VIERDE EN LAATSTE BLAD.
PLAATSELIJK NIEUWS
DE INGEBRUIKNAME OER NIEUWE SYNAGOGE.
VAN ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1928
Onze plaatsgenoot, de heer R. den
Hartog, slaagde gisteren te Baarleim voor
de hoofdacte.
CHRISTEN-GEMEENTE.
Breewaterstraat IQ.
Zondagmorgen hoopt deze gemeente
baar verbouwd' vergaderlokaal in gebruik
te nemen. De ruimte biedt thans een 100-
tal zitplaatsen en is een goede vooruit
gang. In de morgensamenkomst hoopt
men dit heuglijk feit te herdenken, terwijl
voor de avondsamenkomst een speciaal
onderwerp voor dit doel gekozen is.
POPULAIR CONCERT
te geven door de Harmoniekapel „Win-
nuhst" op Dinsdag 28 Augustus des
avonds van half negen tot tien uur in het
Juiianapark. Directeur H. B. Schenkels.
Prograimmiai:
HELDER'S FANFAREOORPa
Men schrijft ons:
Den 28en dezer maand herdenkt „Hel-
der's Fanfarekorps" den dag waarop de
vereeniging 5 jaar geleden werd opge
richt.
De vereeniging heeft zich in deze 6-
jarige periode door haar onverflauwden
ijver, onder leiding van haar bekwamen
Directeur, een belangrijke plaats weten
te veroveren onder haar zustervereni
gingen.
Zij mag met trots terugzien op haar
prestatie's en behaalde successen in dit
tijdperk en dankt daaraan ook zeker haar
populariteit bij de Heldersche bevolking.
„Helder's Fanfarecorps" heeft gemeend
dit lustrum niet ongemerkt voorbij te
moeten laten gaan.
Zaterdag 1 Sept. herdenkt zij haar
jubileum door het geven van een concert
in Casino.
Een keurig verzorgd programma en
de medewerking van den welbekenden
declamator,den heer Willem van Kapellen,
beloven de genoodigden een prettigen
avond.
Men zie verder de in dit nummer voor
komende advertentie.
DE VERJAARDAG VAN H. M. DE
KONINGIN.
Het programma voor de feestelijkheden
op 81 Augustus wordt aanstaande Dins
dag voor het publiek verkrijgbaar gesteld.
De beide plaatselijke Oranjevereenigingen
zijn er in geslaagd om op dien dag ver
schillende feestelijkheden te arrangeeren.
Reeds des morgens wordt aankondiging
gedaan door hoornblazers die op 12 stads
gedeelten reveille zullen geven, waarna
om 9 uur een kano-wedstrijd in de
Binnenhaven worden gehouden. Jongens
die geen kano bezitten, kunnen er een
van de Ver. in bruikleen ontvangen. De
ouden van dagen zullen in een 25-tal auto
mobielen een tocht naar Wieringen ma
ken. Deze auto's zijn voor dat doel
welwillend door plaatsgenooten afgestaan.
Bij gunstig weer houdt de Marine een
groote Parade met rondgang der troepen
door de stad onder begeleiding van muziek.
's Middags worden verschillende de
monstraties gegeven op het terrein Bol-
weg door 500 turners van de plaatselijke
gymnastiekvereenigingen, terwijl na af
loop daarvan een voetbalwedstrijd plaats
heeft tusschen 2 vooraanstaande ver-
eenigingen van Den Helder.
Vooraf heeft een rMgang plaats door
de stad van de pl&"j «^l^gymnastiek-
vereenigingen on&fiflft /Jltüüg van
mW jvVnüu 7al /eei aarcfcUg« lichtsoet
een Jiarsch maken door iy® gemeens,
evffaeens onder begeleiding?, van twed
muziekcorpsen. De stoet za® lampion,
en fakkelverlichting meedragen, terwjji
op verschillende punten benga jaisch vuur
wórdt ontstoken.
Na afloop daarvan groot nc™rend
vuurwerk, achter de H. B. S.1* Een der
plaatselijke muziekcorpsen gef een con
cert in het plantsoen, terwijl ae Bui
tenhaven Hr. Ms. Hertog Ht jW k ge-
illumineerd zal zijn. V
Het programma dat een goed ov^rzioht
geeft van alle feestelijkheden op tdleo
dag, wordt voor I 0.10 verkocht. V
BRAND IN DE
WERKLIEDEN VEREENIGING.
Donderdagmiddag heeft een binnen
brandje gewoed in de werklledenvereeni
in de Koningstraat Door toevallige en
tijdige ontdekking kon gelukkig een ern
stige brand voorkomen worden. Men waa
n.L werkzaam in het magazijn, dat zioh
op den zolder bevindt, aan den kant van
de Prins Hendriklaan, toen men bij hel
weghalen van een baal kapok plotseling
de vlammen uit de kapok zag slaan. Mot
zes man van het personeel werd oogen-
blikkelijk, met emmers water, de blus-
eching begonnen en zij mochten er in sla
gen de brand te localiseeren, zoodat uit
zij wordt door verzekering gedekt.
De oorzaak van den brand was broeiing
van de kapok, had men dit eenige uren
later ontdekt dan was waarschijnlijk het
geheele gebouw een prooi der vlamimen
geworden.
TWEE VLIEGONGEVALLEN OP
„DE KOOY".
Beide niet ernstig.
Woensdagmiddag is op het vliegkamp
De Kooij het jachtvliegtuig D 21 in uit loep
na de landing over den kop geslagen tenge
volge van het afloopen van een wiel van het
landingsgestel, waarbij de bestuurder de
off.-vlieger 2e kl. M. C. Moes, met den
schrik vrij kwam. Het vliegtuig kreeg ge
ringe beschadiging.
Donderdagmiddag had een ongeval plaats
van eenigszins ernstiger karakter. Bij het
aantornen van den motor van het vliegtuig
D 35 kreeg die serg.-vliegtuigmaker J.
Beijer den propeller tegen zich aan, waar
door hij een eind weggeslingerd werd. Een
onderzoek bij overbrenging naar het hospi
taal bracht aan het licht, dat gelukkig niets
gebroken was, zoodat in dit opzicht net
ongeval nogal goed afliep.
Naar de oorzaak wordt een onderzoek
ingesteld. Het is mogelijk, dat verzuimd is
vóór het tornen het contact uit te schakelen.
Hiernaar wordt thans een onderzoek inge
steld, zoodat te dezen opzicht nog niets
met zekerheid kan worden gezegd.
GEWETEN SGELDEN,
Sedert de vorige opgave in dit blad
zijn b]j den Inspecteur der Directe Belas
tingen alhier de navolgende bedragen aan
gewetensgeld ontvangen:
5000.— onder letters S. S., 600.—
B. V., 6238.88 W. IJ. en 2500.— B. T.,
alle door belastingplichtigen onder het
ontvangkantoor Anna-Paulowna;
4136.16 letters O. R., 350.— B. Z. en
1500.G. W., door belastingplichtigen
onder de ontvangkantoren Helder en
TexeL
breiding voorkomen werd. De schade, aan
de goedejren toegebracht, bedraagt 5001 arke luidt in het Nederlandsch
gulden, die aan het gebouw 100 gulden,1 voor wlen gij staat".
De feestelijkheden ter gelegenheid van
de opening en ingebruikname der nieuwe
synagoge zijn reeds Donderdagavond aan
gevangen, doordat in een speciaal hier
voor uitgeschreven bijeenkomst in „Musis
Sacrum" de verschillende geschenken wer
den overhandigd. Alvorens hiervan ver
slag te doen, zullen wij eerst eene nadere
beschrijving geven van het gebouw aan
de hand van de ons door den architect,
den heer Harry Elte Phz. te Amsterdam,
verstrekte gegevens.
Beschrijving der synagoge.
Reeds eenige jaren geleden kreeg de
heer Elte de opdracht van het kerkbestuur
de bestaande, thans afgebroken synagoge
te verbouwen. Dit bleek evenwel wegens
den bouwvalligen toestand, waarin dit
oude gebouw verkeerde, niet wel mogelijk,
zoodat tenslotte besloten werd tot bouw
eener nieuwe, op dezelfde plaats als de
oude. Het spreekt wel vanzelf, dat de
nieuwe synagoge in vorm geheel van de
oude zou moeten afwijken en zich meer
aan de moderne opvattingen van heden-
daagsche bouwvormen zou moeten aan
sluiten, inwendig zoowel als uitwendig.
Nochtans waren er vele gemeenteleden,
die zich tegen deze, van de traditioneele
opvattingen afwijkende vorm verzetten.
De gemeente is slechts klein, en dus
kan ook het bedehuis niet groot zijn. Maar
evenals de synagogen, door den heer Elte
in andere plaatsen gebouwd, Den Haag,
Utrecht, enz., is ook bij de Heldersche de
grondgedachte bij den bouw geweest en
rekening» houdende met de beschikbare
gelden, dat naast het streven om te vol
doen aan architectonische eischen, de ver
heven sfeer, die in een synagoge moet
heerschen, op den voorgrond dient te tre
den. Die sfeer moet in heel de synagoge
tot uiting komen, en zooveel mogelijk
moest worden vastgehouden-aan het tra
ditioneele. Zooals we boven reeds zeiden,
kon niet ieder lid der gemeente dezen
overgang van de tot nu toe voor synagoge-
bouw gebruikelijke vormen tot de door
den heer Elte toegepaste vormgeving aan
vaarden.
De bouw geschiedde in geel genuan-
ceerden steen met eenige toepassing van
natuursteen. De enkele kleine vensters
werpen hun licht in het voorportaal, de
ruimte voor gewijde kleederen en den oor-
ridor door middel van gebrandschilderde
glaspaneeltjes. Ondanks haar afmetingen
maakt het inwendige een indruk van
ruimte en wijdheid, doordat het uitzicht
niet belemmerd wordt door pilaren. Slechts
vier kleine, met hout bekleede kolommen
steunen de langs drie zijden opgetrokken
vrouwengalerij. Deze galerij is rondom de
heilige arke opgetrokken. Hierdoor wordt
lo. het gezicht der synagogebezoekers
niet belemmerd door vele kolommen, en
2o. hebben ue vrouwen een groote ruimte
voor hun zitplaatsen, waardoor ook dezen
een goed en ruim uitzicht hebben. Alle
zitplaatsen zijn zoodanig aangebracht, dat
alles zich schaart rondom de heilige arke,
de meest wijdingsvolle plek in een syna
goge, die steeds overwegend domineeren
moet en welke symboliseert het funda
ment, waarop de geheele eeredienst rust.
Als bekroning van den driehoekigen
voorwand der vrouwengalerij is gebrand
schilderd glas toegepast, tot aan de pla
fonddekking, dat het volle licht werpt in
fle synagoge. De heilige arke is in den
ajgevel uitgebouwd, waarvoor servituut
verkregen van het gemeentebestuur.
De ^uren van de hechal staan gelijk met
den y orkant van den bouwmuur. De
heiikr, arke is ombouwd met diep zwart
genofu^ marmer, waarin bijbelsche op
schriften In vergulde letters gehakt zijn,
en vaarboven tintelend van kleur, kleine
gebrandschilderde ramen zijn aange
bracht, die de stemming verhoogen moe
ten. De hechal, de biema en de banken zijn
alle in gewoon geschilderd hout, in groen,
paars en zwart uitgevoerd. De vloer Is be
legd, voer dat gedeelte, hetwelk niet door
de banken is ingenomen, met een diep
paarsch purperharthout. De fijngeschuur-
de wanden van de synagoge zijn tot een
zekere hoogte met elemento bewerkt (ver
guld bekleeding), terwijl verdere wanden
en plafonds in een zachte tint gefrescoliet
zijn. De hoofdverlichting geschiedt door
een roodkoperen lamp, waarin 12 buiten
lampen zijn aangebracht. De bekleeding
van biema en loopers zijn in beige tint ge
houden, terwijl het voorhang de teksten
symboliseert van dat gedeelte, Letwelk
deze week gelezen wordt.
Od den voorgevel is in blauw hardsteen
getókt dezelfde spreuk, die voor de oude
synagoge stond, namelijk „De Eeuwige in
zijn heiligen tempel; zwijgt voor hem, gij
gansche aarde". De inscriptie in de heilige
„Weet
De lichtkroon is een geschenk van dr.
Afirons uit Amsterdam, wiens vader een
oud-Heldersche was, en vervaardigd door
de firma Wiener Oo., te Amsterdam.
Het ceremoniënbord is geschonken door
het Israëlitisch begrafeniscollege, en ver
vaardigd door de firma Mulders alhier
naar ontwerp van den heer Pinkhof. Het
is geheel in overeenstemming met den
bouw van de biema. Het nachtbord is een
cadeau van den heer en mevrouw M. G.
Oudkerk te Amsterdam, en vervaardigd
naar ontwerp van den heer Elte, door de
firma Schmldt en te Amsterdam. De
Vrouwenvereenlging „Tiferes Nosjiem"
schonk het kostbare voorhang met de klee
den. Dit is eveneens naar ontwerp van
den architect vervaardigd in de ateliers
van de firma M. L. Saltiel Co., Den
Haag. Het is borduurwerk in gekleurde
zijde, voorstellend symbolische motieven
uit den bijbel en een werkstuk van zeld
zame schoonheid. Dezelfde vereeniging
schonk ook de purperhart-vloerbedekking
en de loopers. De toga is een geschenk
van de Vereeniging Talmoed Toera. Het
glas in lood is uit de ateliers Bogtman,
te Haarlem.
De bouw der synagoge geschiedde door
de firma Quak, dagelijksch opzichter do
heer S. Veen.
De aanbieding der cadeaus.
Donderdagavond dan waren de leden
der Joodsche Gemeente tezamen ge
stroomd in het intiem-gezellige „Musis
Sacrum", welks nieuwe wandbeschilde-
ring wij in ons vorig nummer vermeldden.
Allen waren aanwezig, op deze buitenge
wone Kerkeraadsvergadering, van het al
lerjongste, nauwelijks den kinderstoel ont
groeide lid tot den oudste-in-jaren: allen
wilden bij deze voor hen zoo heugelijke
gebeurtenis, die, zooals ook reeds in een
der toespraken werd opgemerkt, wel nim
mer door hen voor de tweede maal zal
kunnen worden bijgewoond, aanwezig zijn.
Het was ruim 9 uur toen de heer Vries-
lander, als voorzitter der Gemeente, de
bijeenkomst opende, en de aanwezigen het
welkom toeriep. Eïen feestdag als deze
voor onze gemeente, zoo zeide hij, is niet
op den kalender vermeld, en zal in ons
leven ook niet terugkeeren.
De volgende geschenken voor de nieuwe
synagoge worden aangeboden: le. van den
heer D. de Jong een seifer tourohmantel,
2e. van de Vrouwenvereeniging „Tiferes
Nosjiem" diverse als hieronder genoemd,
3e. van mevrouw de wed. StreepPrins
een prachtige zilveren kroon, 4e. van een
anonieme schenkster een zilveren hand
wijzer, 6e. van het Begrafeniscollege een
mitswehbord, 6e. van den heer en me
vrouw Oudkerk een tijdbord, 7e. van de
Ver. Talmoed Toifroh een toga en baret,
Se. van mevrouw de wed. J. Ooltoi en den
heer A. Coltof loopers, 9e. van de familie
van der Horst een zilveren collecteschaal,
10e. van mevrouw de Beer te Huisduinen
een aanwijsbord, 11e. van de Joodsche
jongelui een marmeren voetstuk voor de
menouroh, 12e. van dr. AMrons (Amster
dam) een lichtkroon. Voorts is ten post
kantore nog aanwezig een aangeteekende
zending uit Alkmaar.
Verschillende dezer geschenken werden
toegezonden, en zijn reeds in het gebouw
aangebracht, de overige werden persoon
lijk overhandigd, al of niet met een be
geleidend woord van gelukwensch.
Het eerst krijgt het woord mevrouw
GrunwaldPoppers, die namens do
Vrouwenvereeniging „Teferes Nosjiem"
eenige geschenken aanbiedt. Het is met
gemengde gevoelens, dat spr. hier staat,
eensdeels met een gevoel van groote vreug
de, nu we staan aan den vooravond van
dezen zoo gewichtigen dag, anderdeels
met een gevoel van weemoed over de
genen, die ons zijn ontvallen. Toen enkele
jaren geleden plannen werden beraamd
tot den bouw eener nieuwe synagoge te
komen, heeft het bestuur van „Tiferes
Nosjiem" niet stilgezeten en dadelijk
maatregelen genomen om de kas te ver
sterken, omdat het begreep, dat in een
nieuw gebouw veel nieuws noodig zou zijn,
en men dit bij een gewonen gang van za
ken niet zou kunnen bekostigen. Er werd
daarom een voorstel gedaan tot tijdelijke
verhooging van de contributie, waartoe
bijna alle leden der vereeniging bereid
waren.
Spr. overhandigt namens de vereeniging
in de eerste plaats een perouches met bij
passende kleeding voor den oroun
hakoudesj, waarvoor dë heer Elte belange
loos ontwerp en teekening vervaardigde,
terwijl de eerw. heer van Buuren op de
zelfde wijze welwillend het opschrift ver
zorgde. Verder biedt spr. aan de purper-
hartvloerbidekkUig, benevens velours loo-
pers en kleeden voor blema en heilige
arke. Spr. brengt hierbij hartelijk dank
aan den heer Kannewasser, zonder wiens
daadwerkelijke steun en krachtige mede
werking de aanbieding van zoo kostbaar
een geschenk niet mogelijk zou zijn ge
weest. De heer S. Coltof verzorgde gratis
de stoffeering der loopers en kleeden,
waarvoor spr. eveneens dank zegt. Boven
dien is de vereeniging nog in staat gesteld
twee stel wit zijden kleeden voor hooge
feestdagen te kunnen aanbieden en twee
mattles, die anoniem werden geschonken,
benevens een door mejuffrouw Prins ver
vaardigde prachtig bewerkte mappo. Ten
slotte dankt spr. de bouwcommissie, en
den architect voor de aandacht, die be
steed ls voor verbetering van de vrouwen
galerij. Spr. eindigt met den wensch uit te
spreken, dat het de geheele kehllloh ge
geven moge z]jn tot ln lengte van dagen
kt volmaakte gezondheid deze geschenken
te mogen aanschouwen.
Bfj monde van mevrouw de Jong—
Blok werden mevrouw Grunwald namens
de Vereeniging bloemen aangeboden als
bewijs van erkentelijkheid voor het werk,
door de Vereeniging verricht.
De heer Kannewasser biedt namens het
Begrafenisfonds een mitswehbord aan;
mevrouw de Beer doet haar geschenk ver
gezeld gaan van een geluk- eü'zegen-
wensch voor de gemeente, evenals de heer
D. I. Grunwald namens de V§r. Talmoed
Torah. De heer M. Grunwald overhandigt
het geschenk der familie van der Horst
welke uitstedig is. De heer D. S. de Jongh
biedt het seifer thouroh en de daarbij be-
hoorende kleeden aan, en drukt zijn dank
baarheid uit, dat God hem heeft toege
staan op fe bouwen wat afgebroken is
(het vorige seifer thourohbord werd aan
het gebruik onttrokken). Het is, zegt spr.,
alsof mijn goede en vrome ouders zaliger
gedachtenis, mij hun goedkeuring erover
uitspreken, omdat ik gevoel, dat deze han
deling geheel in hun geest is. BH dit seifer
thouroh is gevoegd een mappo en matlas,
terwijl spr. moeder tegelijk een mantel
voor het seifer aanbiedt
Namens de Joodsche jongens en meisjes
voert de heer F. Grunwald het woord. We
staan hier voor een gebeurtenis zooals
wellicht niemand van het tegenwoordige
geslacht hier ter plaatse ooit weer zal mee
maken zegt spr. Een groot deel van
Joodsch Nederland heeft morgen zijn aan
dacht geconcentreerd op onze woonplaats.
De bouw van de nieuwe synagoge ge
schiedde onder groote belangstelling, zoo
wel van Joodsche als van niet-Joodsche
zijde. Onder de Joodsche jongelui vormde
zich al spoedig een comité om een ge
schenk aan de nieuwe sjoel aan te bieden,
waarvan aan Sam Kannewasser, Gerrit
van Praag en spr. de leiding werd opge
dragen.
Spr. biedt een marmeren voetstuk aan
voor de menouroh, en dankt de heeren
Elte en van Buuren voor hun medewer
king in dezen door de verzorging van ont
werp en inscriptie. Tevens bieden de jon
gens en meisjes een oorkonde daarbij aan,
waarvoor den heer L. Pinkhof dank en
hulde komt. Het geschenk moge een blijk
van erkentelijkheid en dankbaarheid zijn
voor den ontzaggelijken arbeid, die men
zich getroost heeft voor de stichting van
dit beis hakeneses. Moge het voortbestaan
van onze dierbare gemeente even hecht en
onvergankelijk zijn als het marmer van
ons geschenk.
Hiermede was de ri> der sprekers ge
sloten. De Voorzitter, de heer Vriesland er,
die voor elk geschenk een gepast dank
woord wist, constateerde aan het eind
nogmaals met dankbaarheid het vele, dat
geschonken is.
De rest van den avond was gewijd aan
vreugde en jolijt; al heel spoedig kwamen
massa's koppen overheerlijke koffie met
gebak, die werden rondgediend; de jonge
lui vormden clubjes en hadden in minder
dan geen tijd de feeststemming erin ge
bracht, en ook vele ouderen bleven nog
zitten ore, kon het zijn, eeu dansje te ma
ken of anders toe te zien naar der jonge
ren uitbundigheid.
Oorkonde bij het marmeren
voetstuk voor de menouroh.
Het geschenk der Joodsche jongelui
ging vergezeld van een oorkonde. Het
Hebreeuwsche opschrift daarvan luidde:
„Wij hebben gehoord en het is ons bekend
geworden, en onze ouders hebben het ons
verteld, dat van hunne zonen tot in het
verste geslacht niet zal ophouden te ver
kondigen de lof des Eeuwigen." Daarop
volgt een Nederlandsche tekst van den
volgenden inhoud:
Bij de inwijding der synagoge op 8 Elloel
6688 werd, als teeken van hun vreugde,
van hun blijvende toewijding, een marme
ren voetstuk voor de menouroh aangebo
den door (volgen de namen).
Het voetstuk werd vervaardigd naar
ontwerp van architect H. Elte Phz.
De oorkonde is ontworpen en uitge
voerd door den heer Pinkhof alhier.
De plechtige dienst In de Synagoge.
Vrijdagmiddag had, zooals we al zelden,
een plechtige godsdienst ln de nieuwe sy
nagoge plaats, waar de opperrabijn, de
eerw. heer Onderwijzer, de feestrede zou
uitspreken.
Vooraf had de plechtigheid plaats van
het overdragen der wetsrollen naar de
nieuwe synagoge. Daartoe had zich een
stoet gevormd, welke uit de woning van
den heer D. H. Grunwald, waar de rollen
geborgen waren, naar de nieuwe sjoel
ging. Door een dubbele haag van palmen,
opgesteld langs den (slechts korten) weg,
waar hij passeeren moest, schreed deze
stoet om half twee synagoge-waarts. Hij
was aldus samengesteld:
Vóórop liepen een tweetal ceremonlo-
meosters. de heeren L. Kannewasser en,
M< 1 Grunwald, daarna kwamen 5 ln
't wit gekleede meisjes, bloemen strooien
de. Hierop volgen de dragers met de wet-
rollen, de opperrabijn, de eerw. heer
Onderwijzer, de heer D. de Jong (die een
nieuwe wetsrol heeft geschonken), verder
de heeren D. van Buuren, leeraar der ge
meente, Ph. Vrieslander, voorzitter; D. H.
Grunwald, penningmeester der gemeente,
tevens voorzitter der Bouwcommissie, G.
van Praag, het oudste gemeentelid, en
M. I. Grunwald, chawer (een kerkelijk-
wetenschappeiyke onderscheiding). Ten
slotte kwamen de ceremoniemeesters, de
heeren L. Coltof, S. Herschel en H. van
Praag, die den stoet sloten.
]n de Synagoge.
In het gebouw der synagoge, waar In
middels alle autoriteiten en gemeenteleden
aanwezig waren, en de feestlichten brand
den, hiel, onmiddellijk bij het bin nen
treden van den stoet, het zangkoor' der
Groote Synagoge te Amsterdam, den ■'feest
zang aan: „Wat zijn uw tenten edel, Jacob,
uw woningen Israëli" Deze recitewrzang,
evenals de andere gezangen en lüederen,
werd bij beurtzang afgewisseld met
solo's door den voorzanger.
De nu volgende plechtigheid betrof het
ronddragen en opbergen der ^wetsrollen
volgens daarvoor geldend ritueel. Als de
wetsrollen binnengedragen z'-jn, worden
zij naar de biema (verhoogd midden
gedeelte) gedragen onder het zingen van
Mozes' lied „God, verheft TH opdat Uw
vijanden verstrooid worden". De nieuwe
wetsrol blijft op de biema; ro et de andere
worden zeven ommegangen gemaakt,
waarbij telkens een andere(n psalm gezon
gen wordt Na den zevena'en ommegang
komen de dragers op de bim a bijeen, waar
na de voorzanger zingt: „Mfrge men Gods
naam prijzenl Want hóóg-ve rheven ls zijn
naam alleen". En het koor \\alt in: „Van
God is de aarde en wat haar vrult; de we
reld en die in haar wonen".
Als deze koorzang is verstorven heeft
de plechtigheid plaats van de ontsteking
der eeuwige lichten door den Opper
rabbijn. Deze lichten branden ter Sareers-
zjjden van de heilige arke, de ontsteking
geschiedt na' uitspreken van een gebect
Rede van den Opperrabijn.
Daarna houdt de Opperrabbijn, de wel-
eerw. heer Onderwijzer, de feestrede. Wij
ontleenen daaraan het volgende:
Glansrijk straalt het licht van hemelsche
vreugde in dit schoone Godshuis en jubel
tonen stijgen op, vooral van de leden van
het kerkbestuur met hun ijverigen en tact-
vollen voorzitter, zegt spr.
Spr. kan niet de gevoelens vertolken van
zijn ziel, nu hem dit groote voorrecht te
beurt valt hier de inwijdingsrede te mogen
uitspreken.
De onverwoestbare geest des Joden-
doms heeft weer gezegevierd. Feesten zijn
het altijd geweest waarmede Israël in den
loop der eeuwen zijn godshuizen heeft in
gewijd.
Broeders en zusters, ook ons beheerscht
dienzelfden geest om met opgewektheid
den Eeuwige te dienen. Israël heeft in da
meest reine, verheven stemmingen feest
gevierd, maar een donkere schaduw tem
pert de feestvreugde: de beide schitteren
de tempels, die wij vroeger eenmaal bouw
den, zijn een prooi der vernietiging ge
worden. Zal dat ook met dezen tempel ge
beuren? Natuuriijk, al wat aardsch is, zal
aan de eeuwige wetten moeten gehoor
zamen. Toch hebben wij hoop en vertrou
wen, dat dit onheilspellend woord geen
waarheid zal worden. De tempel gaat ver
loren, maar het huis, dat uw goddelijke
hand tot stand bracht, blijft bestaan.
Israël trok door de woestijn, bedreigd
door de slangen, maar de arke Gods ging
vooruit en vernietigde alle tegenstanders.
En Israël schreed voorwaarts naar het
land van belofte.
Het Jodendom schenkt ons heerlijke
idealen, het gaat ons voor op het gebied
van de wetenschap enz. en het is geluk
kig te kunnen putten uit dien rijkdom.
Maar wij willen een huis hebben, een
gebouw, waarin wij het Jodendom zien
kunnen: niet als een abstract begrip, maar
als een realiteit, een vast lichaam, waarin
zich deze begrippen concentreeren.
Zoo ook sprak het Heldersche Joden
dom. Ik weet hoe innig zij wenschten een
synagoge te hebben. Zonder synagoge zou
het leven voor ons niet dragelijk zijn.
„Kom, Eeuwige, hier": hier willen wtl
U kennen en voor U knielen.
De heilige leer, die Israël sterkte en
kracht gaf, moet hier culmineeren, in deze
synagoge. Die sterkte bestond niet altijd
op politiek terrein, maar meer in eigen
schappen, die het volk sierden en deden
hoogachten. Onder die eigenschappen be
hoorde liefde voor het vaderland en ge
durende eeuwen reeds een zioh hechten
aan den stamboom van het huis van
Oranje.
Spr. wendt zich tot Burgemeester en
Wethouders en dankt voor de welwillende
houding door het gemeentebestuur tegen
over ons in acht genomen, alsmede tot de
geestelijke en militaire autoriteiten, hier
aanwezig. Wij achten het een voorrecht u
allen hier te mogen begroeten. Door den
geest die uit onze thora spreekt, zijn wij
in staat in en buiten het Jodendom te
handelen naar recht en voorschrift Wan
neer de geest van het Jodemdom altijd ln
deze gemeente zal werkzaam zijn, is dit
huis onvergankelijk: een eeuwige' tempel.
Reeds vóór 91 jaar werd er een gebouwd,
en als ook deze weder door den tand des
tijds is vernield, zal weder een nieuwe ko
men en de synagoge zal altijd blijven een
pronkjuweel, een boom des levens.
Nu volgde nadat de Held. voorganger
de heer van Buuren, een inwijdingsgebed
had uitgesproken, het gebed voor het Ko
ninklijk Huis. Daartoe werden de deuren
van de heilige arke, waar de wetsrollen
ingeborgen waren, opengeschoven en het
zangkoor zong het gebed voor het Kon.
Huls, met den voorzanger ln beurtzang
afgewisseld. Hlerih was eenige malen
i. Steeds vooraanl Marsch, P. v. Leeuwen,
a. La Liberté, Ouverture, Fr. Rosseau.
3- Chou! Valse, Fr. Popy.
4- Loreley, Paraphrase, Jos. Nesvadba.
5. Fantaisie „Over Nederlandsdie Volks
liederen", J. Kessela.
6« Potpourri Populaire No. 9, G. Renaud.
7. Kölsche m&dchen kunne bützel
W. Ostermann.
