaking,
welke reeds eenigi maanden gaande zijn.
nog geruimen tld kunnen voortduren,
heeft het bestuur van het N.V.V. beslo
ten, indien in de eerstvolgende weken deze
conflicten niet tot oplossing zijn gebracht,
tegen einde Augustus een steunbeweging
onder de 210.000 leden der moderne vak
beweging uit te schrijven.
Intusschen zullen door het N.V.V. alle
maatregelen van administratieven aard
worden getroffen, waardoor de zekerheid
bestaat dat einde Augustus de steunbe
weging haar volle werking uitoefent.
KONINKLIJKE ONDERSCHEIDINGEN
Ter gelegenheid der Olymp.
Spelen.
Geregend heeft iet Donderdagmiddag
boven het Olympism paradijs; een stroom
van lintjes daalde teer en ruim twee do
zijn lieden, die, ledir op zijn terrein, ge
werkt hebben voor fct welslagen der Spe
len bleken te zijn ttdacht.
De minister van Qiderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, mr
Koninklijke ondersc 5idingen uit.
Benoemd tot oom
van Oranje Nassau i
Vlugt. Tot ridder
Nederlandsche Leeu
majoor P. W. Schar:
Waszink, reikte do
andeur in de Orde
burgemeester W. de
de Orde van den
zijn benoemd mr
A. baron Schimmelpi ininck v. d. Oye en
rb, onderscheidenlijk
voorzitter en onderzifer van het N. O. O
Verder werden nog n twintigtal onder
scheldingen van lag -e orde uitgereikt
aan hen die zich vera nstelijk hadden ge
maakt voor het doen ^gen van de Olym
pische Spelen.
HET DRIJVEN! DOK VOOR
singa4>re.
De ateepbootten,
Oostzee en Witte Ze
gedeelte van het 8:
touw, van do Tyne
Woensdagochtend te
komen.
ing xx
n ir
ijtmber, Java Zee,
met het tweede
■re-dok op sleep-
Slngapore, zijm
?ort Said' Uange-
De doortiht door het Suez-
kanaaL
Draadloos werd &d. i Aug. uJit Lomdten
geseind:
Het groote 'drijvende cxk voor Singapore
is ki twee gedeelten te tert Salid aangeko
men. Het dolk zal den toertocht dJootr het
SuiezHkanaal Zaterdiagoc end vroeg aanvat
gen. De doortocht zal vier diagen duren,
maar de scheepvaart! I or bet 'kanaal zal
slechts twaalf uren wo en stopgezet. Het
dok zal te Kaïnitara bllijh u Mggen, waar het
kanaait breeder is en daarna dO'or het
IamiaiTa- en belt Biltterim r worden gesleept,
waar den schepen zal wïdeni toegestaan' te
Wrti'e
BERLIjNSCH brief
LEVY GRUkVALD.
Ga voor mijn part o 't dak zitten, is
een uitroep, die men vak in onze Jutter-
stad de een den andeihoort toevoegen.
Meestentijds is deze;litroep verre als
een vriendelijkheid bioeld, beteekent
zooveel als „loop naar 4 maan!"
Toch kan je soms op dak zitten, heel
knus, heel gezellig, gliige de mede
werker der Heldersohe 'ourant, die hier,
boven op een dak, een V[tig meter boven
den bagenen grond, zijl correspondentie
zit af te maken.
Verdraaid, ik zit hieaiet kwaad, mijn
vrouw behoeft zich geel oogenbllk be
nauwd te maken, dat iktraks in stukjes
en beetjes naar beneden*^ tippelen, door
een Duitsche politle-agq bij elkaar ge
veegd en zoo in een paketje naar Den
Helder word gestuurd.
Ik zit fijn in Berlijn,ioven op 't dak,
niet als een poes, een [khaas, die met
een hongerige maag ovi <je dakpannen
flaneert, doch heel rustij0p een stoeltje,
aan een tafeltje, bovent, groote mode-
palels van Wertheim.
Ik heb het ook heusci verdiend, eens
rustig op 't dak uit te flZ6n. Die Ber-
Hjnsche straten zijn zondeloos lang,
dat getippel van het a,e handelahuia
naar het andere, het ver^elende van het
passetoem. Er zulen ifflien aHeepbooten wor-
000 georuiki
De doortocht aal een moeilijk weafc rijn,
want er zal ternauwernood vijftien voert
ruimte aan tedere rijd© over atjn.
HOEVEEL BUITENLANDERS IN
AMSTERDAM?
Van vijf tot zeshonderd gasten
per dag.
Hoeveel buitenlanders zjjin er op het
oogenbLik ter wille van de Olympische
Spelen in Amsterdam? Wanneer het we
der schoon is zou men, over straat wan
delend, vermoeden dat het er wel enkelen
zÜo wanneer de regen neerstort krijgt
men den indruk dat hljlna alle bulten
landsche gasten uit de stadi zijn weg
gespoeld. Dit zijn zeer vage gegevens en
het is daarom dat w}j ons tot het Huis
vestingsbureau voor de Olympische Spe
len, dat in het Centraal Station gevestigd
is, hebben gewend.
Ongeveer 7000 buitenlanders, zoo deel
de ons de heer H. D. van Dellen, direc
teur van het bureau, mede, hebben voor
uit in Amsterdam kamera besteld; sinds
verleden Vrijdag heelt het bureau per
dag een vijf tot zeshonderd vreemdelin
gen, in het geheel ruim 3000, „verwerkt",
zoodat thans ruim 10.000 buitenlanders
in Amsterdam aan kamers zijn geholpen.
Telt men daarbij op het quentum bulten
landsche bezoekers, dat door reisbureau*,
door vrienden, door bultenlandsche ver-
eenigingen enz. onderdak-is gebracht, en
2 k 800 die in hotels te Amsterdam plaats
hebben gevonden, dan mag men wellicht
het geheele aantal bultenlandsche bezoe
kers op 2025.000 stellen.
Voor 35.000 bezoekers is er in Am,ster
dam plaats, dus overvuld is de-siadTnlet.
Toioh valt, in vergelijking met de eerste
periode der Spelen, toen het Huisvestings
bureau ongeveer 1000 gasten onderdak te
brengen kreeg, het bezoek mede. Dit ech
ter niet voor de hotel en pensionhouders
in de plaatsen bulten Amsterdam., die
allen tezamen nog een 15.000 bedden be
schikbaar hadden voor Olympische gas
ten; buiten Amsterdam, een enkele uit
zondering bulten besohouwing gelaten,
zijn geen vreemdelingen, die voor de
Olympische Spelen naar ons land kwa
men. In Amsterdam kan men nu als
regel aannemen, is bij de hotels bij uit
zondering nog een plaats te verkrijgen
en het bureau brengt al zijn klanten on
der bdj particulieren in de buurt van het
StadLu behalve de Italianen, die allen
als woonplaats het Centrum verkiezen,
waar ook hun Olympische wedkamper»
verblijven. (HbLJ
ZONNE-KINDEREN VAN UTRECHT.
Een Uniek Experiment op ,400
Jongens en Meisjes.
In de nieuwe buitenwijk van Utrecht,
ontstaan op een p'iek waar twaalf maan
den geleden nog vee aan het grazen was,
houden de Schoolautoriteiten zich thans
onledig met een hoogst belangrijk experi
ment ter bepaling van den invloed van
vita glas op opgroeiende kinderen.
In de Marnixlaan 170 bevindt zich een
nieuw schoolgebouw met acht klasloka:
len, welke school bezooht wordt door vier
honderd jongens en meisjes van zes tot
dertien jaar oud. Vier dezer lokalen zijn
voorzien van vita glas en de overige vier
van gewone glasruiten, en de kinderen
zijn verdeeld in twee groepen met het
doel om lichaamsgrootte, gewicht en alge-
meene gezondheid van elke groep na
eenige maanden nauwkeurig te kunnen
bepalen.
Dit experiment omvat drie op een nieu
we leest geschoeide eigenschappen. Groe
pen van twee honderd elk zijn grooter
dan tot dusverre onderzocht; bovendien
zijn de leeftijden der kinderen van groote
verscheidenheid, n.1. 6, 9, 10 en 18 in de
eene groep; 7,,8, 11 en 12 in de andere
groep; en het is een merkwaardig feit dat
Dr. R. E. Wieringa, de geneeskundige
superintendant der school, ondêr wiens
toezicht het experiment wordt verricht,
besloten heeft zijn werk, als het ware, in
het duister te doen. Ten einde een volko
zakenleven, het inkoopen doen, mag wel
eens afgewisseld worden door een uurtje
rust.
Ver onder mijn dak op de Potsdammer-
platz krioelt een bonte menigte, als mieren
door elkaar, als in een mierennest zie je
ze in de ondergrondbaan verdwijnen, om
in razend snel tempo door de donkere in
gewanden van Berlijn te jagen.
Jagen en jakkeren doen ze allen. Veel
is er in het volk veranderd, alleen de lust
tot arbeid niet. Het aanmatigende het
zich voelen, d a t is verdwenen.
Vele malen bezocht ik reeds Berlijn, het
centrum voor het internationale zaken
leven.
Ik heb ze gekend vóór den oorlog, de
zelfbewuste Duitsche fabrikanten, de zelf
bewuste arbeiders. Ze zagen met dédain
neer op vreemdelingen. Z ij waren Duit-
schers, z ij waren almachtig. Ik heb ze
ook gezien toen het noodlot Duitschland
sloeg.... Nu zijn zij kalmer, rustiger,
vriendelijker dan voorheen....
Voorheen voor 1 Augustus 1914....
1 Augustus 1914! Als een schok gaat
het door mij heen.
Ik zit aan een tafeltje boven op het dak
van Wertheim, rustig iets te gebruiken,
rustig dezen brief te schrijven.
1 Augustus 1914. Vandaag is het
w e e r 1 Augustus.
Veertien jaren zijn sedert dien onzaligen
dag verloopen.
Om mij heen ruischt de muziek „Lohen-
grin" de bruidsmarsch. Beneden tin
gelen de trams, ratelen en toeteren auto's
en omnibussen, wriemelt een menschen-
menlgte als mieren....
1 Augustus 1914 Is het vergeten ln
1918? Denkt niemand meer aan da mil-
men onpartijdig oordeel te kunnen vellen
weigert de dokter roh te laten inlichten
welke lokalen met het nieuwe glas zijn
toegerust en welke niet.
EEN VERZOEK IN HET BELANG
DER WETENSCHAP.
Dr. M. H. A. van dér Valk van Hille»
Kersberg verzoekt ons opname van het
volgende:
De bekende Duitsche uitgever B. G.
Teubner te Leipzig. droeg jaren geleden
aan wijlen mijn oudsten broeder Dr. J.
van der Valk, in leven rector van het
Marnix Gymnasium tel Rotterdam, op een
critische uitgave te bezorgen van Lucme-
tius.
Professor Hosius uit Göttingen zend
hem voor dezen arbeid zijn buitengewoon
gewichtige aianteekeningen, door hem ge
maakt bij het bestudeeren van tal van
handschriften van Lucretius, voorname
lijk in biblioteken in Italië voorhanden.
Na den plotseiingen dood1 mij na broe
ders werden die belangrijke boeken in
zijn bibliotheek niet gevonden. Alle na
sporingen bleven tot dusver vruchteloos.
Het is mogelijk, dat mijn broeder ze uit
geleend of ergens gedeponeerd heeft.
Het zijn: twee of meer exemplaren der
uitgave van Bernays met hoofdkollaties,
n.1. van vier met elkander vergeleken
handschriften; voorts een gebonden en
dubbel doorschoten exemplaar van die
uitgave met tezamenstelllng van alle va
rianten, ook uit de laatste Vosslanl; en
verschillend© uitgaven van Luoretius.
Indien Iemand ze onder zjjn berusting
mocht hebben, wordt hij dringend ver
zocht daarvan kennis te geven aan Dr. M.
H. A. van der Valk te Hllllgersberg.
PROVINCIAAL ELEKTRICITEITS
BEDRIJF VAN NOORD-HOLLAND.
De vroéger geleden verliezen
Ingehaald. Winst f 1.215.797.
Aam hielt verslag over 1927 van blei Pro
vinciaal Ellectirloiitditebediitijf van Noortl-Holr
land1 te Koeimemdaal onltleemem wij het vol
gende: Het jaar 1927 heeft bevredigende
resultaten opgeleverd'. De beilaingrlijlk ver
meerderde omaeit eenetrrtjids, die iels lagere
inkoopsprijs en de relatief lagere exptolt#-
('iefoostem aniéraljda, leverden eeni overschot
op, dat het bedrijf im staat stolde, de vroe
ger geileden verliezen ln Ite haten en een
begin te makten met de zeer moedige stich
ting van een tachtig reservefond».
In den loop van 1027 werden laagspan
ningsnetten gebouwdl en in bedrijf genomen
lm de gemeente Katwouide en Wieringen.
In 1927 ging geen enkeDe bestaande leve-
nimg voor de ghootiinrituktrle voor het bedrijf
vertonen.
In dbn lloop van het verslagjaar iwerdten
met 0 polders en dlaatrmede gelijk te stelten
stroomverbruikers stroomlleveriiingsconitrac-
ten gestoten. Verder'waren aan het einide
des jaars onderhandtelingen loopenjdte Over
afsluiting van een contract mét het Heem
raadschap Wielingen, waaraan reeds van 0
Deo. 1927 af stroom wordt geleverd; het
contract kwam kort na het teinde vain het
verslagjaar tot stanldi.
Hét bestuur van dien poldier Anna Piau-
towna beétoot tot électirificatie van een zijner
gemalen; het contract van stroomltevering
werd tkrs dien aanvang van 1928 aodiertee-
kienldu
Blijkens de verlies- en winstrekening be
draagt het voohdeeldg saHdb der exploitatie
rekening L097.854, verder rijh er als bdj-
zonldtere baten 41J147 en als bijdrage dter
provincie 240.000. Na aftrek van lasten ten
verlies op bulten bvdlriijf gestelde activa is
er een) saldo winst vain 1.216.197.
DE HAVEN VAN HARLINGEN.
Uit Harllngen meldt men:
Woensdag is alhier binnengekomen het
stoomschip Septima, van Flensburg, met
balken van Window. Het schip had een
diepgang van 17 voet 9 en kwam binnen
anderhalf uur na hoogwater en bij een
Noordoostenwind. Hieruit blijkt, dat de
vaargeul langs de Pollendam dieper is ge
worden. Of dit het gevolg is van het leg-
Ingeionden mededeellag.
Hoofdpijn-Tabletten 60
Laxeer-Tabletten 60
Zenuw-Tabletton. 75®»
Staal-Tabletten 90
Maag-Tabletten 76
Bij Apoth. en Drogisten
lioenen jonge mannen, die in deze maand
ten doode gewijd werden. In gedachte zie
ik ze trekken over de Potsdammerplatz,
met een glimlach op 't gelaat, de bajonet,
waarmede zij straks een onbekende tegen
stander een mensch als zij, zullen door
steken, met bloemen versierd....
1 Augustus 1928 Lohengrin, de
bruidsmarsch ruischt om mij 1 Augus
tus 1914.... Doodenmarschl
Ziet, zij nemen afscheid van hun brui
den, hun moeders, om op de slagvelden
van Europa te worden verpletterd, uiteen
gereten, vertrapt tot bloedige brij....
Denkt niemand meer op den dag van
heden, den dag van 1 Augustus 1928, aan
dien noodlottigen dag van 1 Augustus
1914?.... Is de herinnering uitgewischt
in de harten van het volk?
gen van den 4 k.M. langen nieuwen af
sluitdijk van Zurioh naar het Oornwer-
derzand, dan wel van de afsluiting van
het Amsteldiep bij Wieringen, of van
beide omstandigheden.
BUREAU VOOR HANDELS
INLICHTINGEN.
Op het Bureau v. Handelsinlichtingen,
Oudebrugsteeg 10, Amsterdam O, zijn
voor belanghebbenden bijzonderheden
verkrijgbaar betreffende:
Internationale Bürofachausstellung in
Basel—Schweiz, 29 Sept.—15 Oct. 1928
La Foire de Marseille—Franco. 2e helft
van Sept 1928.
Intern. Tentoonstelling te Luik—België.
1930 der Industrie en Wetenschappen en
hare toepassingen.
Internationale Ostmesse te Lwow, Polen,
van 2—12 Sept. 1928.
Reichenberger MusterMesse, Tsohe-
choslowakei. 1824 Aug. 1928. („Mn-
kaufer—Legltimatlonen" verkrijgbaar a
1.—.)
Skane—Massan, te Malmö, Zweden.
0—12 Aug. 1928.
Landesausstellung, Bergen—Noorwegen
1928. 25 Mei—9 Sept 1928.
VOOR WIE HET NIET WETEN.
Zoo ge van plan mooht zijn in uwe va-
cantie op reis te gaan naar het buiten
land, verzuim dan toch vooral niet uw
lioht op te steken over de speolale wet
ten, die in het land of de «tad uwer keuze
van kracht zijn. Anders zouden u wel
eeus zeer onaangename verrassingen
kunnen wachten, zooals bijvoorbeeld in
Weenen waar het ala een misdrijf be
schouwd wordt, indien ge uw tramkaartje
op straat weg zoudt gooien, of zelfs In
dien het-bij ongeluk uit uw hand weg
waaide en ge niet al uw krachten .in
spande om het weer te achterhalen. Dat
wordt daar met hooge boete gestraft,
lijke oneerbiedigheid jegens de proper
heid' van de stadi, en die oneerbiedigheid
wort daar met hooge boete gestraft.
In Keulen en ln Praag moet ge het
niet wagen, om, zooals ge misschien in
de stad uwer inwoning gewend zijt, van
een tram te springen, die nog niet heele-
maal stilstaat, of in een tram te springen,
die reeds aan het rijden ia! De gemeente
besturen daar achten die acrobatische
toeren véél te gevaarlijk, en daarom
trachten ze met strenge straffen even
tueel© ongelukken van haastige en on
voorzichtige passagiers te voorkomen.
In Roemenië loopt ge kans op een
flinke boete, wanneer ge plaats neemt in
een rookcoupé zonder zélf te rooken. Zorg
dus steeds met een brandende sigaar of
sigaret zoo'n coupé in te stappen. Rook
zoo langzaam ge wilt, maar is uw vuur-
atokje uit, wacht dan niet te lang om
een nieuw aan te steken, want als er in
dien tijd een controleur binnenkwam!.
In Peru riskeert ge gevangenisstraf
enkel al, wanneer ge niet weet, welke
lucifer ge daar gebruiken moogt, en
welke niet. Een paar bultenlandsche
meiken zijn daar maar geoorloofd. Iedere
verboden lucifer kan u een dag oel-straf
kosten 1 Zoodra ge ln Peru aan wal
stapt zult ge dat merken. Om den haver
klap wordt ge aangehouden door iemand!,
die u om „een beetje vuur" vraagt. Ar
geloos haalt ge uw doosje lucifers te
voorschijn, en, als dat niet een ge
oorloofd doosje is. zijt gij er bijl en uw
vuurvrager gaat met een politie-premie
strijken!
In Los Angelos moet ge op uw hoedie
zijn, als ge er met babies heen gaat. Want
daar ia het bt) poUtie-Terord«üng
verbodten, 00.twee babies tegelijk te
dezelfde badkuip te baden! En wee den-
gene, die tegen die verordening zou zon-
algen! Een hooge boete, wacht haar en
bij herhaling van het misdrijf zolfs ge
vangenisstraf!
Men late het aLrih gezegd riJnl.
CHbL").
öffloi)
XL
In de HteMemsche Courant va® Dinsdag
20 Juini IJL mocht ik over bovengenoemd
onderwerp heit een en ander meedeéten.
Het i» mU gebleken, dait er voor de dteor
mjj behandelde materie groote belangstel^
hijg bestaat. Dit is inderdaad een verheu
gend verschijnsel. Er aftn mij vragen ge
steld, hoe de ilandanbeideT de zaak moet aan
pakken om aan ©en „plaatsje" of aan1 „los
land in pacht" te komen. Ik acht het daarom
van belang het onderwerp nog iets nader toe
te lichten. Om van de voordeel'en van de
Landarbeddterswet te kunnen gebruik ma
ken, moet de landarbeider 0. a. bekwaam
voor rijn werk en van goedl zedelijk gedrag
zijn, den leeftijd van- 25 jaren bereikt en zoo
hij een plaatsje wenecht te verkrijgen, dien
van 60 niet overschreden hebben.
De landarbeider kan de aandacht op een
plaatsje vestigen en ter bekoming van het
ctöor hein benood'lgde bedrag een schrifte
lijk© aanvrage richten tot het oolliege, te
weten: het bestuur der vereenjging of stich
ting, binnen wier lering hiij onroerend goed
wenséht te bekomen of, waar zoodanig
lichaam ontbreekt, tot Burgemeester en
Wethouders: Voor dleze aanvrage zijn for
mulieren kosteloos verkrijgbaar op de ge
meente-secretarie,
'Het Ooilege moet dien aanvrager hoeren,
wanneer hlh daartoe het verlangen te ken
nen geeft. De landarbeider ihan dus zijn' ver
zoek, indien schrijven moeilijk valt, monde
ling nadier toelichten.
Indlien dé landarbeider niet direct een
plaatsje kan aanwijzen, kan hij evenzeer een
schriftelijke aanvrage indienen. Het Ooi
lege wijst, wanneer het betrokken lichaam
daarvoor geschikt onroerend goed heeft,
binnen 2 maanden ma ontvangst der aan
vrage en, zoo het dit niet heeft, 'binnen 2
maanden na de verkrijging het plaatsje
aan, en doet hiervan schriftelijk mede-
deellng aan den aanvrager. Ook voor de
verkrijging van los land in pacht zijn kos
teloos formuleeren voor aanvrage ten Ge
meentehuize verkrijgbaar.
Het Ooilege wijst, wanneer onroerend'
goed beschikbaar ia, binuen 2 maanden en
zoo dikt mlet het geval is, binnen 2 maanden
na die verkrijging het losse land aan en doet
hiervan schriftelijk mededleeling aan den
aanvrager.
De hïerbedoeldle aanwijzing binnen 2
maanden is als een voortoopige te beschou
wen. Na deze aanwijzing neemt d© vereeml-
ging of de gemeente omtrent de aanvrage
binnen 8 maanden na ontvangst daarvan of,
ingeval van onteigening, binnen 8 maanden
na de verkrijging van het onroerend goed',
een met redienen omkleed besluit. In dit
besluit worden de voorwaarden opgenomen,
die voor de geldleening of de verkrijging
van het onroerend goed gesteld worden.
Gedurende een maand na dllt besluit kan
de aanvrager daartegen bezwaren inbren
gen bdj Gedeputeerde Staten der provincie,
waar hij onroerend goed wenscht te verkrij
gen. Den Handarbeider» is hier dus uitdruk-
ketljk een recht van beroep toegekend. Hij
late zioh alzoo noch door een bestuur van
een privaatrechtelijk lichaam (vereeni-
ging of stichting), nooh door een gemeente
bestuur met een kluitje in 't riet sturen.
Vergeten moet niet worden, dat iedere
landarbeider in zekeren zin aan de wet
een h t op steun bij het verkrijgen
van onroerend goed kan ontleenen, indien
althans aan de eischen der wet wordt vol
daan. De landarbeider make derhalve van
zijn goed recht gebruik. Als de overheid
tot de overtuiging komt, dat het den land
arbeiders (ik zou haast zeggen den recht
hebbenden) ernst is, dan zal zij, zoo wil het
mij voorkomen, bereid zijn, pogingen, wel
ke kunnen strekken tot verbetering van
misstanden en opheffing der bevolking,
Gisteren liep ik door de lange onein-
d*ge straten der Duitsche hoofdstad.
De avond was gevallen.Overal daverde
nog het leven., het groote stadsleven..
Hel verlichtten duizende stralende electri-
sche booglampen het duister.
Ik schreed over het Plein der Repu
bliek en bereikte weldra het groote
Duitsche Rijksdaggebouw, dat zwaar van
graniet in het duister van den nacht neer
lag. Hoog boven op zijn zuil verrees het
beeld van Bismarck, de ijzeren kanselier.
Zwaar gekromd, als doodelijk vermoeid,
droeg Atlas de wereldbol.
Zwijgend stonden zij daar, de beelden
schepping, van geniale kunstenaars....
Hoog, Berlijn overheerschend, verhief
zich de Siekessatlle (zuil der zege).
Langzaam beklom ik de trappen die
naar het standbeeld van Bismarck leiden
Siegessallee Siegessaüle Bismarck.
Krieg.alles is gestorven voor eeuwig,
dood dacht ik.Plots viel mijn oog op een
aantal groote kransen aan den voet van
den ijzeren kanselier neergelegd, 1 Aug.
1928 Het waren kransen van versche
bloemen. Lauwertakken, eenige oogen
bilkken te voren neergelegd, kransen met
linten van de oude keizerlijke regeering
rood, wit, zwart. Ik boog mij neder om te
lezen wat er op stond: Die Freiheit und
das Himmelreich gewinnen keine Hal
ben, stond op de eene, Feurchtelos und
Treu, op een andere krans.
1 Augustus 1914 1 Augustus 1928.
30 jaar is Bismarck dood.. De wereld is
4 jaar lang uit elkaar gescheurd, ver
woest, de bevolking gedecimeerd doch
nog niet afdoende meenen enkelen. De
Vrijheid en het Hemelrijk wordt niet door
Halben gewonnen.. Wat beteekenen deze
woorden op 1 Augustus 1928 precies
14 jaren na het ontbranden van de wereld-
krijg, precies 30 jaar na den dood van den
man, den ijzeren man den genialen
kanselier, die deze woorden eens sprak.
Is het alleen een Hulde? Een herhaling
van een gevleugeld woord of is het iets
anders iets dreigends iets onheil
spellends?
Het is nu bijna middernacht. Die Sie-
gesallee ligt verlaten, ook het Plein van
de Republiek is ontvolkt. Uit de nacht
hemel, rossig verlicht door de duizende
booglampen, begint het te motregenen
het asfalt wordt glimnat.i Ik kijk naar
Bismarck. Krachtig en verheven troont
hij. Dan zie ik, naar de Siegessaüle.
steekt deze tegen de nachtelijke donkerte
al
Hoog boven de hooge zuil verheft zich
het gouden beeld van Germania, in haar
wapperend gouden kleed. Hoog boven
Berlijn verheft zich dit standbeeld op
de zuil, gemaakt uit de kanonnen, ver
overd in 1870 op de Franschen. Sieges
saüle, getuige van overwinningsroes, ge
tuige van wanhoop en vernedering, ver
nedering, die loutering had moeten bren
gen. Loutering in de harten aller men-
schen.
1870 overwinning 1918 vernedering.
Is het niet het noodlot, het karma der
volkeren, dat zich voltrekt?
Peinzend zit ik op de treden van de
trap, die naar het Bismarck standbeeld
leiden en staar naar de Siegessaüle. Van
verre hoor ik twaalf doffe slagen.
Middernacht 1 Augustus 1928. Een trieste
motregen daalt neder van den hemel. Het
asfalt wordt glimmend. Ik schrijf....
vreemd en snel vliegt mijn potlood over
het witte papier dan staar ik op, naar
Germania, die hoog over Berlijn troont.
Ik schrik, is het zinsbedrog.... het
beeld steekt grauw tegen den naohtelijken
triesten hemel afhet lijkt alsof het
veranderd is van gestalte, alsof een akelig
groote vleermuis aan de Siegessaüle hangt
dreigend en somber.
Freiheit und das Himmelreich gewinnen
keine Halben.
Waarom las ik dit in het middernachte
lijk uur van den len Augustus 1928? Waar
om stond er niet: Broederschap en Liefde
zullen de menschheid vereenigen?
Berlijn, 1 Augustus 1928.
van
(Auteursrecht voibehouden.)