E
I
uinen
GEOPEND
Dejeuner-Éatoire, Collation of Diner.
OM EN BIJ DE MARINE-MANOEUVRES
VIERDE EN LAATSTE BLAD
STADSNIEUWS.
GRUHWALD, KEIZERSTRAAT 116, OEH HELDER
VAN ZATERDAG 28 SFPTEMBER1929
GEMEENTERAAD.
DE HEER D. H. GRUNWALD
BEDANKT ALS RAADSLID.
Is een prima adres voor maatwerk
SCoiel-éPetision
Gedurende het geheele jaar
Nachtelijke manoeuvres
op het vliegkamp „De Kooy".
PREDIKBEURTEN
Op hel 11. gehouden machinisten-
examen te 's-Gravenhage alaagde onze
stadgenoot, de heer P. O. van Klaarwater,
voor het diploma A.
TER A ARDEBESTELLIN 6
F. MINNEBOO.
Vrijdagmiddag had op het kerfkhol te
Huisduinen plaats de teraardebestelling
van het stoffelijk overschot van -wijlen
den heer F. Minneboo, in leven een der
hier woonachtige oud-redders.
De voorzitter der vereeniging „Moed,
Volharding en Zelfopoffering", de heer
van Dok, zeide bij' die gelegenheid het
volgende:
Geachte familieleden, vrienden
en bekenden.
Zoo staan wij hier allen weder ge
schaard om de laatste rustplaats van een
onzer Helden der Zee.
Franciscus Minneboo, de kalme, bedaar
de, stoere zeeman, zooals wij dien gekend1
hebben in zijn leven. Die zoo menigmaal
zijn leven heeft veil gehad om dat van
zijn evenmensoh van een anders wissen
dood te redden. Wij hebben dit nog deze
week gelezen in een gedicht van Cllnge
Doorenboa, hoe treffend dezen laatste
regels daar neergeschreven waren. Hoe
velen keeren niet glorierijk naar huis,
met een lange doodènlijisrt. Maar zij keer
den glorierijk weer met een lijst der
levenden. Deze mannen kennen hun wa
ren Christenplicht en tot deze mannen
behoorde ook Minneboo. Laat het ook een
troost zijn voor de kinderen1, dat zij met
trots kunnen neerzien op de heldendaden
van hun Vader en wanneer er met trots
over deze mannen wordt gesproken, dat
zij dan kunnen zeggen: tot deze mannen
behoorde ook imjjn Vader.
Vrienden, ook wij hebben onzen plicht
aan onzen vriend en kameraad volbracht
om hem naar zijn laatste rustplaats te
vergezellen. Ik wil dan ook een1 laatste
woord aan den overledene toeroepen, na
mens de Ver. M. V. Z.: Minneboo, gij hebt
hier op aarde uw plicht volbracht. Rust
in vrede!
OPENING TOONEELSEIZOEN
IN CASINO.
Het speelseizoen wordt Donderdag 8
Oct. In Casino geopend met een voor
stelling van het Klein-Kunst-Ensembte
„De Witte Raaf", onder artistieke leiding
van den bekenden geestigen conferencier
Piet Holman. Dit subliem cabaretgezel
schap geeft een zeer keurig en afwisse
lend programma. Het brengt het publiek
iets nieuws op het gebied van cabaret-
kunst, geboden ixi praohtige decors, bij
zonder fraaie costumes en oogstreelende
kleurenpracht. „De Witte Raaf" brengt
„iets aparts", iets bizonder-goed verzorgds
en beschikt over eigen reisgelegenheid,
waarmee een keur van hoogst moderne
en schitterende decors wordt meegevoerd.
Wie zich de vroegere, zeer gewilde
cabaretavonden van Pisuisse hier her
innert, zal ook thans weer in do gelegen
heid zijn iets dergelijks te genieten.
Wij' komen op het uit te voeren pro
gramma en de medespelenden nader
terug.
FIETS GESTOLEN.
Gisterenmiddag is wederom een bru
tale fietsendiefstal gepleegd in onze druk
ste straat. Een dame, die met baar vrien
din naar Simon de Wit was gegaan,
kwam, toen zij, na even in den winkel
geweest te zijn, tot de onaangename ont
dekking dat haar fiets, die zij voor het
raam had gezet, verdwenen was. Die van
haar vriendin stond er nog.
Als de fiets niet wordt teruggevonden,
dan zijn dit dure boodschappen geweest,
ondanks de goedboope prijzen.
Blijkens een bij het gemeentebestuur
ingekomen schrijven heeft de heer D. H.
Grunwald als lid van den Raad bedankt.
Hij wordt opgevolgd door den heer J. B.
F. Meijer, lid van de firma Gebr. Meijer,
confectiefabriek, alhier.
De heer Grunwald is sedert 27 jaar lid
van den Helderschen gemeenteraad Twee
maal heeft hy in die periode de gemeente
als wethouder vertegenwoordigd, ml. in
een der moeilijkste periodes, n.1. van 1917
tot 1919, toen hy wethouder van Financiën
was, en daarna weder in 192327 als wet
houder van Financiën en Bedryven.
Als de belangrijkste feiten uit zyn
raadslidmaatschap memoreeren wy zyn
y'veren voor een betere salarieering voor
de onderwijzers, toen deze nog zeer onvol
doende was. Voorts deed de heer Grunwald
meerdere malen voorstellen voor een
betere verbinding met Anna Paulowna.
Terecht werd daar by de opening van de
pontonbrug door burgemeester Lovink op
gezinspeeld. De Ambachtsschool, waarvan
hy vele jaren eerst secretaris, later voor
zitter werd, kwam tot stand grootendeels
door zyn arbeid daarvoor in den Raad.
Als wethouder wist hy op voordeelige
voorwaarden voor de gemeente een 4V,
leening af te sluiten In een periode, waarin
andere gemeenten moeilijk geld konden
krijgen. En meermalen heeft de gemeente
geprofiteerd van zyn koopmanschap by
inkoop van kolen.
Door zyn streven in den Raad en zyn
besprekingen met het Hoofdbestuur der
Posteryen kwam tot stand de post-auto-
dienst. met Wieringen, welke de eerste
goede verbinding van Den Helder was
met het achterland, en waardoor vele in
woners uit de omgeving naar onze ge
meente werden gebracht, hetgeen van zeer
groot voordeel bleek te zün voor den han-
deldryvenden middenstand. Hoe belang-
ryk dit is, moge biyken uit het feit, dat
beide diensten op Wieringen jaariyks
circa 100.000 passagiers vervoeren. Door
dit voorbeeld kwamen later meerdere ver
bindingen tot stand.
Op politiek gebied was de heer Grim-
wald jarenlang een der leidende figuren
in de Centrale Vryzinnlge Kiesveree-
niging.
De redenen, die tot ontslag-aanvrage
van den heer Grunwald hebben geleid, zyn
te zoeken ln kwesties van internen aard
in de Vry'z.-Dem. Kiesvereeniging. Wy
zullen ons niet hegeven in eene beschou
wing hierover. Wanneer wij het feit cp
zichzelf bezien, dan achten w;j het te be
treuren, dat op deze wyze een einde ge
maakt wordt aan een 27-jarig raadslid
maatschap, waarin de betrokkene steeds
raar beste weten de belangen van de ge
meenschap heeft gediend.
KUNSTAVOND MARINE
SANATORIUM-FONDS.
't Helpt niet of we 't al tegenhouden en
eiken nieuwen dag weer roepen: wat
een zomertje, wat een zomertje! 't Helpt
niet: de aarde doet haar plicht en draait
iederen dag anders. En korter, steeds kor
ter worden de dagenWeldra is Octo
ber er met haar nevels en haar dauw en
helpt mee de laatste illusies van een
eeuwig-durenden zomer te niet te doen.
En we gaan ons instellen, langzamer
hand, op den winter, en de wintersche ge
noegens! Weldra is ook de wintertijd inge
treden en ontneemt ons nog een uur van
dezen laatzomer, dien wy het liefst maar
zouden willen vasthouden totja, tot
hoe lang? Gelukkig maar, dat we 't niet
voor 't zeggen hebben en dat hierover ten
minste verschil van meening niet moge
lyk is.
Of het nu kwam doordat de rechte win-
tertyd nog niet was ingetreden, of dat
mogelyk de pas afgeloopen marine-ma
noeuvres en de daarop gevolgde verloven
van invloed waren.ik weet het niet.
Vraagt stukken en onzagrooteStalencollectle
Bij dien verkennlngsdïenst. De oogen van die vloot, Zons
opgang ln de lucht Een goed geslaagde verkenning.
Schitterende gelegenheid tot het geven van
Uitstekende keuken - Verzorgde keider
Prima bediening.
Voor eventueel autobusvervoer kan gezorgd worden.
Een feit is het, dat voor den Kunstavond,
gisterenavond door en voor het Marine-
Sanatoriumfonds gegeven in „Casino", de
belangstelling nog niet byster groot was.
En dit was jammer. De afwezigen hebben
altyd ongelyk, maar in dit speciale geval
hadden zy het dubbel.
„Kunstavond onder leiding van Willem
van Capellen", zoo luidde het programma,
en als wy nu vertellen, dat behalve deze
declamator, niemand minder dan Adolf
Bouwmeester en nog eenige artisten mede
werkten, dan mag er toch zeker wel ver
wondering over worden uitgesproken, dat
niet meerderen hiervan profiteerden, om
dat men een dergeiyken avond toch waar
lijk niet eiken dag krygt.
Helaas! het M.S.F. heeft het feit te
accepteeren van een nauweiyks halfvolle
zaal en wy hebben het te constateeren.
Adolf Bouwmeester gaf allereerst, teza
men met Huib Orizand, een transformatie-
schets in den geest van den bekenden
„Jongen Jan", evenals deze ook bewerkt
naar Herman Heyermans. De heer Adolf
Bouwmeester vertolkte daarin een vyftal
zeer uiteenloopende rollen, uiteenloo
pend, niet alleen wat grime en spel betreft,
maar ook ten opzichte van karakter-uit
beelding. Het zyn vyf gevangenen, aan
wie krachtens Koninklyk besluit gratie is
aangezegd en de groote verdienste van
deze transformatieschets ligt dan ook in
de wyze waarop de gevangenen (allen
vertolkt door Adolf Bouwmeester) op die
mededeeling reageeren. Buitengewoon
veelzydig wist deze knappe tooneelspeler
de vyf personen uit te beelden.
Tilly Syllon vertolkte een tweetal dan
sen: een van Chopln, een van Tschai-
kowsky. Het was de heer Hoppenbrouwer,
die hier de piano-party op zich nam, en de
wyze waarop hier de muziek door den dans
werd uitgebeeld, was zeker volgens per-
sooniyke opvatting. Na de pauze trad de
zelfde danseres op met den Spaanschen
dans No. 1 van Moszkowsky en Rachma-
ninoffs sombere „Prélude", die zy ver
tolkte als een geketende, die zich tracht
te bevrijden.
Willem van Capellen, van de radio-
avonden welbekend, droeg een geestige
St. Nicolaas-schets voor: hoe een Amster-
damsch kruier voor St. Nicolaas speelde,
en het smeuïge Jordaansch ontbrak niet.
Van dit aardige schetsje, waarin zooveel
verschillende personen ten tooneele ge
bracht werden, heeft men zeer genoten.
Het slot was een één-acter van Adolf
Bouwmeester en Hulb Orizand, met een
spannend verloop en een origineel slot,
en zoo hebben tenslotte de aanwezigen, al
met al, een recht genoeglyken, kunstzin-
nigen avond gehad, al is die dan zyn doel:
styving der M.S.F.-kas, voorbygestreefd.
De D. 31 vliegt tegen een dykje
en slaat over den kop. De be
stuurder ongedeerd.
De Duitsche wysgeer Nietzsche heeft
eens gezegd: „De man houdt van gevaar
en spel, daarom neemt hy een vrouw, om
dat zy is het gevaarlykste speelgoed". In
Nietzsche's tyd waren er nog geen vlieg
tuigen, misschien zou zyn spreuk dan an
ders geluid hebben.
„Vliegen is gevaariyk", zegt a priori de
leek, die nog nimmer een voet in een kist
gezet heeft; voor hem is iedere vliegenier
een gek, een onverschillige, die met zyn
leven speelt en wien het nieH kan schelen,
of hy vandaag, of morgen, naar beneden
valt. Men ziet tegen het vliegen op als
onze voorouders tegen het reizen met den
trein. De trein was uit den duivel en
ieder die zich aan een treinreis waagde,
was een dwaas. Nog zyn er menschen die
nimmer een voet in den trein hebben ge
zet en dat waarschynlyk ook nooit zullen.
Precies zoo zal het gaan met het vliegen.
Straks, het zal heusch zoo lang niet meer
duren, staat men met even verwonderde
oogen tegenover iemand die nog nooit ge
vlogen heeft, als nu tegenover hem die
nog nooit in den trein heeft gezeten.
Wy verzekeren u, al hebben we dan
Elders in dit blad vindt men het „offi
cieele communiqué" van den laatsten dag
van de manoeuvres; in eenige feuilletons
zullen wy nog een en ander vertellen
over tochten, die wy in deze dagen aan
boord van een vliegtuig of een der
marine-vaartuigen hebben meegemaakt.
Wy beginnen dan met een verkennings
tocht aan boord yan een van de water
vliegtuigen van Blauw.
Het eerste communiqué betreffende de
marinemanoeuvres maakte reeds dadelijk
melding van goed geslaagde verkenningen
door de vliegdiensten van beide partyen.
Na den eersten verkenningstocht waren
beide commandanten reeds vry goed inge
licht omtrent elkanders positie. Blauw had
bij het intreden van den oorlogstoestand
zyn vliegtuigen by het Stortemelk tus-
schen Terschelling en Vlieland gesta-
tionneerd. Direct werd een verkenning
gemaakt, waarby de vliegers het geluk
hadden de roode strydkrachten W.N.W.
van het vuurschip Teirschellingerbank te
oatdskkui; de JHeemskerck" «toornende
om de Noord met twee mynenvegera, de
beide jagers, eveneens met twee mynen-
vegers koersten naar het lichtschip. Voor
Blauw was deze verkenning in zooverre
gemakkelyk, dat de Roode strydkrachten
nog betrekkelyk dicht by hun vastgesteld
uitgangspunt moeste» zyn. Rood had
daartegenover het voordeel, dat de Blauwe
strydkrachten, die zich binnengaat» moch
ten bevinden, gebonden waren aan de be
paalde vaarwaters.
Anders werd het met de verdere verken
ningen. Althans voor de Blauwe vliegtui
gen. Nadat deze de positie van de Rooden
verkend hadden naar men hoopte, on
opgemerkt door de tegenparty moesten
zy weder naar Lun vliegkamp terug. De
W.A.vliegtuigen kunnen nameiyk slechts
voor goed 3 uur vliegen benzine meene
men, waardoor zy in hun actie sterk be
perkt zyn.
Voor de middagverkenning werd te
kwart voor vier weder gestart. Van 114
uur had de „Heemskerck" dus den tyd om
zich naar alle mogelyke richtingen te ver
plaatsen, zoodat dus, uitgaande van het
punt waar dez» oorlogsbodem hel laatet
Mlnletrieël bezoek. Donderdag heeft de Minister van Defensie, Mr. Dr.
L. N. Deckera een bezoek gebracht aan de Marine-manoevres. Na terugkeer
van de „Kortenaar". Van links naar recht»: vice-admiraal Mr. Jager, minister
Deckers, vice-admiraal Quant. Op den achtergrond overste van Reede,
directeur van de Hoogere Marine krijgsschool.
verkend was, een cirkel van pl. m. 40 myl
zou moeten worden afgezocht. Dit is dus
zoo ongeveer een speld zoeken in een hooi
berg! Daarby komt nog de zeer drukke
scheepvaart op dit gedeelte van de Noord
zee! Iedere rookpluim kon tenslotte de
„Heemskerck" zyn en dus stoof men er
op af. Doch geen enkele maal was het
raak; de „Heemskerck" werd niet ge
vonden.
Beschikte men over 4 vliegtuigen in-
plaats van over 3, dan werd de zaak heel
wat gemakkelijker; men kon elkander dan
ter plaatse aflossen en het schip „vast
houden". Nu echter blijft het element van
verrassing aanwezig.
Niet iedereen is zoo gelukkig aan boord
van een der schepen de manoeuvres mede
te maken. Doch aan den anderen kant
heeft degeen die aan den wal blijft nog
wel eens een buitenkansje. Althans als
zoodanig beschouwde ik het, toen my de
boodschap gewerd my in verbinding te
stellen met luit. ter zee le kl. O. Jager,
Commandant van het vliegkamp „De Mok"
op Texel, over het medemaken van een
verkenningstocht. Dat zou dan zyn den
volgenden morgen om 5 uur, en dus was
er geen andere weg dan nog des avonds
naar de Mok te gaan en gebruik te maken
van de gastvrijheid van den Commandant.
De tocht erheen was op zichzelf reeds een
geaot; een prachtig» najaarsavond met
heldere maan en een schitterende sterren
hemel. Geen goede avond voor „Rood";
die heeft meer aan een bedekte lucht en
dan met liefst niet al te best zicht. Dan is
er althans kans om door te breken.
Veel te gauw zyn wy al aan de roode
ton by den ingang van de geul naar „De
Mok". En dan is het tonnetjes zoeken,
want het is een lastig en bar ondiep stukje
vaarwater. Zonder kleerscheuren kwamen
wy er evenwel doorheen. Op den aanleg
steiger wacht Commandant Jager ons
reeds op, en kort daarop zyn wy in diens
kamer reeds gewikkeld in een nabeschou
wing over de verrichtingen van den
afgeloopen dag en praten dan nog
wa<t na over een van de glanspun
ten van de kort te voren gehouden
réuniefeesten, n.1. de opvoering van het
schyndrama „Julius Caesar", waarvan
Commandant Jager de leiding op zich ge
nomen had en die zoo schitterend ge
slaagd is.
Maar dan moeten wy toch ook weten,
wat voor werk er morgen aan den winkel
is. En dus wordt luit.-vlieger De Vries
de leider van het verkenningsescadrill©,
verzocht het plan voor den volgenden dag
uiteen te zetten.
Het aanvankelyke plan het afzoeken
van een strook ter breedte van 30 mijl
langs de kust, van Callantsoog tot Ame
land, zal mogelyk niet doorgaan, Ua» men
verweekt dat de „Heemskerek" zich nog
ook nog maar enkele malen het voorrecht
gehad een luohtreisje mee te maken, dat
wanneer men eenmaal in hooger sferen
is geweest, men als een enthousiast pro
pagandist voor het vliegwezen beneden
komt. Natuuriyk is vliegen nog niet zoo
veilig als een wandeling langs de Helder-
sche boulevard naar Huisduinen en is er
wel eenig gevaar aan verbonden, is het al
tyd nog riskanter dan een tocht met een
ZONDAG 29 SEPTEMBER
DEN H b:i11a:k
NedL Herv. Genk
Nw. Kerft (Weststraat).
Geen dienst.
Westerfcerfc (Wcstuleln).
'e Morgens 10.30 uur, Ds. Van Loon,
van Barsingerhor*.
Geref. Kerk (Spoorstraat).
's Morgens 10 uur, Ds. R. Haitsma,
van Oldekerk,
's Avonds 6.30 uur, Ds. T. Tollenaar.
Hulpkerkdienst.
(Militair Tehuis, Kanaalwegj
's Morgens 10 uur, Ds. F. Tollenaar,
's Avonds 6.30 uur, Ds.- R. Haitsma.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
's Morgens 10 uur en 's middags 6.30 uur
Leesdienst.
Ohr. Geref. Kerk (Steengracht),
's Morgens 10 uur en 's avonds 6 uur,
Ds. K. Bokhorst, van Murmerwouda.
Herat. Evang. Luth. Gem.
*s Morgens 10 uur, Ds. P. H. Borger»,
Avond» 7 uur, Ds. P. H. Borger».
Openbare vergadering Jongel. Ver.
Doopsgezinde Gem.
Geen dienst.
Evangelisatie (Palmstraat).
's Morgens 10 uur en 's avonds 6.80 uur,
Ds. R. C. W. J. Hoek.
Leger des Heil».
's Morgens 10 uur, Heiiigingsdienst en
's avonds 8 u. Verlossings-samenkomst.
HUISDUINEN.
NecL Herv. Gem.
Geen dienst.
JULIAN ADÖRP.
Ned. Herv. Gem.
Geen dienst.
Zendingsgebouw „Ster der Hoptf\
Zondag 29 Sept., 's avonds 8 uur,
de Heer Sevensma, van Amsterdam.
Dienst te 't Zand by den Heer Sehrieken,
Maandag 30 Sept. 's avonds 7.30 uur,
de Heer Sevensma, van Amsterdam.
BREEZAND.
Evangelisatie (Ned. Herv. Gem,).
's Morgens 10 uur, de heer Boen.
ANNA PAULOWNA.
Ned. Herv. Gem.
's Morgens 10 uur, Ds. M. A. G. Vorstman.
Geref. Kerk.
's Morgens 10 uur en 's middags 2.80 uur,
Leesdienst.
WIERINGEN.
Den Oever.
Geref. Kerk.
's Morgens 10 uur en 's middags 8 uur,
Ds. A. A. v. d. Leer, van Texel.
Voor- en namiddags busdiensten vanaf
den Poelweg, Westerland.
Gebouw „Land ln richt".
'a Morgens 10 uur, de Heer R. O. Franok.
Hlppolytushoef,
Ned. Herv. Gem.
's Avonds 7.30 uur, Ds. van Beek.
Evangelisatie (NécL Herv. Gem.).
's Morgens 10 uur, de heer Bosma.
Doopsgezinde Gemeente,
's Morgens 10.80 uur, Ds. Britzei,
van Wormorveer.
om de Noord bevindt.
Meer werd ervoor gevoeld weer om de
Noord te verkennen. Het plan was dan,
het eene vliegtuig juist in zicht van de
kust te doen vliegen, het tweed© op een
paar nujl afstand meer zeewaarts. Zoo
werd dan doorgelegd tot benoorden het
Stortemelk. Dan zouden de vliegtuigen op
sluiten en werd westwaarts dus zee
waarts gekoerst en vervolgens weder
Zuidwaarts tot het lichtschip Terschellin-
ger Bank. Dan was de tyd om, en moest
men weer naar het kamp terug. Dat was
precies berekend: zóóveel tyd om te vlie
gen en zóóveel om tv cirkelen.
5 uur zou het overal zyn en dus was
het vroeg te kooi. Al lokte ook de wonder
mooie, stille avond tot opbbjven en ge
nieten van de weldadige rust, die er op
het vliegkamp heerschte.
Als wy den volgenden morgen gewekt
worden is het nog donker; helder schitte
ren nog de sterren, waartusschen Venut
en Jupiter opvallend mooi staan. Donkere
schimmen bewegen zich op het voorter
rein. Het zyn de manschappen, op weg
naar de hangars om alles ln gereedheid te
brengen en de vliegtuigen te water te
laten.
Intusschen heeft nog een korte bespre
king tusschen de vliegers plaats; de laat
ste berichten van den nacht, melding ma-
kead va* de reeds I* hel communiqué
