'T JUTTERTJE
No. 400
s
CURACAONUMMER
HET EILAND CURASAO.
Curagao als kolonie.
OUD ROEST
„Heldersche Courant"
CAREL J. BRENSA
Populair Bijvoegsel van de
van Zaterdag 28 September 1929
D<55xS3x50x35x35xS6) Gj
DOOR
NADRUK VERBODEN
QyaCxgg(SCX$3Cx^CK3g<30^g(gg)Q0<aB)<3B<Bg)QQ(^(aQ(agyï)pGy)<O(jnfacyqpyrylffyp,ryv
„A little bit of Holland! dropped
to the Caribean Bea"....
Cn Klein brokje van Holland,
■eergedruppeld in da Caraibi-
ache Zee....).
Da ontdekking.
Het begon op Se volgende wijze
,Het vasteland verlatende kregen
wij op een afstand van weinige mijlen een
eiland in het gezicht Wij vonden er een
■lag van dlomme, doch goedaardige en
vreedzame menschen. De vrouwen waren
van een gestalte, grooter dan die van een
eeer rijzig man en de mannen waren nog
grooter en zoo flink hupsoh, dat het
een lust was hen te zien.... Zij waren
allen naakt Aan dit eiland gaven wij,
wegens de lichaamsgestalte zijner be
woners, den naam van Eiland der
Reuzen....1*
Zoo ongeveer schreef de Spanjaard
Vespucio deel uitmakende van de be
manning van Alonso de Ojeda, een van da
vroegere reisgezellen van Oolumbus
op hun eerste ontdekkingstocht naar
nieuw land in 1499.
Het Eiland der Reuzen was Ouragaol
Vijf en twintig jaar na dit tijdstip kwam
er al een Hollandsch schip, afkomstig uit
Zeeland, in de buurt.... Men had ge
hoord van „El Dorado", waar de Span
jaarden nog immer naar zochten.Men
ging ook eens zien.
Uit den tijd, toen men op Curaqao als
privaat burger z'n eigen geld mocht doen
slaan, wegens onvoldoende aanwezigheid
van Rjjksgeld. Afbeelding van een parti
culieren stuiver of Plaka van den heer
J. J. Naar, rijk grondbezitter en koopman
op Curagao in het laatste van de vorige
eeuw.
HET EEUWIGE RAADSEL.
Holland kent Curasao nietf.
De onevenwichtigheid van alle waar
deering is het raadsel der beschaving.
Dit moet zich opdringen bij hot peinzen
over ons Nederlandsen Koloniaal bezit
Ouraqao.
Want wat is er onbevangen over
wogen, met dit veel omstreden, gelaakte,
begeerde, imJsbrulktt en nog kortelings
evenals in de tijden van Van Walbeeck,
door tweehonderd man overrompelde
eiland? Noch een regeering, noch een
vertegenwoordiging, nooh een scheep
vaartmaatschappij, noch 'n bank of een
blok van invloedrijken noch het publiek
In het algemeen heeft ooit eenige, uit het
hart gegroeide aandacht willen schenken
aan deze, in haar wezen sympathieke
Onderhoorigheidl Of heeft nog min
der ooit verliefd kunnen raken op deze
Asschepoester uit het Westen, wier zuste
ren in de Oost dagelijks als prinsessen
op het feest der publieks aandacht ver
schijnen.
Ieder weet het niemand schrikt er
van. Tot op heden was het eiland gelijk
de willige slaaf, de alle verguizing dul
dende knecht van een voor zichzelf wel
rijk en veel begeerend heer, vol luimen
van schijnbare goedaardigheid, doch zon
der hart. Nu opnieuw. Een warme aan
dacht voor hei brok Nederland in het
Westen dat er niet hoeft gekweekt ge-
lljk de Zuiderzee-provinoie, maar dat er
ligt vol goede beloften leeft op. Edoch
het is, ais altijd, de ingehouden be
geerte om hetgeen de eigenlijk miskende
kolonie op het oogenbllk te geven heeft.
Wij weiten, dat ons hart geen deel heeft
aan deze voorgewende genegenheid
waar wij, ook nu nog, achteloos nalaten
kaar de simpele „dronk water" te reiken,
es eeuwen lang reeds smacht.
Pas vier jaar daarna nam Spanje het
Eiland in bezit.
Dat was inmiddels geen bezwaar voor
anderen om in de buurt op kondschap uit
te blijven gaan. Omstreeks 1550 zeilde 'n
Hollandsch Hoekerschip opnieuw naar.de
pas ontdekte „Nuovo Mundo", waarvan
heel Spanje zoo den mond vol had.... In
de nabijheid van het vermoedelijke vaste
land, dat door de Ojeda na Oolumbus ont
dekt was en later Venezuela werd
overviel dit schip 'n storm, men liep op 'n
kust, vond er 'n paar Oaraïben-Indianen
met pijl en boog gewapend en met vede
ren versierd....
Men was geland op Curagaa sinds
kort „tot in alle eeuwigheid" in bezit ge
nomen voor den Koning van Spanje. Be
reids was hier een dorpje gebouwd aan de
Baai, waar men het allereerst op Sint
Anna-dag 1499 geland was, terwijl men
de aanwezige Indianen de mannen met
de flinke en hupsche gestalten, reeds op
heerendiensten trainde.
Eerst in de volgende eeuw begon de
pret om het bezit. De Spaansche oorlog
met de Nederlanden duurde al zestig
jaar. Overal en in alles werdl Spanje be
stookt waarom dus niet in de „Nuovo
Mundo", (Nuovo Mundo: Nieuwe Wereld),
het door de Spanjolen zich daar toege-
eigende bezit? Waarom niet in de
daar vertoevende vloten met lasten aan
goud en zilver en sieraden?..De West-
Indische Compagnie was er in het bij
zonder voor opgericht. Dus vooruitl
Het eerste proefje leverde Boudewyn
Hendriks, die omstreeks Paschen van 1626
met een Hollandsch eskader op de reede
van Bonaire ten anker kwam, met z'n ont
scheepte troepen al het voorhanden zijn
de kostbare verfhout kapte, ten naastebij
zevenhonderd schapen buit maakte en
weer vertrok.
Dat was echter nog niets.
Acht jaren later werd een complete ex
peditie uitgerust om Spanje het Eiland
der Reuzen eenvoudig af te nemen, om
dat het een uitgezochte plek was om vas
ten voet te krijgen tegenover den vijand.
Jan van Walbeeck een voormalig gou
verneur der Staten in Braziliö werd
leider. Pierre le Grand voerde de man
schappen aan en een vroegere krijgsge
vangene van de Spanjaarden op Curaqao
En hoe vol overgave was ze toch voor
ons, deze in het slavenjuk nog immer ge
vangen kolonie. En hoe gaf ze met woe
ker iedere weldaad terug. Niet alleen de
Maraoaibo-olie van heden heeft Curasao
tot bedrijvigheid en welvaart gebracht
Het eiland schoon over het hoofd ge
zien door de bezitters was meerdere
malen in de geschiedenis het groote pak
huis van de Middel-Amerikaansche lan
den en van de repubieken aan de Oaral-
bisohe Zee. Som» was het een centrum
van sluikhandel tussohen de blanken en
inboorlingen, die in een beduidende vloot
van goletten en barken smokfcelender-
wijs koffie, cacao, indigo, suiker, goud,
parelen en allerlei dure voortbrengselen
inbrachten tegen HoJlanctech linnen, grof
laken, ijzerwerk, snuisterijen en opschik
voor die zwarten. Vaak was het do voor
raadschuur van de omliggende eilanden
in de Oaraïbisohe Zee, de groote slaven
markt van heit Westen, die gouden win
sten wierp op die stapelplaats voor sche
pen en vloten van alle nationaliteiten.
Altijd was het een belangrijk strate
gisch punt als het Malta van de Mid-
dellandsche Zee van Zuid-Amerika,
waarop de handel tusschen Panama en
Europa, zich concentreerde.
Het was dan een klein paradijs van
overvloed zeide men. Maar het bleef
'n slaaf. Wanneer de Moor zijn schuld
gedaan had en veel geld en puik bezit
had opgeleverd, dlan vertrokken de rijk
geworden sluikhandelaren, zoutwlnners,
fosfaatdelveis en concessiehouders met
ham overloopende buidels naar Parijs of
Londen zooals dit tot heden gebruike
lijk is met alle Venezodaansohe en Oolum-
biaansohe presidenten, land-, mijn- of be-
drxj'fsbezitters.
Als om1 hun aftocht te dekken kwamen
dan In de achterhoede de cynische beoor
deelaars en spraken het oude woord:
Het kan niet anders!.Het eiland
zelf llevert niets op!... „'n Barre rot»
onder 'n koperen hemel*.
Hst was miskemsiag. Waas eer de sa-
dicht gaande Emma-brug. Geheel rechts de ingang van het „Schottegat"
Jan Otsen diende tot gids.
De expeditie slaagde. Zes oorlogs
schepen van de W.-I. Comp. voeren op
den avond van 29 Juli 1634 voor de eer
ste maal de St. Anna-baai en het Schotte
gat binnen en na veertien dagen vechten
en schuilhoekje spelen met de Indianen
en Spanjaarden, waren nog geen twee
honderd hardnekkige Hollanders in het
bezit van het tropische eiland en schie
pen de eerste versterking op een hoogte
aan de Baai van 8t. Anna.
Zoo had Holland op haar beurt Curaqao
ontdekt!
Geschiedenis In Kort Begrip
van het Eiland Ouracao.
Het oude tijdvak:
In den oceaan stekende punt van het
Vastland van Zuid-Amerika van waaruit
bevolkt door menschen van het Aethiopi-
sche ras, afkomstig uit Afrika en vandaar
misschien over den oceaan gestoken In
primitieve scheepjes....
of:
In den Voorhistorischen tijd behooren-
de tot het legendarische Rijk van Atlan-
tls en vandaar uit bewoond door men-
schentypen, waarin wij nu gewoonlijk In
dianen zien.
In Ieder geval In een ons niet be
kende periode los geraakt van het
Vastland, evenals Trinidad Barbados,
de Azoren de Antillen en heel den
Archipel van de West en sindsdien ge
schapen tot eiland en bewoond gebleken
tuur boven het eiland niet samenspande
met de Overzeesche regeering en de re
gen en sproeiwater onthield dan wa
ren er vaak tijden, dat er welig de tama
rinde tierde naast de manga, mispels,
mamayas en zuurzak-vruchten dat er
seizoenen waren met een overvloed van
kasijoe, kaneelappels, papayas en pompel
moezen.
Dan was er aan groenten, bloemen
en vruchten aan een volledige weel
derige tropen-ontwikkeling volstrekt geen
gebrek dan brachten de citroenen,
sinaasappelen, lemmetjes en andere
vruchten veel geld op. Dan werden en
kina en aloë, eucade en vijgen gewonnen'
peperheesters verbouwd en zwart-
zadige katoen geoogst.... Dan was er
een willige markt voor de zoo hoog ge
roemde oranjeschillen, kleurstoffen en
fijn hout. Dan werd het zout van Cu-
raqao verkozen boven ander.Dan had
den de ijverige inboorlingen van dien
divi-divi-bouw om het kostbare looistof een
uitstekend bestaan!
Natuurlijk waren de tijden van inzin
king vele, wanneer er ergens in den om
trek weer 'n woeste revolutie woedde of
'n verbolgen president den handel dood
drukte in 'n heffing van dertig procent
op alle Cura^aosche goederen.Of een
willekeurig fosfaatmijn-bezitter in een
booze bui alle verdere afgraving pardoes
stop zette en honderden gezinnen broo
deloos maakte.
Maar evengoed waren er perioden, dat
er op Ourapao meer dan twee honderd
vijftig plantages waren waar welge
stelde eigenaars werkten, in vroeger tijd
nog omringd door 'n school van slaven.
Toon kon men op de barre rots groote
velden pienda's vinden en mals en vruch
ten en meloeenen. Toen kon men de men
schen vroolijk bezig zien aan den ver
bouw van Watapana en cochenille en
staal en waren er verschillende plantages,
die suiker, koffie, indigo en katoen veoast
door een Wilden-volkstam, In de geschie
denis bekend gebleven al» de Oaraïbische
Indianen.
Het nieuwe ttfdvak:
1499 Eerste ontdekking van het eiland
door dq Blanken (Spanjaarden).
1525 Eerste aanwezigheid van Hollan
ders.
1527 „Voor alle Eeuwigheid" In bezit ge
nomen door de Spanjaarden ten be
hoeve van den Spaanschen Koning.
1626 Bezocht door Hollandera onder Bou
dewyn Hendriks.
1634 Door de Hollandera onder Jan van
Walbeeck op de Spanjaarden ver
overd. Meerdere pogingen tot
herovering. Bij de vredo van Mun
ster definitief aan de Nederlanden
afgestaan.
1672 Poging van Lodewjjk den Veertien
den om Curagao voor Frankrijk te
dioen veroveren.
1678 Tweede expeditie van Frankrijk
tegen Ouracao. Geëindigd door de
vrede van Nijmegen in hetzelfde
Iaar.
)erde expeditie van Frankrijk tegen
Ouracao. Verovering van het eiland.
Teruggave tegen brandschatting van
250.000 peso's.
1775/88 Bloei-periode gedurende de
Noord-Amerikaansche Vrijheidsoor
log. Het Fregat „Alphen" springt In
de lucht voor St. Anna Baai op 15
September 1778.
1782 Gevecht tusschen de Fransche en
Engelsche vloot voor het eiland. Het
Engelsche eskader onder Admiraal
Rodney won het geveoht Begin der
Engelsche expedities.
1795 Slaven-oproer op Ouracao,
1799 Ouracao centrum der voorbereide
revolutie op Jamaica. Groote onrust
op het eiland.
1800 Overrompeling bij verrassing van
het eiland door het Fransche fregat
„La Vengeance", zoogenaamd als
beveiliging tegen het anti-Engelsche
op Jameica. Hulp verleend door En
geland, die echter het eiland in be
zit hield en onder Engelsch bestuur
stelde.
1802 Teruggave van het eiland door En
geland aan de Nederlanden.
1804 Tweede poging van Engeland tot
het in bezit nemen van Ouracao.
1805 Derde expeditie van Engeland.
Brutale bemachtiging van het eiland
door een eskader van zeven oor
logsschepen onder Murray. Hel
dendaad van Louis Brion.
1815 Teruggave van het eiland aan Ne
derland bij den vrede van Parijs.
1863 50.000 slaven in vrijheid gesteld.
1877 Hevige orkaan boven Ouracao. Vijf
millioen materieel schade. 2ÖQ man-
Bchenlevens verloren....
brachten. Waartusschen zonder veel
moeite citroenen, mango's, guavea, olij
ven en zelfs oooosnoten rijpten en waar
in de moestuinen een weelde van worte
len, andijvie, kool en allerhande Europee-
sche groenten te vinden was.
Want de bodem van het eiland - hu-
musrijke dalen in de jonge kalk- en
krijtformiatie», die in overvloed den
ondergrond van groensteen en
diabaas bedekken ia willig en bui
tengemeen vruchtbaar. Waarvan deze
Een Kerstavond
gedachte op Curasao,
In 1694.
Toen In 1694 op Ouracao vl»r
slaven waren veroordeeld één om
te worden opgehangen, 4én om de
rechterhand te worden afgekapt en
twee om met den strop om den.hals
onder de galg te staan, gaf de Kamer
aan Gouverneur en raden inzake
het afkappen der rechterhand in
overweging
„Dat gevoeglökei een andere
straffe zonde hebben eonnen ge-
lnfligeert geweest sijn, niet omdat
die straffe niet geproportionoert
soude wesen na het begane delict,
maar omdat een slaaft daardoor
geheel onnut gemaakt wort totten
dienst, waarom men die enkelijk
heeft ende also blijft eene belas-
tinghe om denzelve te onderhou
den"
(Uit een brief van 24 Deo.).
ScggxgjxagxaöQgxaexacxacxscxaÈxacxaGxBCxac)?
&(9S)(S6><35X35><3©<5S''<S5XWX5BX5B>®S)J
Het eerste plan tot be
machtiging van Curasao
door de Hollanders
in 1634.
Heeren Commissarissen
genomineert over de poinoten van
de besehrijvinghe souden goet
vinden tot bemaohtlging van het
eylant Curasao, om te hebben een
bequame plaetse daer men sout, hout
ende anders mocht bekomen, ende
van deselve plaetse den vijant in
West Indien te infesteeren, waertoe
dit eijlant ulttermate welgelegen bij
commissarissen werdt geoordeelt.
(Uit de seoreete notulen van
een vergadering van XIX
6 April 1684).
In de warme keuken bij 80 graden.
als het ware opdringend blijk geeft jop
idernacht
ra<?ao kent wanneer de rood-dorre,
sommige wond
iten, die alleen Ou-
ge wonc
kent
heet gebrande en onder stof begraven
omgeving na een enkelen nacht van regen
aan den verbaasd ontwaakte terugge
geven werd als een teerzacht overgroend
tapijt.
En wanneer Holland, els een goed wil
lende moeder, voor water gezorgd had.
Maar neen! Hierover niet. Geen wei-
begrijpend man zal het, na alles wat er
al sinds eeuwen hier over dit levens
vraagstuk is geschreven, gezegd, gerap
porteerd en gepubliceerd nog voor
noodig houden een enkel woord aan de
Ouraijaoaohe waterkwestie te verspillen.
Het maakt 't voor den rijkaard bulten-
emeen onteerend effect van een van
orst en warmte uitgeput mensoh, dat
smachtend en in eindeloos gebed om
lafenis op den stoep van een welvoorziene
huizinge is neergezegen.... waar imen
bet liggen laat, jaren lang geslachten
lang -- eeuwen lang!
Niettegenstaande alles ia dat zacht be
korende, evenwichtige eiland waar de
gouden zon schijnt van zes tot zes, altijd
volstrekt niet de minste parel in den
diadeem van Oaraïbische eilanden. Het
ligt er rustig na de vele zware zorgen en
erkend als een persoonlijkheid, die er we
zen mag onder alle brokken van onze
aarde, die een naam dragen.
Waarom zou het er niet mogen wezen?
Het ligt van de volle Noord Oost passaat
gestreeld, onafgebroken heel het Jaar,
nooit overdadig en zelden verwoestend,
maar zoo consequent, dat er de menschen
naar den wind hun richting herkennen.
Die wind brengt zout ln de lucht, die een
enezend middel is tegen alle eiekte-aan-
beningen en een polisiooze verzekerlni
tegen brandschadeDie prettige win
brengt constante verkoeling tegen ae oven-
matige hitte, al brengt hij te weinig regen
mee en te overdadig roest Maar hij heet
in de tropen „el medioo* de dokter. En
zieken van Jamaica, Haiti en de boven-
windsche eilanden, waar „el medioo" niet
waait, komgn naar Ouracao om te ge
nezen 1
Al van ouds kweekte het eiland zoo
reuzen van gestalte, gezondheid en ouder
dom. En nog zijn er de ras-echte Ouro-
Caoenaars in puike conditie en recht van
lijf rijzig van gestalte als hun voor
ouders en hoog van ouderdom1 als het
lot gunstig ia Misvormingen van groei
en gebreken in het skelet komen zelden
voor. Want de inboorling kent geen wieg
en geen luiermand en geen belemmeren
de kleertjes of knellende banden voor de
zuigeling. De oud-medische kleurling op
het eiland kent 'n simpelweg ergens in
de sohaduwval neergelegd naakt gpartel-
kindje op 'n imatje
Dusdanig ligt het daar en leeft met
zijn eigenlek gastvrije, zachtaardige, ge
dweeë, beminnelijke bewoners vol deug
den1, die zelden vragen naar de groote
beweegredenen van het Leven die be
vreesd rijn voor openbaar optreden en
anrafcing komen met de ge-
voor het in aa
Ofschoon dit
meer dan ergens elders gemoedelijk gaal
Want ik zag er een terechtzitting met
open deuren, te zien en volgen vanuit
den middenloop van het raadhuis, waar
de rechters ondier het geding 'n sigaretje
rookten en de beklaagden zoowel als de
getuigen 1b hemdsmouwen verschenen
waren.
(Slot volgt).
Auteursrechten
voorbehouden.
Gezicht op don haveningang van Curafao (zijde Otrabande) met de juist
